Διεθνής οικονομική Θεωρία και πολιτική 4η έκδοση PAUL R. KRUGMAN

Παρουσίαση με θέμα: "Διεθνής οικονομική Θεωρία και πολιτική 4η έκδοση PAUL R. KRUGMAN"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Διεθνής οικονομική Θεωρία και πολιτική 4η έκδοση PAUL R. KRUGMAN
MAURICE OBSTFELD, MARC J. MELITZ Διεθνής οικονομική Θεωρία και πολιτική 4η έκδοση

2 Εξωτερικές Οικονομίες Κλίμακας και Διεθνής Καταμερισμός της Παραγωγής
Κεφάλαιο 7 Εξωτερικές Οικονομίες Κλίμακας και Διεθνής Καταμερισμός της Παραγωγής

3 Περίγραμμα Μορφές οικονομιών κλίμακας
Οικονομίες κλίμακας και διάρθρωση της αγοράς Η θεωρία των εξωτερικών οικονομιών Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο Δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις Διαπεριφερειακό εμπόριο και οικονομική γεωγραφία

4 Εισαγωγή Στα υποδείγματα του συγκριτικού πλεονεκτήματος που εξετάσαμε μέχρι τώρα, υποθέταμε ότι υπάρχουν σταθερές αποδόσεις κλίμακας: Όταν οι εισροές σε έναν κλάδο αυξάνουν κατά ένα συγκεκριμένο ποσοστό, το προϊόν αυξάνεται κατά το ίδιο ποσοστό. Αν οι εισροές διπλασιαστούν, το προϊόν επίσης θα διπλασιαστεί.

5 Εισαγωγή (συνέχεια) Αλλά μπορεί να υπάρχουν αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας ή οικονομίες κλίμακας: Αυτό σημαίνει ότι όταν οι εισροές σε έναν κλάδο αυξάνονται κατά ένα συγκεκριμένο ποσοστό, το προϊόν αυξάνεται κατά ένα μεγαλύτερο ποσοστό. Η μεγαλύτερη κλίμακα είναι πιο αποτελεσματική: το κόστος ανά μονάδα προϊόντος μειώνεται καθώς το προϊόν ενός κλάδου ή μιας επιχείρησης αυξάνεται.

6 Εισαγωγή (συνέχεια) Για παράδειγμα, υποθέστε ότι ένας κλάδος παράγει παιχνίδια χρησιμοποιώντας μια μόνο εισροή, εργασία. Σκεφτείτε πώς η ποσότητα της απαιτούμενης εργασίας εξαρτάται από τον αριθμό των παιχνιδιών που παράγονται. Η ύπαρξη οικονομιών κλίμακας μπορεί να διαπιστωθεί από το γεγονός ότι ο διπλασιασμός της εισροής της εργασίας υπερδιπλασιάζει το προϊόν που παράγεται. η μέση ποσότητα της εργασίας που χρησιμοποιείται για την παραγωγή κάθε παιχνιδιού μειώνεται, καθώς ο κλάδος παράγει περισσότερα παιχνίδια.

7 Πίνακας 7.1: Σχέση εισροής προς προϊόν σε έναν υποθετικό κλάδο

8 Εισαγωγή (συνέχεια) Οι οικονομίες κλίμακας αποτελούν ένα κίνητρο για αμοιβαία επωφελές εμπόριο. Το διεθνές εμπόριο επιτρέπει σε κάθε χώρα να παράγει ένα περιορισμένο φάσμα αγαθών, χωρίς να θυσιάζει την ποικιλία στην κατανάλωσή της. Όταν υπάρχει διεθνές εμπόριο, μια χώρα μπορεί να εκμεταλλευθεί τις οικονομίες κλίμακας για να παράγει πιο αποτελεσματικά, απ' ό,τι αν παρήγε τα πάντα για την ίδια.

9 Οικονομίες κλίμακας και διάρθρωση της αγοράς
Οι οικονομίες κλίμακας μπορεί να εξαρτώνται είτε από το μέγεθος του κλάδου, είτε από το μέγεθος της επιχείρησης. Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας υπάρχουν όταν το κόστος κάθε μονάδας προϊόντος εξαρτάται από το μέγεθος του κλάδου. Εσωτερικές οικονομίες κλίμακας υπάρχουν όταν το κόστος κάθε μονάδας προϊόντος εξαρτάται από το μέγεθος της επιχείρησης.

10 Οικονομίες κλίμακας και διάρθρωση της αγοράς (συνέχεια)
Τόσο οι εσωτερικές οικονομίες κλίμακας, όσο και οι εξωτερικές οικονομίες κλίμακας αποτελούν σημαντικό κίνητρο για την ύπαρξη διεθνούς εμπορίου. Οι εσωτερικές και εξωτερικές οικονομίες κλίμακας έχουν διαφορετικά αποτελέσματα στη διάρθρωση της αγοράς: Ένας κλάδος στον οποίο οι οικονομίες κλίμακας είναι αποκλειστικά εξωτερικές, θα αποτελείται από πολλές μικρές επιχειρήσεις και θα είναι τέλεια ανταγωνιστικός. Οι εσωτερικές οικονομίες κλίμακας δίνουν στις μεγάλες επιχειρήσεις ένα πλεονέκτημα κόστους έναντι των μικρών επιχειρήσεων και οδηγούν σε μια διάρθρωση αγοράς που είναι ατελώς ανταγωνιστική.

11 Η θεωρία των εξωτερικών οικονομιών
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα κλάδων, στους οποίους φαίνεται να υπάρχουν ισχυρές εξωτερικές οικονομίες: Στις ΗΠΑ, ο κλάδος των ημιαγωγών(semiconductors) είναι συγκεντρωμένος στη Σίλικον Βάλεϊ, ο κλάδος της επενδυτικής τραπεζικής στη Νέα Υόρκη και ο κλάδος του θεάματος στο Χόλιγουντ.

12 Η θεωρία των εξωτερικών οικονομιών (συνέχεια)
Στις αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κίνα, οι εξωτερικές οικονομίες είναι διάχυτες στη μεταποίηση. Οι εξωτερικές οικονομίες έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη της Ινδίας ως ηγέτιδας στις εξαγωγές υπηρεσιών πληροφορικής.

13 Η θεωρία των εξωτερικών οικονομιών (συνέχεια)
Ο κλάδος μπορεί να χρειάζεται ειδικευμένο εξοπλισμό και υπηρεσίες, που προσφέρονται από άλλες επιχειρήσεις μόνο αν ο κλάδος είναι μεγάλος και συγκεντρωμένος γεωγραφικά. Για παράδειγμα, στη Σίλικον Βάλεϊ της Καλιφόρνιας υπάρχει υψηλή συγκέντρωση επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο παραγωγής ημιαγωγών πυριτίου και οι οποίες συνεργάζονται με επιχειρήσεις που κατασκευάζουν ειδικά μηχανήματα για την παραγωγή αυτών των ημιαγωγών. Αυτά τα μηχανήματα είναι φθηνότερα και πιο εύκολα διαθέσιμα στη Σίλικον Βάλεϊ σε σύγκριση με άλλα μέρη.

14 Η θεωρία των εξωτερικών οικονομιών (συνέχεια)
Συγκέντρωση αγοράς εργασίας: ένας μεγάλος και συγκεντρωμένος κλάδος μπορεί να προσελκύσει εργαζόμενους με πολύ εξειδικευμένες δεξιότητες, μειώνοντας το κόστος αναζήτησης και πρόσληψης προσωπικού για κάθε επιχείρηση. Διάχυση γνώσεων: εργαζόμενοι που απασχολούνται σε διαφορετικές επιχειρήσεις μπορούν ευκολότερα να μοιραστούν καινοτόμες ιδέες, όταν υπάρχει ένας μεγάλος και συγκεντρωμένος κλάδος.

15 Η θεωρία των εξωτερικών οικονομιών (συνέχεια)
Ενσωματώνουμε τις οικονομίες κλίμακας, υποθέτοντας απλά ότι το κόστος παραγωγής σε έναν κλάδο μειώνεται με την αύξηση του μεγέθους του. Έχουμε μια καμπύλη προσφοράς με κλίση προς τα κάτω και δεξιά: όσο περισσότερο είναι το προϊόν που παράγει ο κλάδος, τόσο χαμηλότερη είναι η τιμή στην οποία θέλουν οι επιχειρήσεις να πωλήσουν το προϊόν τους. Χωρίς διεθνές εμπόριο, η ασυνήθιστη κλίση της καμπύλης προσφοράς δεν έχει μεγάλη σημασία.

16 Σχήμα 7.1: Εξωτερικές οικονομίες και ισορροπία στην αγορά

17 Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο
Χωρίς διεθνές εμπόριο, οι τιμές και το προϊόν ισορροπίας σε κάθε χώρα βρίσκονται στο σημείο όπου η εγχώρια καμπύλη προσφοράς τέμνεται με την εγχώρια καμπύλη ζήτησης. Υποθέτουμε ότι χωρίς διεθνές εμπόριο, οι τιμές των κουμπιών στην Κίνα είναι χαμηλότερες από τις αντίστοιχες τιμές στις ΗΠΑ.

18 Σχήμα 7-2: Εξωτερικές οικονομίες πριν από το διεθνές εμπόριο

19 Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο (συνέχεια)
Τι συμβαίνει όταν οι δύο χώρες επιτρέπουν το εμπόριο κουμπιών μεταξύ τους; Ο κλάδος κουμπιών στην Κίνα θα επεκταθεί, ενώ ο κλάδος κουμπιών στις ΗΠΑ θα συρρικνωθεί. Αυτή η διαδικασία είναι αυτοτροφοδοτούμενη: Καθώς η παραγωγή κουμπιών αυξάνεται στην Κίνα, το κόστος μειώνεται περαιτέρω. Καθώς η παραγωγή κουμπιών μειώνεται στις ΗΠΑ, το κόστος αυξάνεται περαιτέρω. Τελικά, όλη η παραγωγή κουμπιών θα συγκεντρωθεί στην Κίνα.

20 Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο (συνέχεια)
Πώς επηρεάζει η συγκέντρωση της παραγωγής τις τιμές; Πριν το εμπόριο, οι τιμές των κουμπιών στην Κίνα ήταν χαμηλότερες από τις αντίστοιχες τιμές στις ΗΠΑ. Επειδή η καμπύλη προσφοράς της Κίνας έχει κλίση προς τα κάτω και δεξιά, η αύξηση της παραγωγής που επιτυγχάνεται με το εμπόριο οδηγεί σε μια τιμή για τα κουμπιά, που είναι χαμηλότερη απ' αυτήν που ίσχυε πριν το εμπόριο. Το διεθνές εμπόριο έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της τιμής των κουμπιών και στις δύο χώρες!

21 Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο (συνέχεια)
Αυτά τα αποτελέσματα είναι πολύ διαφορετικά από τα αποτελέσματα που υπάρχουν στα υποδείγματα χωρίς αυξανόμενες αποδόσεις. Στο πρότυπο υπόδειγμα διεθνούς εμπορίου, οι τιμές συγκλίνουν μέσω του διεθνούς εμπορίου. Όταν πριν το εμπόριο, τα υφάσματα είναι σχετικά φθηνότερα στην Ημεδαπή και σχετικά ακριβότερα στην Αλλοδαπή, τότε το εμπόριο αυξάνει τις τιμές στην Ημεδαπή και μειώνει τις τιμές στην Αλλοδαπή. Αντίθετα, όταν υπάρχουν εξωτερικές οικονομίες το διεθνές εμπόριο μειώνει τις τιμές παντού.

22 Σχήμα 7.3: Διεθνές εμπόριο και τιμές

23 Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο (συνέχεια)
Πού μπορεί να οφείλεται το αρχικό πλεονέκτημα μιας χώρας που έχει χαμηλότερη τιμή; Μια πιθανότητα είναι η χώρα αυτή να έχει συγκριτικό πλεονέκτημα λόγω διαφορών στην τεχνολογία ή τους πόρους. Ωστόσο, όταν υπάρχουν εξωτερικές οικονομίες η δομή του εμπορίου μπορεί να οφείλεται στη συγκυρία: Οι χώρες που αρχικά κυριαρχούν σε έναν κλάδο, τείνουν να διατηρούν το πλεονέκτημά τους ακόμη και όταν μια άλλη χώρα θα μπορούσε ενδεχόμενα να παράγει αυτό το προϊόν φθηνότερα.

24 Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο (συνέχεια)
Υποθέτουμε ότι η καμπύλη κόστους του Βιετνάμ βρίσκεται κάτω από την καμπύλη κόστους της Κίνας, γιατί οι μισθοί στο Βιετνάμ είναι χαμηλότεροι από τους μισθούς στην Κίνα. Σε κάθε δεδομένο επίπεδο παραγωγής, το Βιετνάμ μπορεί να παράγει κουμπιά φθηνότερα από την Κίνα. Δυστυχώς, όμως, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το Βιετνάμ θα προμηθεύει την παγκόσμια αγορά κουμπιών. Αν η βιομηχανία κουμπιών της Κίνας έχει εδραιωθεί πρώτη, το αρχικό προβάδισμα της επιτρέπει να παραμείνει στον κλάδο. Ένα αγαθό που χαρακτηρίζεται από εξωτερικές οικονομίες μπορεί να μην παράγεται πάντα από τη σωστή χώρα.

25 Σχήμα 7.4: Η σημασία του εδραιωμένου πλεονεκτήματος

26 Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο (συνέχεια)
Το διεθνές εμπόριο έχει αβέβαιο αποτέλεσμα στην ευημερία μιας χώρας όταν υπάρχουν εξωτερικές οικονομίες. Η παγκόσμια οικονομία οφελείται όταν η παραγωγή των κλάδων που χαρακτηρίζονται από εξωτερικές οικονομίες είναι συγκεντρωμένη γεωγραφικά. Το διεθνές εμπόριο μπορεί να φέρει μια χώρα σε χειρότερη θέση, από τη θέση που θα είχε χωρίς αυτό: μπορεί για μια χώρα να είναι καλύτερο να παράγει η ίδια τα πάντα για την εγχώρια αγορά της, αντί να πληρώνει για εισαγωγές.

27 Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο (συνέχεια)
Υποθέστε ότι η Ταϊλάνδη μπορεί να κατασκευάσει ρολόγια με μικρότερο κόστος, αλλά η Ελβετία έχει ξεκινήσει πρώτη. Η τιμή των ρολογιών θα ήταν μικρότερη στην Ταϊλάνδη αν δεν υπήρχε διεθνές εμπόριο. Το διεθνές εμπόριο μπορεί να φέρει την Ταϊλάνδη σε χειρότερη θέση, άρα έχει κίνητρο να προστατεύσει τη δυνητική βιομηχανία ρολογιών της από τον εξωτερικό ανταγωνισμό. Τι θα συνέβαινε αν η Ταϊλάνδη ήταν αυτάρκης;

28 Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο (συνέχεια)
Για την παγκόσμια οικονομία εξακολουθεί να είναι επωφελής η εκμετάλλευση των κερδών που προκύπτουν από τη συγκέντρωση των κλάδων. Το γεγονός ότι όλες οι χώρες θέλουν να αποκομίζουν τα κέρδη από τη φιλοξενία ενός κλάδου με οικονομίες κλίμακας πυροδοτεί εμπορικές συγκρούσεις. Για τον κόσμο συνολικά, είναι καλύτερο κάθε κλάδος με εξωτερικές οικονομίες να είναι συγκεντρωμένος κάπου.

29 Σχήμα 7.5: Εξωτερικές οικονομίες και ζημιές από το διεθνές εμπόριο

30 Δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις
Μέχρι τώρα, έχουμε εξετάσει περιπτώσεις στις οποίες οι εξωτερικές οικονομίες εξαρτώνται από την υφιστάμενη ποσότητα προϊόντος σε κάποιο χρονικό σημείο. Αλλά οι εξωτερικές οικονομίες μπορεί να εξαρτώνται και από τη σωρευτική ποσότητα παραγωγής στο χρόνο. Δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας υπάρχουν όταν το μέσο κόστος μειώνεται, καθώς το σωρευτικό προϊόν αυξάνεται στο χρόνο. Η ύπαρξη δυναμικών αυξανόμενων αποδόσεων κλίμακας σημαίνει ότι υπάρχουν δυναμικές εξωτερικές οικονομίες κλίμακας.

31 Δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις (συνέχεια)
Δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας μπορεί να προκύψουν όταν το κόστος παραγωγής εξαρτάται από τη συσσώρευση, με την πάροδο του χρόνου, γνώσης και εμπειρίας κατά τη διαδικασία παραγωγής. Διαγραμματικά, οι δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας αντιπροσωπεύονται από μια καμπύλη εκμάθησης.

32 Σχήμα 7.6: Η καμπύλη εκμάθησης

33 Δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις (συνέχεια)
Όπως και οι αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο, οι δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας μπορούν να εδραιώσουν ένα αρχικό πλεονέκτημα ή ένα προβάδισμα στον κλάδο. Επίσης, οι δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας πιθανόν να δικαιολογούν τον προστατευτισμό. Η προσωρινή προστασία των κλάδων τους επιτρέπει να συσσωρεύσουν εμπειρία: το επιχείρημα της νηπιακής βιομηχανίας. Αλλά το προσωρινό συνήθως διατηρείται για μεγάλο χρονικό διάστημα και είναι δύσκολο να διακρίνουμε πότε πράγματι υπάρχουν εξωτερικές οικονομίες κλίμακας.

34 Διαπεριφερειακό εμπόριο και οικονομική γεωγραφία
Οι εξωτερικές οικονομίες διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της δομής του διαπεριφερειακού εμπορίου μέσα στην ίδια χώρα. Πολλές εταιρείες παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών είναι εγκατεστημένες στο Λος Άντζελες και δημιουργούν ταινίες που προβάλλονται σε ολόκληρη την επικράτεια των ΗΠΑ. Πολλές χρηματοπιστωτικές εταιρείες είναι εγκατεστημένες στη Νέα Υόρκη και διεκπεραιώνουν συναλλαγές για πελάτες σε ολόκληρη την επικράτεια των ΗΠΑ.

35 Διαπεριφερειακό εμπόριο και οικονομική γεωγραφία (συνέχεια)
Ορισμένα μη εμπορεύσιμα αγαθά, όπως οι κτηνιατρικές υπηρεσίες πρέπει να προσφέρονται σε τοπικό επίπεδο. Όταν υπάρχουν εξωτερικές οικονομίες, η δομή του εμπορίου μπορεί να οφείλεται σε τυχαία γεγονότα: Περιοχές που ξεκινούν ως μεγάλοι παραγωγοί σε συγκεκριμένους κλάδους, τείνουν να παραμένουν μεγάλοι παραγωγοί, ακόμη κι όταν μια άλλη περιοχή θα μπορούσε δυνητικά να παράγει με μικρότερο κόστος.

36 Πίνακας 7.2: Παραδείγματα εμπορεύσιμων και μη εμπορεύσιμων αγαθών

37 Διαπεριφερειακό εμπόριο και οικονομική γεωγραφία (συνέχεια)
Γενικότερα, η οικονομική γεωγραφία αναφέρεται στη μελέτη του διεθνούς εμπορίου, του διαπεριφερειακού εμπορίου και της οργάνωσης της οικονομικής δραστηριότητας σε μητροπολιτικές και αγροτικές περιοχές. Η οικονομική γεωγραφία μελετά την οικονομική αλληλεπίδραση στο χώρο. Αλλαγές στις επικοινωνίες, όπως το διαδίκτυο, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τα κινητά τηλέφωνα (όπως και οι σύγχρονες μεταφορές) αλλάζουν τον τρόπο συναλλαγής των ατόμων στο χώρο.

38 Περίληψη Το διεθνές εμπόριο δεν είναι κατ' ανάγκη αποτέλεσμα του συγκριτικού πλεονεκτήματος. Αντίθετα, μπορεί να προκύπτει από αυξανόμενες αποδόσεις ή οικονομίες κλίμακας, δηλαδή από μια τάση του ανά μονάδα κόστους να γίνεται χαμηλότερο καθώς το προϊόν αυξάνεται. Οι οικονομίες κλίμακας παρέχουν στις χώρες ένα κίνητρο για εξειδίκευση και συναλλαγές, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους όσον αφορά τους πόρους ή την τεχνολογία.

39 Περίληψη (συνέχεια) Οι οικονομίες κλίμακας μπορεί να είναι εσωτερικές (να εξαρτώνται από το μέγεθος της επιχείρησης) ή εξωτερικές (να εξαρτώνται από το μέγεθος του κλάδου). Οι οικονομίες κλίμακας μπορεί να οδηγήσουν στην εξάλειψη του τέλειου ανταγωνισμού, εκτός και αν έχουν τη μορφή εξωτερικών οικονομιών που προκύπτουν σε επίπεδο κλάδου και όχι σε επίπεδο επιχείρησης.

40 Περίληψη (συνέχεια) Οι εξωτερικές οικονομίες τονίζουν το ρόλο της ιστορίας και των τυχαίων περιστατικών στον προσδιορισμό της δομής του διεθνούς εμπορίου. Όταν υπάρχουν ισχυρές εξωτερικές οικονομίες, μια χώρα που ξεκινά με ένα σημαντικό πλεονέκτημα μπορεί να το διατηρήσει, ακόμη και όταν κάποια άλλη χώρα θα μπορούσε δυνητικά να παράγει τα ίδια αγαθά φθηνότερα.

41 Περίληψη (συνέχεια) Όταν οι εξωτερικές οικονομίες είναι ισχυρές, κάποιες χώρες είναι πιθανόν να ζημιώνονται από το διεθνές εμπόριο. Επίσης, η τιμή που διαμορφώνεται μετά το διεθνές εμπόριο, μπορεί να είναι μικρότερη από την τιμή που ίσχυε και στις δύο χώρες πριν το διεθνές εμπόριο. Η οικονομική γεωγραφία μελετά την οικονομική αλληλεπίδραση στο χώρο, πλευρές της οποίας αποτελούν του διεθνές και το διαπεριφερειακό εμπόριο.

42 Περίληψη (συνέχεια) Το διεθνές εμπόριο που στηρίζεται στις εξωτερικές οικονομίες κλίμακας μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει την ευημερία μιας χώρας. Πιθανόν, ο προσωρινός προστατευτισμός να δικαιολογείται όταν οι κλάδοι μιας χώρας χαρακτηρίζονται από εξωτερικές οικονομίες κλίμακας που είτε υπάρχουν σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο, είτε δημιουργούνται με την πάροδο του χρόνου.

43 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)