ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ Η εποχή που αναδύθηκε μετά την κατάρρευση του συστήματος του Bretton- Woods, στις αρχές της δεκαετίας του '70. Τα τελευταία χρόνια η κοινή.

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ Η εποχή που αναδύθηκε μετά την κατάρρευση του συστήματος του Bretton- Woods, στις αρχές της δεκαετίας του '70. Τα τελευταία χρόνια η κοινή."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ Η εποχή που αναδύθηκε μετά την κατάρρευση του συστήματος του Bretton- Woods, στις αρχές της δεκαετίας του '70. Τα τελευταία χρόνια η κοινή γνώμη, οι κοινωνίες, οι πολίτες, οι εργαζόμενοι βομβαρδίζονται με αναφορές στην έννοια της παγκοσμιοποίησης Πολυδιάστατος όρος. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 1

2 Ορισμός Έχουν προταθεί διάφοροι ορισμοί…ένας σχετικά ολοκληρωμένος:
Έχουν προταθεί διάφοροι ορισμοί…ένας σχετικά ολοκληρωμένος: «...είναι η παγκόσμια εξάπλωση των νέων τεχνολογιών βιομηχανικής παραγωγής και επικοινωνίας κάθε είδους πέρα από τα σύνορα- στο εμπόριο, στην κυκλοφορία κεφαλαίων, την παραγωγή και την πληροφορία...Η παγκοσμιοποίηση υποδηλώνει επίσης ότι σχεδόν όλες οι οικονομίες είναι δικτυωμένες μεταξύ τους σε πλανητική κλίμακα». Γκρέυ Τζων (1999) Απατηλή Αυγή: Οι αυταπάτες του παγκόσμιου καπιταλισμού, Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 2

3 Ορισμός Δεν μπορούν να ενσωματωθούν σε μία μόνο πρόταση οι μορφές και οι διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης αλλά υπάρχουν πεδία στα οποία αφορά: «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 3

4 Ορισμός 1. Τις χρηματιστηριακές αγορές.
2. Τη διεθνοποίηση των επιχειρηματικών στρατηγικών και συγκεκριμένα τη δέσμευση για ανταγωνισμό ως πηγή παραγωγής πλούτου. 3. Την εξάπλωση της τεχνολογίας και της σχετικής έρευνας και ανάπτυξης. 4. Τη μετατροπή των προτύπων κατανάλωσης σε πολιτισμικά αγαθά με παγκόσμιες καταναλωτικές αγορές. 5. Τη διεθνοποίηση των ρυθμιστικών ικανοτήτων των εθνικών κοινωνιών μέσα σε ένα παγκόσμιο πολιτικο- οικονομικό σύστημα. 6. Τον περιορισμό του ρόλου των εθνικών κυβερνήσεων στο σχεδιασμό της παγκόσμιας διακυβέρνησης. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 4

5 Χαρακτηριστικά Διόγκωση και σχεδόν ανεξέλεγκτη λειτουργία των αγορών χρήματος και κεφαλαίου. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 5

6 Χαρακτηριστικά Σοβαρές χρηματοπιστωτικές κρίσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο  διαταραχές που ξεκινούν από τη (δυσ)λειτουργία των χρηματοπιστωτικών και χρηματιστηριακών αγορών και την ανεξέλεγκτη κίνηση του χρηματιστικού κεφαλαίου - διαταραχές οι οποίες όμως μπορούν να συμπαρασύρουν στη δίνη τους την παραγωγή, την απασχόληση, την διανομή των εισοδημάτων. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 6

7 Χαρακτηριστικά Περιορισμοί στην άσκηση αποτελεσματικής & ανεξάρτητης εθνικής οικονομικής πολιτικής.  Στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη οικονομία οι εθνικές οικονομικές πολιτικές αποδυναμώνονται λόγω της ανεξέλεγκτης κίνησης των κεφαλαίων. Η άσκηση επεκτατικών δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών αντιμετωπίζει νέους περιορισμούς, κάτω από την απειλή της φυγής κεφαλαίων από την οικονομία. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 7

8 Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Οι τρεις βασικές τους λειτουργίες των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών: Χρηματοδότηση ιδιωτικών επενδύσεων Χρηματοδότηση δημόσιων επενδύσεων Τοποθέτηση κεφαλαίων με στόχο την κερδοφορία «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 8

9 Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Η ανάπτυξη των σύγχρονων οικονομιών είναι συνυφασμένη με την ανάπτυξη, την αποτελεσματική και εύρυθμη λειτουργία, των χρηματοπιστωτικών και χρηματιστηριακών αγορών. Ήδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα ο Schumpeter είχε αναδείξει τη συνεισφορά της χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης και των αγορών στην ανάπτυξη των οικονομιών. Ο Schumpeter θεωρούσε τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες απαραίτητο συστατικό των τεχνολογικών καινοτομιών και της ανάπτυξης των οικονομιών. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 9

10 Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Οι χρηματιστηριακές αγορές διακρίνονται σε: Πρωτογενείς & Δευτερογενείς αγορές τίτλων Δ.10 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 10

11 Το χρηματιστικό κεφάλαιο ή «οι αγορές»
Εμπορικές και επενδυτικές τράπεζες Ασφαλιστικές εταιρίες Αμοιβαία κεφάλαια «Κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνων» Συνταξιοδοτικά ταμεία Κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών Δ.11 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 11

12 Διεθνής πλεονάζουσα ρευστότητα
Η ρευστότητα αυτή, προκύπτει από την καπιταλιστική συσσώρευση και στο μεγαλύτερο μέρος της δεν κατευθύνεται σε παραγωγικές, αλλά σε χρηματοοικονομικές επενδύσεις. Η ρευστότητα αυτή πηγάζει από την αύξηση των κερδών που έγινε δυνατή παρά την υποτονικότητα της παγκόσμιας μεγέθυνσης. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 12

13 Διεθνής πλεονάζουσα ρευστότητα
Τα ολιγοπώλια παρά τη μειωμένη ζήτηση συνέχισαν να αυξάνουν τα κέρδη τους επιλέγοντας την μεταφορά των παραγωγικών εγκαταστάσεων σε χώρες με χαμηλότερους μισθούς, τις εξωτερικές υπεργολαβίες (outsourcing), την καθήλωση των μισθών, την καταστρατήγηση του ωραρίου, την μη πληρωμή υπερωριών, την εντατικοποίηση της εργασίας κ.ο.κ. Με αυτούς τους τρόπος τα εισοδήματα ανακατανέμονται εις βάρος των μισθών και υπέρ των κερδών. Αποτέλεσμα είναι τα κέρδη να διογκώνονται και να συσσωρεύονται δημιουργώντας διεθνώς ένα τεράστιο απόθεμα χρήματος, συγκεντρωμένο σε λίγους. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 13

14 Οι «διέξοδοι» της χρημ. συσσώρευσης
τα νοικοκυριά εντός των αναπτυγμένων χωρών. τα εθνικά κράτη, μέσω του δημόσιου δανεισμού. η «εγκατάλειψη» των μητροπόλεων και η αναζήτηση υψηλών αποδόσεων, μέσω χρηματοοικονομικών τοποθετήσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 14

15 Η διαδικασία Το χρηματιστικό κεφάλαιο εισρέει στις χώρες αυτές με τη μορφή βραχυπρόθεσμων τραπεζικών πιστώσεων και επενδύσεων χαρτοφυλακίου. Μέσω της διαμεσολάβησης των εγχώριων τραπεζών τα κεφάλαια αυτά προκαλούν πιστωτική επέκταση και υπέρμετρες αυξήσεις των τιμών των εγχώριων περιουσιακών στοιχείων (ακίνητα, μετοχές κλπ). Τα υπερτιμημένα εγχώρια περιουσιακά στοιχεία είναι πιθανό να σταθούν αφορμή για την εκδήλωση κερδοσκοπικής επίθεσης. Η «επίθεση» είναι αρκετή για να οδηγήσει στην εκδήλωση χρηματοπιστωτικής κρίσης σε μία αναπτυσσόμενη οικονομία. Δ.15 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 15

16 Το κεφάλαιο Ο Wachtel (1990) αποκαλεί το φαινόμενο αυτό ως «απεργία του κεφαλαίου». Το κεφάλαιο απεργεί, αρνείται να κατευθυνθεί σε παραγωγικές επενδύσεις και στρέφεται προς τα «χάρτινα περιουσιακά στοιχεία». Η εγχώρια βραχυπρόθεσμη κερδοσκοπία μέσω τίτλων, οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές, η έξοδος από οικονομίες με αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο και υψηλή φορολογία και η τοποθέτηση σε φορολογικούς παραδείσους, όπως τα εξωχώρια κέντρα είναι μερικές από τις κερδοφόρες διεξόδους που αναζητά η «απεργία». «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 16

17 Το κεφάλαιο Τα κεφάλαια υποκινούνται από την απληστία και οδηγούν αναπόφευκτα σε εξωπραγματικές αυξήσεις των τιμών των περιουσιακών στοιχείων («φούσκες»). Όσο οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, συνεχίζουν να κυνηγούν ολοένα και περισσότερο το χρήμα και αποδόσεις. Η χρηματιστική παγκοσμιοποίηση έχει πυροδοτήσει μία παγκόσμια «πανδημία» απληστίας από διαχειριστές κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνων, «βαρόνους» που δραστηριοποιούνται σε εξαγορές επιχειρήσεων, επενδυτικούς τραπεζίτες κ.ο.κ.. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 17

18 Το κεφάλαιο Ο Καστοριάδης, σχεδόν προφητικά, είχε περιγράψει γλαφυρά την κατάσταση : «Το καθεστώς παραμέρισε μόνο του τα κάποια μέσα έλεγχου που εκατόν πενήντα χρόνια πολιτικών, κοινωνικών και ιδεολογικών αγώνων είχαν επιτύχει να του επιβάλουν. Η άνομη κυριαρχία των βαρόνων θηρευτών της βιομηχανίας και του χρηματικού κεφαλαίου στις Η.Π.Α. του τέλους του παρελθόντος αιώνος, ωχριά μπροστά στη σημερινή κατάσταση. Οι διεθνικές φίρμες, η χρηματιστηριακή κερδοσκοπία και επίσης οι μαφίες υπό τη στενή έννοια του όρου, κουρσεύουν τον πλανήτη, οδηγούμενες αποκλειστικά από τη βραχυπρόθεσμη θέα των κερδών τους...». «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 18

19 Η ηγεμονία του χρηματιστικού κεφαλαίου
«Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 19

20 Συμβουλευτικές υπηρεσίες Αναδοχές (Underwriting)
Οι «παίχτες» Στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, έντονη δραστηριότητα έχουν, πλην των εμπορικών τραπεζών, οι επενδυτικές τράπεζες: Αγοραπωλησία απευθείας κρατικού και εταιρικού χρέους, μετοχών, παραγώγων, σύνθετων παραγώγων κλπ. Συμβουλευτικές υπηρεσίες Αναδοχές (Underwriting) Δ.20 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 20

21 Κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών (Private Equity Funds)
Οι «παίχτες» Κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών (Private Equity Funds) Xρηματοδοτούμενες με δάνεια εξαγορές παραγωγικών, κυρίως, επιχειρήσεων -από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον χρηματοπιστωτικό τομέα- και η μεταπώληση τους στη συνέχεια (leveraged buy-outs) Μακροχρόνια ενδέχεται να υπονομεύσει την ανάπτυξή τους, αφού η μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή στρατηγική αντικαθίσταται από την εμμονή στη βελτίωση των βραχυπρόθεσμων αποτελεσμάτων ακόμα και ενός τριμήνου. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 21

22 Προσωπικό στις «ελεγχόμενες» επιχειρήσεις
Οι «παίχτες» Ονομασία Υπό διαχείριση Κεφάλαια (δισ. δολάρια) Προσωπικό στις «ελεγχόμενες» επιχειρήσεις Blackstone 79 Carlyle Group 56 Bain Capital 40 Texas Pacific Group 30 KKR 27 Cerberus 22 Equity Partners 21 86.000 TH Lee 20 Welsh, Anderson & Stowe 16 62.000 Hellman & Friedman 73.000 Warburg Pincus 15 Madison Dearborn 14 Apollo Management 13 TA Associates 10 28.000 CCMP Capital Advisors, LLC Goldman Sachs Capital Partners 9 DLJ Merchant Banking Partners 7 63.000 Vestar 53.000 Silver 6 Clayton, Dubilier & Rice 5 Onex ΣΥΝΟΛΑ 428 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 22

23 Η φρενίτιδα των συγχωνεύσεων και εξαγορών
Οι «παίχτες» Η φρενίτιδα των συγχωνεύσεων και εξαγορών «Εύκολος» τρόπος να αυξηθεί το μερίδιο αγοράς είναι η εξαγορά του ανταγωνιστή. Προσφέρουν ελάχιστα στην ανάπτυξη της οικονομίας ενώ οδηγούν τις αγορές σε μονοπωλιακές καταστάσεις οι οποίες βαίνουν εις βάρος των καταναλωτών. Οι Σ&Ε δεν προσφέρουν στην παραγωγή. Ανακατανέμουν τον υπάρχοντα πλούτο σε διαφορετικούς κατόχους και δεσμεύουν τεράστια ποσά κεφαλαίων τα οποία θα μπορούσαν να επενδυθούν παραγωγικά δημιουργώντας ανάπτυξη και απασχόληση. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 23

24 Η αγορά συναλλάγματος Η αγορά συναλλάγματος εξυπηρετούσε μέχρι τη δεκαετία του ‘70 τη χρηματοδότηση του παγκόσμιου εμπορίου προϊόντων και υπηρεσιών. Οι συναλλαγές σε συνάλλαγμα συναρτώντο προς τις διεθνείς εμπορικές πράξεις. Τα τελευταία χρόνια οι κερδοσκοπικές συναλλαγές σε συνάλλαγμα είναι πλέον πολλαπλάσιες αυτών που αφορούν στο παγκόσμιο εμπόριο. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 24

25 β) στη μεγάλη δραστηριότητα των διαχειριστών κεφαλαίων
Η αγορά συναλλάγματος Λόγοι: α) στη στροφή στο συνάλλαγμα ως μορφή εναλλακτικής επένδυσης (μεταξύ άλλων και carry trading) από αυτή της αγοράς μετοχών και ομολόγων, β) στη μεγάλη δραστηριότητα των διαχειριστών κεφαλαίων γ) στην αυξανόμενη επίδραση που έχουν οι συναλλαγές των «κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνων» στην παγκόσμια αγορά συναλλάγματος Δ.25 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 25

26 Τετράκις εκατομμύρια $....
Τα «παράγωγα» Ο αγοραστής ή/και ο πωλητής ενός παραγώγου δεσμεύονται για μία μελλοντική συναλλαγή που σπάνια περιλαμβάνει την φυσική παράδοση των προϊόντων (χρηματοοικονομικών ή πραγματικών) στα οποία αναφέρεται. Συνήθως περιορίζεται στην πληρωμή της διαφοράς στην τελικά αξία της συναλλαγής. Υψηλή μόχλευση: Ο «επενδυτής» μπορεί να προβεί σε τοποθετήσεις πολλαπλάσιας αξίας σε σχέση με το κεφάλαιο που έχει πράγματι στη διάθεσή του για άμεση αξιοποίηση. Τετράκις εκατομμύρια $.... «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 26

27 Κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνων (Hedge Funds): ένα παραπλανητικό όνομα
Οι «παίχτες» Κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνων (Hedge Funds): ένα παραπλανητικό όνομα Η «δύναμη ταχείας επέμβασης της κερδοσκοπίας» Στρατηγικές…(μεταξύ άλλων): Distressed securities Volatility arbitrage Πολλές χιλιάδες hedge funds… «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 27

28 Οι «παίχτες» Γιατί είναι επικίνδυνα για τις εθνικές οικονομίες και την οικονομική πολιτική: α) Έχουν τη δυνατότητα να «κινητοποιούν» μεγάλο όγκο κεφαλαίων. Ο Τζορτζ Σόρος στην κρίση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος επιδιώκοντας να προκαλέσει τη νομισματική κρίση στη στερλίνα κατάφερε να κινητοποιήσει το 15% όλων των διαθέσιμων πόρων των «κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνων», γεγονός που προκάλεσε τελικά την νομισματική κρίση στη στερλίνα. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 28

29 Οι «παίχτες» β) Λειτουργούν ως εμπροσθοφυλακή, ως δύναμη ταχείας επέμβασης του χρηματιστικού κεφαλαίου: Διαμορφώνουν το επενδυτικό κλίμα δηλαδή τις κυρίαρχες κερδοσκοπικές τάσεις. Τις επιλογές τους τις ακολουθούν συχνά οι υπόλοιποι διαχειριστές κεφαλαίων άλλων οργανισμών (εμπορικές και επενδυτικές τράπεζες, αμοιβαία και συνταξιοδοτικά κεφάλαια κ.ο.κ.). «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 29

30 Οι «παίχτες» γ) Σε περίπτωση ζημιών ή ακόμα και πτώχευσης το κόστος επιβαρύνει, μεταξύ άλλων, τους πιστωτές τους. Ανάμεσα στους μεγαλύτερους πιστωτές των «κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνων» βρίσκονται σημαντικές σε διεθνές επίπεδο εμπορικές τράπεζες. Το πρόβλημα περιπλέκεται διότι πολλές διεθνείς εμπορικές και επενδυτικές τράπεζες έχουν συστήσει θυγατρικές οι οποίες είναι οι ίδιες «κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνων»…... Δ.30 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 30

31 Οι «παίχτες» γ) ……Επίσης οι τράπεζες δραστηριοποιούνται στο χώρο ως επενδυτές. Σε καλές περιόδους τέτοιες αποδόσεις μπορεί να υπερβούν κατά πολύ τις επιδόσεις της υπόλοιπης αγοράς. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα ελκυστικό στην επιδίωξη υπεραποδόσης και αυξημένων κερδών. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 31

32 Οι «παίχτες» δ) Η ανυπαρξία σχεδόν κανονιστικών ρυθμίσεων και ελέγχων καθιστά τις πρακτικές τους ακόμα πιο επικίνδυνες. Τα «κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνων» δεν υπόκεινται σε αυστηρούς ελέγχους από τις εθνικές κυβερνήσεις, ενώ τα περισσότερα έχουν την έδρα τους σε εξωχώρια κέντρα (offshore centres) γεγονός που τους επιτρέπει να δρουν σχεδόν ανεξέλεγκτα. Οι εκκλήσεις για μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στα «κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνων» ολοένα και πληθαίνουν ». «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 32

33 Aπό τις «ευρωαγορές» (Euromarkets) στα εξωχώρια κέντρα (offshore centres)
Στις Ευρωαγορές διακινούνται κεφάλαια σε νόμισμα διαφορετικό από το εθνικό νόμισμα της χώρας όπου έχει γίνει η αρχική κατάθεση. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή των δολαριακών καταθέσεων σε ευρωπαϊκές και αμερικανικές τράπεζες στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο του συστήματος του Bretton Woods χρησιμοποιούνταν κυρίως για να διευκολύνουν το διεθνές εμπόριο. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 33

34 Aπό τις «ευρωαγορές» (Euromarkets) στα εξωχώρια κέντρα (offshore centres)
Σταδιακά, η αγορά των ευρωδολαρίων διογκώθηκε, με αποκορύφωμα τα μέσα της δεκαετίας του 1970, οπότε το μεγαλύτερο μέρος των πλεονασμάτων των πετρελαιοπαραγωγικών χωρών μετά την εκρηκτική άνοδο των τιμών του πετρελαίου κατευθύνθηκε σε ευρωδολαριακές καταθέσεις. Το 1980 για κάθε δολάριο κατατεθειμένο στις Η.Π.Α. υπήρχε μισό δολάριο σε κατάθεση εκτός των Η.Π.Α., γεγονός που φανερώνει την έκρηξη των ευρωδολαριακών καταθέσεων…. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 34

35 «Ευρωαγορές» & Οικονομική Πολιτική
Οι καταθέσεις αυτές βρίσκονται εκτός της χώρας καταγωγής τους δεν ελέγχονται από την κεντρική τράπεζα της χώρας αναφοράς. Για παράδειγμα η κεντρική τράπεζα των Η.Π.Α. δεν μπορεί να ελέγξει τις καταθέσεις σε δολάρια που βρίσκονται σε θυγατρικές της Citibank στην Ευρώπη. Οι ευρωκαταθέσεις δεν φορολογούνται. Δεν απαιτείται η διακράτηση ελάχιστων αποθεματικών (ώστε να μπορεί η τράπεζα να ανταποκριθεί σε μαζικές αναλήψεις) Οι καταθέσεις δεν είναι εγγυημένες από το κράτος. Δ.35 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 35

36 «Ευρωαγορές» & Οικονομική Πολιτική
Χωρίς τη δέσμευση των αποθεματικών με τις ευρω-καταθέσεις μπορεί να δημιουργείται συνεχώς νέο τραπεζικό χρήμα, με τη μορφή ευρω-πιστώσεων- χορηγήσεων δηλαδή σε νόμισμα ξένο από αυτό στο οποίο πραγματοποιείται η χορήγηση του δανείου. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 36

37 «Εξωχώρια κέντρα » (offshore centers)
H βρετανική αποικία νήσοι Cayman στην καραϊβική. Σε αυτά τα νησάκια των κατοίκων, όπου δεν πληρώνεται κανενός είδους φόρος, ήταν καταχωρημένες επιχειρήσεις, μεταξύ αυτών και 575 τράπεζες με καταθέσεις που έφθαναν τα 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια! «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 37

38 «Εξωχώρια κέντρα » (offshore centers)
Τα εξωχώρια κέντρα αποτελούν φορολογικούς παραδείσους, με την έννοια ότι τα κεφάλαια που είναι τοποθετημένα σε εταιρίες που έχουν την έδρα τους εκεί φορολογούνται ελάχιστα ή και καθόλου. Στα κέντρα αυτά βρίσκουν επίσης ασφαλές καταφύγιο κεφάλαια που προέρχονται από έκνομες δραστηριότητες.... 1 στα 5 δολάρια καταθέσεων/δανείων υπάρχουν/προέρχονται από offshore «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 38

39 «Εξωχώρια κέντρα » (offshore centers)
«Αν δεν μπορείς να τους νικήσεις ακολούθησέ τους» Tα κράτη δέχονται πίεση για να υιοθετήσουν το καθεστώς της πλήρους χρηματοπιστωτικής απορρύθμισης. Πράγματι ισχύοντες περιορισμοί, ρυθμίσεις και κανόνες για τη δράση του χρηματιστικού κεφαλαίου σταδιακά καταργούνται. Το φαινόμενο των απορρυθμισμένων αγορών τείνει να κυριαρχήσει διεθνώς. Πολλαπλασιάζονται οι οικονομίες που αναπαράγουν το παράδειγμα των Νήσων Cayman! «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 39

40 Οι Διεθνείς Νομισματικές Σχέσεις
Οι ρεαλιστές και οι φιλελεύθεροι έχουν διαφορετικές ερμηνείες για τη δραματική αύξηση των χρηματικών ροών. Οι ρεαλιστές υποστηρίζουν ότι οι χρηματοοικονομικές συναλλαγές αυξήθηκαν με την ανοχή και κάποιες φορές με την ενθάρρυνση των πιο ισχυρών κρατών Οι φιλελεύθεροι αντίθετα ισχυρίζονται ότι η αύξηση των συναλλαγών είναι αποτέλεσμα προόδου στις επικοινωνίες, την τεχνολογία και τις μεταφορές και ότι τα κράτη αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερες δυσκολίες να ρυθμίσουν τις χρηματοοικονομικές δραστηριότητες Δ.40

41 Παγκοσμιοποίηση Το φαινόμενο της παγκόσμιας «ολοκλήρωσης» των αγορών χρήματος, κεφαλαίου και εμπορευμάτων δεν είναι νέο. Υπήρξαν περίοδοι όπου οι διασυνδέσεις μεταξύ των αγορών ήσαν ισχυρές και χωρίς εμπόδια. Υπήρξαν επίσης περίοδοι όπου η κίνηση των κεφαλαίων ήταν πολύ περιορισμένη. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 41

42 Η εποχή του «Χρυσού Κανόνα» (1870- 1914).
Παγκοσμιοποίηση Στη βιβλιογραφία αναφέρονται τέσσερις μεγάλες περίοδοι οι οποίες χαρακτηρίζουν την εξέλιξη της παγκοσμιοποίησης των αγορών: Η εποχή του «Χρυσού Κανόνα» ( ). Από τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο ως το Bretton-Woods (1914 – 1945). Η χρυσή εποχή της μεγέθυνσης (The Golden Age). Η σύγχρονη παγκοσμιοποίηση (The global age) «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 42

43 Η εποχή του «Χρυσού Κανόνα» (1870-1914).
Χρυσός Κανόνας Η κίνηση κεφαλαίων ήταν υψηλή Χρηματοπιστωτικό κέντρο ήταν το Λονδίνο «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 43

44 1870-1914 Κλασικός κανόνας χρυσού
Σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες σε σχέση με το χρυσό (1 ουγγιά χρυσού = 35 δολάρια = λίρες) Εγγύηση ανταλλαγής προς ιδιώτες Διευκόλυνση εμπορίου και άλλων συναλλαγών Δ.45

45 Η εποχή του «Χρυσού Κανόνα» (1870-1914).
«Τι ιδιαίτερο επεισόδιο στην οικονομική πρόοδο της ανθρωπότητας ήταν αυτό το οποίο έληξε τον Αύγουστο του 1914. Ο κάτοικος του Λονδίνου μπορούσε με ένα τηλεφώνημα να έχει το πρωινό του τσάι στο κρεβάτι καθώς και διάφορα προϊόντα στις ποσότητες που επιθυμεί περιμένοντάς τα νωρίς στo κατώφλι του. Μπορούσε την ίδια στιγμή να ‘επενδύει’ τον πλούτο του σε φυσικές πλουτοπαραγωγικές πηγές και νέες επιχειρήσεις σε κάθε γωνιά του κόσμου, απολαμβάνοντας χωρίς κόπο ή προβλήματα τους μελλοντικούς καρπούς τους… Δ.45 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 45

46 Η εποχή του «Χρυσού Κανόνα» (1870-1914).
…μπορούσε να εξασφαλίσει, αυτοστιγμεί αν το επιθυμούσε, φθηνά και άνετα μέσα μεταφοράς για οποιαδήποτε χώρα, χωρίς διαβατήριο ή άλλη τυπικότητα, μπορούσε να στείλει τον υπηρέτη του στο γειτονικό γραφείο τράπεζας για να προμηθευτεί οποιοδήποτε πολύτιμο μέταλλο του ήταν πρόσφορο…» «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 46

47 Η εποχή του «Χρυσού Κανόνα» (1870-1914).
«Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 47

48 Η εποχή του «Χρυσού Κανόνα» (1870-1914).
Η «ειδυλλιακή» κατάσταση όμως αφορούσε ένα μικρό μέρος του πληθυσμού των τότε αναπτυγμένων χωρών. Εμπόριο μεταξύ μητροπόλεων και αποικιών. Οι φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες της εποχής δεν καρπώνονταν τα οφέλη του διεθνούς εμπορίου και του συγκριτικού πλεονεκτήματος όπως το είχε διατυπώσει ο Ricardo έναν αιώνα πριν. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 48

49 1870-1914 Κλασικός κανόνας χρυσού
Αποτίμηση 35 χρόνια σταθερότητας (ΗΠΑ, Ευρώπη) Στήριξη από Βρετανία: ηγεμονία, παροχή δημοσίων αγαθών προς άλλα κράτη όπως επενδυτικά κεφάλαια, δάνεια και ελεύθερες εισαγωγές Συνεργασία Γαλλίας, Γερμανίας, Βρετανίας Επιτροπή Reagan για επιστροφή στον κανόνα χρυσού (αρνητική εισήγηση) Θυσία κοινωνικών πόρων (κοινωνική ασφάλιση, απασχόληση)με στόχο τη νομισματική σταθερότητα Δ.50

50 Από τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο ως το Bretton-Woods (1914 – 1945)
Ο «Χρυσός Κανόνας», από το 1914 και μετά άρχισε να καταργείται. Περιορισμοί στην κίνηση των κεφαλαίων. Ανάγκη για ανεξάρτητες νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές (χρηματοδότηση των πολεμικών δαπανών, η πίεση της εργατικής τάξης). Δ.50 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 50

51 Προετοιμασία του «εδάφους» για την Κεϋνσιανή επανάσταση
Ο «Χρυσός Κανόνας» το πρωταρχικό αίτιο της κρίσης του 1929. 1) Τα αποθέματα σε χρυσό δεν είχαν αυξηθεί για πολλά χρόνια (από τα τέλη του 19ου αιώνα) με αποτέλεσμα η αύξηση του προϊόντος να μην υποστηρίζεται από αντίστοιχη αύξηση στη νομισματική κυκλοφορία. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 51

52 Προετοιμασία του «εδάφους» για την Κεϋνσιανή επανάσταση
Ο «Χρυσός Κανόνας» το πρωταρχικό αίτιο της κρίσης του 1929. 2) Δοθείσης της αυξημένης ζήτησης (ασφαλές καταφύγιο) και περιορισμένης προσφοράς του, η τιμή του ανέβαινε παρασύροντας τα νομίσματα που ήταν συνδεδεμένα μαζί του. Το αποτέλεσμα ήταν η πραγματική ανατίμηση των νομισμάτων, η μείωση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών και η εμβάθυνση της ύφεσης. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 52

53 Υποτιμήσεις Νομισμάτων (% ως προς το χρυσό)
Α. Χώρες που επέβαλαν περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων. Β. Χώρες χωρίς περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων. (Ελεύθερη μετατρεψιμότητα) Β1. Χώρες που ακολουθούσαν το «Χρυσό Κανόνα». 1932 1935 Βουλγαρία 0,0 Γαλλία Γερμανία Ολλανδία Ουγγαρία Ελβετία Ρουμανία Βέλγιο 3,2 Λετονία 1,7 Πολωνία Τουρκία 1,9 Β2. Χώρες που δεν ακολουθούσαν το «Χρυσό Κανόνα» και επέτρεπαν την ελεύθερη διακύμανση του νομίσματός τους. Ιταλία 1,5 6,3 Ιρλανδία 28,0 40,2 Τσεχοσλ. 16,2 Ν. Αφρική 2,1 40,8 Αυστρία 22,0 Η.Π.Α. Γιουγκοσλ. 6,8 23,0 Καναδάς 11,9 40,9 Εσθονία 9,9 Ην. Βασίλειο 25,2 41,9 Δανία 29,7 51,5 Σουηδία 25,9 45,6 Ουρουγ. 54,5 53,9 Νορβηγία 26,9 47,0 Αργεντινή 39,4 54,3 Φινλανδία 6,4 50,4 Ν. Ζηλανδία 34,2 52,3 Αυστραλία 42,5 52,6 53

54 Σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες Ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων
To “Τρίλλημα» Σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες Ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων Ανεξάρτητη οικονομική πολιτική «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 54

55 To “Τρίλλημα» Οι χώρες που επέλεξαν να μην επιβάλουν περιορισμούς στο συνάλλαγμα και να διατηρήσουν τη σύνδεση του νομίσματός τους με το χρυσό, υπέστησαν τις μεγαλύτερες απώλειες εθνικού εισοδήματος. Αντίθετα «οι χώρες οι οποίες επέβαλαν περιορισμούς μετρίαζαν σημαντικά την πτώση του εθνικού προϊόντος». «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 55

56 Μεσοπόλεμος Μετά το 1930 «ελεγχόμενη διακύμανση»
Βρετανία ανέστειλε την ανταλλαξιμότητα της στερλίνας με τον χρυσό Κυβερνήσεις – κεντρικές τράπεζες παρεμβαίνουν για να αντιμετωπίσουν αποσταθεροποιητικές καταστάσεις (υπερβολικές διακυμάνσεις) 1936 Παρεμβατικός φιλελευθερισμός – Keynes -General Theory, New Deal, Κοινωνικοί πόροι – οικονομική ανάπτυξη vs νομισματική σταθερότητα Δ.56

57 Η χρυσή εποχή της μεγέθυνσης (The Golden Age)
Bretton Woods ΔΝΤ Παγκόσμια Τράπεζα Νόμισμα αναφοράς το $ Περιορισμοί στην κίνηση των κεφαλαίων και στη μετατρεψιμότητα των νομισμάτων, για τη διατήρηση της παγκόσμιας σταθερότητας των τιμών και της αξίας των νομισμάτων. Δ.57 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 57

58 Κευνς «Επικρατεί η άποψη ότι ο περιορισμός στην κίνηση των κεφαλαίων, εισερχόμενων και εξερχόμενων, θα πρέπει να είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό του μεταπολεμικού συστήματος. Για να είναι ο περιορισμός αποτελεσματικός θα πρέπει να εμπεριέχει μηχανισμό ελέγχου του συναλλάγματος για όλες τις συναλλαγές…». «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 58

59 Γουάιτ «Θα είναι ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της παγκόσμιας σταθερότητας αν μία κυβέρνηση μέλος [του Δ.Ν.Τ.] μπορούσε να συνεργάζεται πλήρως με κυβέρνηση άλλου μέλους για τον έλεγχο της κίνησης των κεφαλαίων…». «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 59

60 Χρυσή εποχή της μεγέθυνσης
Ισχυρή μεγέθυνση λόγω: Χρηματοπιστωτικής σταθερότητας Παρεμβατικών πολιτικών Τεχνολογικών καινοτομιών Φθηνών Α’ υλών Υψηλής προσφοράς εργατικού δυναμικού Τα τρία τελευταία υπάρχουν και σήμερα Δ.60 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 60

61 Χρυσή εποχή της μεγέθυνσης
Η.Π.Α. 3,2 4,2 3,3 0,7 Ιαπωνία 9,5 10,1 4,4 4,1 1,3 -0,8 Καναδάς 3,9 5,6 2,8 2,4 2,1 Γερμανία 7,8 2,7 2,2 1,9 Γαλλία 4,6 2,5 1,8 Ιταλία 5,8 5,7 3,6 2,3 1,6 Ολλανδία 4,7 5,1 3,0 2,6 Βέλγιο 2,9 4,9 3,4 «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 61

62 Bretton Woods: επιρροή παρεμβατικού φιλελευθερισμού
Συναλλαγματικός κανόνας χρυσού με επίκεντρο το δολάριο Σταθερές ισοτιμίες αλλά και ευελιξία και παροχή βοήθειας για να ασκείται εγχώρια πολιτική κατά του πληθωρισμού και της ανεργίας

63 Κανόνες παρεμβατικού φιλελευθερισμού
Συναλλαγματική ισοτιμία «προσαρμοσμένων αναλογιών» όχι σταθερές ισοτιμίες: βραχυπρόθεσμη σταθερή ονομαστική αξία, όλες οι χώρες πλην ΗΠΑ μπορούσαν να κάνουν αναπροσαρμογές ισοτιμίας υπό την καθοδήγηση του ΔΝΤ (ευελιξία αλλά και περιορισμός στις ανταγωνιστικές υποτιμήσεις) ΔΝΤ παροχή βραχυπρόθεσμων δανείων σε χώρες με προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών Εθνικοί έλεγχοι (έλεγχος στα κερδοσκοπικά κεφάλαια)

64 Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
Δημιουργήθηκε για να σταθεροποιεί τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και να παρέχει στα κράτη-μέλη βραχυπρόθεσμα δάνεια για προσωρινά προβλήματα στο ισοζύγιο πληρωμών

65 Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
35 δολάρια ανά ουγγιά χρυσού Συνεισφορά σε ένα κοινό λογαριασμό εθνικών νομισμάτων για δάνεια του ΔΝΤ προς χώρες με ελλείμματα Ποσόστωση βάσει της οικονομικής θέσης, που καθορίζει το μέγεθος της συνδρομής, δηλαδή τη συνεισφορά στους πόρους του ΔΝΤ, την ισχύ στις ψηφοφορίες και το ποσό που μπορεί να δανειστεί από το ΔΝΤ

66 Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
Σταθμισμένες ψηφοφορίες: προσαρμογή ποσοστώσεων των μελών σύμφωνα με τις μεταβολές στις σχετικές οικονομικές τους θέσεις Θα υιοθετήσουν συγκεκριμένες οικονομικές πολιτικές σε αντάλλαγμα προς τη χρηματοδότηση του ΔΝΤ Δ.65

67 Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
Οι λιγότερο αναπτυγμένες χώρες υφίστανται ισχυρή πίεση – εξαρτώνται από τα δάνεια του ΔΝΤ Πολλές λιγότερο αναπτυγμένες χώρες αποδέκτες δανείων νιώθουν ότι οι προϋποθέσεις του ΔΝΤ φαλκιδεύουν την ανεξαρτησία τους και δεν αντιμετωπίζουν τα βασικά διαρθρωτικά προβλήματα που παρακωλύουν την οικονομική τους ανάπτυξη

68 Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
Διοικητικό συμβούλιο Εκτελεστικό Συμβούλιο: 24 σύμβουλοι διορίζονται ή εκλέγονται από τα μέλη του ΔΝΤ. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο είναι υπεύθυνο για τις καθημερινές υποθέσεις του ΔΝΤ Διεθνής Νομισματική και Χρηματοοικονομική Επιτροπή Επιτροπή Ανάπτυξης (κοινή επιτροπή με την Παγκόσμια Τράπεζα) που εξυπηρετεί την οικοδόμηση συναίνεσης μεταξύ των κυβερνήσεων σε ζητήματα ανάπτυξης Ο γενικός διευθυντής του ΔΝΤ είναι το κορυφαίο διοικητικό στέλεχος που διορίζει το προσωπικό και προεδρεύει στο Εκτελεστικό Συμβούλιο Ο χώρες με τις υψηλότερες συνδρομές και τις περισσότερες ψήφους στα σώματα διοίκησης του ΔΝΤ είναι οι χώρες της G-5 – οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία, η Γερμανία, η Γαλλία και η Βρετανία. Τον Απρίλιο του 2006, η G-5 είχε 39,%1 των ψήφων· οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν 17,08%, ακολουθούμενες από την Ιαπωνία με 6,13%, τη Γερμανία με 5,99% και τη Γαλλία και τη Βρετανία με 4,95% η καθεμία.

69 Η Λειτουργία του Νομισματικού Καθεστώτος του Μπρέτον Γουντς
Τα κύρια αποθεματικά ήταν σε χρυσό και σε αμερικανικό δολάριο Επαρκή αποθεματικά για ρευστότητα ή χρηματοδοτικούς σκοπούς Εμπιστοσύνη στα στοιχεία του αποθεματικού Επιλογές προσαρμογής για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων

70 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Οι περισσότερες χώρες προτιμούσαν τα αμερικανικά δολάρια σε σχέση με το χρυσό, διότι τα δολάρια απέφεραν τόκο και δε χρειάζονταν να μεταφερθούν ούτε να αποθηκευτούν. Τα μεγάλα πλεονάσματα του εμπορικού ισοζυγίου των ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του 1940 συντελούσαν σε έλλειψη δολαρίων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαμοίρασαν δολάρια ανά τον κόσμο στα χρόνια από το 1947 έως το 1958 μέσω της οικονομικής βοήθειας και των στρατιωτικών δαπανών.

71 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν πολύ μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Παρείχαν δημόσια αγαθά σε αυτή την περίοδο, ανοίγοντας την αγορά τους για εισαγωγές, παρέχοντας μακροπρόθεσμα δάνεια και δωρεές μέσω του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Ανόρθωσης ή Σχεδίου Μάρσαλ, και παραχωρώντας το αμερικανικό δολάριο ως βασική πηγή διεθνούς ρευστότητας.

72 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Επωφελούνταν από το εκδοτικό προνόμιο: Εξαιρούνταν από την πειθαρχεία που επέβαλλε το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα σε άλλα κράτη Η Νέα Υόρκη παραμένει η χρηματοοικονομική πρωτεύουσα του κόσμου

73 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Οι Ηνωμένες Πολιτείες απέκτησαν ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών ξεκινώντας από το Το 1960 η κατοχή δολαρίων από ξένους ξεπέρασε τα αποθέματα χρυσού των ΗΠΑ για πρώτη φορά, και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις άρχισαν να διστάζουν να συσσωρεύουν υπερβολικά αποθέματα σε δολάρια.

74 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Το δίλημμα Τρίφιν (από το όνομα του Οικονομολόγου Robert Triffin) αναφέρεται στο πρόβλημα ενός νομισματικού καθεστώτος που εξαρτάται από ένα και μόνο νόμισμα: «Η λειτουργία υπέρ της ρευστότητας και η λειτουργία υπέρ της εμπιστοσύνης που επιτελεί το νόμισμα έρχονται τελικά σε σύγκρουση.»

75 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Ερωτήματα για την ηγεσία των ΗΠΑ η ανάπτυξη της Αγοράς του Ευρωνομίσματος – εθνικά νομίσματα τα οποία ανταλλάσσονται και κατατίθενται σε τράπεζες εκτός της χώρας προέλευσης. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι τράπεζες στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, την Ασία και την Καραϊβική είχαν καταθέσεις σε ευρωνομίσματα, μεγαλύτερες από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια.

76 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Η σύγχρονη αγορά ευρωνομισμάτων αναπτύχθηκε στη δεκαετία του 1960, όταν ο Πρόεδρος Lyndon B. Johnson αντιμετώπισε τα ελλείμματα στο αμερικανικό ισοζύγιο πληρωμών επιβάλλοντας περιορισμούς στο δανεισμό προς το εξωτερικό από τις αμερικανικές τράπεζες. Για να αποφύγουν τέτοιους περιορισμούς οι αμερικανικές εταιρείες άρχισαν να χρηματοδοτούν τις δραστηριότητες τους στο εξωτερικό από υπεράκτιες τράπεζες που δεν υπόκεινταν στην αμερικανική τραπεζική νομοθεσία.

77 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Καινούρια ώθηση στην αγορά ευρωδολαρίων ήρθε μετά το 1973 από τις τεράστιες καταθέσεις δολαρίων που έκαναν οι μεσανατολικές χώρες του ΟΠΕΚ θέλοντας να αποφύγουν να κρατούν τα δολάριά τους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα ευρωδολάρια είναι ελκυστικά για τους καταθέτες διότι δεν υπόκεινται στους περιορισμούς που επιβάλουν οι κυβερνήσεις στις εγχώριες τραπεζικές δραστηριότητες.

78 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Το μέγεθος και η ταχύτητα των ροών ευρωνομισμάτων ανά τον κόσμο μπορεί να αποσταθεροποιήσει σημαντικά τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τα εγχώρια επιτόκια. Η ρύθμιση της αγοράς ευρωνομισμάτων πρέπει να είναι πολυμερής για να είναι αποτελεσματική, όμως ο ισχυρός ανταγωνισμός για το ευρωτραπεζικό σύστημα έχει καταστήσει αυτή την πιθανότητα αδύνατη.

79 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Η βρετανική κυβέρνηση επέτρεψε στην ευρωαγορά να λειτούργει χωρίς περιορισμούς, στην προσπάθειά της να προωθήσει το Λονδίνο ως ηγετικό χρηματοοικονομικό κέντρο, και η αμερικανική κυβέρνηση επέτρεψε στους τραπεζίτες της να διατηρήσουν την κυρίαρχη θέση στη διεθνή χρηματοοικονομική αποφεύγοντας τους ελέγχους στο αμερικανικό κεφάλαιο.

80 Ο Κεντρικός Ρόλος του Αμερικανικού Δολαρίου
Τα ανυποχώρητα ελλείμματα στο αμερικανικό ισοζύγιο πληρωμών και η διεύρυνση της ευρωαγοράς στη δεκαετία του 1960 ήγειραν ερωτήματα για την ικανότητα των ΗΠΑ να διαχειρίζονται τις παγκόσμιες νομισματικές σχέσεις.

81 Στροφή στην Πολυμέρεια
Καθώς αυξάνονταν τα ελλείμματα στο αμερικανικό ισοζύγιο πληρωμών υπήρξε μεταστροφή προς την πολυμερή διαχείριση. Το 1962 δέκα αναπτυγμένες χώρες (η G-10) θέσπισαν τους Γενικούς Διακανονισμούς Δανεισμού, μια συμφωνία ότι δανείζουν το ΔΝΤ μέχρι και 6 δισεκατομμύρια δολάρια σε δικό τους νόμισμα ως επικουρικό πόρο για να αντιμετωπιστούν τα διεθνή οικονομικά προβλήματα.

82 Στροφή στην Πολυμέρεια
Η G-10 έπρεπε πλέον να εγκρίνει κάθε αίτηση για επιπλέον υποστήριξη Στροφή από τη μονομερή αμερικανική διαχείριση σε συλλογική διαχείριση των νομισματικών ζητημάτων Αυξημένος ρόλος της Τράπεζας των Διεθνών Διακανονισμών

83 Στροφή στην Πολυμέρεια
Τράπεζα των Διεθνών Διακανονισμών Ο παλαιότερο διεθνής χρηματοπιστωτικός θεσμός Το βασικό φόρουμ για συνεργασία και ανταλλαγή συμβουλών μεταξύ των κεντρικών τραπεζιτών των αναπτυγμένων χωρών Αμοιβαίες γραμμές πίστωσης μεταξύ των κεντρικών τραπεζών

84 Στροφή στην Πολυμέρεια
Η δημιουργία της G-10 και η αναβάθμιση της Τράπεζας των Διεθνών Διακανονισμών σηματοδότησαν μια μετακίνηση προς τη συλλογική διαχείριση - οι λιγότερο αναπτυγμένες χώρες δεν αντιπροσωπεύονταν σε αυτές τις ομάδες

85 Στροφή στην Πολυμέρεια
Το 1971 ο Νότος απάντησε στη G ιδρύοντας την Ομάδα των 24 (G-24) Προσπαθεί να συντονίσει τις νομισματικές πολιτικές των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών και απαντά. Η επιρροή της είναι περιορισμένη διότι αποτελείται από δανειζόμενους του ΔΝΤ.

86 Στροφή στην Πολυμέρεια
Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησαν να βελτιώσουν το ισοζύγιο πληρωμών τους μειώνοντας τις εκροές κεφαλαίων. Τα αποθέματα χρυσού των ΗΠΑ μειώθηκαν από τα 22,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 1950 στα 10,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 1970, ενώ η αξίωση δολαρίου έναντι του αμερικανικού αποθεματικού χρυσού αυξήθηκε από τα 5 δισεκατομμύρια δολάρια στα 70 δισεκατομμύρια δολάρια. Το 1968 το δολάριο είχε γίνει ουσιαστικά μη μετατρέψιμο σε χρυσό

87 Στροφή στην Πολυμέρεια
Οι ΗΠΑ ήταν η μοναδική χώρα που δε μπορούσε να υποτιμήσει το νόμισμά της. Έτσι το καθεστώς του Μπρέτον Γουντς δεν παρείχε στις ΗΠΑ επιλογές προσαρμογής για την αντιμετώπιση της μειωμένης ανταγωνιστικότητάς της. Αυξήθηκαν σημαντικά οι κερδοσκοπικές ροές κεφαλαίου. Ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να ρυθμιστεί η κερδοσκοπική δραστηριότητα στην ευρωαγορά, και οι πολυεθνικές εταιρείες ξέφευγαν από τους ελέγχους κάνοντας συναλλαγές μέσω των θυγατρικών τους.

88 Το Τέλος του Νομισματικού Καθεστώτος του Μπρέτον Γουντς
Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Σαρλ ντε Γκωλ μετέτρεπε επίτηδες δολάρια σε χρυσό για να φέρει τέλος στο ηγεμονικό προνόμιο των ΗΠΑ ως κράτους με το κορυφαίο νόμισμα.

89 Το Τέλος του Νομισματικού Καθεστώτος του Μπρέτον Γουντς
15 Αυγούστου 1971: ο Πρόεδρος Ρίτσαρντ Μ. Νίξον ανέστειλε την επίσημη μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό και επέβαλε έναν επιπλέον δασμό 10% σε όλες τις φορολογούμενες εισαγωγές

90 Το Τέλος του Νομισματικού Καθεστώτος του Μπρέτον Γουντς
G-10 συμφώνησαν να υποτιμήσουν το δολάριο από 10 έως 20% έναντι των άλλων σημαντικών νομισμάτων με την πρώτη Συμφωνία Σμιθσόνιαν - Smithsonian Agreement. Μια δεύτερη Συμφωνία Σμιθσόνιαν υποτίμησε κι άλλο το δολάριο το Φεβρουάριο του 1973.

91 Η σύγχρονη παγκοσμιοποίηση (The global age).
«Απελευθέρωση των αγορών». Δημιουργία τεράστιου χρηματοπιστωτικού τομέα. Εκδήλωση πολλών επεισοδίων χρηματοπιστωτικών κρίσεων. Περιορισμοί στην άσκηση οικονομικής πολιτικής. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 91

92 Το καθεστώς των Κυμαινόμενων (ή Ευέλικτων) Συναλλαγματικών Ισοτιμιών
Η Σύνοδος του ΔΝΤ στη Τζαμάικα νομιμοποίησε επιτρέποντας σε κάθε κράτος να αποφασίζει αν θα θεσπίσει μια σταθερή τιμή για το νόμισμά του ή αν θα κινηθεί προς τις κυμαινόμενες ισοτιμίες  κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες

93 Το καθεστώς των Κυμαινόμενων (ή Ευέλικτων) Συναλλαγματικών Ισοτιμιών
Τα τελευταία χρόνια τα μέλη του ΔΝΤ βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ελεγχόμενη διακύμανση στην οποία οι κεντρικές τράπεζες παρεμβαίνουν για να αντιμετωπίζουν διαλυτικές καταστάσεις όπως οι υπερβολικές διακυμάνσεις στις συναλλαγματικές ισοτιμίες

94 Το παρόν νομισματικό καθεστώς έχει μεικτή υφή: Οι μεγάλες αναπτυγμένες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία και ο Καναδάς (και ένας αριθμός λιγότερο αναπτυγμένων χωρών) επιτρέπουν τη διακύμανση των νομισμάτων τους Τα μέλη της ΕΕ επιδιώκουν ένα αυξημένο περιφερειακό συντονισμό των πολιτικών τους Πολλές λιγότερο αναπτυγμένες χώρες εξαρτούν την αξία των νομισμάτων τους από ένα βασικό νόμισμα ή ένα καλάθι νομισμάτων

95 Οι ορθόδοξοι φιλελεύθεροι υποστηρίζουν ότι οι κυμαινόμενες ισοτιμίες θα επέτρεπαν την προσαρμογή των συναλλαγματικών ισοτιμιών μέσω των πιέσεων της αγορά και όχι από την ανάμειξη των κρατών Ορισμένοι φιλελεύθεροι φοβούνται ότι οι κυμαινόμενες ισοτιμίες θα οδηγήσουν σε κερδοσκοπικές ροές κεφαλαίων

96 Κάποιοι ρεαλιστές πίστευαν ότι οι κυμαινόμενες ισοτιμίες θα επέτρεπαν στις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν ανεξάρτητες νομισματικές πολιτικές. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι υποτίμησαν το βαθμό στον οποίο η κινητικότητα του κεφαλαίου θα διατάρασσε τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Η απομάκρυνση των περιορισμών στο κεφάλαιο, σε συνδυασμό με τις τεχνολογικές προόδους, συντέλεσαν σε μια τεράστια μεγέθυνση των κερδοσκοπικών ροών κεφαλαίου, που είχαν βαθιές επιπτώσεις στις χρηματοοικονομικές αγορές του πλανήτη.

97 Η μεταβλητότητα αναφέρεται στη βραχυπρόθεσμη αστάθεια των συναλλαγματικών ισοτιμιών , και η στρέβλωση αναφέρεται στη μακροπρόθεσμη απομάκρυνση των συναλλαγματικών ισοτιμιών από το ανταγωνιστικό επίπεδο Ανάλογα με το αν ένα νόμισμα είναι υποτιμημένο ή υπερτιμημένο, η στρέβλωση δίνει σε μια χώρα σημαντικά μειονεκτήματα ή πλεονεκτήματα στις τιμές έναντι των ανταγωνιστών

98 Οι Συμφωνίες Πλάζα-Λούβρου
1980: Οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να ασχοληθούν περισσότερο με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες τους, καθώς η τιμή του δολαρίου ανερχόταν και τα ελλείμματα αυξάνονταν

99 Τα μέλη της G-5 συμφώνησαν να ανεβάσουν την τιμή των σημαντικών νομισμάτων πλην του δολαρίου, μέσω μιας συντονισμένης παρέμβασης στις αγορές (δηλαδή αγοράζοντας και πουλώντας νομίσματα), και σε αντάλλαγμα οι Ηνωμένες Πολιτείες υπόσχονταν να μειώσουν τις δημόσιες δαπάνες. Το δολάριο υποτιμήθηκε σημαντικά μετά τη συμφωνία του Πλάζα και γι’ αυτό τα μέλη της G-7 συνεδρίασαν το Λούβρο του Παρισιού το Φεβρουάριο του 1987, για να αποτρέψουν την ακόμα μεγαλύτερη πτώση της αξίας του.

100 Οι Συμφωνίες Πλάζα-Λούβρου
Στροφή στην ελεγχόμενη διακύμανση στην οποία τα κράτη παρενέβαιναν για να διορθώσουν τη σημαντική μεταβλητότητα και στρέβλωση των νομισμάτων

101 Το σημερινό νομισματικό καθεστώς είναι πολύ πιο ασταθές απ’ ό,τι είχαν προβλέψει οι φιλελεύθεροι οικονομολόγοι και οι κυβερνήσεις μοιάζουν απρόθυμες να συντονίσουν τις πολιτικές τους για να αποτρέψουν τις νομισματικές στρεβλώσεις. Το τρέχον νομισματικό καθεστώς και οι εναλλακτικές προτάσεις: Με την άνοδο των διεθνών χρηματοοικονομικών συναλλαγών, τα κράτη θα δυσκολεύονταν να υπερασπιστούν εξαρτημένες συναλλαγματικές ισοτιμίες.

102 Οι Ευρωπαϊκές Νομισματικές Σχέσεις
Τον Μάιο του 1998 έντεκα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν να αντικαταστήσουν τα εθνικά τους νομίσματα με το ευρώ.

103 Σχέδιο Βέρνερ (1970): «Συμφωνία φίδι», που περιόριζε τις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών μεταξύ των νομισμάτων της ΕΚ σε μια στενή ζώνη με εύρος διακυμάνσεων από +2,25% έως - 2,25%. Όμως η έξαρση των τιμών πετρελαίου του , η παγκόσμια ύφεση του 1975, και τα διαφορετικά επίπεδα πληθωρισμού μεταξύ των χωρών της ΕΚ εμπόδισαν τις χώρες με ατ πιο αδύναμα νομίσματα να παραμείνουν εντός της ζώνης

104 Τέλη δεκαετίας του 1970: Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (ΕΝΣ) με δύο βασικά χαρακτηριστικά: ένα μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών (ΜΣΙ) και μια ευρωπαϊκή νομισματική μονάδα (ECU) Μετά από διαβουλεύσεις με άλλα μέλη του ΕΝΣ, ένα κράτος μπορούσε να αναπροσαρμόσει το νόμισμά του. Το δεύτερο στοιχείο, η ευρωπαϊκή νομισματική μονάδα (ECU) ήταν ένα νέο νόμισμα που βασιζόταν σε ένα σταθμισμένο καλάθι των νομισμάτων του ΕΝΣ.

105 Τους επιτράπηκε να κινηθούν σε μια ευρύτερη ζώνη από +6% έως -6%
Τους επιτράπηκε να κινηθούν σε μια ευρύτερη ζώνη από +6% έως -6%. Το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (ΕΝΣ) εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από αυτό- επιβαλλόμενους κανόνες, συνεπώς η αξιοπιστία του εξαρτιόταν από την πολιτική ηγεσία.

106 Οι Νομισματικές Σχέσεις στην Ανατολική Ασία
Για πολλά χρόνια ορισμένοι αναλυτές προέβλεπαν ότι θα αναδυθεί ένα ασιατικό «μπλοκ του γιεν» λόγω της θέσης της Ιαπωνίας ως σημαντικού εξαγωγέα και διεθνούς πιστωτή. Παρ’ όλο που το γιεν αποτελούσε μόνο το 9% στα παγκόσμια αποθέματα ξένου συναλλάγματος, το μερίδιό του στα αποθέματα της Ινδονησίας, των Φιλιππινών, της Σιγκαπούρης και της Ταϊβάν ήταν μεγαλύτερο από 30%.

107 Οι Νομισματικές Σχέσεις στην Ανατολική Ασία
Το ερώτημα που προκύπτει είναι κατά πόσο το νόμισμα της Κίνας, γιουάν (ή ρενμίνμπι), θα αποκτήσει σημαντικότερο ρόλο ενόψει του μεγάλου μεγέθους της κινεζικής οικονομίας και του σημαντικού ρόλου της Κίνας στο παγκόσμιο εμπόριο.

108 Λόγος Χρέους προς ΑΕΠ, 2013 Πηγή: IMF, 2015

109 Η σύγχρονη παγκοσμιοποίηση (The global age).
«Οι ελεύθερες αγορές δημιουργούνται από την κρατική εξουσία και επιζούν για όσο διάστημα το κράτος καταφέρνει να αποτρέπει την πολιτική έκφραση των ανθρώπινων αναγκών για εξασφάλιση και έλεγχο του οικονομικού κινδύνου… Οι αγορές που υπόκεινται σε περιορισμούς είναι ο κανόνας για κάθε κοινωνία, ενώ οι ελεύθερες αγορές είναι μια επινόηση, προϊόν σχεδιασμού και πολιτικής παρέμβασης». «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 109

110 Εξαγωγές παγκοσμίως (1913=100).
«Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 110

111 Μ.Ο. δασμών παγκοσμίως . «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 111

112 Εισαγωγή στο Ισοζύγιο Πληρωμών
Γενικά: Αγοραπωλησίες αγαθών & υπηρεσιών Αγοραπωλησίες περιουσιακών στοιχείων (χρεογράφων, ΑΞΕ κλπ) Οι ξένοι επιθυμούν να αποκτήσουν ευρώ (ζήτηση €) και οι Ευρωπαίοι συνάλλαγμα (προσφορά €). «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 112

113 Εισαγωγή στο Ισοζύγιο Πληρωμών
Ισοζύγιο Πληρωμών: η διαφορά ανάμεσα στο άθροισμα όλων των Ε€ που ζητούνται και στο άθροισμα όλων των Ε€ που προσφέρονται στην αγορά συναλλάγματος. Πλεόνασμα ΙΠ υπάρχει όταν η ζήτηση υπερβαίνει την προσφορά Ε€ στην αγορά συναλλάγματος. Λογιστικά το ΙΠ εκκαθαρίζεται «πάντα» και ισούται με το 0. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 113

114 Μόνο το 5% αφορούν στη χρηματοδότηση εισαγωγών και εξαγωγών.
Αγορά Συναλλάγματος 5 τρισ. Δολάρια την ημέρα!!! Μόνο το 5% αφορούν στη χρηματοδότηση εισαγωγών και εξαγωγών. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 114

115 Συναλλαγματική Ισοτιμία
Αγορά Συναλλάγματος Παράγοντες που προσδιορίζουν τη δραστηριότητα στην αγορά συναλλάγματος: Συναλλαγματική Ισοτιμία Με €1 αγοράζουμε $2 η συναλλαγματική ισοτιμία είναι 2 δολάρια ανά ευρώ Πλεόνασμα ΙΠ στην Ευρώπη  +ζήτηση για €  η τιμή του € θα ανέβει σε σχέση με το $  φθηνότερες εισαγωγές και ακριβότερες εξαγωγές στην Ευρώπη  εξαλείφεται το πλεόνασμα «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 115

116 Εισόδημα Επιτόκιο Επίπεδο Τιμών Σχετικές τιμές Προσδοκίες
Αγορά Συναλλάγματος Εισόδημα Επιτόκιο Επίπεδο Τιμών Σχετικές τιμές Προσδοκίες «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 116

117 Αύξηση G ή/και μείωση φόρων Δημοσιονομικό Έλλειμμα Πώληση ομολόγων
Τα δίδυμα ελλείμματα Αύξηση G ή/και μείωση φόρων Δημοσιονομικό Έλλειμμα Πώληση ομολόγων Άνοδος του επιτοκίου Αύξηση των εισροών κεφαλαίου Αύξηση συναλλαγματικής ισοτιμίας Μείωση Χ, αύξηση Μ Έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 117

118 Διεθνής Ανισορροπία και Κυμαινόμενη ΣΙ
Οι δυνάμεις της προσφοράς και ζήτησης καθορίζουν τη συναλλαγματική ισοτιμία (ΣΙ) Έλλειμμα ΙΠ: Η ζήτηση € < προσφορά € Πτώση της τιμής του € Αποκατάσταση της ισορροπίας «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 118

119 Διεθνής Ανισορροπία και Σταθερή ΣΙ
Έλλειμμα ΙΠ: Η ζήτηση € < προσφορά € Αποφυγή πτώσης της τιμής του € με αγορά € και πώληση ξένου νομίσματος  πώληση συναλλαγματικών αποθεμάτων «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 119

120 Παγκοσμιοποίηση & Οικονομική Πολιτική
Το υπόδειγμα Mundell-Fleming «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 120

121 Παγκοσμιοποίηση & Οικονομική Πολιτική
Α. Νομισματική Πολιτική Σε συνθήκες κυμαινόμενων ισοτιμιών Πράξεις Ανοιχτής Αγοράς Αγορά χρεογράφων από ΚΤ Αύξηση χρηματικής κυκλοφορίας (Μ) Πτώση επιτοκίου Εκροή κεφαλαίων Έλλειμμα στο Ισοζύγιο Πληρωμών Διολίσθηση του νομίσματος Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 121

122 Παγκοσμιοποίηση & Οικονομική Πολιτική
Αποτελεσματική η αρχική επεκτατική πολιτική Οι αρχικές πολλαπλασιαστικές επιδράσεις ενισχύονται περαιτέρω λόγω της βελτίωσης του εμπορικού ισοζυγίου. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 122

123 Παγκοσμιοποίηση & Οικονομική Πολιτική
Α. Νομισματική Πολιτική Σε καθεστώς σταθερών ισοτιμιών Πράξεις Ανοιχτής Αγοράς Αγορά χρεογράφων από ΚΤ Αύξηση χρηματικής κυκλοφορίας (Μ) Πτώση επιτοκίου Εκροή κεφαλαίων Η ΚΤ πωλεί ξένο νόμισμα έναντι εγχώριου νομίσματος Περιορισμός της χρηματικής κυκλοφορίας (Μ) «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 123

124 Παγκοσμιοποίηση & Οικονομική Πολιτική
Αναποτελεσματική η αρχική επεκτατική πολιτική Αυτό που τελικά συμβαίνει είναι να ανταλλαγεί ξένο χρήμα με εγχώριο. Δηλαδή μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της χώρας. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 124

125 Παγκοσμιοποίηση & Οικονομική Πολιτική
Β. Δημοσιονομική Πολιτική Σε συνθήκες κυμαινόμενων ισοτιμιών Αύξηση ΔΔ Αύξηση της ζήτησης για αγαθά και τάση για αύξηση του εισοδήματος Αύξηση ζήτηση χρήματος Άνοδος επιτοκίου Εισροές κεφαλαίων Ανατίμηση εθνικού νομίσματος Επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας Έλλειμμα στο Εμπορικό Ισοζύγιο Πτώση του Υ «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 125

126 Παγκοσμιοποίηση & Οικονομική Πολιτική
Αναποτελεσματική η αρχική επεκτατική πολιτική Για να υπάρξει αύξηση του προϊόντος θα έπρεπε να υπάρξει ενεργός συναλλαγματική πολιτική και συνοδευτική νομισματική πολιτική ώστε: να μειωθεί η συναλλαγματική ισοτιμία αφενός και, αφετέρου να αυξηθεί η προσφορά χρήματος. Χωρίς αυτή την υποστήριξη η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική εξουδετερώνεται: δεν επέρχεται αύξηση του προϊόντος και της απασχόλησης. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 126

127 Παγκοσμιοποίηση & Οικονομική Πολιτική
Β. Δημοσιονομική Πολιτική Σε καθεστώς σταθερών ισοτιμιών Αύξηση ΔΔ Αύξηση της ζήτησης για αγαθά και τάση για αύξηση του εισοδήματος. Άνοδος των αποταμιεύσεων, των φορολογικών εσόδων και των εισαγωγών Επειδή G>T προκύπτει δημοσιονομικό έλλειμμα Δημόσιος δανεισμός από ιδιωτικό τομέα Η υπερβάλλουσα ιδιωτική αποταμίευση απορροφάται εξ ολοκλήρου από το δημοσιονομικό έλλειμμα…… «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 127

128 Παγκοσμιοποίηση & Οικονομική Πολιτική
Αύξηση της ζήτησης χρήματος Υψηλότερο επιτόκιο Εισροές ξένων κεφαλαίων Ανατίμηση συναλλαγματικής ισοτιμίας Η ΚΤ επεμβαίνει στην αγορά συναλλάγματος Αγορά ξένου συναλλάγματος (πώληση εγχώριου) Αύξηση προσφοράς χρήματος (Μ) Περαιτέρω αύξηση του εισοδήματος «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 128

129 Παγκοσμιοποίηση & Οικονομική Πολιτική
Κρίσιμα στοιχεία Η οριακή ροπή εισαγωγών Η ευαισθησία του επιτοκίου στην ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος και Η ευαισθησία της κίνησης των κεφαλαίων στη μεταβολή του επιτοκίου. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 129

130 Νομισματική και Δημοσιονομική πολιτική στην πράξη.
Τα επιτόκια καθορίζονται από παγκόσμιες συνθήκες και όχι από τις συγκυρίες ή τις πολιτικές που θέλει η κάθε χώρα να εφαρμόσει. Στις αναπτυγμένες χώρες η συγκράτηση και η καταπολέμηση του πληθωρισμού γίνεται ο πρώτος στόχος οικονομικής πολιτικής. Οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να διατηρούν υψηλά επιτόκια για να είναι ελκυστικές για το χρηματιστικό κεφάλαιο (επίσης η συνταγή ΔΝΤ για κρίσεις). «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 130

131 Νομισματική και Δημοσιονομική πολιτική στην πράξη.
Με δεδομένο το υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος πολλών εθνικών οικονομιών, μία απότομη και μεγάλη εκροή χρηματιστικού κεφαλαίου μπορεί να ωθήσει μία οικονομία στα πρόθυρα κατάρρευσης, λόγω του ενδεχόμενου άρνησης ανανέωσης των υπαρχουσών πιστώσεων. Η αδυναμία τροφοδότησης της οικονομίας με νέα κεφάλαια, έστω και για λίγες μόνο μέρες, μπορεί να οδηγήσει την οικονομία σε στάση πληρωμών με οδυνηρές κοινωνικές συνέπειες. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 131

132 Νομισματική και Δημοσιονομική πολιτική στην πράξη.
Ειδικά για τι μικρές οικονομίες η έξοδος ενός μόνο μικρού μέρους κεφαλαίων των «θεσμικών επενδυτών» να προκαλέσει σημαντικές ανισορροπίες. Το 1% του συνολικού όγκου των μετοχών που κατέχουν οι «θεσμικοί» επενδυτές των χωρών της ομάδας των G7, αντιστοιχεί σε >30% της συνολικής κεφαλαιοποίησης των ασιατικών αγορών και >60% των αγορών της Λατινικής Αμερικής. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 132

133 Φερεγγυότητα-Δανειοληπτική ευχέρεια.
Τα δημοσιονομικά ελλείμματα και οι επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές αποτελούν απειλή για το χρηματιστικό κεφάλαιο («τις αγορές») Φερεγγυότητα-Δανειοληπτική ευχέρεια. Πληθωρισμός. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 133

134 Φερεγγυότητα-Δανειοληπτική ευχέρεια
Δημοσιονομικά ελλείμματα Αύξηση ΔΧ Υψηλότερα επιτόκια για αντιστάθμιση των αυξημένων κίνδυνων Περιορίζονται οι ευεργετικές συνέπειες της επεκτατικής πολιτικής Πιθανή στάση πληρωμών και ενδεχόμενη επαναδιαπραγμάτευση των όρων δανεισμού πόσο μάλλον η πιθανότητα διαγραφής μέρους των χρεών συνεπάγεται τον κίνδυνο απωλειών για το χρηματιστικό κεφάλαιο. «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 134

135 «Εργαλείο» αναδιανομής από τους πιστωτές προς τους πιστούχους
Πληθωρισμός «Εργαλείο» αναδιανομής από τους πιστωτές προς τους πιστούχους Σε περίπτωση που τα δημοσιονομικά ελλείμματα χρηματοδοτούνται με έκδοση νέου χρήματος ο πληθωρισμός αυξάνεται (αύξηση Μ) Σε περίπτωση που η χρηματοδότηση των αυξημένων δημοσίων δαπανών γίνεται με πρόσθετη φορολογία  πίεση για αυξήσεις μισθών  μετακύληση κόστους στις τιμές «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 135

136 Παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος Αγορά FX / Πώληση Εγχώριου
Ανταγωνιστικότητα Οι καθαρές εισροές κεφαλαίων ασκούν ανατιμητική ώθηση στο νόμισμα η οποία χωρίς την παρέμβαση της ΚΤ μπορεί να οδηγήσει σε διάβρωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος Αγορά FX / Πώληση Εγχώριου Διόλισθηση νομίσματος  (προσωρινή) βελτίωση της ανταγωνιστικότητα  Αύξηση Μ Αύξηση πληθωρισμού Ώθηση επιτοκίου υψηλότερα (αποτέλεσμα Fisher) Νέες ανατιμητικές τάσεις «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 136

137 Νέες ανατιμητικές τάσεις
Ανταγωνιστικότητα Παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος με αδρανοποίηση (ΠΑΑ) Αγορά FX / Πώληση Εγχώριου Διολίσθηση νομίσματος  (προσωρινή) βελτίωση της ανταγωνιστικότητα  Πώληση ομολόγων για άντληση πλεονάζουσας ρευστότητας και αποτροπή πληθωρισμού Ώθηση επιτοκίου υψηλότερα λόγω περιοριστικής νομισματικής πολιτικής Νέες ανατιμητικές τάσεις «Παγκοσμιοποίηση» ΕΚΠΑ 137

138 «Οικονομική Πολιτική»
Ανταγωνιστικότητα Παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος με αδρανοποίηση (Υποχρεωτικά Διαθέσιμα) Αγορά FX / Πώληση Εγχώριου Διολίσθηση νομίσματος  (προσωρινή) βελτίωση της ανταγωνιστικότητα  Αύξηση ΥΔ Περιορισμός Μ Ώθηση επιτοκίου υψηλότερα Νέες ανατιμητικές τάσεις Dutch Disease «Οικονομική Πολιτική» ΕΚΠΑ 138