Η έρευνα παρουσιάστηκε το 2016 στο PME40, στο Szeged της Ουγγαρίας

Παρουσίαση με θέμα: "Η έρευνα παρουσιάστηκε το 2016 στο PME40, στο Szeged της Ουγγαρίας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η έρευνα παρουσιάστηκε το 2016 στο PME40, στο Szeged της Ουγγαρίας
Μια έρευνα για την συνάντηση της Θεωρίας Δραστηριότητας (Vygotsky) και της Φαινομενολογίας (Husserl, Merleau-Ponty) Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Anna Shvarts και τον Αντώνη Ζαγοριανάκο Η έρευνα παρουσιάστηκε το 2016 στο PME40, στο Szeged της Ουγγαρίας 10ο μάθημα εαρινού εξάμηνου 2018 Διδάσκων: Αντώνης Ζαγοριανάκος

2 Θεωρητική αντίληψη του καρτεσιανού συστήματος συντεταγμένων από παιδιά Α’ Δημοτικού: μία μελέτη που χρησιμοποιεί διπλό εντοπιστή βλέμματος (double eye tracker) και διπλή θεωρητική οπτική γωνία (Θεωρία Δραστηριότητας και Φαινομενολογία) Ο τίτλος της έρευνας Ερευνητικά ερωτήματα Το γενικότερο ερευνητικό μας ερώτημα αφορούσε στη διερεύνηση των ενδεχόμενων πλεονεκτημάτων της διπλής θεωρητικής ανάλυσης μαθησιακών διαδικασιών και διαδικασιών διδασκαλίας, από την Χουσσερλιανή φαινομενολογική σκοπιά και από την Βιγκοτσκιανή πολιτισμικο-ιστορική προσέγγιση. Η ιδιαίτερη εστίαση αυτής της έρευνας αφορά στον ρόλο των πολιτισμικών διαμεσολαβητικών εργαλείων, όπως οι λεκτικές ανταλλαγές και οι χειρονομίες (gestures), αλλά και της απόβλεψης του παιδιού, κατά τον σχηματισμό της συνδυασμένης προσοχής (joint attention) του παιδιού με τη δασκάλα.

3 Μέθοδοι και μεθοδολογικά εργαλεία, στην υπηρεσία των ερευνητικών ερωτημάτων
Για την πληρέστερη δυνατή κατανόηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ του παιδιού και της μητέρας (σε ρόλο δασκάλας), με χειρονομίες και λεκτικές εκφράσεις αναλύσαμε δεδομένα τα οποία προήλθαν από διπλό εντοπιστή βλέμματος (dual eye-tracker). Η Picture 3.1 δείχνει ότι ήδη τη στιγμή που ο ενήλικας αναφέρει τη δεύτερη συντεταγμένη (το y) το παιδί εστιάζει την προσοχή του στο τέρμα του άξονα y. Έχοντας οδηγηθεί από τη σύντομη λεκτική έκφραση της μητέρας το παιδί αναμένει σε συγχρονισμό και με προηγούμενες εξηγήσεις, αποβλέποντας ήδη σε αυτό που η δασκάλα (μητέρα του) πρόκειται να του δείξει αμέσως μετά, με το ραβδάκι της.

4 Η μητέρα διδάσκει στο παιδί πως να βρίσκει το σημείο (4,1) (Picture 1
Η μητέρα διδάσκει στο παιδί πως να βρίσκει το σημείο (4,1) (Picture 1.1, Picture1.2). Στην αρχή μετράει μαζί με το παιδί πάνω στον ημιάξονα Οx, έως το (4,0), κάνοντας ταυτόχρονα τοξοειδείς κινήσεις με το ραβδάκι. Η μητέρα κινεί μετά το ραβδάκι στο σημείο (0,0), δηλαδή στην αρχή των αξόνων και μετά κινεί το ραβδάκι προς τα πάνω, χρησιμοποιώντας μια αδέξια (πολύ μακριά) κίνηση. Την ίδια στιγμή το παιδί κινεί το βλέμμα του, αλλά σταματά ακριβώς στο σημείο (0,1) (Picture 1.2), σταματώντας έτσι να ακολουθεί την κίνηση της μητέρας.

5 Το επεισόδιο της αναζήτησης του σημείου (2,-5)
Ενήλικας 1: (Διαβάζοντας τον σκοπό της δραστηριότητας στο πάνω μέρος της οθόνης) Ποιες είναι οι συντεταγμένες που το σημείο αυτό έχει… Ενήλικας 1: Οριζόντια. Είναι το ίδιο [όπως και στην προηγούμενη δραστηριότητα]. Οριζόντια! Παιδί 1: Ένα, δύο, τρία… Ενήλικας 1: Δύο! (κίνηση προς το σημείο στόχο, (Picture 2.1)). Κώστα (ψευδώνυμο), εδώ έχουμε το σημείο. Σιιιιιικκ (Κάνει έναν θόρυβο σαν κάτι να γρατζουνάει την οθόνη, καθώς φέρνει μια κάθετη προς τον άξονα των x) (Picture 2.2). Μετά και οι δύο μετρούν σωστά, πάνω στον άξονα των x (Picture 2.2). Picture 2.2 Picture 2.1

6 ανάλυση του επεισοδίου της αναζήτησης του σημείου (2,-5)
Η δασκάλα χρησιμοποίησε την έκφραση “οριζόντια” χωρίς να την συνοδεύσει με οποιαδήποτε χειρονομία ή λεκτική επεξήγηση. Το επεισόδιο αυτό έδειξε ότι απαιτούνταν αναστοχασμός προκειμένου να γίνει σωστά αντιληπτή αυτή η λεκτική έκφραση. Ενώ, αντιθέτως, η κίνηση με τη ράβδο που έδειχνε, με το ενσώματο νόημά της, έγινε αμέσως κατανοητή (Picture 2.2). Τελικά το παιδί κατάφερε να φέρει σε πέρας το έργο αλλά δεν κατάφερε να κατακτήσει το νόημα του όρου «οριζόντια». Δεν προέκυψε σύνθεση δια της σύμπτωσης του νοήματος, καθώς έλειψαν υποστηρικτικές σκιαγραφήσεις του νοήματος (είτε λεκτικές είτε ενσώματες). Η δασκάλα δεν ασχολήθηκε περαιτέρω με το λάθος του παιδιού, και αυτό συνετέλεσε καθοριστικά στο να μην επιτευχθεί σύνθεση αποβλέψεων μεταξύ του παιδιού και της δασκάλας. Picture 2.2 Picture 2.1

7 Στις εικόνες 3.2, 3.3 και 3.4 απεικονίζονται στιγμές συνδυασμένης προσοχής (joint attention) του παιδιού 2 και της μητέρας/δασκάλας του. Στόχος της μητέρας είναι και σε αυτή την περίπτωση να διδάξει στο παιδί πως να βρίσκει το σημείο (4,1). Παρακολουθούμε στιγμές κατά τις οποίες οι λεκτικές εκφράσεις, οι ματιές και οι χειρονομίες της μητέρας με το ραβδάκι αλλά και το ίδιο το καρτεσιανό σύστημα συμπίπτουν με τις ματιές του παιδιού, καθώς συντίθενται από τις αποβλέψεις αναμονής του παιδιού για αυτά που γίνονται από τη μητέρα. Την αμέσως επόμενη στιγμή (Picture 3.5) η κατανόηση έχει επιτευχθεί και το παιδί δεν ακολουθεί τις χειρονομίες της μητέρας του και τις λεκτικές της εξηγήσεις αλλά απλά περιμένει να δώσει τη σωστή απάντηση.

8 Οι τελευταίες εξελίξεις στη Νευροεπιστήμη (Neuroscience) έχουν οδηγήσει τους επιστήμονες των νευρώνων (neuroscientists) στην αμφισβήτηση του υλιστικού μοντέλου, το οποίο έλκει την καταγωγή του από τον Ιπποκράτη και τον Δημόκριτο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα νευροεπιστημόνων που έχουν δώσει πειστικά εναλλακτικά μοντέλα, αμφισβητώντας το υλιστικό μοντέλο αλλά και τις δυϊστικές απόψεις περί διαχωρισμού σώματος–ψυχής είναι: Ο νευροβιολόγος Gerard Edelman (Bright Air, Brilliant Fire, 1992, Αιθέρας Θεϊκός, Λαμπερή Φωτιά, 1996/2005), με βραβείο Νόμπελ για τις μελέτες της δομής των αντισωμάτων, προτείνει τον νευρωνικό δαρβινισμό προκειμένου να εξηγήσει την ανάδυση της συνείδησης και της σκέψης μέσα από την εξέλιξη του ανθρώπινου εγκεφάλου.

9 Σύμφωνα με τη θεωρία του Gerard Edelman, ο οποίος την ονόμασε θεωρία επιλογής νευρωνικών ομάδων και την οποία διατύπωσε για πρώτη φορά το 1978 η ανάπτυξη της συνείδησης ανώτερης τάξης, η οποία χαρακτηρίζει το ανθρώπινο είδος πραγματοποιείται σε κάθε άτομο με πολλαπλές διαδικασίες επιλογής νευρωνικών κυκλωμάτων. Η θεωρία του Gerard Edelman προβλέπει πως η ανάπτυξη της συνείδησης ανώτερης τάξης, η οποία χαρακτηρίζει το ανθρώπινο είδος πραγματοποιείται μέσα από τρεις κατηγορίες επιλογής: Η πρώτη κατηγορία επιλογής έχει πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια των αιώνων εξέλιξης των ζώντων οργανισμών και του ανθρώπινου είδους. Η δεύτερη κατηγορία επιλογής πραγματοποιείται κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη. Η τρίτη κατηγορία επιλογής πραγματοποιείται μετά τη γέννηση, κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου μέσα σε ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο και πολλαπλής σημασίας εξωτερικό περιβάλλον.

10 Η έρευνα που περιγράφηκε εδώ είναι και ένα παράδειγμα καταγραφής της τρίτης κατηγορίας επιλογής του Edelman, καθώς ο μαθητής αποβλέπει στην ενεργοποίηση πολιτισμικών εργαλείων όπως είναι το καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων, και σε αυτή τη διαδικασία καλείται να διευκολύνει η δασκάλα του. Η πορεία των κατανοήσεων του μαθητή αφορά στον μηχανισμό της εσωτερίκευσης της κοινής δραστηριότητας για την οποία μας μιλάει ο Vygotsky (βλ. διαφάνεια 6 παρουσίασης Vygotsky). Η θεωρία του Gerard Edelman προβλέπει πως η ανάπτυξη της συνείδησης ανώτερης τάξης, η οποία χαρακτηρίζει το ανθρώπινο είδος πραγματοποιείται μέσα από τρεις κατηγορίες επιλογής: Η πρώτη κατηγορία επιλογής έχει πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια των αιώνων εξέλιξης των ζώντων οργανισμών και του ανθρώπινου είδους. Η δεύτερη κατηγορία επιλογής πραγματοποιείται κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη. Η τρίτη κατηγορία επιλογής πραγματοποιείται μετά τη γέννηση, κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου μέσα σε ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο και πολλαπλής σημασίας εξωτερικό περιβάλλον.

11 Ευχαριστώ για την προσοχή σας