ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Πετρέλαια, Πετροχημικά & Λιπαντικά Ρύπανση Περιβάλλοντος από τα Καύσιμα Διδάσκων: Καθηγητής Απόστολος Θ. Αυγερόπουλος

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ
Η έννοια ρύπανση ανταποκρίνεται στην ύπαρξη ουσιών στο περιβάλλον που θεωρούνται επιβλαβείς για ζώντες και μη οργανισμούς. Οι ουσίες αυτές προέρχονται από αρκετές πηγές όπως απορρίμματα, λύματα βιομηχανιών, ατελή και μη καύση μέσων μεταφοράς, διαρροές πετρελαίου κατά την μετακίνηση αυτού (διαρροές τάνκερ), ατελή καύση καυστήρων θέρμανσης, απόβλητα κ.λ.π. Το μεγαλύτερο ποσοστό της ρύπανσης υφίσταται ο ατμοσφαιρικός αέρας αφού τα περισσότερα προϊόντα της καύσης είναι αέρια και πτητικά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την άμεση φθορά όχι μόνο της υγείας των ζώντων οργανισμών αλλά και οικοσυστήματων, βιολογικών πόρων, αγαθών κ.λ.π. Πρέπει να σημειωθεί ότι όλα τα είδη καυσίμων (αέρια, υγρά και στερεά) κατά την καύση τους μεταφέρουν στην ατμόσφαιρα ουσίες που αποκαλούνται ρυπαντές ή ρύποι και είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς. Θα αναφερθούμε αναλυτικά σε αυτούς τους ρύπους.

4 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ
ΡΥΠΟΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ, CO: Αέριο, άοσμο και άχρωμο, εκπέμπεται από τις εξατμίσεις των μηχανών των αυτοκινήτων και πάσης φύσεως μηχανών όταν συντελείται ατελής καύση της καύσιμης ύλης. ΠΗΓΕΣ: Κυρίως τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα. Υψηλές συγκεντρώσεις του μπορούν να βρεθούν σε κλειστά μέρη όπως χώροι στάθμευσης (γκαράζ), ελλιπώς αεριζόμενες υπόγειες διαβάσεις, ή κατά μήκος των δρόμων σε περιόδους κυκλοφοριακής αιχμής. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ: Μειώνει την ικανότητα του αίματος να μεταφέρει οξυγόνο σε βασικούς ιστούς του οργανισμού, επιδρώντας κυρίως στο καρδιοαγγειακό και νευρικό σύστημα. Χαμηλές συγκεντρώσεις του επηρεάζουν δυσμενώς άτομα με καρδιακά προβλήματα και μειώνουν τις σωματικές επιδόσεις νεαρών και υγιών ατόμων. Υψηλότερες συγκεντρώσεις προκαλούν συμπτώματα όπως ζαλάδα, πονοκεφάλους, και κόπωση.

5 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ
ΡΥΠΟΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ, ΝΟ2: Είναι αέριο με καφέ χρώμα και ιδιάζουσα οσμή. Σε υψηλές συγκεντρώσεις είναι υπεύθυνο για την άσχημη καφέ όψη του αστικού ουρανού. ΠΗΓΕΣ: Η χρήση καυσίμων κυρίως σε αυτοκίνητα και φορτηγά αλλά και σε βιομηχανικούς καυστήρες ή σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής παράγει μονοξείδιο του αζώτου (ΝΟ). Αυτό με διάφορες χημικές αντιδράσεις που ενισχύονται με την παρουσία της ηλιακής ακτινοβολίας μετατρέπεται σε διοξείδιο του αζώτου. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ: Ο κύριος ρύπος του νέφους και της όξινης βροχής. Σε υψηλές συγκεντρώσεις βλάπτει ανθρώπους και βλάστηση. Στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικές ασθένειες. Στους ασθματικούς προκαλεί δυσκολία στην αναπνοή.

6 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ
ΡΥΠΟΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ: Υλικά σε στερεή ή υγρή φάση που μπορούν να αιωρούνται στην ατμόσφαιρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. ΠΗΓΕΣ: Βιομηχανικές δραστηριότητες, παραγωγή τσιμέντου, γύψου, χυτήρια μεταλλεύματος, αυτοκίνητα, πυρκαγιές, σκόνη από απογυμνωμένο έδαφος, αγροτικές δραστηριότητες, κατασκευές. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ: Τα μικροσκοπικά αυτά σωμάτια επηρεάζουν την αναπνοή, προκαλούν ασθένειες στο αναπνευστικό και στους πνεύμονες ακόμα και πρόωρο θάνατο. Ομάδα υψηλού κινδύνου αποτελούν ηλικιωμένοι, παιδιά και άτομα που πάσχουν από άσθμα. Προκαλούν επίσης φθορές στις βαφές, τα εδάφη, τα υφάσματα, και μειώνουν την ορατότητα. Οι επιδράσεις τους γενικά εξαρτώνται τόσο από το μέγεθός τους (όσο μικρότερα είναι τόσο πιο επικίνδυνα) αλλά και από τη χημική τους σύσταση.

7 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ
ΡΥΠΟΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ, SO2: ΄Aχρωμο αέριο, άοσμο σε χαμηλές συγκεντρώσεις αλλά με έντονη ερεθιστική μυρωδιά σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις. ΠΗΓΕΣ: Εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, βιομηχανίες, κεντρικές θερμάνσεις, διυλιστήρια πετρελαίου, χημικές βιομηχανίες, χαρτοβιομηχανίες. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ: Βασικός ρύπος του νέφους, επηρεάζει άτομα με αναπνευστικά προβλήματα και προκαλεί αλλοιώσεις σε βλάστηση και μέταλλα. Μειώνει την ορατότητα και αυξάνει την οξύτητα των λιμνών και ποταμών. ΜΟΛΥΒΔΟΣ, Pb: Ο μόλυβδος και οι ενώσεις του μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς την ανθρώπινη υγεία ή μέσω της κατάποσής τους με τη μορφή επιβαρημένου με μόλυβδο εδάφους, σκόνης, βαφών, κλπ, ή με απευθείας εισπνοή. ΠΗΓΕΣ: Μεταφορές, πηγές που κάνουν χρήση καυσίμων με μόλυβδο, χρήση γαιανθράκων, βαριές βιομηχανίες, χυτήρια, εργοστάσια μπαταριών, καύση απορριμμάτων. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ: Υψηλά ποσοστά μολύβδου μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς την πνευματική ανάπτυξη και δραστηριότητα, τη λειτουργία των νεφρών, και τη χημεία του αίματος. Τα νεαρά άτομα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εξαιτίας της μεγαλύτερης ευαισθησίας των νεανικών ιστών και οργάνων στο μόλυβδο.

8 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ
ΡΥΠΟΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΞΙΚΟΙ ΑΕΡΙΟΙ ΡΥΠΟΙ: Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν ρύποι όπως το αρσενικό, ο αμίαντος, και το βενζόλιο. ΠΗΓΕΣ: Χημικές βιομηχανίες, βιομηχανικές δραστηριότητες, εκπομπές από τα καύσιμα και τις μηχανές των οχημάτων, και οικοδομικά υλικά. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ: Προκαλούν καρκίνο, αναπνευστικά προβλήματα, γενετικές ανωμαλίες, στείρωση και άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας. Μερικά μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και το θάνατο ή σοβαρές κακώσεις αν από ατύχημα απελευθερωθούν στο περιβάλλον σε μεγάλες συγκεντρώσεις.

9 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ
ΡΥΠΟΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΡΥΠΟΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΣΦΑΙΡΙΚΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ: Χημικά όπως οι χλωροφθοριομένοι υδρογονάνθρακες (CFCs), τετραχλωριούχος άνθρακας, μεθυλικό χλωροφόρμιο που χρησιμοποιούνται ως ψυκτικές ουσίες και σε διάφορες βιομηχανικές δραστηριότητες. Αυτές οι ενώσεις αιωρούνται στον αέρα για μεγάλο χρονικό διάστημα και σιγά σιγά συγκεντρώνονται στην ανώτερη ατμόσφαιρα όπου και καταστρέφουν το προστατευτικό μανδύα του όζοντος που αποτρέπει τη βλαβερή υπεριώδη (UV) ακτινοβολία να φθάσει στην επιφάνεια της Γης. ΠΗΓΕΣ: Βιομηχανική και οικιακή ψύξη, καθαριστήρια, συσκευές κλιματισμού στο σπίτι και το αυτοκίνητο, μερικά υλικά που χρησιμοποιούνται στην κατάσβεση πυρκαγιών, και προϊόντα από αφρώδες πλαστικό. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ: Αυξημένη έκθεση στην UV ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος, καταρράκτη στους οφθαλμούς, εξασθένιση του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος, και άλλες δυσμενείς περιβαλλοντικές επιδράσεις.

10 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ
ΡΥΠΟΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΕΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ (κυρίως CO2): Αέρια που συγκεντρώνονται στην ατμόσφαιρα και μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στις παγκόσμιες κλιματολογικές συνθήκες, ή όπως αλλιώς λέγεται το «φαινόμενο του θερμοκηπίου». Τέτοια αέρια είναι το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και τα οξείδια του αζώτου. Συγκεκριμένα το στρώμα CO2 που σχηματίζεται εμποδίζει την απαγωγή της θερμότητας από την επιφάνεια της γης προς το διάστημα, με αποτέλεσμα την σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. ΠΗΓΕΣ: Η κύρια ανθρωπογενής πηγή των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα είναι η κατανάλωση των καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας και τις μεταφορές. Το μεθάνιο προέρχεται από τις χωματερές, τα μηρυκαστικά ζώα, τα ανθρακωρυχεία, τους ορυζώνες. Τα οξείδια του αζώτου από βιομηχανικές δραστηριότητες όπως η παραγωγή του νάϋλον, κ.λ.π. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ: Η έκταση των επιδράσεων των κλιματολογικών αλλαγών στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον δεν είναι πλήρως γνωστή, αλλά μερικές συνέπειες που αρχίζουν και διαφαίνονται είναι: αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, αύξηση της συχνότητας και της σφοδρότητας των καταιγίδων και άλλων ακραίων καιρικών φαινομένων, λιώσιμο των πολικών πάγων, αύξηση της μέσης στάθμης της θάλασσας.

11 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ
ΡΥΠΟΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΖΟΝ, Ο3: Αέριο, άχρωμο, το κύριο συστατικό του φωτοχημικού νέφους στην επιφάνεια της Γης. Στην ανώτερη ατμόσφαιρα (στρατόσφαιρα), ωστόσο, το όζον έχει ευεργετικό ρόλο προστατεύοντας την Γη από τις βλαβερές ακτίνες του Ήλιου. ΠΗΓΕΣ : Το όζον σχηματίζεται στη κατώτερη ατμόσφαιρα ως αποτέλεσμα χημικών αντιδράσεων μεταξύ του οξυγόνου, πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs από το Volatile Organic Compounds), και οξειδίων του αζώτου με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας και κυρίως όταν επικρατεί καλός και ζεστός καιρός. Πηγές αυτών των βλαβερών ρύπων είναι τα οχήματα, εργοστάσια, χωματερές, χημικά διαλυτικά, κλπ. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ : Το όζον σε μεγάλες συγκεντρώσεις προκαλεί σημαντικά προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Προκαλεί ερεθισμό στην αναπνευστική οδό, διαταραχή της αναπνευστικής λειτουργίας, αίσθημα ξηρότητας στο λαιμό, πόνο στο στήθος, βήχα, άσθμα, φλεγμονή στους πνεύμονες, και πιθανή επιδεκτικότητα σε μολύνσεις του αναπνευστικού. Το όζον είναι επίσης ο ρύπος με τις δυσμενέστερες επιδράσεις στα φυτά, μειώνει την παραγωγή στις αγροτικές καλλιέργειες και προκαλεί ζημιά στη δασική βλάστηση.

12 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
Όπως και τα περισσότερα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι αλληλοσυνδεόμενα έτσι και το ζήτημα της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος από τα μεταφορικά μέσα συνδέεται με την ζήτηση της ενέργειας, με την κλιματική αλλαγή, με τη ρύπανση της ατμόσφαιρας και των νερών, με την ζήτηση σε χώρο, με την πίεση στα οικοσυστήματα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές αυξήθηκε κατά 19% μεταξύ του 1990 και του 2000 συμβάλλοντας κατά το 1/5 στις συνολικές εκπομπές. Η επέκταση των οδικών δικτύων και τα αεροπορικά ταξίδια είναι οι τομείς με γρηγορότερα αυξανόμενους ρυθμούς εκπομπών. ΑΕΡΟΠΛΑΝΑ Τα αεροπορικά ταξίδια είναι ένας αναπτυσσόμενος τομέας. Μέχρι το 2015 προβλέπεται ότι ο όγκος των αεροπορικών ταξιδιών θα διπλασιαστεί σε σχέση με τα επίπεδα του 1995 και μέχρι το 2050 μπορεί και να εξαπλασιαστεί. Μερικά στοιχεία για τα αεροπλάνα και τις κλιματικές αλλαγές αναφέρονται παρακάτω:

13 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
ΑΕΡΟΠΛΑΝΑ Τα αεροπορικά ταξίδια εκπέμπουν 3.5% των συνολικών εκπομπών σε διοξείδιο του άνθρακα Τα οξείδια του αζώτου και το νερό που σχηματίζεται κατά τις πτήσεις είναι επίσης αέρια που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Όσο πιο ψηλά εκπέμπονται αυτά, τόσο πιο σημαντική επίδραση έχουν στην κλιματική αλλαγή. Η αύξηση των υπερηχητικών αεροπλάνων θα έχει ακόμα πιο σημαντικές επιπτώσεις καθώς τα οξείδια του αζώτου σε αυτά τα ύψη συμβάλλουν στην περαιτέρω καταστροφή του στρώματος του όζοντος. Ειδικά σε ταξίδια κοντινών αποστάσεων, μικρότερων των 1000 χιλιομέτρων, έχει μετρηθεί ότι ένα αεροπορικό ταξίδι μπορεί να εκπέμψει 3πλασιο διοξείδιο του άνθρακα από ότι το τρένο. Παρόλα αυτά το 70% των αεροπορικών ταξιδιών μέσα στην Ευρώπη είναι για αποστάσεις μικρότερες των 1000 χιλιομέτρων.

14 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ Τα αυτοκίνητα κινούνται χάρη στην καύση βενζίνης και συγγενών καυσίμων. Παγκοσμίως τα οχήματα αυτά ευθύνονται για το 1/3 της παγκόσμιας ζήτησης για πετρέλαιο συνεισφέροντας σε όλα τα προβλήματα που η εύρεση του πετρελαίου δημιουργεί. Μερικά από αυτά είναι: καταστροφή και απώλεια οικοσυστημάτων, εκχύλιση πετρελαίου σε θάλασσες, ρύπανση των υδάτων και της ατμόσφαιρας, εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πόλεμοι για την εξασφάλισή του. Περίπου 27 τόνοι αποβλήτων παράγονται κατά την κατασκευή ενός αυτοκινήτου η οποία απαιτεί την εξόρυξη πρώτων υλών όπως ατσάλι, σίδηρο και αλουμίνιο αλλά και τεράστια ποσότητα ενέργειας. Η απόσυρση του αυτοκινήτου αποτελεί ένα ακόμα σημαντικό πρόβλημα καθώς τα διάφορα μέρη του αυτοκινήτου (μπαταρίες, μηχανή, καθίσματα, σκελετός, εξαρτήματα κλπ) μπορεί να περιέχουν διάφορες επικίνδυνες ή τοξικές ουσίες, όπως μόλυβδο, κάδμιο, ορυκτέλαια, αμίαντο, υγρά φρένων, αφρώδη πλαστικά κλπ.

15 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ Τα αυτοκίνητα και γενικά τα μηχανοκίνητα οχήματα είναι η πρωταρχική πηγή ρύπανσης στις αστικές περιοχές. Οι μεταφορές εκπέμπουν περίπου 63% των οξειδίων του αζώτου, 47% οργανικών χημικών ενώσεων όπως το βενζόλιο, 10-25% αιωρούμενων μικροσωματιδίων (ΡΜ10) καθώς και 6.5% διοξειδίου του θείου σε αγροτικές περιοχές, δημιουργώντας σαφέστερα υψηλότερους δείκτες στις αστικές περιοχές. Η εισπνοή αυτών των ουσιών δημιουργούν διάφορα προβλήματα υγείας τα οποία κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες μπορεί να αποβούν και μοιραία. Παραδείγματος χάρη στην Αθήνα το 1987 προκλήθηκαν 2000 θάνατοι μέσα σε μια βδομάδα λόγω του συνδυασμού υψηλών θερμοκρασιών, υγρασίας και ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

16 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
ΠΛΟΙΑ Ένα πρόβλημα που συνδέεται με τα πλοία είναι η ρύπανση της θάλασσας με πετρέλαιο από ατυχήματα αλλά και καθημερινές πρακτικές (λειτουργική ρύπανση). Στην πραγματικότητα περισσότερο πετρέλαιο χύνεται στην θάλασσα από παράνομη απόρριψη. Τα ατυχήματα αν και αποτελούν μικρό ποσοστό της συνολικής μόλυνσης από πετρέλαιο την τελευταία δεκαετία ευθύνονται για την απόρριψη στις Ευρωπαϊκές θάλασσες εκατοντάδων χιλιάδων τόνων πετρελαίου. Ένα εμπορικό (δεξαμενόπλοιο ή επιβατηγό ή φορτηγό) πλοίο ευθύνεται, επίσης, για την παραγωγή υγρών αποβλήτων (λυμάτων) από το πλήρωμα ή τους επιβάτες. Τα υγρά των αποχετεύσεων, νιπτήρων και λουτρών, χώρων του πλοίου στους οποίους υπάρχουν ζώα, ακάθαρτα νερά κάθε είδους απορρίπτονται συνήθως στη θάλασσα. Επίσης, το πλήρωμα ενός εμπορικού πλοίου παράγει μια μεγάλη ποσότητα απορριμμάτων κάθε είδους π.χ. υπολείμματα τροφών, κουτιά, χαρτιά, πλαστικά, σακούλες κλπ.

17 ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
ΤΡΕΝΑ Ένα διπλής κατεύθυνσης αστικό σιδηροδρομικό δίκτυο μπορεί να μεταφέρει επιβάτες την ώρα προς κάθε κατεύθυνση. Ένας διπλής κατεύθυνσης δρόμος μπορεί να μεταφέρει 3000 με 6000 επιβάτες την ώρα προς κάθε κατεύθυνση. Τα τρένα είναι πιο αποδοτικά στη χρήση ενέργειας από τα αεροπλάνα κατά 60%. Μεταφέροντας έναν τόνο εμπορεύματος μέσω τρένων παράγουμε 80% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα από την μεταφορά τους μέσω του οδικού δικτύου. Είναι λοιπόν άμεσα κατανοητό και αντιληπτό ότι το τρένο αποτελεί την πιο ουσιαστική λύση από πλευράς αντιμετώπισης του προβλήματος της ρύπανσης του περιβάλλοντος από τα μέσα μεταφοράς γενικότερα.

18 ΟΡΙΑ ΡΥΠΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Για τον περιορισμό της ρύπανσης της ατμόσφαιρας και των αρνητικών επιδράσεων της έχουν οριστεί όρια τιμών για όλους τους ρύπους που έχουν βρεθεί μέχρι τώρα. Οι τιμές αυτές αποδίδονται σε μικρογραμμάρια (μg) ανά κυβικό μέτρο αέρα (m3) σε πίεση 1 ατμόσφαιρα και θερμοκρασία 250C. Μόνη εξαίρεση αποτελεί το μονοξείδιο του άνθρακα του οποίου οι τιμές αποδίδονται σε χιλιοστογραμμάρια (mg) ανά κυβικό μέτρο αέρα (m3) σε πίεση 1 ατμόσφαιρα και θερμοκρασία 250C. Οι τιμές που δίδονται παρακάτω είναι όρια που έχουν θεσμοθετηθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ (Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος). Για το μονοξείδιο του άνθρακα (CO): Τα όρια ρύπανσης για το μονοξείδιο του άνθρακα ανά 8 ώρες έχουν ως εξής: Έως 15 mg / m3 είναι χαμηλά 15 – 20 mg / m3 είναι μέτρια 20 – 25 mg / m3 είναι υψηλά και Μεγαλύτερα από 25 mg / m3 θεωρούνται πολύ υψηλά.

19 ΟΡΙΑ ΡΥΠΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Για το διοξείδιο του θείου (SO2): Τα όρια ρύπανσης για το διοξείδιο του θείου ανά 24 ώρες έχουν ως εξής: Έως 200 μg / m3 είναι χαμηλά 200 – 250 μg / m3 είναι μέτρια 250 – 300 μg / m3 είναι υψηλά και Μεγαλύτερα από 300 μg / m3 θεωρούνται πολύ υψηλά. Για τα οξείδια του αζώτου (ΝΟ και ΝΟ2): Τα όρια ρύπανσης για τα οξείδια του αζώτου ανά ώρα έχουν ως εξής: 200 – 350 μg / m3 είναι μέτρια 350 – 500 μg / m3 είναι υψηλά και Μεγαλύτερα από 500 μg / m3 θεωρούνται πολύ υψηλά.

20 ΟΡΙΑ ΡΥΠΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Αιωρούμενα σωματίδια: Τα όρια ρύπανσης για αιωρούμενα σωματίδια (που αντιστοιχούν συνήθως στον καπνό) ανά 24 ώρες έχουν ως εξής: Έως 250 μg / m3 είναι χαμηλά 250 – 275 μg / m3 είναι μέτρια 275 – 300 μg / m3 είναι υψηλά και Μεγαλύτερα από 300 μg / m3 θεωρούνται πολύ υψηλά. Μόλυβδος: Η οριακή τιμή περιεκτικότητας σε μόλυβδο στην ατμόσφαιρα είναι 2 μg / m3 για μετρήσεις ανά 24 ώρες. Η παρουσία του μόλυβδου ήταν πιο έντονη παλαιότερα όταν χρησιμοποιούνταν οι βενζίνες με μόλυβδο. Σήμερα η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε μόλυβδο είναι αρκετά περιορισμένη εξαιτίας της χρήσης των αμόλυβδων βενζινών και πολύ σπάνια προσεγγίζεται η προαναφερόμενη οριακή τιμή. Όζον (Ο3): Τα όρια ρύπανσης για το όζον ανά ώρα έχουν ως εξής: Έως 200 μg / m3 είναι χαμηλά 200 – 250 μg / m3 είναι μέτρια 250– 300 μg / m3 είναι υψηλά και

21 Εναλλακτικές Λύσεις: Υδρογόνο
Στο μέλλον το υδρογόνο πρόκειται να αντικαταστήσει εν μέρει τα συμβατικά αέρια και τα υγρά καύσιμα στις μεταφορές, αλλά και σε σταθερές εφαρμογές. Το μεγάλο πλεονέκτημά του είναι ότι μπορεί να προέλθει από πλήθος ενεργειακές πηγές: (από τα ορυκτά καύσιμα, από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ή από την πυρηνική ενέργεια) πράγμα το οποίο θα επιτρέψει τη σταδιακή απεξάρτηση του τομέα των μεταφορών από το πετρέλαιο. Το υδρογόνο, όμως, είναι τόσο καθαρό όσο καθαρή είναι η ενεργειακή πηγή από την οποία προέρχεται και τα σημαντικότερα προβλήματα που εμφανίζονται είναι τα εξής: Αν το υδρογόνο παραχθεί από ορυκτά καύσιμα, τότε εκλύονται ρύποι και κυρίως διοξείδιο του άνθρακα. Η πυρηνική ενέργεια δεν εκλύει διοξείδιο του άνθρακα, αλλά έχει τα γνωστά προβλήματα διάθεσης των πυρηνικών αποβλήτων. Για να είναι απόλυτα καθαρό το υδρογόνο πρέπει να παραχθεί από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

22 Θέρμανση του Πλανήτη Οι επιστήμονες προβλέπουν σημαντικές αυξήσεις στην θερμοκρασία του πλανήτη και τη στάθμη της θάλασσας. Επιπλέον, οι κλιματολογικές αλλαγές που θα επιφέρουν οι παραπάνω αυξήσεις, αναμένεται ότι θα επηρεάσουν τη γεωργική παραγωγή. Η θέρμανση του πλανήτη θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τους πληθυσμούς των φτωχών χωρών, καθώς δεν θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις κλιματικές αλλαγές. Οι ρύποι όμως διοξειδίου του άνθρακα (CO2), που έχουν εκλυθεί από τα φυσικά καύσιμα, συνεχίζουν να μολύνουν την ατμόσφαιρα για τουλάχιστον 100 έτη. Αυτό σημαίνει ότι οι πιθανές μειώσεις σε ρύπους CO2 αυτή την περίοδο δεν συνεπάγονται καθαρότερη ατμόσφαιρα και λιγότερη θέρμανση του πλανήτη. Τα κλιματικά μοντέλα δείχνουν αυξήσεις στη μέση θερμοκρασία από 1.5°C έως και 5.5°C τον αιώνα αυτόν και μία αύξηση της στάθμης της θάλασσας της κλίμακας των cm έως τo 1m, περίπου. Η καύση φυσικών καυσίμων εκλύει στην ατμόσφαιρα αέρια, όπως CO2, που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Τα αέρια αυτά επιδεινώνουν τη θέρμανση του πλανήτη και η αύξηση της θερμοκρασίας αυξάνει την έκταση των ωκεανών και προκαλεί το λιώσιμο στρωμάτων πάγων, επιφέροντας κατ’ αλληλουχία αύξηση στη στάθμη της θάλασσας.

23 Τέλος Ενότητας

24 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

25 Σημειώματα

26 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. .

27 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκων: Καθηγητής Απόστολος Θ. Αυγερόπουλος. «Πετρέλαια, Πετροχημικά & Λιπαντικά. Ρύπανση Περιβάλλοντος από τα Καύσιμα». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: .

28 Σημείωμα Αδειοδότησης
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1]