To συμπεριφοριστικό μοντέλο

Παρουσίαση με θέμα: "To συμπεριφοριστικό μοντέλο"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 To συμπεριφοριστικό μοντέλο

2 Οι θεωρίες των Gesell, Freud και Erikson υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξη καθορίζεται κυρίως από παράγοντες ωρίμανσης και δευτερευόντως από το περιβάλλον. Επίσης οι θεωρίες των Freud και Erikson υποστηρίζουν ότι κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης εμφανίζονται, με διαδοχική σειρά, συγκεκριμένες δομές.

3 Συμπεριφορισμός Ο συμπεριφορισμός προτείνει ένα εναλλακτικό μοντέλο για το πώς συντελείται η εξελικτική διαδικασία.

4 Το βασικά αξιώματα του συμπεριφορισμού
Η ανάπτυξη είναι μια διαδικασία που ερμηνεύεται με τις αρχές και τους νόμους της μάθησης. Το βιολογικό υπόβαθρο εξασφαλίζει ως ένα βαθμό το υπόβαθρο της ανάπτυξης, η εμπειρία όμως και οι ευκαιρίες για μάθηση παρέχουν τα ουσιώδη και απαραίτητα στοιχεία που προσδίδουν κατεύθυνση στη διαδικασία.

5 Οι βασικοί άξονες της θεωρίας της συμπεριφοράς
Η ανάπτυξη είναι αποτέλεσμα της μάθησης. Η ανάπτυξη της συμπεριφοράς οφείλεται στη συσσωρευτική επίδραση της μάθησης. Η μάθηση ταυτίζεται με βραχύχρονες αλλαγές στη συμπεριφορά.

6 Οι βασικοί άξονες της θεωρίας της συμπεριφοράς
2. Η ανάπτυξη είναι αποτέλεσμα διαφορετικών μορφών μάθησης. Για να κατανοήσουμε πλήρως τη συμπεριφορά, είναι απαραίτητη η κατανόηση κάθε μορφής μάθησης.

7 Οι βασικοί άξονες της θεωρίας της συμπεριφοράς
3. Οι ατομικές διαφορές στην ανάπτυξη αντανακλούν διαφορές στην παρελθούσα ιστορία και στις παρελθούσες εμπειρίες. Το ιστορικό ενός ατόμου ως μια σειρά από βραχύχρονες αλλαγές, όταν συνδυαστούν μεταξύ τους διαμορφώνουν το υπόβαθρο της ανάπτυξης.

8 Οι βασικοί άξονες της θεωρίας της συμπεριφοράς
4. Η ανάπτυξη προκύπτει από την οργάνωση της υπάρχουσας συμπεριφοράς. Η ανάπτυξη είναι μια διαδικασία οργάνωσης απλών και απομονωμένων διαστάσεων της συμπεριφοράς σε σύνθετα πρότυπα.

9 Οι βασικοί άξονες της θεωρίας της συμπεριφοράς
5. Οι βιολογικοί παράγοντες θέτουν τα γενικά όρια ως προς τη μορφή συμπεριφοράς που θα αναπτυχθεί, αλλά το περιβάλλον καθορίζει τις μορφές συμπεριφοράς που θα υιοθετήσει ο οργανισμός.

10 Οι βασικοί άξονες της θεωρίας της συμπεριφοράς
6. Η ανάπτυξη του ατόμου δε σχετίζεται άμεσα με βιολογικώς καθορισμένα στάδια. Ωστόσο οι συμπεριφοριστές δεν αρνούνται τις προφανείς και καθολικές διαδικασίες της ωρίμανσης.

11 Κλασική εξαρτημένη μάθηση (Ivan Pavlov)
Αποτελεί μορφή μάθησης που συντελείται όταν δύο διαφορετικά γεγονότα συμβαίνουν ταυτόχρονα και το ένα από αυτά αποκτά τις ιδιότητες του άλλου.

12 Κλασική εξαρτημένη μάθηση
Ανεξάρτητο Ερέθισμα: οποιοδήποτε συμβάν που «κατά φυσικό τρόπο» (χωρίς προηγούμενη εμπειρία ή μάθηση) παράγει μια μη μαθημένη αντίδραση. Ανεξάρτητη Αντίδραση: Η αντίδραση στο Ανεξάρτητο Ερέθισμα.

13 Κλασική εξαρτημένη μάθηση
Εξαρτημένο Ερέθισμα: Ένα ερέθισμα το οποίο παρουσιάζεται με πολύ μικρή χρονική απόσταση από το Ανεξάρτητο Ερέθισμα. Εξαρτημένη Αντίδραση: Η Ανεξάρτητη Αντίδραση όταν αυτή προκαλείται από το Εξαρτημένο Ερέθισμα.

14 Χρόνος 1 Τροφή Έκ.σάλιου Χρόνος 2 Κουδούνι Χρόνος 3 Χρόνος 4
Ανεξάρτητο Ερέθισμα Εξαρτημένο Ερέθισμα Ανεξάρτητη Αντίδραση Εξαρτημένη Αντίδραση Χρόνος 1 Τροφή Έκ.σάλιου Χρόνος 2 Κουδούνι Χρόνος 3 Χρόνος 4

15 Χρόνος 1 Εφιάλτης Φόβος Χρόνος 2 Σκοτάδι Χρόνος 3 Χρόνος 4
Ανεξάρτητο Ερέθισμα Εξαρτημένο Ερέθισμα Ανεξάρτητη Αντίδραση Εξαρτημένη Αντίδραση Χρόνος 1 Εφιάλτης Φόβος Χρόνος 2 Σκοτάδι Χρόνος 3 Χρόνος 4

16 Παράγοντες που επηρεάζουν την Κλασική Εξαρτημένη Μάθηση
Ο Pavlov απομόνωσε δύο παράγοντες που επηρεάζουν τη δύναμη της Εξαρτημένου Αντίδρασης: την ενίσχυση και την απόσβεση. Επίσης απομόνωσε ένα πλέγμα παραγόντων που επηρεάζουν που επηρεάζουν το βαθμό μεταβίβασης μιας Εξαρτημένης Αντίδρασης σε κάποια άλλη: Η γενίκευση και η διαφοροποίηση.

17 Ενίσχυση Συμβαίνει όταν η σχέση ανάμεσα ανάμεσα στο Εξαρτημένο Ερέθισμα και το Ανεξάρτητο Ερέθισμα ενδυναμώνεται μέσω επαναλαμβανόμενων συνδέσεων.

18 Απόσβεση Συμβαίνει όταν δεν επαναλαμβάνεται η σύνδεση μεταξύ Ανεξάρτητου Ερεθίσματος και Εξαρτημένου Ερεθίσματος.

19 Γενίκευση Η γενίκευση συμβαίνει όταν μια εξαρτημένη αντίδραση προκαλείται από κάποιο εξαρτημένο ερέθισμα που είναι παρόμοιο με το αρχικό (π.χ., το παιδί αρνείται να μπει σε οποιοδήποτε σκοτεινό δωμάτιο του σπιτιού).

20 Διαφοροποίηση Ο τρόπος με τον οποίο ένα ερέθισμα διακρίνεται από κάποιο άλλο. Η διαδικασία αυτή συντελείται μέσω της επιλεκτικής ενίσχυσης συγκεκριμένων συνδέσεων και μέσω της έλλειψης ενίσχυσης άλλων συνδέσεων (π.χ., το παιδί μπορεί να αισθάνεται φόβο σε ορισμένα δωμάτια αλλά να μην αισθάνεται φόβο στον κινηματογράφο).

21 Σύνοψη Η μάθηση προκύπτει από τις σχέσεις ανάμεσα στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και τις αντιδράσεις του οργανισμού σε αυτά τα ερεθίσματα. Οι σχέσεις αυτές ενδυναμώνονται με την ενίσχυση ή την απόσβεση. Ο τρόπος με τον οποίο μια αντίδραση γενικεύεται σε κάποιο άλλο ερέθισμα (και διαφοροποιείται από άλλα ερεθίσματα) ερμηνεύει το πώς ένας οργανισμός γίνεται όλο και πιο σύνθετος.

22 Ο συμπεριφορισμός στην Αμερική: John Watson
O Watson έδωσε μια λεπτομερέστερη ανάλυση της μάθησης. Επίσης τόνισε την ανάγκη της αντικειμενικής μελέτης της συμπεριφοράς.

23 Σύνδεση ερεθίσματος-αντίδρασης
Ο Watson πίστευε ότι το βασικό συστατικό στοιχείο της συμπεριφοράς είναι η μονάδα ερέθισμα-αντίδραση. Οποιαδήποτε συμπεριφορά μπορεί να παραχθεί (ή να ερμηνευτεί) στο βαθμό που τα ερεθίσματα διευθετούνται κατά επιθυμητό τρόπο.

24 Σύνδεση ερεθίσματος-αντίδρασης
Κατά τον Watson, ερέθισμα είναι οποιαδήποτε μορφή ενέργειας που διεγείρει κάποιο αισθητήριο όργανο. Η αντίδραση τείνει να ακολουθεί το ερέθισμα: είναι η παρατηρήσιμη διέγερση ενός φυσιολογικού υποσυστήματος εξαιτίας κάποιου ερεθίσματος.

25 Σύνδεση ερεθίσματος-αντίδρασης
Οι συνδέσεις ανάμεσα στα ερεθίσματα και τις αντιδράσεις συνιστούν το υπόστρωμα κάθε μορφής συμπεριφοράς, η οποία υπόκειται στους νόμους της κλασικής εξαρτημένης μάθησης.

26 Η συμβολή του Watson στο συμπεριφορισμό
Έδωσε έμφαση στην άποψη ότι η ανάλυση σύνθετων μορφών συμπεριφοράς θα πρέπει να εμπεριέχει την ανάλυση των συστατικών μονάδων ερεθισμού-αντίδρασης. Οι αντιδράσεις αυτές λειτουργούν ως ερεθίσματα για την πρόκληση καινούργιων αντιδράσεων.

27 Παράγοντες που επηρεάζουν τη σύνδεση Ερεθίσματος-Αντίδρασης
O νόμος της συχνότητας Ο νόμος του πρόσφατου

28 Ο νόμος της συχνότητας Όσο συχνότερα κάποιο άτομο υιοθετεί μια αντίδραση σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα, τόσο πιθανότερο είναι το άτομο αυτό να υιοθετήσει την ίδια αντίδραση σε ένα ερέθισμα στο μέλλον.

29 Ο νόμος του πρόσφατου Όσο πιο πρόσφατα συνδέθηκε ένας ειδικός ερεθισμός με μια ειδική αντίδραση, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα η σύνδεση αυτή να παρατηρηθεί ξανά.

30 Με βάση τους δύο αυτούς νόμους
Τα παιδιά θα πρέπει να επαινούνται ή να τιμωρούνται αμέσως (ή όσο γίνεται πιο γρήγορα μετά τη συμπεριφορά). Οι γονείς θα πρέπει να επιδεικνύουν σταθερότητα στη χρησιμοποίηση τόσο της αμοιβής όσο και της τιμωρίας.

31 Η πειραματική ανάλυση του Skinner
O κεντρικός άξονας της θεωρίας του Skinner είναι ότι η συμπεριφορά προκαλείται από τις συνέπειές της. Πρωταρχική σημασία έχουν οι ιδιότητες και τα γνωρίσματα των ερεθισμών που ακολουθούν τη συμπεριφορά και όχι οι ιδιότητες και τα γνωρίσματα των ερεθισμών που προηγούνται της συμπεριφοράς.

32 Οι συνέπειες της συμπεριφοράς
Οι συνέπειες οποιασδήποτε συμπεριφοράς μπορούν να αυξήσουν, να μειώσουν ή να αφήσουν αναλλοίωτη την πιθανότητα επανάληψης της ίδιας συμπεριφοράς.

33 Μάθηση Αντιδράσεων και Ενεργητική Μάθηση
Κλασική Εξαρτημένη Μάθηση= Μάθηση Αντιδράσεων: Η μάθηση είναι αυτόματη και δεν υπόκειται σε εκούσιο έλεγχο. Ενεργητική (Συντελεστική) Μάθηση=Οι ενεργητικές μορφές της συμπεριφοράς είναι εκείνες που ελέγχονται από ό,τι ακολουθεί και όχι από ό,τι προηγείται. Ενεργοποιούνται από τον οργανισμό ο οποίος, αρχικά, ασκεί τον έλεγχό τους.

34 Ενεργητική μάθηση Οι άνθρωποι εκδηλώνουν πολλές, διαφορετικές μεταξύ τους μορφές συμπεριφοράς, οι οποίες σχεδόν όλες τους απαιτούν την ενεργητική τους συμμετοχή.

35 Μπορείτε να σκεφτείτε παραδείγματα μορφών συμπεριφοράς οι οποίες απαιτούν την ενεργητική συμμετοχή του ατόμου;

36 Το βασικό μοντέλο του Skinner
Α) Ερέθισμα Αντίδραση Β) Ερέθισμα-Ενισχυτής Γ) Ερέθισμα διάκρισης

37 Ερέθισμα-Ενισχυτής Το Ερέθισμα-Ενισχυτής αντιπροσωπεύει κάποιο συμβάν που λειτουργεί ως ενίσχυση, δρα ως μηχανισμός ελέγχου της συμπεριφοράς που εκδηλώθηκε πριν από αυτό και καθορίζει το βαθμό βεβαιότητας (ή πιθανότητας) επανεμφάνισης αυτής της συμπεριφοράς.

38 Αποτρεπτικά συμβάντα Τα συμβάντα που έπονται της συμπεριφοράς και προκαλούν μείωση της πιθανότητας επανεμφάνισης της ίδιας συμπεριφοράς.

39 Ερεθίσματα διάκρισης Το άτομο, μέσω των εμπειριών του, διακρίνει ποια περιβαλλοντικά συμβάντα προειδοποιούν ότι μια συμπεριφορά επιφέρει ορισμένης μορφής αμοιβή ή τιμωρία. Διαφορετικά μεταξύ τους ερεθίσματα αποκτούν ιδιότητες διάκρισης, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία των ατομικών διαφορών.

40 Παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά
Υπάρχουν δύο κύριες τάξεις ενισχυτών: Οι θετικοί και οι αρνητικοί. Τα συναισθήματα (ευχαρίστηση ή δυσανεξία) αποτελούν δευτερογενή γνωρίσματα της διαδικασίας ενίσχυσης. Αυτό που ενισχύεται είναι η συμπεριφορά και όχι τα συναισθήματα ή οι άνθρωποι.

41 Θετικοί ενισχυτές Είναι τα ερεθίσματα που η παρουσία τους έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της πιθανότητας επανεμφάνισης μιας συμπεριφοράς. Είναι ερεθίσματα που όταν προστεθούν σε μια συνθήκη ενδυναμώνουν τη μελλοντική πιθανότητα μιας συντελεστικής αντίδρασης.

42 Αρνητικοί ενισχυτές Είναι ερεθίσματα που η απόσυρσή τους έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της πιθανότητας επανεμφάνισης της συμπεριφοράς. Δηλαδή, με την απομάκρυνση ενός μη ευχάριστου ή αποτρεπτικού ερεθίσματος η συμπεριφορά ενισχύεται.

43 Τυχαία συμπεριφορά Είναι η συμπεριφορά που ενισχύεται με τυχαίο τρόπο: Η συμπεριφορά και το ερέθισμα που λειτούργησε ως ενισχυτής συνδυάζονται ακούσια εξαιτίας κάποιας σύμπτωσης.

44 Απόσβεση Η απόσβεση συμβαίνει όταν μια συμπεριφορά παύει να ενισχύεται.

45 Τιμωρία Είναι η μείωση της έντασης μιας αντίδρασης όταν εμφανιστεί κάποιο αποτρεπτικό ή δυσάρεστο ερέθισμα. Αρνητική τιμωρία: Η απόσυρση ενός θετικού ενισχυτή. Θετική τιμωρία: Η παρουσία ενός αρνητικού ενισχυτή.

46 Επίδραση των ερεθισμάτων στη συμπεριφορά
Αύξηση της Συμπεριφοράς Μείωση της Το ερέθισμα προστίθεται στη συνθήκη Θετική Ενίσχυση Τιμωρία Το ερέθισμα αφαιρείται από τη συνθήκη Αρνητική

47 Πλάνα ενίσχυσης Στην καθημερινότητά μας η σύνδεση της συμπεριφοράς με τα ερεθίσματα δεν συντελείται με απαραβίαστη κανονικότητα. Τα πλάνα ενίσχυσης (και τιμωρίας) σχετίζονται με την κανονικότητα με την οποία τα ερεθίσματα ακολουθούν τις αντιδράσεις.

48 Πλάνα ενίσχυσης Έχουν καταγραφεί 900 πλάνα ενίσχυσης.
Δύο είναι οι γενικότερες τάξεις των πλάνων ενίσχυσης: η συνεχής και η διακοπτόμενη.

49 Συνεχές πλάνο Ο οργανισμός αμείβεται κάθε φορά που αντιδρά.

50 Διακοπτόμενο πλάνο Χρονική απόσταση Συχνότητα αντιδράσεων Σταθερή
Ενίσχυση χρονικά καθορισμένη (π.χ. κάθε 10’) Ενίσχυση με βάση τον αριθμό αντιδράσεων (π.χ. κάθε 10 φορές) Κυμαινόμενη ή τυχαία Ενίσχυση κατά μέσο όρο χρόνου Ενίσχυση με βάση το μέσο όρο των αντιδράσεων

51 Έλεγχος και διάκριση ερεθισμάτων
Πώς αποκτώνται καινούργιες μορφές συμπεριφοράς; Πώς εμφανίζονται συστήματα συμπεριφοράς κατά πολύ συνθετότερα από την απλή σύνδεση ερεθίσματος-αντίδρασης;

52 Έλεγχος και διάκριση ερεθισμάτων
Η απόκτηση νέων και σύνθετων μορφών συμπεριφοράς στηρίζονται στην εμπειρία.

53 Έλεγχος και διάκριση ερεθισμάτων
Η διαδικασία μέσω της οποίας οι εμπειρίες αποκτούν νόημα και τα ερεθίσματα συνδέονται με συγκεκριμένες αντιδράσεις ονομάζεται έλεγχος ερεθισμάτων.

54 Έλεγχος και διάκριση ερεθισμάτων
Ορισμένα ερεθίσματα αποκτούν μεγάλη δύναμη ως προπομποί μελλοντικής συμπεριφοράς. Τα ερεθίσματα που ελέγχουν ή πληροφορούν ονομάζονται ερεθίσματα διάκρισης.

55 Αλυσιδωτή σύνδεση Ένα ερέθισμα που παρέχει ενίσχυση σε κάποιο συμβάν μετατρέπεται σε ερέθισμα διάκρισης για το επόμενο. Είναι η διαδικασία με την οποία οι επιμέρους διαστάσεις μιας συμπεριφοράς αποκτούν συνεκτικότητα.

56 Μορφοποίηση Είναι η ανάπτυξη νέων μορφών συμπεριφοράς μέσω της συστηματικής και επιλεκτικής ενίσχυσης των αντιδράσεων. Κάθε φορά που δίνεται επανατροφοδότηση σε κάποιο παιδί ή ενήλικο για την αντίδραση τους σε κάποιο ερέθισμα, μορφοποιείται η μελλοντική του συμπεριφορά.

57 Γενίκευση ερεθίσματος
Στη γενίκευση το ερέθισμα ή η αντίδραση τροποποιούνται εξαιτίας της ομοιότητας με ένα άλλο ερέθισμα ή μια άλλη αντίδραση. Η γενίκευση και ο έλεγχος ανήκουν στην ίδια κατηγορία διαδικασιών, αφού και η γενίκευση ερεθίσματος σχετίζεται με τον έλεγχο που κάποιο ερέθισμα ασκεί στο μαθησιακό αποτέλεσμα.

58 Γενίκευση αντίδρασης Το ερέθισμα παραμένει το ίδιο, αλλάζει όμως η αντίδραση στο αρχικό ερέθισμα.

59 Η ανάπτυξη Η θεωρία του Skinner εκλαμβάνει την ανάπτυξη ως την αναδιοργάνωση απλών, κλασικά εξαρτημένων και συντελεστικά μαθημένων μορφών συμπεριφοράς.

60 Η ανάπτυξη Το άτομο θεωρείται παθητικός δέκτης των επιδράσεων του εξωτερικού περιβάλλοντος. Το άτομο είναι δέσμιο των περιορισμών και των ευκαιριών που του προσφέρει το περιβάλλον του. Σύμφωνα όμως με τους Bijou και Baer (1978) η ανάπτυξη ορίζεται ως αλληλεπίδραση ανάμεσα στη συμπεριφορά του οργανισμού και το περιβάλλον.

61 Η λειτουργικότητα των ερεθισμάτων
Αναφέρεται στη λειτουργική σχέση ανάμεσα στο ερέθισμα και την αντίδραση, έτσι ώστε η αντίδραση σε κάποιο ερέθισμα να τείνει να εξυπηρετεί μια ειδική λειτουργία.