Παραπτωματικότητα: πρόληψη & αντιμετώπιση

Παρουσίαση με θέμα: "Παραπτωματικότητα: πρόληψη & αντιμετώπιση"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Παραπτωματικότητα: πρόληψη & αντιμετώπιση
Μαρία Σμυρνάκη, Ψυχολόγος MSc στις Εξαρτήσεις, PhD Επιστημών Αγωγής Πανεπιστημίου Κρήτης, Υπεύθυνη Ανοικτής Δομής Υποστήριξης ΚΕΘΕΑ Αριάδνη 4η Διάλεξη: Οργανωμένη εγκληματικότητα Το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα

2 Η οργανωμένη εγκληματικότητα
Το κράτος επιβάλλει το δίκαιο και μέσα από τους μηχανισμούς κοινωνικού ελέγχου, ελέγχει τις εγκληματικές συμπεριφορές και εξασφαλίζει (ή όχι) περιβάλλον ασφάλειας για τους πολίτες. Η συνηθισμένη εικόνα που έχει ο μέσος πολίτης για το οργανωμένο έγκλημα είναι εκείνη της εγκληματικής ομάδας του υποκόσμου, η οποία διαπράττει εγκλήματα που σχετίζονται με την άμεση απόκτηση οικονομικού οφέλους. Ωστόσο, οι σύγχρονες ομάδες οργανωμένου εγκλήματος έχουν συνήθως ως αρχηγούς άτομα υπεράνω υποψίας που κινούνται συνήθως στον επιχειρηματικό και στον κοσμικό χώρο, έχουν αυτό που λέμε «καλό» πρόσωπο στην κοινωνία. Είναι πρόσωπα που ασκούν σημαντική επιρροή και περισσότερο καθορίζουν το νομικό σύστημα μιας χώρας, παρά καθορίζονται από αυτό.

3 Η οργανωμένη εγκληματικότητα
Οι ομάδες των οποίων ηγούνται έχουν νόμιμες και φανερές δραστηριότητες αλλά ταυτόχρονα ένα αφανές μέρος αυτών ασχολείται με παράνομες δραστηριότητες. Τις τελευταίες δεκαετίες το οργανωμένο έγκλημα δημιουργεί σοβαρά προβλήματα για όλες τις κοινωνίες του κόσμου. Το σοβαρότερο ζήτημα που γεννιέται είναι ο εντοπισμός του, η οριοθέτησή του και φυσικά η καταπολέμησή του. Συχνά τα μέλη της κοινωνίας δε νιώθουν να απειλούνται από το οργανωμένο έγκλημα δεδομένου ότι οι εκδηλώσεις του δεν είναι πάντα βίαιες και δεν προκαλούν συναισθήματα ανασφάλειας. Το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος π.χ. δεν θεωρείται απειλή για τους απλούς πολίτες, ενώ απειλή μπορεί να θεωρείται η επικίνδυνη οδήγηση.

4 Η οργανωμένη εγκληματικότητα
Από την κοινωνία ασκείται πίεση στις διωκτικές αρχές να ασχολούνται με τη λεγόμενη μικροεγκληματικότητα αντί για το οργανωμένο έγκλημα, γιατί συνήθως είναι άμεσα αντιληπτή και ενοχλητική, επηρεάζοντας αρνητικά την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής των πολιτών. Σπάνια υπάρχουν κοινωνικές πιέσεις για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, γιατί η κοινωνία σπάνια συνειδητοποιεί τους κινδύνους που διατρέχει από αυτό. Το οργανωμένο έγκλημα δεν είναι απλά μια μορφή εγκληματικότητας, είναι η διαστρέβλωση και η ολική σχεδόν αμφισβήτηση των κανόνων κοινωνικής συμβίωσης, όπως καθορίζονται από τις κοινωνικές διεργασίες και την καθιερωμένη κλίμακα αξιών. Πολλές φορές αποτελεί απειλή για την κοινωνική συνοχή, την κρατική υπόσταση και την ίδια τη δημοκρατία. Το οργανωμένο έγκλημα είναι διεθνές φαινόμενο.

5 Η οργανωμένη εγκληματικότητα
Ο ορισμός του οργανωμένου εγκλήματος είναι, σύμφωνα με την Interpol, «Μια ομάδα με επιχειρηματική δομή και κύριο αντικείμενο την πρόσκτηση οικονομικού οφέλους μέσα από παράνομες δραστηριότητες που ευδοκιμούν βασιζόμενες συχνά στο φόβο και τη διαφθορά». Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποιεί 11 χαρακτηριστικά ως κριτήρια με βάση τα οποία γίνεται η διάκριση της ύπαρξης ή όχι οργανωμένου εγκλήματος σε μια οποιαδήποτε εγκληματική ενέργεια: Να υπάρχει συνεργασία μεταξύ περισσοτέρων προσώπων. Να υπάρχει καταμερισμός καθηκόντων μεταξύ τους. Η εγκληματική δραστηριότητα να έχει μεγάλη χρονική διάρκεια. Να υπάρχει εσωτερική πειθαρχία και έλεγχος στην «ομάδα». Να γίνεται διάπραξη σοβαρών ποινικών αδικημάτων. Η εγκληματική δράση να έχει διεθνή χαρακτήρα. Να γίνεται χρήση διαφόρων μορφών βίας.

6 Η οργανωμένη εγκληματικότητα
Να υπάρχουν διάφορες μορφές επιχειρηματικών ή εμπορικών δομών. Να διενεργείται ξέπλυμα χρήματος. Να υπάρχει τάση για άσκηση επιρροής και στενές σχέσεις στους τομείς της πολιτικής, των ΜΜΕ, της δημόσιας διοίκησης, των δικαστικών, οικονομικών ή αστυνομικών αρχών. Βασικός στόχος είναι η επιδίωξη κέρδους ή ισχύος. Για να χαρακτηριστεί μια εγκληματική πράξη ότι υπάγεται στην οργανωμένη εγκληματικότητα πρέπει να ισχύουν τουλάχιστον 6 από τα παραπάνω κριτήρια και ιδίως τα 1,3,5 και 11 (bold).

7 Οι διαστάσεις του οργανωμένου εγκλήματος
Οι κλασσικές μορφές οργανωμένου εγκλήματος σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο είναι η «Μαφία» και η «Κόζα Νόστρα» στην Ιταλία και στις ΗΠΑ, είναι οι «Τριάδες» και η «Γιακούζα» στην Ανατολική και νότια Ασία, αλλά οι περισσότερο αναπτυσσόμενες είναι οι οργανώσεις των πρώην ανατολικών χωρών και κυρίως η Ρωσική και η Αλβανική Μαφία. Οι κυριότερες δραστηριότητες όλων αυτών είναι η διακίνηση ναρκωτικών, όπλων, μεταναστών και η σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών. Επιπλέον, είναι ο παράνομος τζόγος, οι εκβιασμοί, οι χρηματοοικονομικές απάτες, η παραχάραξη, η κλοπή και παράνομη διακίνηση έργων τέχνης, η κλοπή και παράνομη εκμετάλλευση πνευματικής ιδιοκτησίας, καθώς και η αντιγραφή «επώνυμων» προϊόντων, η διακίνηση κλεμμένων οχημάτων, το ηλεκτρονικό και το περιβαλλοντικό έγκλημα.

8 Οι διαστάσεις του οργανωμένου εγκλήματος
Τα οργανωμένα δίκτυα διακίνησης ναρκωτικών εξαπλώνονται σε όλο τον κόσμο με κύρια πεδία κατανάλωσης τις χώρες τις Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής, την Ιαπωνία και την Αυστραλία. Ένα οργανωμένο δίκτυο διακίνησης ναρκωτικών συγκροτείται από τους παραγωγούς, τους εισαγωγείς, τους διανομείς και τους λιανοπωλητές. Περιλαμβάνουν ειδικούς στις μεταφορές, υπεράκτιες εταιρείες, συχνά τραπεζικούς οργανισμούς και αρκετά συχνά συνεργάζονται με κρατικούς υπαλλήλους ή κυβερνήσεις ειδικά στις χώρες παραγωγής. Η παράνομη διακίνηση όπλων και εκρηκτικών συνδέεται με τις πολεμικές συγκρούσεις στις διάφορες περιοχές του πλανήτη, αλλά και με την τρομοκρατία. Συχνά τα έσοδα από το εμπόριο ναρκωτικών έρχονται να καλύψουν τα έξοδα για την αγορά όπλων για ολόκληρες εμπόλεμες περιοχές.

9 Οι διαστάσεις του οργανωμένου εγκλήματος
Μια ιδιαίτερη κατηγορία που έχει ανάπτυξη τον τελευταίο καιρό είναι η οργανωμένη εγκληματικότητα που σχετίζεται με την εκμετάλλευση και τη διακίνηση ανθρωπίνων υπάρξεων. Η διακίνηση μεταναστών είναι η πιο χαρακτηριστική περίπτωση πολυεθνικών οργανωμένων συμμοριών που αναλαμβάνουν τη στρατολόγηση και τη μεταφορά λαθρομεταναστών, οι οποίες πολλές φορές έχουν «παρακλάδια» ή διασυνδέονται με άλλες ομάδες που βρίσκουν δουλειά στους αλλοδαπούς και τους εκμεταλλεύονται. Οι ιδιαίτερες κατηγορίες αυτής της μορφής οργανωμένου εγκλήματος είναι οι παρακάτω: Διακίνηση μεταναστών με σκοπό την οικονομική εκμετάλλευση. Διακίνηση γυναικών ή και παιδιών με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Εκμετάλλευση αλλοδαπών στην προσπάθειά τους να βρουν δουλειά. Εκμετάλλευση της δουλειάς αλλοδαπών.

10 Οι διαστάσεις του οργανωμένου εγκλήματος
Λόγοι που δυσκολεύουν την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος : Συχνή ανάμειξή του με νόμιμες δραστηριότητες. Ιδιαίτερη οργάνωση και εξειδίκευση των εγκληματικών ομάδων. Χρήση πολλές φορές ιδιαίτερα υψηλής τεχνολογίας. Διαφθορά δημόσιων λειτουργών ή/και πολιτικών. Νομικά κενά ή νομικές ανεπάρκειες. Ιδιαιτερότητες περιοχών ή κρατών. Ανταγωνισμός των νόμιμων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων για την πρόσκτηση των οικονομικών προσόδων που προέρχονται από το οργανωμένο έγκλημα κ.α.

11 Το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα
Η καταγραφή οργανωμένης εγκληματικότητας στηρίζεται κυρίως στην ανακριτική διερεύνηση των υποθέσεων από τις αστυνομικές υπηρεσίες και η ανάλυση της ύπαρξης ή όχι των χαρακτηριστικών οργανωμένου εγκλήματος γίνεται σε κεντρικό επίπεδο από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη βάσει των κριτηρίων που έχει καθιερώσει η Ε.Ε. Η καταγραφή των πραγματικών περιπτώσεων οργανωμένης εγκληματικότητας είναι ιδιαίτερα δύσκολη και το μεγαλύτερο μέρος της παραμένει στην αφάνεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα, η καταγραφή της οργανωμένης εγκληματικότητας ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του Μέχρι τότε κυριαρχούσε η άποψη ότι δεν υπήρχε Οργανωμένο Έγκλημα στην Ελλάδα.

12 Το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα
Σε εθνικό επίπεδο έχει συσταθεί πια δίκτυο Αξιωματικών-συνδέσμων για την ανάλυση του οργανωμένου εγκλήματος και έχει αναπτυχθεί στενή συνεργασία μεταξύ της Ελληνικής Αστυνομίας και άλλων υπηρεσιών όπως είναι το Λιμενικό, τα Τελωνεία, το ΣΔΟΕ κ.λ.π. Ακόμη, σε ορισμένες περιπτώσεις έχει υπάρξει συνεργασία των διωκτικών αρχών με ειδικούς επιστήμονες για την ανάλυση και την πρόβλεψη της εξέλιξης του φαινομένου. Με βάση τις ετήσιες εκθέσεις, παρατηρείται μια σταθερή άνοδος των καταγεγραμμένων περιπτώσεων της οργανωμένης εγκληματικότητας που σχετίζεται με την αύξηση των δυνατοτήτων και της δραστηριότητας της Ελληνικής Αστυνομίας. Παράλληλα, ο πραγματικός αριθμός των περιπτώσεων οργανωμένης εγκληματικότητας στην Ελλάδα αυξάνεται λόγω της γεωπολιτικής κατάστασης της περιοχής στην οποία βρίσκεται η χώρα μας.

13 Το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα
Η ύπαρξη φτωχότερων και με ασταθή πολιτικοοικονομικά συστήματα χωρών στην περιοχή, το κύμα της μετανάστευσης, η τεράστια τεχνολογική εξέλιξη και η οικονομική ανάπτυξη σε συνδυασμό με την ύπαρξη της κουλτούρας του εύκολου πλουτισμού, έχουν δώσει μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη της οργανωμένης εγκληματικότητας. Σύμφωνα με την έκθεση του έτους 2004 για το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα, υπήρξαν 178 υποθέσεις οι οποίες χαρακτηρίστηκαν ότι εμπίπτουν στα κριτήρια του οργανωμένου εγκλήματος. Από αυτές ο κύριος όγκος αφορούσε περιπτώσεις παράνομης μετανάστευσης (46), εμπόριο ανθρώπων (39), διακίνηση ναρκωτικών (28), πλαστογραφίες και απάτες (25) καθώς και άλλες εγκληματικές δραστηριότητες σε λιγότερο βαθμό (κλοπές αυτοκινήτων, παραχαράξεις κ.λ.π).

14 Το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα
Διακίνηση γυναικών Διακίνηση παιδιών Παιδική πορνογραφία μέσω διαδικτύου Περιπτώσεις εκμετάλλευσης της προσπάθειας των μεταναστών να βρουν δουλειά & εκμετάλλευσης της δουλειάς μεταναστών με χαμηλότερες αμοιβές, πολύωρη εργασία, δίχως ασφάλειας δεν καταγράφονται στην Ελλάδα. Οι λόγοι πρέπει να αναζητηθούν στην κοινωνική ανοχή που υφίσταται στην οικονομική εκμετάλλευση των μεταναστών.