ΚΑΤΑΜΗΝΙΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Στον άνθρωπο η ωρίμανση των θηλέων γαμετών (ωαρίων) μέχρι το τελικό εκείνο στάδιο στο οποίο γίνεται δυνατή η γονιμοποίησή τους από τον.

Παρουσίαση με θέμα: "ΚΑΤΑΜΗΝΙΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Στον άνθρωπο η ωρίμανση των θηλέων γαμετών (ωαρίων) μέχρι το τελικό εκείνο στάδιο στο οποίο γίνεται δυνατή η γονιμοποίησή τους από τον."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΚΑΤΑΜΗΝΙΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Στον άνθρωπο η ωρίμανση των θηλέων γαμετών (ωαρίων) μέχρι το τελικό εκείνο στάδιο στο οποίο γίνεται δυνατή η γονιμοποίησή τους από τον άρρενα γαμέτη, λαμβάνει χώρα περιοδικά. Συνήθως, η περίοδος αυτή διαρκεί περίπου 28 ημέρες, μολονότι όχι σπάνια παρατηρούνται παρεκκλίσεις από την τιμή αυτή προς τα άνω ή προς τα κάτω. Η περιοδική αυτή ωρίμανση των ωαρίων βασικά ρυθμίζεται με την επενέργεια του υποθαλάμου και της υπόφυσης και συνοδεύεται από πολλά κυκλικώς επαναλαμβανόμενα φαινόμενα τα οποία αφορούν στην ωοθήκη, την μήτρα, τον κόλπο και γενικότερα ολόκληρο τον γυναικείο οργανισμό. Κατά την λεπτομερειακή μελέτη των φαινομένων αυτών είναι δυνατό να ξεχωρίσει κανείς τον ωοθηκικό κύκλο, τις καταμήνιες μεταβολές της μήτρας, τον κύκλο του κολπικού επιθηλίου κτλ. Όλα αυτά συνολικώς μπορούν να θεωρηθούν ως φυσιολογική προετοιμασία του οργανισμού για την γονιμοποίηση του ωαρίου και για την κύηση που θα ακολουθήσει. Αν τυχόν δεν επέλθει γονιμοποίηση, όλες οι προετοιμασίες αυτές ‘’ακυρώνονται’’ και ο κύκλος αρχίζει και πάλι από την αρχή.

2 ΩΟΘΗΚΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Ο καταμήνιος κύκλος αποτελεί την περίοδο που μεσολαβεί μεταξύ δύο διαδοχικών ωορρηξιών και διαρκεί 24 έως 32 ημέρες. Ημέρα 1 του κύκλου χαρακτηρίζεται η πρώτη ημέρα της εμμήνου ρύσεως, οπότε και ξεκινά να αποπίπτει το ενδομήτριο. Η διαδικασία αυτή (έμμηνος ρύση) διαρκεί 3-5 ημέρες. Ήδη από την πρώτη ημέρα της εμμήνου ρύσεως αρχίζει η ωρίμανση πολλών ωοθυλακίων μέσα στις ωοθήκες. Στη συνέχεια ακολουθεί η ωοθυλακική ή παραγωγική φάση του κύκλου μέχρι την 14η ημέρα (ή μέσον του κύκλου), την ημέρα δηλαδή πραγματοποίησης της ωορρηξίας. Κατά τη διάρκεια της παραγωγικής φάσης τα ωοθυλάκια αναπτύσσονται και παράγουν οιστραδιόλη, η οποία προάγει την υπερπλασία του ενδομητρίου. Ανάμεσα στην 5η και 7η ημέρα ένα από τα ωριμάζοντα ωοθυλάκια (η επιλογή του οποίου γίνεται κατά έναν άγνωστο μέχρις στιγμής μηχανισμό) εξελίσσεται περαιτέρω με την επενέργεια κυρίως της FSH, ενώ τα υπόλοιπα υφίστανται ατρησία και υποστρέφουν. Υπάρχει η άποψη ότι επικρατεί το ωοθυλάκιο εκείνο το οποίο έχει περισσότερους FSH υποδοχείς από τα υπόλοιπα και έτσι υπερτερεί στην τοπική παραγωγή οιστρογόνων. Τα τελευταία αυτά αναστέλλουν τότε την έκκριση της FSH και έτσι περιορίζεται η περαιτέρω εξέλιξη των άλλων γειτονικών αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων.

3 ΩΟΘΗΚΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Το ‘’επιλεγμένο’’ ωοθυλάκιο αυξάνει ακόμη περισσότερο σε όγκο, οι αλλεπάλληλες κυτταρικές στιβάδες του κοκκώδους υμένα αυξάνουν σε 10 περίπου, ενώ το όλο μόρφωμα περιβάλλεται από πυκνούμενο συνδετικό ιστό, ο οποίος σχηματίζει τις καλούμενες έξω και έσω θήκες (γρααφιανό ή τριτογενές ωοθυλάκιο). Στην έσω θήκη υπάρχουν ειδικά κύτταρα μεσεγχυματικής προέλευσης τα οποία συμβάλλουν στην παραγωγή των ωοθηκικών στεροειδών. Οι εξελίξεις αυτές λαμβάνουν χώρα κατά την 8η-13η ημέρα του κύκλου, ενώ η αύξηση του ωοθυλακίου, που προχωρεί αρχικά με σταθερή ταχύτητα, κατά το τελευταίο 24ωρο επιταχύνεται σημαντικά. Κατά την 14η ημέρα συνήθως γίνεται κάτω από την επίδραση του κύματος της LH (LH surge) η ωοθυλακιορρηξία, κατά την οποία το γρααφιανό ωοθυλάκιο φέρεται προς την επιφάνεια της ωοθήκης και σχηματίζει έναν χαρακτηριστικό ύβο. Στο σημείο αυτό διαρρηγνύεται και απελευθερώνεται το ώριμο πλέον ωάριο, το οποίο παραλαμβάνεται από τον ωαγωγό. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα ώριμα ωάρια (όπως και τα σπερματοζωάρια) είναι απλοειδή κύτταρα, δηλαδή περιλαμβάνουν 23 χρωμοσώματα στον άνθρωπο (22 αυτοσώματα και ένα Χ χρωμόσωμα). Αυτό συμβαίνει διότι έχουν προηγηθεί μειωτικές διαιρέσεις κατά τις οποίες μάλιστα δημιουργούνται παράλληλα το πρώτο και το δεύτερο πολικό σωμάτιο, τα οποία μετά εκφυλίζονται.

4 ΩΟΘΗΚΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Αν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί, ακολουθεί η ωχρινική ή εκκριτική φάση που διαρκεί 14 ημέρες και τερματίζεται με την έναρξη της απόπτωσης του ενδομητρίου και την εμφάνιση της εμμήνου ρύσεως. Καρά την διάρκεια της ωχρινικής φάσης, το ωοθυλάκιο μετατρέπεται σε ωχρό σωμάτιο, που εκκρίνει κυρίως προγεστερόνη, η οποία καθιστά το ενδομήτριο εκκριτικό. Κατά την ωοθυλακιορρηξία εμφανίζεται μια μικρή αιμορραγία αποτέλεσμα της οποίας είναι η πλήρωση του κενού πλέον ωοθυλακίου με αίμα και η δημιουργία του ερυθρού σωματίου. Ο θρόμβος που παράγεται στη θέση αυτή οργανώνεται χάρη στον πολλαπλασιασμό και την εισβολή των κυττάρων του κοκκώδους υμένα και της έσω θήκης με τελικό αποτέλεσμα τον σχηματισμό του λεγόμενου ωχρού σωματίου (corpus luteum). Η ονομασία οφείλεται στο χρώμα του μορφώματος αυτού, που δημιουργείται από την παρουσία λιποειδών και χρωστικών (ιδιαίτερα καροτίνης) μέσα στα κύτταρά του. Το ωχρό σωμάτιο εμφανίζει την μέγιστη ανάπτυξή του κατά την 20η-24η ημέρα του κύκλου. Η αύξησή του, καθώς και η διατήρησή του σε πλήρη λειτουργικότητα, εξαρτώνται από την παρουσία της LH. Από την 24η-25η ημέρα του κύκλου το ωχρό σωμάτιο αρχίζει να εκφυλίζεται και να υποστρέφει, ενώ τα κύτταρά του αντικαθίστανται προοδευτικά από ινώδη συνδετικό ιστό. Έτσι παράγεται το λευκό σωμάτιο, το οποίο μικραίνει προοδευτικά μέχρις ότου εξαφανισθεί τελικά. Η εξέλιξη αυτή εμφανίζεται στην περίπτωση που επέλθει θάνατος του ωαρίου (καταμήνιο ωχρό σωμάτιο). Αντίθετα, εάν το ωάριο γονιμοποιηθεί, το ωχρό σωμάτιο παραμένει σε λειτουργία για μακρότερο χρονικό διάστημα (κυοφόρο ωχρό σωμάτιο) χάρη στην ωχρινοτρόπο ενέργεια της χοριακής γοναδοτροπίνης του πλακούντα.

5

6

7 ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ Η αρχική ωρίμανση των ωοθυλακίων οφείλεται κυρίως στη δράση της FSH. Η υπερεπάρκειά της (κατόπιν υπερεκκρίσεως ή υπερχορηγήσεως) μπορεί να οδηγήσει στη σύγχρονη ωρίμανση περισσότερων ωαρίων. Η παραγωγή οιστρογόνων από το ωριμάζον ωοθυλάκιο προωθείται από τη σύγχρονη δράση της FSH και της LH. Τα υπερπαραγόμενα πλέον οιστρογόνα κατά το τέλος της φάσεως αυτής επενεργούν διεγερτικά στον υποθάλαμο (θετική παλίνδρομη δράση) με αποτέλεσμα αύξηση της παλμικής εκκρίσεως της GnRH και την επακόλουθη απότομη-γύρω στην 14η ημέρα του κύκλου- έκκριση μεγάλου ποσού LH από την υπόφυση, η οποία οδηγεί τελικά στην ωοθυλακιορρηξία. Η LH στη συνέχεια προωθεί τη δημιουργία και τη λειτουργία του ωχρού σωματίου. Παράλληλα, η προγεστερόνη, η οποία παράγεται στο ωχρό σωμάτιο, μαζί με τα οιστρογόνα, τα οποία πλέον εν τω μεταξύ έχουν αυξηθεί σε αρκετά υψηλό επίπεδο, αναστέλλουν τελικώς την έκκριση της GnRH (αρνητική παλίνδρομη δράση) και επομένως και της FSH και της LH. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διακοπή της λειτουργίας και την υποστροφή του ωχρού σωματίου. Έτσι, λήγει ο κύκλος, ενώ στη συνέχεια ο περιορισμός της στεροειδοπαραγωγής της ωοθήκης στην τελευταία αυτή φάση αίρει την αναστολή εκκρίσεως της GnRH με αποτέλεσμα να αυξηθεί εκ νέου η παραγωγή της FSH και της LH και να τεθούν και πάλι οι προϋποθέσεις για την έναρξη ενός νέου ωοθηκικού κύκλου.