nguồn thủy năng Hydro power

nguồn thủy năng Hydro power
Ts. Nguyễn Tường Dũng

Thủy năng 1. C«ng nghÖ E. Lµ c«ng nghÖ ph¸t triÓn nguån E tù nhiªn thµnh c¸c d¹ng E kh¸c: C¬ n¨ng, ®iÖn n¨ng, nhiÖt n¨ng, quang n¨ng... Nguån E tù nhiªn: Ho¸ n¨ng: than ®¸, dÇu má, khÝ ®èt... C¬ n¨ng: E cña dßng s«ng, sãng biÓn, thuû triÒu, giã... E nguyªn tö: Uran 235, Uran

Thủy năng Çc d¹ng E trªn ®îc biÕn ®æi thµnh ®iÖn n¨ng th«ng qua çc nmd vµ lµ nguån E truyÒn thèng. E míi: E mÆt trêi, ®Þa nhiÖt, çc chÊt sinh khÝ, ®îc biÕn ®æi thµnh ®iÖn n¨ng th«ng qua çc thiÕt bÞ biÕn ®æi E míi.

Thủy năng 2. Vai trß vµ tr÷ n¨ng cña thuû ®iÖn.
Trªn thÕ giíi, thuû ®iÖn ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng, theo thèng kª n¨m 1995 thuû ®iÖn chiÕm kho¶ng 23,5% tæng ®iÖn n¨ng tiªu thô. Tû lÖ nµy ngµy cµng t¨ng do nh÷ng t¸c ®éng ®Õn m«i trêng cña nmnd vµ nmd h¹t nh©n...

Thủy năng

Thủy năng T¹i ViÖt Nam, thuû ®iÖn ®ãng vai trß to lín trong HÖ thèng ®iÖn vµ chiÕm kho¶ng (50-60)% c«ng suÊt toµn hÖ thèng. Nguån thuû n¨ng ë níc ta kh¸ lín íc tÝnh kho¶ng 271,3 tû kWh vµ cã thÓ sö dông trªn 68,918 tû kWh ®Ó x©y dùng thuû ®iÖn. TËp trung chñ yÕu vµo 3 hÖ thèng s«ng lín lµ: S«ng §µ, s«ng §ång nai, S«ng Sªsan... ®îc thÓ hiÖn cô thÓ (b¶ng 1-1).

Thủy năng II. T×nh h×nh ph¸t triÓn thuû ®iÖn.
Trong HÖ thèng ®iÖn nhiÒu níc trªn thÕ giíi, thuû ®iÖn chiÕm tû lÖ t¬ng ®èi lín, trung b×nh trªn thÕ giíi kho¶ng 25%. Gi¸ thµnh sx ®iÖn n¨ng cña nm thuû ®iÖn rÎ h¬n nhiÖt ®iÖn vµ Ýt ¶nh hëng ®Õn m«i trêng. V× vËy ngµnh thuû ®iÖn trªn thÕ giíi rÊt ph¸t triÓn c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng.

Thủy năng VN víi tr÷ lîng rÊt lín kho¶ng 90 tû kWh/n¨m kü thuËt, ®îc quan t©m ph¸t triÓn kh¸ sím (§a nhim: 160MW, Th¸c Bµ: 108MW). Ph¸t triÓn ®îc nhiÒu nm víi P kh¸ lín (Hoµ B×nh: 1920MW, Yaly: 720MW, TrÞ An: 400MW, Hµm ThuËn: 300MW...) §a vµo sö dông nhiÒu nm: S¬n La: 2400MW, Sªsan IV: 340MW, Sªsan III: 259 MW, Na Hang: 300MW, §ång Nai IV: 280 MW...) vµ nhiÒu nm kh¸c nhng chóng ta míi chØ khai th¸c ®îc rÊt Ýt kho¶ng 20%.

Thủy năng ë d¹ng tù nhiªn, E dßng ch¶y cña dßng s«ng mét phÇn bÞ mÊt m¸t ®Ó bµo mßn vµo lßng s«ng mét phÇn cä s¸t vµo ®¸ sái ®Êt, mét phÇn ®Ó chèng lùc ma s¸t cña lßng s«ng vµ lùc ma s¸t trong b¶n th©n chÊt láng.

Thủy năng Nm thuû ®iÖn sö dông E cña dßng ch¶y vµ tËp chung vµo 1 chç (b»ng c¸ch ®¾p ®Ëp hoÆc ®µo kªnh dÉn) lµm quay tb thuû lùc ®Ó ch¹y mp. §éng c¬ sc cña c¸c mp lµ tb níc, nèi däc trôc víi mp. Tb níc lµ lo¹i ®c biÕn thÕ n¨ng vµ ®éng n¨ng cña níc thµnh c¬ n¨ng. Qt biÕn ®æi E ®îc thùc hiÖn nh sau: Thuû n¨ng → C¬ n¨ng → §iÖn n¨ng

Thủy năng Cã thÓ sö dông E cña thuû triÒu (khi thuû triÒu n©ng lªn, sö dông cét níc ®Ó ph¸t ®iÖn). ViÖc sö dông nguån E nµy cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nªn ngµy nay cha ®îc sö dông réng r·i. Nhîc ®iÓm chÝnh cña lo¹i thuû ®iÖn nµy lµ tÝnh chÊt gi¸n ®o¹n vµ o ®ång ®Òu (trong 1 ngµy thuû triÒu d©ng lªn trong 1 sè giê råi h¹ xuèng).

Thủy năng 2. TÝnh to¸n E cña dßng ch¶y.
TÝnh to¸n E cña dßng ch¶y mét khóc s«ng, ta xÐt 1 dßng ch¶y tõ mÆt c¾t I-I ®Õn II-II (h×nh 1-1).

Thủy năng

Thủy năng Gi¶ sö trong tg T cã 1 khèi lîng níc lµ W ®ang chuyÓn ®éng ë mÆt c¾t I-I vÒ phÝa mÆt c¾t II-II. Theo lý thuyÕt ®éng lùc häc chÊt láng (ph¬ng tr×nh Becnuli) t¹i mÆt c¾t I-I khèi lîng níc W sÏ chøa mét E cã thÓ tÝnh theo c«ng thøc sau:

Thủy năng

Thủy năng Theo lý thuyÕt ®éng lùc häc chÊt láng, nÕu dßng ch¶y lµ lý tëng o tæn hao th× trong qt chuyÓn ®éng cña khèi níc W n¨ng lîng chøa trong ®ã o thay ®æi (thÕ n¨ng gi¶m, ®éng n¨ng t¨ng). Tuy nhiªn víi c¸c dßng s«ng th× lu«n lu«n cã sù thÊt tho¸t E do ®ã khi chuyÓn ®éng ®Õn mÆt c¾t II-II th× E chøa trong khèi níc W lµ:

Thủy năng

Thủy năng Gi¶ thiÕt, kho¶ng c¸ch gi÷a mÆt c¾t I-I vµ II-II lµ toµn bé chiÒu dµi cña dßng ch¶y. Cßn khèi níc W cã trÞ sè b»ng lîng níc ch¶y qua mét mÆt c¾t bÊt kú cña dßng s«ng trong tg 1 gi©y, nghÜa lµ vÒ trÞ sè W = Q. Khi ®ã th× chªnh lÖch n¨ng lîng ΔE sÏ chÝnh lµ cs cña toµn bé dßng ch¶y N sinh ra trong 1s.

Thủy năng

Thủy năng Tõ biÓu thøc trªn ta thÊy:
C«ng thøc trªn ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh c«ng lín nhÊt cña 1 dßng ch¶y tù nhiªn, do ®ã cßn ®îc gäi lµ tiÒm n¨ng cña dßng ch¶y. §©y cha ph¶i lµ c«ng suÊt cña nm thuû ®iÖn v× c¸c nm thuû ®iÖn chØ sö dông 1 phÇn rÊt nhá cña kh¶ n¨ng sinh c«ng.

Thủy năng Tõ c«ng thøc tÝnh to¸n kh¶ n¨ng sinh c«ng cña 1 phÇn dßng ch¶y bÊt kú ta thÊy E chøa trong dßng ch¶y tù nhiªn ®îc ph©n bè r¶i kh¾p chiÒu dµi dßng ch¶y. Tuy nhiªn mËt ®é E ph©n bè o ®Òu, nÕu ®o¹n cã ®é dèc cµng lín th× mËt ®é E cµng cao. §ã chÝnh lµ vÞ trÝ thuËn lîi ®Ó x©y dùng nm thuû ®iÖn.

Thủy năng

Thủy năng E cña dßng ch¶y ®îc sö dông vµ chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng qua çc nm thuû ®iÖn. C«ng suÊt cña nm thuû ®iÖn phô thuéc vµo lu lîng Q vµ cét níc ΔH cña dßng ch¶y. Lu lîng dßng ch¶y gi¶m: cs cña nm gi¶m xuèng vµ cs ®ã cã thÓ thÊp h¬n nhu cÇu cña phô t¶i. Lu lîng dßng ch¶y t¨ng: çc hé tiªu thô ®iÖn n¨ng kh«ng sö dông hÕt cs cña nm, mét phÇn cs thõa vµ níc ph¶i th¸o qua çc c«ng tr×nh x¶ lò kh«ng cho qua tb.

Thủy năng Do sù ph©n bè lu lîng cña dßng ch¶y lµ ngÉu nhiªn kh«ng phï hîp víi yªu cÇu tiªu thô ®iÖn n¨ng cña çc hé tiªu thô, nªn vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i t×m çch ph©n phèi E ®ã. CÇn ph¶i x©y dùng hå chøa níc ®Ó ®iÒu tiÕt lu lîng dßng ch¶y qua thuû ®iÖn. Hå chøa níc sÏ gi÷ l¹i lîng níc thõa trong mïa níc lín vµ dù tr÷ ®Ó sö dông trong mïa níc nhá (mïa kh«) ®Ó t¨ng cs cña nmtd. 1 phÇn lîng níc thõa mµ hå chøa o thÓ gi÷ l¹i ®îc n÷a do thÓ tÝch hå chøa cã h¹n sÏ ®îc ch¶y qua çc c«ng tr×nh x¶ lò.

Thủy năng Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, viÖc sö dông E c¸c dßng s«ng cÇn ph¶i gi¶i quyÕt 2 nhiÖm vô: t¹o thµnh cét níc vµ ®iÒu chØnh lu lîng níc.

Thủy năng 2. Ph©n lo¹i Nhµ m¸y thuû ®iÖn.
a) Ph©n lo¹i theo cs l¾p m¸y. Nmtd lín: Nlm ≥ 1000 (MW). Nmtd võa: 15 (MW) ≤ Nlm < 1000 (MW). Nmtd nhá: Nlm < 15 (MW).

Thủy năng b) Ph©n lo¹i theo cét níc.
Nmtd cét níc cao: Hmax > 400 (m). Nmtd cét níc trung b×nh: 50 (m) ≤ Hmax ≤ 400 (m). Nmtd cét níc thÊp: 50 (m) < Hmax.

Thủy năng c) Ph©n lo¹i theo kÕt cÊu cña nm. c.1) Nmtd kiÓu ®Ëp:
Víi nh÷ng s«ng cã lu lîng níc lín nhng ®é dèc nhá ®Ó t¹o sù chªnh lÖch cét níc ΔH lín, cã thÓ x©y dùng ®Ëp ch¾n, tõ ®ã x©y dùng nmtd kiÓu ®Ëp (h×nh 1-2). §Ëp cµng cao th× cs cµng lín tuy nhiªn cét níc do ®Ëp t¹o nªn cã thÓ bÞ h¹n chÕ do ®k kinh tÕ vµ kü thuËt kh«ng cho phÐp.

Thủy năng Nmtd kiÓu ®Ëp gåm cã 2 lo¹i: Nmtd ngang ®Ëp:
nm n»m ngay trong ®Ëp do ®ã kÕt cÊu phøc t¹p, ®Ó ®¶m b¶o ®k kinh tÕ kü thuËt cét níc kho¶ng (35-40)m.

Thủy năng Nmtd sau ®Ëp: nm n»m sau ®Ëp d©ng níc.
Khi cét níc cao v× lý do æn ®Þnh nm ph¶i n»m sau ®Ëp, ®«i khi ®êng dÉn níc o di qua ®Ëp mµ bè trÝ ®i vßng ra ngoµi ®Ëp (Hoµ B×nh), cét níc kho¶ng (30-45)m. ¦u ®iÓm: Cã cs lín do tËn dông ®îc toµn bé lu lîng cña dßng s«ng, t¹o ®îc hå chøa níc ®Ó ®iÒu tiÕt vµ vËn hµnh tèi u nm.

Thủy năng

Thủy năng Nhîc ®iÓm: Vèn ®Çu t cao, ®Ëp o thÓ x©y dùng qóa cao v× ®k kinh tÕ-kü thuËt, ®Ëp qu¸ cao cã thÓ lµm ngËp mét vïng réng lín, ¶nh hëng ®Õn sinh th¸i m«i trêng. Nmtd cã thÓ x©y dùng nèi tiÕp trªn cïng 1 dßng s«ng gäi lµ hÖ thèng khai th¸c bËc thang, trong trêng hîp ®ã cs cña mçi nm t¨ng lªn do kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt n¨ng lîng cña dßng ch¶y tèt h¬n.

Thủy năng c.2) Nmtd ®êng dÉn dÉn: gåm 2 lo¹i:
X©y dùng ë nh÷ng n¬i cã cét níc ®îc t¹o thµnh mét c¸ch tù nhiªn tõ c¸c th¸c níc (h×nh 1-3), lîi dông ®é cao cña th¸c níc ta ®Æt ®êng èng dÉn níc vµo nm t¹o cét ¸p.

Thủy năng

Thủy năng X©y dùng ë nh÷ng s«ng cã lu lîng níc Ýt, nhng ®é dèc lín (h×nh 1-4). Kªnh trong ®îc cÊu t¹o bëi hai phÇn: PhÇn ®Çu ®îc x©y dùng díi d¹ng kªnh dÉn hë (1) víi ®é dèc rÊt nhá. Cã nhiÖm vô ®a níc ®i xa kh«ng lµm thay ®æi nhiÒu møc níc ®Õn vÞ trÝ thuËn lîi cã thÓ t¹o thµnh cét níc cao ®Ó x©y dùng nm (3). PhÇn cuèi ®îc x©y dùng díi d¹ng c¸c èng dÉn kÝn (2) cã nhiÖm vô ®a møc níc tõ trªn cao xuèng thÊp gi÷ nguyªn cét ¸p vµo c¸c tb cña nm.

Thủy năng ¦u ®iÓm: Cã cét níc lín trong khi vèn ®Çu t nhá, do ®ã cã thÓ x©y dùng ®îc nm cã cs lín ngay c¶ khi F cña dßng ch¶y rÊt nhá. Nhîc ®iÓm: Kh«ng cã hå chøa níc, do ®ã o cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt vµ vËn hµnh tèi u, F níc o lín do ®ã cs h¹n chÕ. Trêng hîp ®Æc biÖt, con s«ng lîn vßng ®îc mét ®o¹n dµi t¹o thµnh mét sù chªnh lÖch lín vÒ møc níc (h×nh 1-5). Kªnh dÉn ë ®©y ng¾n nªn o tèn nhiÒu c«ng x©y dùng.

Thủy năng

Thủy năng Trêng hîp 2 con ë s«ng gÇn nhau, cã møc ®é chªnh lÖch nhau nhiÒu. Níc ch¶y vµo kªnh dÉn lÊy tõ 1 dßng s«ng cã møc níc cao vµ ch¶y vµo mét dßng s«ng cã møc níc thÊp h¬n (h×nh 1-6). VÝ dô: Thuû ®iÖn §a Nhim cã cs 160 MW, sö dông chªnh lÖch møc níc s«ng §a Nhim ë cao tr×nh 1200 m vµ s«ng Th¸p Chµm ë cao tr×nh 100 m.

Thủy năng

Thủy năng c.3) Nhµ m¸y thuû ®iÖn hçn hîp.
¸p dông hçn hîp hai c¸ch trªn ®Ó t¹o thµnh cét níc. Cét níc t¹o thµnh mét phÇn do ®Ëp, mét phÇn do kªnh dÉn (h×nh 1-7).

Thủy năng

Thủy năng c.4) Nmtd kiÓu tÝch n¨ng.
Lµ nmtd cã hå chøa ®îc x©y dùng bao gåm 2 qóa tr×nh (h×nh 1-8): Vµo nh÷ng giê cao ®iÓm cña phô t¶i hÖ thèng ®iÖn th× nmtd tÝch n¨ng sö dông níc cña hå ch¹y tb níc quay mp ®Ó cung cÊp cho líi. Vµo nh÷ng giê thÊp ®iÓm cña phô t¶i hÖ thèng ®iÖn th× nmtd tÝch n¨ng sö dông ®iÖn cña hÖ thèng ch¹y b¬m ®Ó b¬m níc lªn hå.

Thủy năng c.4) Nhµ m¸y thuû ®iÖn kiÓu tÝch n¨ng.
Nmtd tÝch n¨ng cã t¸c dông san ph¼ng ®å thÞ phô t¶i do ®ã gi¶m ®îc tæn thÊt cs vµ n©ng cao hiÖu suÊt lµm viÖc cña c¸c nmd trong hÖ thèng.

Thủy năng

Thủy năng c.5) Nmd thuû triÒu.
Lµm viÖc dùa trªn sù thay ®æi møc níc khi thuû triÒu lªn xuèng, ®îc x©y dùng t¹i c¸c vÞnh vµ biÓn b»ng c¸c ®Ëp ng¨n vÞnh víi biÓn. Khi thuû triÒu lªn møc níc ngoµi biÓn cao h¬n møc níc trong vÞnh (h×nh 1-9a), ta ®îc ®é chªnh cét níc vµ cã thÓ cho níc ch¶y qua tb tõ biÓn vµo vÞnh ®Ó ph¸t ®iÖn. Khi thuû triÒu rót møc níc trong vÞnh cao h¬n møc níc ngoµi biÓn t¹o nªn ®é chªnh cét níc vµ cã thÓ cho níc qua tb tõ vÞnh ra biÓn ®Ó ph¸t ®iÖn (h×nh 1-9b).

Thủy năng Mçi ngµy thuû triÒu lªn xuèng 2 lÇn, nªn trong vÞnh còng tr÷ níc 2 lÇn. Khi chuyÓn chiÒu lµm viÖc, nm ph¶i ngõng lµm viÖc 1 tg ®Ó cã ®ñ ®é chªnh møc níc cÇn thiÕt. Mçi ngµy nm ph¶i nghØ lµm viÖc 4 lÇn vµ cét níc chØ lµ mét phÇn cña møc chÖnh lÖch thuû triÒu. Nmd ®îc x©y dùng nèi liÒn víi hÖ thèng vµ ë nh÷ng n¬i cã chªnh lÖch thuû triÒu cao (8-10)m. T¹i ViÖt Nam do sù chÖnh lÖch thuû triÒu nhá nªn nmd thuû triÒu kh«ng ®îc quan t©m.

Thủy năng

Thủy năng 1. Sö dông nguån thuû n¨ng dåi dµo v« tËn cña thiªn nhiªn.
Níc ta cã nhiÒu s«ng, th¸c níc lín, nguån thuû n¨ng rÊt phong phó, lîng ma hµng n¨m l¹i nhiÒu. NhiÒu nmtd: Th¸c Bµ, Hoµ B×nh, TrÞ An, Yaly, S¬n La... ë c¸c ®Þa ph¬ng ®Æc biÖt lµ ë vïng nói ®· x©y dùng ®îc nhiÒu nmtd nhá phôc vô cho c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t ë ®Þa ph¬ng.

Thủy năng Nhiªn liÖu kh«ng ph¶i vËn chuyÓn, nguån níc thiªn nhiªn rÊt phong phó. Tr¸i l¹i nhiªn liÖu cña c¸c nmnd (than, dÇu, h¬i ®èt ...) ®Òu cã h¹n vµ rÊt cÇn cho nhiÒu ngµnh kinh tÕ quèc d©n kh¸c. Sö dông nguån thuû n¨ng tiÕt kiÖm ®îc c¸c nhiªn liÖu trªn ngoµi ra cßn tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ khai th¸c vµ vËn chuyÓn dÉn ®Õn gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng gi¶m mang l¹i lîi Ých lín ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n.

Thủy năng 2. VËn hµnh ®¬n gi¶n, an toµn, dÔ dµng tù ®éng ho¸, chi phÝ cho qu¶n lý l® nhá. Tg më m¸y (2’) vµ ngõng m¸y (1’) nhá. HiÖu suÊt cao (80-90)% vµ Ýt phô thuéc vµo t×nh tr¹ng lµm viÖc. ThiÕt bÞ ë nmtd t¬ng ®èi ®¬n gi¶n so víi nmnd nªn thùc hiÖn tù ®éng ho¸ cao h¬n.

Thủy năng ë c¸c nmtd, n¨ng suÊt l® thêng cao h¬n ë c¸c nmnd
v× kh«ng ph¶i khai th¸c vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, chÕ biÕn nguyªn liÖu còng nh vµo viÖc ®èt lß, cung cÊp níc cho lß h¬i, ®æ than sØ...

Thủy năng 3. Gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng ë nmtd thêng thÊp h¬n nhiÒu so víi nmnd. Níc lµ mét lo¹i nhiªn liÖu o ph¶i khai th¸c vËn chuyÓn, chÕ biÕn, b¶o qu¶n. Do kh¶ n¨ng thùc hiÖn tù ®éng ho¸ cao, nh©n c«ng phôc vô Ýt. Khèi lîng thiÕt bÞ Ýt nªn chi phÝ cho söa ch÷a, khÊu hao nhá.

Thủy năng 4. Vèn ®Çu t lín, tg x©y dùng l©u h¬n nmnd.
C¸c c«ng tr×nh thuû ®ßi hái mét khèi lîng x©y dùng rÊt lín, chi phÝ nhiÒu, tg th¨m dß x©y dùng l©u.

Thủy năng 5. Nmtd thêng lîi dông tæng hîp.
Khi x©y dùng nmtd thêng lîi dông tæng hîp çc nhiÖm vô sau: Thuû lîi: X©y dùng çc tr¹m thuû ®iÖn kiÓu ®Ëp t¹o nªn nh÷ng hå chøa níc lín gi÷ 1 khèi lîng níc trong mïa níc lò ®Ó tíi cho çc vïng ®ång b»ng hay ®åi nói réng lín vµo mïa kh« ®¶m b¶o viÖc t¨ng vô, t¨ng n¨ng suÊt.

Thủy năng Chèng lò: X©y dùng çc nmtd kiÓu ®Ëp t¹o thµnh nh÷ng hå chøa lín cã kh¶ n¨ng tr÷ phÇn lín lîng níc trong mïa lò vµ h¹n chÕ møc níc lò phÝa h¹ lu, tr¸nh ®îc çc hiÓm ho¹ do lò lôt g©y ra. Giao th«ng: X©y dùng nh÷ng hå chøa níc lín t¹o ®k cho thuyÒn bÌ ®i l¹i dÔ dµng. Khi x©y dùng ®Ëp qua s«ng thêng kÕt hîp x©y dùng ®êng s¾t, ®êng bé, cÇu Ph¸t triÓn ch¨n nu«i: Nh÷ng hå chøa níc lín lµ nh÷ng hå nu«i ç rÊt tèt.

Thủy năng 6. Nguån níc thay ®æi ngÉu nhiªn vµ biÕn ®éng m¹nh theo tg.
VËn hµnh nmtd cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn tÝnh chÊt lu«n biÕn ®æi cña dßng ch¶y. CÇn ®Ò ra c¸c ph¬ng ¸n ®iÒu tiÕt vµ vËn hµnh hîp lý kÕt hîp víi c¸c nmd kh¸c trong hÖ thèng ®iÖn. 7. ¶nh hëng m¹nh ®Õn hÖ sinh th¸i, m«i trêng. X©y dùng hå chøa lín sÏ lµm ngËp mét vïng réng lín lµm ¶nh hëng m¹nh ®Õn sinh th¸i m«i trêng.

thông số thủy năng của nhà máy thủy điện

Biểu đồ thủy văn BiÓu ®å thuû v¨n lµ qh gi÷a F níc cña dßng s«ng víi tg, tÝnh trong chu tr×nh 1 n¨m. Mçi dßng ch¶y tù nhiªn ®Òu cã thÓ x©y dùng biÓu ®å díi d¹ng b¶ng sè hoÆc ®êng cong (h×nh 2-1). §Ó x©y dùng biÓu ®å thuû v¨n cÇn thu thËp sè liÖu thèng kª nhiÒu n¨m vµ ¸p dông pp tÝnh to¸n x¸c suÊt thèng kª.

Biểu đồ thủy văn

Biểu đồ thủy văn BiÓu ®å thuû v¨n lµ sè liÖu quan träng nhÊt cña dßng ch¶y tù nhiªn ®Ó tÝnh to¸n khai th¸c thuû ®iÖn vµ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: Cã tÝnh chÊt chu kú, nghÜa lµ trong 1 n¨m lu«n tån t¹i nh÷ng kho¶ng tg níc to vµ tg níc nhá t¬ng ®èi æn ®Þnh. Cã tÝnh chÊt ngÉu nhiªn, trong çc pp tÝnh to¸n cÇn ph¶i tÝnh çc ph¬ng ¸n dù phßng nh»m ®¶m b¶o cho çc trêng hîp ngÉu nhiªn cã thÓ x¶y ra.

Biểu đồ thủy văn F níc mïa lò so víi mïa c¹n cã thÓ chªnh lÖch gÊp 20 lÇn. BiÓu ®å thuû v¨n cÇn ®îc x©y dùng b»ng viÖc thèng kª sè liÖu nhiÒu n¨m vµ ¸p dông c¸c pp x¸c suÊt ®Ó tÝnh to¸n x©y dùng.

Các thông số dòng chảy

Đường cong tần suất đảm bảo nước
§êng cong tÇn suÊt ®¶m b¶o níc cña 1 dßng ch¶y tù nhiªn lµ qh gi÷a trÞ sè F níc víi x¸c suÊt ®Ó dßng ch¶y ®¶m b¶o ®îc trÞ sè F níc o nhá h¬n mét trÞ sè F níc ®· cho xÐt trong chu kú 1 n¨m. Mçi dßng ch¶y tù nhiªn ®Òu cã thÓ x©y dùng ®îc ®êng cong ®¶m b¶o níc theo thèng kª (h×nh 2-2).

§êng cong tÇn suÊt ®¶m b¶o níc ®Æc trng cho ®é tin cËy xuÊt hiÖn F níc cña dßng ch¶y. Mçi dßng ch¶y lu«n lu«n ®¶m b¶o ®îc trÞ sè F o nhá h¬n Qmin (t¬ng øng x¸c suÊt ®¶m b¶o 100%) vµ o bao giê ®îc vît qu¸ trÞ sè Qmax (t¬ng øng x¸c suÊt ®¶m b¶o b»ng 0). Víi mçi ®iÓm ®· cho trªn ®êng cong th× sÏ x©y dùng ®îc trªn trôc hoµnh trÞ sè x¸c suÊt mµ dßng ch¶y ®¶m b¶o ®îc F níc kh«ng nhá h¬n gi¸ trÞ x¸c ®Þnh trªn trôc tung.

§êng cong tÇn suÊt ®¶m b¶o níc lµ mét sè liÖu quan träng øng dông phæ biÕn trong thiÕt kÕ vµ vËn hµnh. Thêng chó ý 2 trÞ sè: F níc cña dßng ch¶y t¬ng øng víi tÇn suÊt ®¶m b¶o 90% (gäi lµ F níc 90%) ®îc dïng ®Ó tÝnh to¸n s¬ bé cs thiÕt kÕ cho nm.

TrÞ sè F níc øng víi tÇn suÊt ®¶m b¶o 50% ®îc dïng ®Ó tÝnh to¸n s¶n lîng ®iÖn n¨ng trung b×nh sx ra ®îc trong chu kú 1 n¨m cña nmtd. TrÞ sè nµy ®îc dïng ®Ó tÝnh to¸n luËn chøng kinh tÕ quy ho¹ch ph¸t triÓn, vËn hµnh nmtd.

Đường cong tg đảm bảo nước
§êng cong tg ®¶m b¶o níc lµ qh gi÷a trÞ sè F níc cña dßng ch¶y tù nhiªn víi kho¶ng tg mµ dßng ch¶y ®¶m b¶o ®îc trÞ sè F níc Q ®· dù tÝnh trong chu kú 1 n¨m. Mçi ®iÓm trªn ®êng cong sÏ x¸c ®Þnh trªn trôc hoµnh kho¶ng thêi gian trong mét n¨m mµ dßng ch¶y ®¶m b¶o ®îc trÞ sè F níc Q o nhá h¬n gi¸ trÞ x¸c ®Þnh ®îc trªn trôc tung.

§êng cong tg ®¶m b¶o níc ®¶m b¶o cho kh¶ n¨ng cung cÊp níc cña dßng ch¶y tÝnh theo kho¶ng tg xuÊt hiÖn trÞ sè lu lîng Q ®· cho trong chu kú mét n¨m. Thêng ®îc ¸p dông ®Ó lËp biÓu ®å kÕ ho¹ch vËn hµnh nmtd trong chu kú mét n¨m.

Hồ chứa và cột nước nmtd Hå chøa cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ®iÒu tiÕt dßng ch¶y, ®¶m b¶o chÕ ®é lµm viÖc tèi u cña nmtd trong hÖ thèng. Nh»m khai th¸c tèi ®a E cña dßng ch¶y tù nhiªn ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ chung trong vËn hµnh hÖ thèng ®iÖn. Hå chøa cßn cã lîi Ých tæng hîp: tíi tiªu, chèng lò, x¶ lò, thuû s¶n, giao th«ng vËn t¶i... Tuú theo ®k cô thÓ cña nm dung tÝch hå chøa ®îc x©y dùng max theo hiÖu qu¶ kt- kü thuËt.

Hồ chứa và cột nước nmtd Møc níc vµ thÓ tÝch hå.
a) Møc níc d©ng b×nh thêng, ZDBT (h×nh 2-4). Møc níc d©ng b×nh thêng lµ møc níc max cña hå chøa tÝnh ë phÝa thîng lu cña ®Ëp, khi ®ã nmtd vµ c¸c c«ng tr×nh thuû lùc cã thÓ lµm viÖc l©u dµi ®¶m b¶o víi mét ®é dù tr÷ an toµn cÇn thiÕt x¸c ®Þnh bëi nh÷ng ®k kü thuËt. VÝ dô: møc níc d©ng b×nh thêng cña nmtd Hoµ B×nh: 115m.

Hồ chứa và cột nước nmtd Møc níc trong hå rÊt Ýt khi cho d©ng cao qu¸ møc níc d©ng b×nh thêng trõ mét sè trêng hîp ®Æc biÖt khi x¶y ra lò lín.

Hồ chứa và cột nước nmtd

Hồ chứa và cột nước nmtd b) Møc níc chÕt, ZC (h×nh 2-4).
Møc níc chÕt lµ møc níc min nhÊt mµ hå cã thÓ ®iÒu tiÕt ®îc tÝnh ë phÝa thîng lu cña ®Ëp, khi ®ã nmtd cã thÓ vËn hµnh ®Ó ®¶m b¶o cã ®îc mét cs vµ ®iÖn n¨ng cã lîi nhÊt VÝ dô: møc níc chÕt cña nm Hoµ B×nh: 80m.

Hồ chứa và cột nước nmtd Nh vËy hå chøa kh«ng thÓ ®iÒu tiÕt thÊp h¬n møc níc chÕt, sÏ kh«ng cã lîi vÒ kinh tÕ (thùc ra møc níc chÕt cßn x¸c ®Þnh bëi nhiÒu yÕu tè: thuyÒn bÌ, tíi tiªu, ®iÒu kiÖn kü thuËt...). Møc níc thÊp sinh ra çc bät khÝ trong çnh tb lµm bÞ rç çc çnh tb.

Hồ chứa và cột nước nmtd c) Møc níc d©ng cìng bøc-siªu cao, ZSC (h×nh 2-4). Møc níc d©ng cìng bøc lµ møc níc cao nhÊt cña hå chøa tÝnh ë phÝa thîng lu cña ®Ëp, khi ®ã nmtd cã thÓ vËn hµnh ng¾n h¹n t¹m thêi trong kho¶ng tg thiªn tai lò lôt. VÝ dô: nmtd Hoµ B×nh quy ®Þnh møc níc nµy lµ 118m.

Hồ chứa và cột nước nmtd d) ThÓ tÝch cã Ých cña hå chøa, VCI.
ThÓ tÝch cã Ých cña hå chøa lµ V níc n»m gi÷a 2 møc níc d©ng b×nh thêng vµ møc níc chÕt cña hå chøa, nã chÝnh lµ V níc mµ hå ®îc phÐp sö dông ®Ó ®iÒu tiÕt dßng ch¶y trong qt vËn hµnh b×nh thêng cña nm. VÝ dô: Hå Hoµ B×nh, thÓ tÝch cã Ých lµ 90 tû m3.

Hồ chứa và cột nước nmtd e) ThÓ tÝch chÕt, VC.
V kh«ng sö dông ®îc cho sx ®iÖn n¨ng gäi lµ thÓ tÝch chÕt. f) ThÓ tÝch dù tr÷, VDT. V dù tr÷ lµ phÇn V cña hå chøa n»m gi÷a møc níc d©ng b×nh thêng vµ møc níc d©ng cìng bøc, ®îc sö dông vµo chèng thiªn tai, lò lôt.

Đặc tính Hồ chứa Nh÷ng ®êng ®Æc tÝnh quan träng cña hå chøa níc lµ nh÷ng ®êng sau ®©y: a) §êng ®Æc tÝnh diÖn tÝch. BiÓu thÞ qh gi÷a diÖn tÝch mÆt hå vµ møc níc trong hå (h×nh 2-5a).

Đặc tính Hồ chứa

Đặc tính Hồ chứa Khi bê hå th¼ng ®øng, ®êng ®Æc tÝnh lµ ®êng th¼ng song song víi trôc Z vµ c¾t trôc F t¹i 1 ®iÓm. Trong trêng hîp nµy trÞ sè diÖn tÝch mÆt hå gi÷ 1 trÞ sè o ®æi trong lóc møc níc trong hå thay ®æi (h×nh 2-5b). Lo¹i hå nµy thêng lµ lo¹i hå nh©n t¹o nhá dïng ®Ó ®iÒu tiÕt ngµy. §êng ®Æc tÝnh diÖn tÝch ®îc x¸c ®Þnh trong tµi liÖu thuû v¨n.

Đặc tính Hồ chứa b) §êng ®Æc tÝnh dung tÝch cña hå.
BiÓu diÔn qh dung tÝch cña hå chøa vµ møc níc trong hå, ®êng 1 (h×nh 2-6a) trong trêng hîp hå chøa cã v¸ch bê th¼ng ®øng, ®êng ®Æc tÝch dung tÝch lµ mét ®êng th¼ng nghiªng víi trôc hoµnh mét gãc nµo ®ã (h×nh 2-6b).

Đặc tính Hồ chứa

Đặc tính Hồ chứa c) §Æc tÝnh lu lîng.
Dung tÝch cã thÓ biÓu diÔn b»ng tÝch cña lu lîng Q víi mét kho¶ng tg tÝnh to¸n Δt. W = Q.Δt Tõ ®Æc tÝnh dung tÝch (h×nh 2-7), vÏ ®îc ®êng ®Æc tÝnh lu lîng cña hå Z=f(Q) øng mét trÞ sè Δt nhÊt ®Þnh. §êng ®Æc tÝnh nμy cßn gäi lµ ®êng cong ®iÒu tiÕt hå chøa øng víi c¸c Δt kh¸c nhau

Đặc tính lưu lượng

Đặc tính năng lượng d) §êng ®Æc tÝnh E.
BiÓu diÔn mèi qh gi÷a E hå chøa vµ møc níc cña hå (h×nh 2-9). E cña dung tÝch cã Ých cña hå chøa ®îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc

Đặc tính năng lượng Trong ®ã: H0 lµ cét níc cña hå chøa.
WCI lµ dung tÝch cã Ých cña hå. γ lµ träng lîng riªng cña mét m3 níc. §Ó x©y dùng ®êng ®Æc tÝnh, trªn trôc hoµnh ®é ghi trÞ sè ®iÖn n¨ng nhËn ®îc khi ®iÒu tiÕt mét líp níc cña hå chøa vµ trªn tung ®é ghi chiÒu s©u ®iÒu tiÕt hå chøa.

Đặc tính năng lượng

Cột nước của nmtd 1. §Æc tÝnh cét níc cña hå chøa.
Gi¶ thiÕt møc níc ë thîng lu o ®æi, tæn thÊt cét níc chØ phô thuéc vµo Q dßng ch¶y. §Æc tÝnh cét níc cña hå chøa (h×nh 2-10a). §êng 1 biÓu diÔn ZTL víi lu lîng Q, ®êng 2 biÓu diÔn qh møc níc h¹ lu ZHL víi lu lîng Q.

Cột nước của nmtd Kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®êng cong 1 vµ 2 t¹i dung lîng Qi lµ trÞ sè cét níc lµm viÖc cña nhµ m¸y thuû ®iÖn Hi t¬ng øng víi mét møc níc nhÊt ®Þnh ë thîng lu.

Cột nước của nmtd

Cột nước của nmtd Tõ ®ã, cã ®îc ®êng cong qh gi÷a cét níc H vµ Q øng víi mçi trÞ sè nhÊt ®Þnh cña møc níc thîng lu (h×nh 2-10b). Thêng sö dông ®Æc tÝnh cét níc t¬ng øng víi 2 trÞ sè giíi h¹n cña møc níc thîng lu lµ: ZDBT vµ ZC. §êng 1 øng víi nmtd kiÓu ®Ëp, tæn thÊt cét níc phô thuéc vµo sù dao ®éng cña møc níc h¹ lu. §êng 2 øng víi nmtd kiÓu ®êng dÉn, sù dao ®éng cña møc níc h¹ lu ¶nh hëng rÊt Ýt tíi tæn thÊt cét níc.

Cột nước của nmtd Khi tÝnh to¸n vËn hµnh nmtd th× cét níc ®îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c h¬n so víi khi thiÕt kÕ. CÇn ph¶i xÐt ®Õn tæn hao cña cét ¸p do ma s¸t trªn c¸c ®êng èng vµ hiÖu suÊt tb níc. X¸c ®Þnh theo c«ng thøc: H = H0 - ΔH Trong ®ã: H0 lµ cét níc h×nh häc cña nmtd. H0 = ZTL - ZHL

Cột nước của nmtd C¸c møc níc thîng lu vµ h¹ lu phô thuéc vµo chÕ ®é vËn hµnh cña nmtd. ΔH lµ tæn thÊt cét ¸p g©y ra do ma s¸t vµ hiÖu suÊt tb cña nmtd, phô thuéc vµo lu lîng Q vËn hµnh. Cét ¸p tÝnh to¸n cña nmtd phô thuéc vµo chÕ ®é vËn hµnh cña nm. §Ó x¸c ®Þnh cét níc ®¼ng trÞ cña toµn nm ta cã d¹ng ®Æc tÝnh cét níc cã thÓ cã nh÷ng ®iÓm gi¸n ®o¹n vµ cã d¹ng phi tuyÕn (h×nh 2-11).

Cột nước của nmtd H0 cã d¹ng ®êng cong tr¬n ®i xuèng.
C¸c ®iÓm gi¸n ®o¹n bÞ g©y ra bëi thêi ®iÓm thay ®æi sè tæ m¸y lµm viÖc. Khi sè tæ m¸y lµm viÖc t¨ng th× tæn thÊt cét ¸p gi¶m, do ®ã ®Æc tÝnh cét níc ®îc n©ng cao lªn sau thêi ®iÓm nµy. Ch¼ng h¹n cs ®Õn vÞ trÝ Q1 khi t¨ng sè tæ m¸y th× ΔH gi¶m.

Cột nước của nmtd

Phương trình cân bằng nước hồ chứa
Dùa vµo ®k c©n b»ng gi÷a møc níc ch¶y vµo vµ ch¶y ra cña hå chøa, thiÕt lËp ph¬ng tr×nh c©n b»ng níc cña hå chøa. XÐt mét kho¶ng tg ng¾n Δt tæng ®¹i sè c¸c lîng níc ch¶y vµo b»ng tæng c¸c lîng níc ch¶y ra cña hå, ta cã pt c©n b»ng níc:

Phương trình cân bằng nước hồ chứa

Đường cong tích lũy dòng chảy
1. §Þnh nghÜa. §êng cong luü tÝch lµ quan hÖ gi÷a lîng níc cña dßng ch¶y tÝnh tõ mét gèc tg xÐt nµo ®ã ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i.

§êng cong luü tÝch biÓu diÔn trªn ®å thÞ gåm: trôc hoµnh lµ trôc thêi gian t, trôc tung biÓu diÔn dung tÝch cña lîng níc ®Õn W trong kho¶ng tg tõ (0-t), lÇn lît ®Æt c¸c ®iÓm t¬ng øng gi÷a dung tÝch W víi t1, t2, ... tn. §îc ®êng cong luü tÝch cña dßng ch¶y Wi = f(ti) (h×nh 2-12).

NÕu Q = const, ®êng cong luü tÝch cã d¹ng lµ mét ®êng th¼ng ®i qua gèc to¹ ®é. §é dèc (hÖ sè gãc) cña ®êng cong luü tÝch biÓu thÞ lu lîng trung b×nh trong kho¶ng tg T.

NÕu ta o lÊy thêi ®iÓm ban ®Çu tõ gèc to¹ ®é mµ lÊy tõ mét thêi ®iÓm bÊt kú, ch¼ng h¹n b¾t ®Çu tõ t' vµ kÕt thóc t¹i t". VÏ ®êng c¸t tuyÕn cña ®o¹n ®êng cong luü tÝch t¬ng øng víi kho¶ng tg tõ t' ®Õn t".

§êng cong luü tÝch khi x©y dùng trong hÖ to¹ ®é vu«ng gãc t¨ng rÊt nhanh theo tg, nªn kÐm chÝnh x¸c khi tg tÝnh to¸n dμi v× ph¶i lÊy tû lÖ xÝch qu¸ nhá. §Ó kh¾c phôc, x©y dùng ®êng cong luü tÝch trong hÖ to¹ ®é xiªn gãc.

Hệ tọa độ xiên Thùc chÊt ®êng cong luü tÝch trong hÖ to¹ ®é xiªn gãc lµ ®êng W'(t) trong hÖ to¹ ®é vu«ng gãc víi pt:

Hệ tọa độ xiên

Hệ tọa độ xiên Trong hÖ to¹ ®é vu«ng gãc vÏ W'(t), thêng vÏ ®êng th¼ng (- Q0.t) gäi lµ trôc hoµnh xiªn gãc cña hÖ to¹ ®é xiªn gãc. Tõ hÖ to¹ ®é xiªn gãc, cã thÓ x¸c ®Þnh nhanh chãng qua ®å thÞ trÞ sè níc ch¶y vµo ë mét thêi ®iÓm cho tríc nµo ®ã (h×nh 2-13).

Hệ tọa độ xiên

Đường cong tích lũy của phụ tải
Tõ ®êng cong luü tÝch cña dßng ch¶y, t¬ng øng ta cã ®êng cong luü tÝch cña phô t¶i, biÓu diÔn qh gi÷a ®iÖn n¨ng E vµ cs ph¸t ra N cña nmtd. X¸c ®Þnh dùa vµo ®å thÞ phô t¶i ngµy ®iÓn h×nh vµ theo biÓu thøc:

Tõ ®Æc tÝnh ta thÊy, ®o¹n AB lµ ®o¹n th¼ng do nm lu«n lµm viÖc 24h trong 1 ngµy víi cs<Nmin. §o¹n BC lµ ®êng cong do tg lµm viÖc cña nm nhá dÇn khi cs tõ Nmin ®Õn Nmax. Hoµnh ®é t¬ng øng víi ®iÓm D lµ ®iÖn n¨ng ph¸t ra trong ngµy, tung ®é lµ cs trung b×nh.

Dung tích đủ của hồ chứa ThiÕt kÕ nmtd cÇn x¸c ®Þnh thÓ tÝch ®ñ lín cña hå chøa, khi ®ã dßng ch¶y ®îc san b»ng hoµn toµn. ThÓ tÝch nµy lµ sè liÖu cÇn thiÕt ®Ó so s¸nh ®¸nh gi¸ thÓ tÝch thùc tÕ. §îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch x©y dùng ®êng cong luü tÝch.

Dung tích đủ của hồ chứa Trªn cïng ®å thÞ, vÏ 2 ®êng cong luü tÝch lµ ®êng cong luü tÝch níc ch¶y vµo vµ ®êng cong luü tÝch níc ch¶y ra. ®êng cong luü tÝch níc ch¶y ra n»m díi ®êng cong luü tÝch níc ch¶y vµo th× kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®êng cong chÝnh lµ thÓ tÝch níc gi÷ l¹i trong hå (h×nh 2-15).

Dung tích đủ của hồ chứa Trêng hîp ®êng cong luü tÝch níc ch¶y ra cã lîng níc x¶ th× cã thÓ n»m trªn ®êng cong luü tÝch níc ch¶y vµo. Khi ®ã diÖn tÝch phÇn n»m trªn t¬ng øng víi lîng níc x¶.

Dung tích đủ của hồ chứa

Dung tích đủ của hồ chứa Khi hå chøa cã thÓ tÝch ®ñ ®Ó san b»ng ph¼ng dßng ch¶y th× ®êng cong luü tÝch níc ch¶y ra khái hå sÏ lµ ®êng th¼ng tiÕp xóc phÝa díi víi ®êng cong luü tÝch níc ch¶y vµo t¹i hai ®iÓm trong chu kú tÝnh to¸n. Tõ ®ã, x¸c ®Þnh ®îc dung tÝch ®ñ tèi thiÓu cña hå chøa ®Ó dßng ch¶y ®îc san b»ng hoµn toµn, lµ kho¶ng c¸ch lín nhÊt gi÷a ®êng cong luü tÝch níc ch¶y vµo vµ ch¶y ra (h×nh 2-16).

Dung tích đủ của hồ chứa

điều tiết dòng chảy

Điều tiết dòng chảy ChÕ ®é cña dßng ch¶y tù nhiªn thưêng o trïng víi chÕ ®é cña hé tiªu thô ®iÖn, dßng ch¶y thưêng o ®æi trong tg ng¾n nhưng phô t¶i lu«n biÕn ®æi. §Ó ®¸p øng ®ưîc sù biÕn ®æi liªn tôc cña phô t¶i cÇn ph¶i ph©n bè l¹i dßng ch¶y ®Ó ®¸p øng yc cña phô t¶i.

Điều tiết dòng chảy V× vËy nmtd cÇn ph¶i cã hå chøa nưíc, cã nhiÖm vô gi÷ l¹i lưîng nưíc thõa trong giê thÊp ®iÓm ®Ó sö dông vµo giê cao ®iÓm, hay trong ph¹m vi 1 n¨m th× hå chøa gi÷ l¹i lîng níc thõa trong mïa ma ®Ó sö dông vµo mïa kh«... gäi lµ ®iÒu tiÕt. Kh¶ n¨ng cña hå chøa quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt ®iÒu tiÕt lµ dµi h¹n hay ng¾n h¹n,®îc chia thµnh: §iÒu tiÕt ngµy, ®iÒu tiÕt tuÇn, ®iÒu tiÕt n¨m, ®iÒu tiÕt nhiÒu n¨m vµ ®îc ®¸nh gi¸ b»ng hÖ sè hå chøa:

Điều tiết dòng chảy

Điều tiết dòng chảy TÝnh chÊt cña mçi d¹ng ®iÒu tiÕt ®îc x¸c ®Þnh bëi chu kú ®iÒu tiÕt cña nã gåm tg tõ khi hå chøa ®· chøa ®Çy ®Õn khi níc ë hå c¹n vµ hå l¹i ®îc chøa ®Çy,kho¶ng tg Êy lµ mét chu kú ®iÒu tiÕt.

Các nguyên tắc điều tiết dòng chảy
§iÒu tiÕt ngµy vµ dung tÝch cña hå chøa. Trong 1 ngµy ®ªm Q níc trong s«ng gÇn nh kh«ng thay ®æi. Trong ®ã phô t¶i ®iÖn lu«n thay ®æi, v× vËy Q níc cÇn dïng cho thuû ®iÖn ph¶i thay ®æi. Ta cã cs cña nm ®îc x¸c ®Þnh:

Các nguyên tắc điều tiết dòng chảy
Khi Q cña s«ng lín h¬n Q yªu cÇu th× hå ph¶i tr÷ níc, khi Q cña s«ng nhá h¬n Q yªu cÇu th× hå ph¶i cung cÊp thªm cho mp. §iÒu tiÕt ngµy, møc níc biÕn ®éng sau mét ngµy ®ªm sÏ trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu vµ lÆp l¹i 1 chu kú míi. Dung tÝch nhá nhÊt cña hå chøa ®iÒu tiÕt ngµy thêng x¸c ®Þnh vµo kho¶ng (20-25)% lîng níc cña 1 ngµy Ýt níc.

Điều tiết tuần và dung tích hồ chứa
§iÒu tiÕt tuÇn vµ dung tÝch cña hå chøa. Vµo mïa Ýt níc Q cña s«ng trong 1 tuÇn thêng o thay ®æi nhng phô t¶i ®iÖn ë c¸c ngµy trong tuÇn thay ®æi kh¸ nhiÒu (ngµy chñ nhËt phô t¶i h¹ thÊp). Do ®ã lîng níc yªu cÇu trong c¸c ngµy trong tuÇn kh¸c nhau, lîng níc thõa trong ngµy cã phô t¶i thÊp ®îc tr÷ l¹i vµ ph©n bè ®Òu cho nh÷ng ngµy cã phô t¶i cao.

Điều tiết tuần và dung tích hồ chứa
§iÒu tiÕt tuÇn vµ dung tÝch cña hå chøa. Chu kú ®iÒu tiÕt lµ 1 tuÇn, giao ®éng møc níc sau 1 tuÇn l¹i trë l¹i vÞ trÝ ban ®Çu vµ lÆp l¹i chu kú míi. Dung tÝch nhá nhÊt cña hå chøa ®iÒu tiÕt tuÇn thêng x¸c ®Þnh b»ng lîng níc cña 1 ngµy Ýt níc.

Điều tiết năm và dung tích hồ chứa
Khi nmtd cã hå chøa ®ñ lín, hå gi÷ níc cña mïa lò vô ®iÒu tiÕt vµo mïa kh« tiÕp sau ®ã, do ®ã chu kú ®iÒu tiÕt b¾t ®Çu vµ kÕt thóc trong ph¹m vi 1 n¨m. Trong mçi n¨m tiÕp theo sau, chu kú ®ã ®îc lÆp l¹i víi mét vµi sù thay ®æi tuú thuéc vµo ®Æc tÝnh thuû v¨n cña nh÷ng n¨m ®ã, ®iÒu tiÕt Êy gäi lµ ®iÒu tiÕt n¨m.

Khi hå chøa kh«ng ®ñ lín ®Ó gi÷ toµn bé lîng níc thõa th× ph¶i x¶ bít, khi hå chøa ®ñ lín ®Ó gi÷ toµn bé lîng níc thõa vµ cho nm lµm viÖc víi Q b»ng Q trung b×nh trong c¶ n¨m th× gäi lµ ®iÒu tiÕt n¨m tuÇn hoµn. Trong ®iÒu tiÕt n¨m khi ta nãi ®Õn trÞ sè lu lîng ®iÒu tiÕt lµ ta muèn nãi ®Õn trÞ sè trung b×nh ngµy cña lu lîng.

Nmtd lµm nhiÖm vô ®iÒu tiÕt n¨m bao giê còng ®ång thêi ®iÒu tiÕt tuÇn vµ ®iÒu tiÕt ngµy. Kh¶ n¨ng Êy cã thÓ thùc hiÖn ®îc v× r»ng dung tÝch hå chøa cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu tiÕt n¨m, lín h¬n rÊt nhiÒu dung tÝch cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu tiÕt tuÇn vµ ®iÒu tiÕt ngµy. Dung tÝch cña hå chøa ®iÒu tiÕt n¨m t¬ng ®èi lín, thêng x¸c ®Þnh b»ng (25-30)% lîng níc trung b×nh 1 n¨m (β = 0,02-0,3).

Điều tiết nhiều năm và dung tích hồ chứa
Khi ®iÒu tiÕt nhiÒu n¨m, hå chøa gi÷ níc cña n¨m nhiÒu níc ®Ó cÊp thªm cho n¨m Ýt níc. §iÒu tiÕt nhiÒu n¨m cã chu kú ®iÒu tiÕt kh«ng cè ®Þnh phô thuéc vµo t×nh h×nh thuû v¨n, thêng kÐo dµi kho¶ng 10 n¨m. §Ó hå chøa cã thÓ lµm nhiÖm vô ®iÒu tiÕt nhiÒu n¨m, dung tÝch cña hå ph¶i ®ñ lín, thêng vµo kho¶ng (30- 50)% lîng níc trung b×nh 1 n¨m (β = 0,3-0,5).

Điều tiết nhiều năm và dung tích hồ chứa
§iÒu tiÕt n¨m thay ®æi sù ph©n bè dßng ch¶y trong ph¹m vi 1 n¨m nhng kh«ng thay ®æi khèi lîng níc trong n¨m. §iÒu tiÕt nhiÒu n¨m thay ®æi c¶ sù ph©n bè dßng ch¶y gi÷a c¸c n¨m, chuyÓn lîng níc thõa cña nh÷ng n¨m nhiÒu níc sang nh÷ng n¨m Ýt níc. Hå chøa ®iÒu tiÕt nhiÒu n¨m ®ång thêi lµm nhiÖm vô ®iÒu tiÕt ë nh÷ng møc ®é tg thÊp h¬n nh ®iÒu tiÕt n¨m, tuÇn vµ ngµy.

Tần suất của lưu lượng điều tiết
Khi tÝnh to¸n ®iÒu tiÕt, lu«n thùc hiÖn trong mét chu kú nµo ®ã víi t×nh h×nh thuû v¨n nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn t×nh h×nh thuû v¨n lu«n thay ®æi víi chu kú kh¸c nhau v× vËy ph¶i chän n¨m nµo cho ®iÒu tiÕt n¨m vµ chu kú nh÷ng n¨m nµo lµm chu kú tÝnh to¸n cho ®iÒu tiÕt nhiÒu n¨m.

1. TÇn suÊt ®¶m b¶o cña Nmtd vµ hÖ thèng. TÇn suÊt ®¶m b¶o cña Nmtd lµ tû sè gi÷a tg nm lµm viÖc b×nh thêng víi cs ®Æt kh«ng phô thuéc vµo t×nh h×nh thuû v¨n víi thêi gian lµm viÖc trong nhiÒu n¨m cña nm.

1. TÇn suÊt ®¶m b¶o cña Nmtd vµ hÖ thèng. Tg Nmtd bÞ ph¸ ho¹i chÕ ®é lµm viÖc b×nh thêng lµ do t×nh h×nh thuû v¨n o ®¶m b¶o nh thiÕu níc, lò lín lµm cét níc gi¶m do níc ë h¹ lu t¨ng cao... cßn c¸c sù cè vÒ ®iÖn kh«ng xÐt. TÇn suÊt ®¶m b¶o cña hÖ thèng lµ tû sè gi÷a tg hÖ thèng lµm viÖc b×nh thêng nghÜa lµ o bÞ ph¸ ho¹i do ®iÒu kiÖn thuû v¨n víi tg lµm viÖc cña hÖ thèng trong nhiÒu n¨m.

Khi ®k lµm viÖc b×nh thêng cña Nmtd bÞ ph¸ ho¹i nhng phô t¶i cña hÖ thèng kh«ng ph¶i cùc ®¹i, phÇn cs thiÕu sÏ do c¸c nmd kh¸c ®¶m nhiÖm. V× vËy tÇn suÊt ®¶m b¶o cña hÖ thèng lu«n lín h¬n hoÆc b»ng tÇn suÊt ®¶m b¶o cña nm. Do ®ã khi thiÕt kÕ cã thÓ lÊy tÇn suÊt ®¶m b¶o cña nm b»ng tÇn suÊt ®¶m b¶o cña hÖ thèng.

T lµ sè n¨m lµm viÖc. Khi tû lÖ cs cña nm cµng lín th× tÇn suÊt ®¶m b¶o cña nm cµng lín, cã thÓ lÊy p% gÇn ®óng theo trÞ sè (b¶ng 2-1).

Khi biÕt dung tÝch cã Ých cña hå chøa, tiÕn hµnh ®iÒu tiÕt cho nhiÒu n¨m tµi liÖu thuû v¨n kh¸c nhau. Tõ ®ã vÏ ®îc ®êng tÇn suÊt lu lîng ®iÒu tiÕt phô thuéc vµo tÇn suÊt ®¶m b¶o (h×nh 2-17) theo biÓu thøc sau: Qdt = f(p%) Tõ ®Æc tÝnh tÇn suÊt Q ®iÒu tiÕt, nÕu biÕt tÇn suÊt ®¶m b¶o yªu cÇu cña Nmtd p% theo ®Æc tÝnh x¸c ®Þnh ®îc lu lîng ®iÒu tiÕt yc Qdt.yc.

TÇn suÊt cña ®iÖn n¨ng ®iÒu tiÕt. T¬ng øng víi tõng møc níc vµ tÇn suÊt Q ®iÒu tiÕt, x¸c ®Þnh ®êng tÇn suÊt ®iÖn n¨ng ®iÒu tiÕt theo biÓu thøc: Ta ®îc ®êng tÇn suÊt ®iÖn n¨ng ®iÒu tiÕt t¬ng tù nh ®êng tÇn suÊt lu lîng ®iÒu tiÕt (h×nh 2-17).

điều tiết dòng chảy

Tính toán thiết kế nhà máy thủy điện
Nh÷ng c«ng tr×nh vµ thiÕt bÞ chÝnh cña nmtd. Nmtd lµ mét tæng hîp gåm c¸c c«ng tr×nh vµ thiÕt bÞ kh¸c nhau, dïng ®Ó biÕn ®æi n¨ng lîng dßng ch¶y thµnh ®iÖn n¨ng. C«ng tr×nh t¹o thµnh cét níc: ®Ëp, kªnh dÉn... C«ng tr×nh ®Ó ®iÒu tiÕt dßng ch¶y: hå chøa, kªnh dÉn... C«ng tr×nh x¶ lò: trong mïa lò, do cs cña tb vµ kh¶ n¨ng hå chøa h¹n chÕ, 1 phÇn lîng níc thõa ®îc x¶ qua c¸c c«ng tr×nh x¶ lò: kªnh, cöa x¶...

C«ng tr×nh cöa lÊy níc vµ ch¾n r¸c: níc s«ng ch¶y kÐo theo nã mét sè vËt cøng nh sái, c©y cèi. Nh÷ng vËt nµy kh«ng ®îc ch¶y qua tb mµ ph¶i ®îc gi÷ l¹i bëi c«ng tr×nh ch¾n r¸c. ThiÕt bÞ biÕn ®æi E: E dßng ch¶y ®îc biÕn thµnh c¬ n¨ng do tb níc vµ chuyÓn thµnh ®iÖn n¨ng qua mp ë U thÊp, ®Ó kÕt nèi víi hÖ thèng thêng dïng mba n©ng ¸p. Tb níc, mpd vµ mba ®îc xÕp vµo lo¹i nh÷ng thiÕt bÞ chÝnh cña nmtd.

C¸c hÖ thèng thiÕt bÞ phô: HÖ thèng dÇu, hÖ thèng khÝ nÐn, hÖ thèng cÊp níc kü thuËt, hÖ thèng ®iÒu khiÓn vµ tù ®éng ®iÒu chØnh tuabin hÖ thèng cÇn trôc, hÖ thèng ®o lêng vµ b¶o vÖ...

Các chỉ tiêu kinh tế của nhà máy thủy điện
1. §Çu t vµo kiÕn thiÕt c¬ b¶n, KT. Chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n cña Nmtd gåm 2 thµnh phÇn: Vèn ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh thuû c«ng c¬ b¶n nh: §Ëp, c«ng tr×nh th¸o níc...phÇn nµy kh«ng phô thuéc trùc tiÕp vµo cs l¾p m¸y cña Nmtd.

1. §Çu t vµo kiÕn thiÕt c¬ b¶n, KT. Vèn phô thuéc trùc tiÕp vµo cs l¾p m¸y cña Nmtd nh: Chi phÝ vÒ thiÕt bÞ c¬ b¶n vµ x©y dùng nhµ m¸y cña Nmtd... §èi víi Nmtd th× kªnh dÉn, èng dÉn tb cã thÓ phô thuéc vµo cs l¾p m¸y, v× vËy gÇn ®óng cã thÓ tÝnh phÇn chi phÝ nµy tû lÖ víi cs l¾p m¸y cña Nmtd.

1. §Çu t vµo kiÕn thiÕt c¬ b¶n, KT. Ta cã: KT = K0 + Kt.bi = K0 + Δk.NT K0 lµ vèn ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh thuû c«ng o phô thuéc vµo cs l¾p m¸y. Kt.bi lµ tiÒn vèn mua thiÕt bÞ, nh m¸y, kªnh dÉn... Δk lµ gi¸ tiÒn trung b×nh cña thiÕt bÞ vµ c¸c chi phÝ kh¸c cña nm tÝnh cho 1 ®v cs. NT lµ cs cña Nmtd.

2. Chi phÝ vËn hµnh hµng n¨m. §Æc ®iÓm cña chi phÝ vËn hµnh hµng n¨m cña Nmtd lµ o phô thuéc vµo lîng ®iÖn n¨ng ph¸t ra v× nhiªn liÖu cña Nmtd lµ n¨ng lîng níc. Nã ®îc chia thµnh 2 lo¹i:

a) Chi phÝ vËn hµnh gi¸n tiÕp. §ã lµ phÇn vèn phôc vô cho c«ng t¸c ®¹i tu, thay thÕ çc b« phËn, khÊu hao cho çc c«ng tr×nh vµ thiÕt bÞ. Çc c«ng tr×nh kh¸c nhau tû lÖ khÊu hao còng kh¸c nhau (nÕu xem tg sö dông cña tb lµ 25 n¨m th× tû lÖ khÊu hao lµ 4% cßn c«ng tr×nh bª t«ng lín th× lÊy kho¶ng (1-2)%). Vèn ®ai tu, söa ch÷a, thay míi còng lÊy theo phÇn tr¨m cña vèn ®Çu t c¬ b¶n (tb, mp, çc thiÕt bÞ c¬ ®iÖn lÊy kho¶ng 2% vèn ®Çu t cho ®¹i tu, cßn ®Ëp th× lÊy kho¶ng (0,25-0,5)% tiÒn vèn ®Çu t cho ®¹i tu).

b) Chi phÝ vËn hµnh trùc tiÕp. Gåm nh÷ng thµnh phÇn sau: Chi phÝ tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n. Chi phÝ söa ch÷a nhá, thêng xuyªn cña nm. Chi phÝ ®iÖn tù dïng, víi nmtd th× ®iÖn tù dïng chiÕm kho¶ng (0,5-1)% ®iÖn n¨ng b×nh qu©n n¨m mµ nã sx ra. Chi phÝ vÒ hµnh chÝnh, b¶o vÖ vµ nh÷ng chi phÝ phô kh¸c.

Phương pháp so sánh kinh tế
TÝnh kinh tÕ cña ph¬ng ¸n cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ theo vèn ®Çu t ban ®Çu vμ c¸c phÝ tæn vËn hµnh hµng n¨m. a) Pp thêi gian thu håi vèn ®Çu t phô. Pp thêi h¹n thu håi vèn ®Çu t phô lµ so s¸nh sù chªnh lÖch vÒ vèn ®Çu t (X2-X1) víi sù tiÕt kiÖm vÒ phÝ tæn vËn hµnh hµng n¨m (Y1-Y2) theo biÓu thøc:

Phương pháp so sánh kinh tế

Tính toán lựa chọn các thông số chủ yếu
§èi víi Nmtd, c¸c th«ng sè c¬ b¶n chñ yÕu lµ: Møc níc d©ng b×nh thêng MNDBT, ZDBT. C«ng suÊt l¾p m¸y, NLM. 1. X¸c ®Þnh cs l¾p m¸y. X¸c ®Þnh cs l¾p m¸y lµ cv quan träng cña thiÕt kÕ Nmtd. NÕu cs qu¸ lín th× sÏ g©y l·ng phÝ thiÕt bÞ vµ vèn ®Çu t v« Ých, nÕu qu¸ nhá th× sÏ o lîi dông ®îc tèi ®a nguån thuû n¨ng thiªn nhiªn, v× vËy ph¶i x¸c ®Þnh ®îc cs l¾p m¸y hîp lý nhÊt.

Cs l¾p m¸y sÏ thay ®æi theo chiÒu cao cña ®Ëp, ë ®©y ta chän møc níc d©ng cao cña ®Ëp kh«ng thay ®æi. Cs l¾p m¸y cña Nmtd gåm 2 thµnh phÇn

a) X¸c ®Þnh cs cÇn thiÕt cña Nmtd. Trong hÖ thèng ®iÖn chñ yÕu sö dông 2 lo¹i nmd lµ Nmtd vµ Nmnd, v× vËy nÕu Nmtd t¨ng cs bao nhiªu th× cs cña Nmnd sÏ gi¶m bÊy nhiªu. V× thiÕt bÞ cña Nmnd phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu so víi Nmtd ®ång thêi gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng do Nmnd sx còng cao h¬n.

Do ®ã khi ®· biÕt møc níc d©ng b×nh thêng cao nhÊt cña Nmtd, ph¶i ph©n chia sao cho cs cÇn thiÕt ë Nmtd lµ lín nhÊt theo kh¶ n¨ng cña nã ®Ó gi¶m tiÒn ®Çu t, tiÕt kiÖm nhiªn liÖu cho hÖ thèng ®iÖn vµ sö dông triÖt ®Ó E dßng níc. Nhng mÆt kh¸c ph¶i ®¶m b¶o c«ng t¸c cña nm, nÕu t¨ng qu¸ møc cho phÐp th× sÏ lµm gi¶m møc ®¶m b¶o c«ng t¸c cña nm còng nh cña hÖ thèng. Do ®ã cÇn ph¶i chän ®îc cs cÇn thiÕt lín nhÊt ®ång thêi ®¶m b¶o c«ng t¸c cña nm khi MNDBT cña nm o thay ®æi.

a.1) X¸c ®Þnh cs c«ng t¸c lín nhÊt. Chän n¨m h¹n thiÕt kÕ dïng cho tÝnh to¸n. X¸c ®Þnh ®êng luü tÝch cña dßng ch¶y (h×nh 3-1) vµ s¬ bé chiÒu s©u lµm viÖc cã lîi nhÊt cña hå chøa. Theo ®k ®Þa h×nh ta x¸c ®Þnh s¬ bé cao tr×nh giíi h¹n díi “chÕt” ZC tõ ®ã ta tÝnh ®îc cét níc trung b×nh cña Nmtd nh sau:

ZHL lµ møc níc trung b×nh ë h¹ lu lÊy theo lu lîng níc trung b×nh cña Nm. ZDBT lµ møc níc d©ng b×nh thêng cña Nm. ZC lµ møc níc thÊp nhÊt cña Nm. Tõ cét níc trung b×nh, ta cã chiÒu s©u lµm viÖc cã lîi nhÊt cña hå chøa nh sau: ë Nmtd ®iÒu tiÕt n¨m: h = (25-30)%H. ë Nmtd ®iÒu tiÕt nhiÒu n¨m: h = (30-40)%H. ë Nmtd hçn hîp: h = 10%H.

Dùa vµo tµi liÖu thuû v¨n, vÏ ®êng tÇn suÊt ®iÖn n¨ng ®iÒu tiÕt cña dßng ch¶y ë vÞ trÝ ®Æt nhµ m¸y cã chiÒu s©u lµm viÖc cña hå lµ h t¬ng øng víi MNDBT ZDBT. Theo ®Æc tÝnh dung tÝch cña hå, x¸c ®Þnh dung tÝch cã Ých cña hå chøa WCI. Theo trÞ sè WCI vÏ c¸c ®êng cong hç trî (®êng luü tÝch níc ch¶y ra) bªn díi ®êng cong luü tÝch dßng ch¶y vμ x¸c ®Þnh trÞ sè lu lîng ®iÒu tiÕt Qdt víi nhiÒu n¨m thuû v¨n (h×nh 3-1). Cã Qdt, cã thÓ tÝnh ®iÖn n¨ng ®iÒu tiÕt vµ ®iÖn n¨ng sinh ra trong thêi gian cÊp níc trong tõng n¨m mét theo biÓu thøc sau:

Theo tÝnh chÊt tû lÖ cs cña nm víi hÖ thèng, cã trÞ sè tÇn suÊt ®¶m b¶o ®· qui ®Þnh p%. Tõ ®êng cong tÇn suÊt ®iÖn n¨ng t×m ®îc trÞ sè ®iÖn n¨ng ®iÒu tiÕt cña n¨m h¹n thiÕt kÕ Edt.p%. NÕu trÞ sè Edt.P% ®ã trïng víi Edt cña mét n¨m h¹n nµo ®ã th× ta lÊy tµi liÖu thuû v¨n cña n¨m ®ã ®Ó tÝnh to¸n. NÕu Edt.P% kh«ng trïng víi n¨m nµo th× ta tÝnh c¸c sè liÖu cña n¨m h¹n thiÕt kÕ nh sau: Tõ tµi liÖu cña mét n¨m thuû v¨n thùc tÕ nµo ®ã cã Edt gÇn s¸t víi Edt.P% ta x¸c ®Þnh γ theo biÓu thøc:

TÝnh cs c«ng t¸c lín nhÊt Nmax cña Nmtd ®iÒu tiÕt n¨m Khi thiÕt kÕ, coi MNDBT o ®æi vµ tÝnh l¹i chiÒu s©u lµm viÖc cã lîi nhÊt cña hå chøa theo tµi liÖu thuû v¨n cña n¨m h¹n thiÕt kÕ, ®ång thêi x¸c ®Þnh ®iÖn n¨ng ®iÒu tiÕt phï hîp víi møc ®¶m b¶o c«ng t¸c lµ Edt.P%. §ã lµ ®iÖn n¨ng trong mïa ®iÒu tiÕt lín nhÊt theo kh¶ n¨ng dßng níc cña n¨m h¹n thiÕt kÕ, ®ång thêi ®¶m b¶o ®îc møc ®¶m b¶o c«ng t¸c nhÊt ®Þnh. Gi¶ thiÕt mét sè ph¬ng ¸n Nmax cña Nmtd trong ph¹m vi cã thÓ ®îc.

Víi mçi Nmax lËp nªn mét møc c©n b»ng cs trong hÖ thèng ®iÖn (h×nh 3-3). Muèn cho Nmax ®¹t ®îc gi¸ trÞ lín nhÊt, ph¶i cho Nmtd lµm viÖc ë phÇn ®Ønh cña ®å thÞ phô t¶i thiÕt kÕ.

Dùa vµo ®å thÞ phô t¶i ngµy ®iÓn h×nh cña th¸ng vµ trÞ sè cs c«ng t¸c cña Nmtd ë c¸c ngµy (th¸ng) trªn ®å thÞ phô t¶i n¨m khi c©n b»ng phô t¶i (h×nh 3-4), t×m ®îc cs trung b×nh ngµy (th¸ng) cho c¶ n¨m.

Tõ (h×nh 3-3) víi ph¬ng ¸n I, th¸ng 1 ta cã cs c«ng t¸c lín nhÊt cña th¸ng lµ N1.max(I), ®Æt tõ ®Ønh cña ®å thÞ phô t¶i ngμy ®iÓn h×nh cña th¸ng 1 vµ dãng qua ®êng luü tÝch phô t¶i x¸c ®Þnh ®îc ®iÖn n¨ng ngµy lµ El(I). Chia El(I) cho 24h ta ®îc cs trung b×nh ngµy trong th¸ng 1, tiÕn hµnh t¬ng tù cho nh÷ng th¸ng kh¸c (2, 3, ...12) víi c¸c ph¬ng ¸n kh¸c nhau ta ®îc ®å thÞ (h×nh 3-5).

Tõ ®êng cong luü tÝch ta cã tg ®iÒu tiÕt tdt, tra vµo ®å thÞ (h×nh 3-5) sÏ x¸c ®Þnh ®îc Edt cña c¸c ph¬ng ¸n kh¸c nhau (phÇn g¹ch chÐo trªn h×nh lµ Edt cña ph¬ng ¸n I, Edt(I)). Tõ c¸c cÆp trÞ sè Nmax gi¶ thiÕt vµ Edt t¬ng øng, vÏ ®êng quan hÖ gi÷a Nmax vµ Edt (h×nh 3-6).

Ta ®· t×m ®îc E*dt.P%, tõ ®êng qh gi÷a N*max.p% vµ E*dt.p% (h×nh 3-6) x¸c ®Þnh ®îc N*max.P%. §ã lµ trÞ sè cs c«ng t¸c lín nhÊt cña Nmtd ®ång thêi ®¶m b¶o yc ph¸t lîng ®iÖn n¨ng ®iÒu tiÕt lín nhÊt cã thÓ vµ ®¶m b¶o ®îc møc c«ng t¸c cña hÖ thèng ®iÖn.

TÝnh cs c«ng t¸c lín nhÊt Nmax cña Nmtd ®iÒu tiÕt nhiÒu n¨m. §èi víi Nmtd ®iÒu tiÕt nhiÒu n¨m còng tÝnh to¸n t¬ng tù nh trªn, nhng ®iÖn n¨ng ®iÒu tiÕt ph¶i tÝnh lµ ®iÖn n¨ng ®iÒu tiÕt trung b×nh n¨m tÝnh cho c¶ thêi kú Ýt níc bao gåm nhiÒu n¨m, cã thÓ tÝnh theo biÓu thøc sau:

TÝnh cs c«ng t¸c lín nhÊt Nmax cña Nmtd ®iÒu tiÕt ngµy. X¸c ®Þnh Nmax cña Nmtd cã ®iÒu tiÕt ngµy khi lµm viÖc ë phÇn ®Ønh cña ®å thÞ phô t¶i theo pp sau: Tõ tû lÖ cs cña nm trong hÖ thèng, x¸c ®Þnh møc ®¶m b¶o c«ng t¸c thiÕt kÕ cho Nmtd p%. X¸c ®Þnh lu lîng ®¶m b¶o Qdb.p% theo møc ®¶m b¶o trªn ®êng tÇn suÊt lu lîng cña Nmtd (h×nh 3-7). T×m ®îc cs trung b×nh ngµy ®¶m b¶o.

Tõ ®êng cong luü tÝch cña phô t¶i ngµy ®iÓn h×nh cña th¸ng Ýt níc mµ cã yªu cÇu phô t¶i lín øng víi Edb.P% t×m ®îc trÞ sè Nmax.P% cña Nmtd ®iÒu tiÕt ngµy (h×nh 3-8).

TÝnh cs c«ng t¸c lín nhÊt Nmax cña Nmtd kh«ng ®iÒu tiÕt. Tõ tû lÖ cs cña nm trong hÖ thèng, x¸c ®Þnh møc ®¶m b¶o c«ng t¸c thiÕt kÕ cho Nmtd p%. X¸c ®Þnh lu lîng ®¶m b¶o Qdb.p% theo møc ®¶m b¶o trªn ®êng tÇn suÊt lu lîng cña Nmtd (h×nh 3-7). Tõ ®ã, t×m ®îc cs trung b×nh ngµy ®¶m b¶o. Ndb.P% = 9,81.η. Qdb.P%. H (kW) TrÞ sè trªn lµ cs lín nhÊt cña Nmtd o ®iÒu tiÕt.

a.2) X¸c ®Þnh cs dù tr÷. Cs dù tr÷ thêng sö dông çc nmtd do tÝnh linh ho¹t cña thuû ®iÖn cao h¬n nhiÖt ®iÖn, gåm: Dù tr÷ qu¸ t¶i: ®Ó ®¶m b¶o chÕ ®é lµm viÖc b×nh thêng cña hÖ thèng khi cã sù t¨ng t¶i ®ét ngét, thêng (2-5)%Nmax cña hÖ thèng. Dù tr÷ kü thuËt: Khi lµm viÖc cã thÓ x¶y ra sù cè çc mp, mba, ®êng d©y... Do ®ã cÇn cã cs dù tr÷ ®Ó thay thÕ çc phÇn tö bÞ h háng, thêng x¸c ®Þnh (8-10)%Nmax cña hÖ thèng vµ ph¶i lín h¬n cs cña tæ mp cã cs lín nhÊt.

Dù tr÷ söa ch÷a, b¶o qu¶n: ®Ó ®¶m b¶o cung cÊp ®ñ cs khi söa ch÷a vµ b¶o qu¶n thiÕt bÞ, thêng lîi dông nh÷ng thêi ®iÓm phô t¶i thÊp ®Ó thùc hiÖn. V× vËy thêng o x¸c ®Þnh cs dù tr÷ söa ch÷a. Dù tr÷ ph¸t triÓn: ®Ó ®¶m b¶o an ninh E trong t¬ng lai, thêng kh«ng sö dông Nmtd do ph¶i cã dung tÝch hå dù tr÷ lín.

b) X¸c ®Þnh cs l¾p thªm cña Nmtd. Cs l¾p thªm lµ lîng cs l¾p thªm ®Ó tËn dông lîng níc thõa trong mïa lò, nã kh«ng thÓ thay thÕ cho phÇn cs cÇn thiÕt cña Nmtd ®îc. ChØ l¾p thªm cho Nmtd khi tiÒn ®Çu t cho l¾p thªm vµ tiÒn chi phÝ vËn hµnh riªng cho nã cã thÓ c©n b»ng víi tiÒn ®Çu t cho khai th¸c nhiªn liÖu vµ chi phÝ vËn hµnh ®îc gi¶m ®i t¬ng øng ë Nmnd, nghÜa lµ:

TrÞ sè hLT tÝnh ®îc lµ giíi h¹n ®Ó x¸c ®Þnh cs l¾p thªm. NÕu sè giê thùc tÕ theo kh¶ n¨ng dßng níc thõa cã thÓ lín h¬n hLT th× l¾p thªm sÏ cã lîi, nÕu nhá h¬n th× kh«ng cã lîi. X¸c ®Þnh sè giê b×nh qu©n n¨m øng víi tõng trÞ sè cs l¾p thªm b»ng c¸ch x¸c ®Þnh lu lîng cÇn thiÕt lín nhÊt qua tr¹m QT theo:

BiÕt r»ng, cs l¾p thªm cña Nmtd chØ lµm viÖc khi hå chøa ®· tr÷ ®Çy nªn rÊt dÔ x¸c ®Þnh cét níc cña nã øng víi c¸c gi¸ trÞ lu lîng. Sau ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh ®êng qh cs l¾p thªm cña Nmtd víi sè giê lµm viÖc tÝnh b×nh qu©n nhiÒu n¨m (h×nh 3-9)

Tõ sè giê lµm viÖc giíi h¹n cã lîi ®· x¸c ®Þnh trªn ®Ó x¸c ®Þnh trÞ sè cs l¾p thªm.

Xác định mực nước dâng bình thường Z BT
a) Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh. MNDBT lµ møc níc d©ng cã lîi nhÊt ë thîng lu trong ®k lµm viÖc b×nh thêng nhng o ph¶i lµ møc níc cao nhÊt. Khi hå lµm nhiÖm vô chèng lò møc níc trong hå lµ cao nhÊt gäi lµ MNSC hay møc níc cìng bøc. Khi MNDBT t¨ng th× cs l¾p m¸y cña nm t¨ng vµ lµm gi¶m lîng cs cña c¸c nm kh¸c vµ cã lîi.

a) Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh. Tuy nhiªn nÕu t¨ng qu¸ cao MNDBT th× hå trë thµnh ®iÒu tiÕt nhiÒu n¨m vµ chØ t¨ng ®îc cét níc cßn Q o thÓ t¨ng ®îc do Q cña dßng s«ng h¹n chÕ. Khi MNDBT t¨ng th× vèn ®Çu t, tæn thÊt do ngËp lôt t¨ng nhanh vµ kh«ng cã lîi. V× vËy, ®Ó x¸c ®Þnh MNDBT cã lîi nhÊt, ph¶i thùc hiÖn so s¸nh tæng chi phÝ tÝnh to¸n trung b×nh n¨m cho hÖ thèng ®iÖn nhá nhÊt.

b) X¸c ®Þnh MNDBT, ZDBT. X¸c ®Þnh ph¹m vi thay ®æi ®îc cña ZDBT. Giíi h¹n trªn cña MNDBT phô thuéc vµo: T×nh h×nh ®Þa chÊt n¬i ®Æt nm vµ ph¹m vi cña hå chøa. Khi MNDBT qu¸ cao ¶nh hëng rÊt lín tíi ®é an toµn, tÝnh kinh tÕ cña nm. T×nh h×nh ngËp lôt trong ph¹m vi hå chøa. NÕu MNDBT qu¸ cao sÏ g©y ra ngËp lôt nhiÒu, kh«ng cã lîi. DiÖn tÝch mÆt hå. Khi MNDBT t¨ng diÖn tÝch mÆt hå t¨ng m¹nh lîng h¬I bèc lªn lín cã thÓ thay ®ái khÝ hËu cña mét vïng.

b) X¸c ®Þnh MNDBT, ZDBT. Giíi h¹n díi cña MNDBT. Do yc cña hÖ thèng ®iÖn lùc, nm ph¶i ®¶m b¶o cung cÊp 1 lîng ®iÖn n¨ng nhÊt ®Þnh nÕu MNDBT qóa thÊp sÏ kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña hÖ thèng. Ngoµi ra MNDBT cßn phô thuéc vµo yªu cÇu cña nhiÒu ngµnh kinh tÕ kh¸c.

X¸c ®Þnh mèi qh gi÷a chØ tiªu kinh tÕ víi MNDBT. §èi víi Nmtd mçi trÞ sè cña MNDBT x¸c ®Þnh ®îc trÞ sè cña NLM. Tõ ®ã, lËp ®îc ®êng qh gi÷a cs l¾p m¸y víi MNDBT (h×nh 3-10a).

Khi x¸c ®Þnh ®îc cs l¾p m¸y NT cña nm, víi mçi ph¬ng ¸n ZDBT x¸c ®Þnh ®îc ®iÖn n¨ng trung b×nh n¨m, lËp ®îc ®êng qh gi÷a ZDBT vµ ®iÖn n¨ng ET (h×nh 3-10b). Sau khi cã ®êng qh gi÷a MNDBT víi cs vµ ®iÖn n¨ng cña Nmtd, x¸c ®Þnh ®îc ®êng qh gi÷a cs l¾p m¸y t¨ng thªm ΔNT vµ ®iÖn n¨ng t¨ng thªm ΔET víi MNDBT (h×nh 3-11).

Khi MNDBT cña Nmtd thay ®æi lµm NT, ΔNT, ET vµ ΔET thay ®æi, th«ng sè cña nmnd NN, ΔNN, EN vµ ΔEN còng thay ®æi theo (h×nh 3-12).

Víi mçi ph¬ng ¸n cña MNDBT ta x¸c ®Þnh ®îc vèn ®Çu t KT vµ chi phÝ vËn hµnh CT cña Nmtd, víi nhiÒu MNDBT ta x¸c ®Þnh ®êng qh gi÷a MNDBT víi KT vµ YT (h×nh 3-13).

Tõ ®êng cong trªn ta thÊy, khi MNDBT cµng cao th× vèn ®Çu t vµ chi phÝ vËn hµnh t¨ng cµng nhanh. Sau khi cã ®êng qh gi÷a MNDBT víi vèn ®Çu t vµ chi phÝ vËn hµnh cña Nmtd, x¸c ®Þnh ®îc ®êng qh gi÷a lîng vèn t¨ng thªm ΔKT vµ chi phÝ vËn hµnh t¨ng thªm ΔYT víi MNDBT (h×nh 3-14).

T¬ng tù, th«ng sè cña nmnd KN, ΔKN, YN vµ ΔYN còng thay ®æi khi MNDBT cña Nmtd thay ®æi (h×nh 3-15).

X¸c ®Þnh MNDBT, ZDBT. MNDBT cña nm ®îc chän sao cho tæng chi phÝ tÝnh to¸n tÝnh to¸n cña ph¬ng ¸n lµ nhá nhÊt: trong ®ã: Z lµ tæng chi phÝ tÝnh to¸n. §îc x¸c ®Þnh b»ng biÓu thøc:

NÕu ®êng qh cã d¹ng (h×nh 3-16a) th× ®iÓm giao nhau cña 2 ®êng lµ gi¸ trÞ MNDBT cÇn t×m. NÕu ®êng qh cã d¹ng (h×nh 3-16b) th× chän ®iÓm giao nhau øng víi MNDBT lín h¬n cña 2 ®êng lµ gi¸ trÞ MNDBT cÇn t×m ®Ó tËn dông nguån thuû n¨ng. NÕu ®êng qh cã d¹ng (h×nh 3-16c) khi ®iÓm giao nhau cña 2 ®êng n»m trªn gi¸ trÞ Zmax th× lÊy Zmax lµ gi¸ trÞ MNDBT cÇn t×m. NÕu ®êng qh cã d¹ng (h×nh 3-16d) th× chøng tá NMN§ lu«n kinh tÕ h¬n NMT§.

Khi x¸c ®Þnh ®îc ZDBT cÇn xem xÐt ®Õn c¸c yªu cÇu cña c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c: tíi tiªu, giao th«ng, ngËp lôt...

chọn tuabin nước

Chọn tua bin nước Tb níc lµ mét d¹ng m¸y thuû lùc, biÕn n¨ng lîng cña níc thµnh c¬ n¨ng trªn trôc quay cña Tb ®Ó quay mpd hay c¸c m¸y c«ng cô kh¸c.

Chọn tua bin nước 2. Nguyªn lý lµm viÖc.
Tb ®îc l¾p ®Æt t¹i Nmtd ®Ó chuyÓn ho¸ E níc thµnh c¬ n¨ng t¹i trôc cña Tb vµ chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng th«ng qua mp, khi níc tõ thîng lu ch¶y theo ®êng dÉn tíi Tb, råi ch¶y ra h¹ lu. Theo ®Þnh luËt Becnuly, E cña mét ®¬n vÞ chÊt láng t¹i mét tiÕt diÖn nµo ®ã ®îc x¸c ®Þnh theo pt:

Chọn tua bin nước

Chọn tua bin nước Trong ®ã, vÞ n¨ng vµ ¸p n¨ng lµ 2 d¹ng cña thÕ n¨ng. V× vËy, E cña dßng níc gåm 2 thµnh phÇn: thÕ n¨ng vµ ®éng n¨ng. Tuú thuéc vµo d¹ng E nµo t¸c ®éng vµo Tb lµ chñ yÕu mµ ta chia t¸c ®éng cña dßng níc thµnh 2 thµnh phÇn: T¸c ®éng ph¶n kÝch, do thÕ n¨ng t¸c ®éng lµ chñ yÕu. T/®éng xung kÝch, do ®éng n¨ng t¸c ®éng lµ chñ yÕu.

Chọn tua bin nước N¨ng lîng (E) do dßng ch¶y trao cho Tb x¸c ®Þnh b»ng hiÖu E ®¬n vÞ cña dßng ch¶y tríc khi vµo Tb vµ sau khi ra khái Tb. (h×nh 3-1)

Chọn tua bin nước C¸c th«ng sè chÝnh cña Tb níc.
C¸c th«ng sè chÝnh cña Tb níc lµ: Lu lîng níc qua Tb, cét níc lµm viÖc, c«ng suÊt vµ hiÖu suÊt cña Tb. 1. Cét níc lµm viÖc cña Tb, H. S¬ ®å l¾p ®Æt Tb ë Nmtd thÓ hiÖn trªn (h×nh 3-17).

Chọn tua bin nước §é chªnh mùc níc gi÷a thîng lu vµ h¹ lu gäi lµ cét níc tÜnh cña Nmtd, ký hiÖu: HT. Cét níc lµm viÖc cña Tb (H) lµ hiÖu n¨ng lîng ®¬n vÞ cña dßng níc ®i qua Tb t¹i mÆt c¾t vµo (E1) vµ t¹i mÆt c¾t ra (E2) cña Tb. Theo Becnuly ta cã:

Chọn tua bin nước Trong ®ã:
p0, p1, p2 lµ ¸p lùc cña cét níc t¹i cña nhËn níc, cña vµo Tb, cöa x¶. α0, α1, α2 lµ hÖ sè hiÖu chØnh kÓ ®Õn sù ph©n bè o ®Òu cña vËn tèc dßng ch¶y trªn diÖn tÝch cña mÆt c¾t t¹i cña nhËn níc, cña vµo Tb, cöa x¶. htt lµ tæn thÊt cét níc trªn ®êng dÉn. Δh2 lµ chªnh lÖch ¸p P gi÷a mÆt c¾t ra cña Tb víi h¹ lu.

Chọn tua bin nước Trong ®ã:
v0, v1, v2 lµ tèc ®é cña dßng níc t¹i cña nhËn níc, cña vµo Tb, cöa x¶. γ = ρ. g lµ träng lîng riªng 1 m3 níc. ρ lµ khèi lîng riªng cña 1 m3 níc, ρ = 1000 kg/m3. g lµ gia tèc träng trêng, g = 9,81 (m/s2). Do v1 ≈ v2 nªn gÇn ®óng ta cã: H = HT - htt

Chọn tua bin nước 2. Lu lîng Tb, Q.
Lu lîng Tb lµ chØ lu lîng dßng ch¶y ®i qua Tb, ký hiÖu: Q, m3/s. 3. HiÖu suÊt cña Tb, ηT.

Chọn tua bin nước 5. §¹i lîng qui dÉn.
Tb níc cã thÓ cã th«ng sè rÊt kh¸c nhau theo cs, chñng lo¹i... §Ó ®Æc trng cho mçi lo¹i Tb cÇn cã ®¹i lîng ®Æc trng, qui vÒ 1 ®k tiªu chuÈn nµo ®ã. Qui chuÈn tèc ®é quay (n) cña Tb vÒ ®k D1 = 1 m (®êng kÝnh cña BXCT), H = 1 m gäi lµ tèc ®é quay qui dÉn, ký hiÖu n’1. Qui chuÈn lu lîng cña Tb vÒ ®k D1 = 1 m, H = 1 m gäi lµ lu lîng qui dÉn, ký hiÖu Q’1.

Chọn tua bin nước Qh gi÷a tèc ®é quay vµ tèc ®é quay qui dÉn nh sau:

Chọn tua bin nước HÖ sè tû tèc, nS.
§Ó ®Æc trng cho ®ång thêi 3 th«ng sè chÝnh cña Tb lµ: n, H, NT, dïng mét ®¹i lîng gäi lµ hÖ sè tû tèc. HÖ sè tû tèc lµ tèc ®é quay cña Tb khi lµm viÖc ë cét níc H = 1m, ph¸t ra cs NT = 1 kW.

Chọn tua bin nước C¸c lo¹i Tb níc.
Tuú theo ®k tù nhiªn, c¸c nmtd cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng. V× vËy Tb cã rÊt nhiÒu lo¹i tuú theo t¸c ®éng cña dßng níc vµ b¸nh xe c«ng t¸c chia lµm 2 lo¹i Tb chÝnh:

Chọn tua bin nước Tb ph¶n kÝch.
Gåm: Tb chong chãng, Tb c¸nh quay, Tb t©m trôc, Tb chÐo trôc... a) Tb chong chãng. Tb dïng ë Nmtd cã cét níc thÊp H = (2-70)m, cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n tuy nhiªn kÕt cÊu cña Tb thay ®æi tuú theo cét níc vµ cs. Tb chãng chãng (h×nh 3-18) gåm c¸c bé phËn sau:

Chọn tua bin nước B¸nh xe c«ng t¸c cña Tb (BXCT) gåm bÇu vµ çc çnh g¾n cè ®Þnh trªn bÇu, sè lîng çnh cña BXCN thêng kho¶ng (4-6). MÆt cong, h×nh d¸ng cña çnh tõ trong ra ngoµi, do ®ã khi níc ch¶y trªn mÆt cong cña çnh, do níc ph¶i ®æi híng nªn t¹o ra mét ¸p lùc t¸c dông nªn bÒ mÆt cña BXCN, g©y nªn M quay lµm quay tb.

Chọn tua bin nước Buång BXCT cã d¹ng h×nh trô lµ chç l¾p ®Æt BXCT, khe hë gi÷a buång BXCT vµ BXCT kho¶ng (0,0005-0,001)D. Trong ®ã D lµ ®êng kÝnh cña BXCT. Buång Tb lµ bé phËn dÉn níc vµo BXCT. èng hót: bé phËn dÉn níc tõ BXCT tíi h¹ lu. Nhê èng hót mµ phÇn cét níc tõ BXCT ®Õn h¹ lu ®îc sö dông vµ phÇn lín ®éng n¨ng cßn l¹i sau khi ra khái BXCT ®îc phôc håi lµm t¨ng hiÖu suÊt cña Tb.

Chọn tua bin nước Stator Tb cã nhiÖm vô truyÒn t¶i träng n»m phÝa trªn nã xuèng mãng cña Nmtd. Nh÷ng Nmtd cã cs lín thêng dïng Stator kiÓu trô gåm 2 vµnh b»ng kim lo¹i gi÷a 2 vµnh lµ c¸c cét Stator. Ngoµi ra cßn Stator kiÓu híng t©m vµ kiÓu chãp.

Chọn tua bin nước Bé phËn híng dßng n»m ë trong Stator (h×nh 3-18), cã nhiÖm vô: Thay ®æi cs cña Tb b»ng çch thay ®æi lu lîng níc qua Tb, çc çnh híng dßng cã thÓ quay ®îc quanh trôc çnh cã æ trôc t¹i vïng trªn vµ vµnh díi vµ ®îc g¾n vµo vïng ®iÒu chØnh qua hÖ thèng ®iÒu chØnh. Khi çc çnh híng dßng quay, khe hë gi÷a çc çnh t¨ng lµm cho lu lîng níc t¨ng. V× vËy cs cña Tuabin thay ®æi.

Chọn tua bin nước Thay ®æi trÞ sè vµ híng cña vËn tèc dßng ch¶y trong kh«ng gian gi÷a bé phËn híng dßng vµ BXCT ®Ó t¹o ®k cho dßng ch¶y ®i vµo BXCT nh»m n©ng cao hiÖu suÊt cña Tb. Tb chong chãng cã dßng ch¶y qua BXCT song song víi trôc quay nªn gäi lµ Tb híng trôc.

Chọn tua bin nước b) Tb Çnh quay.
Thêng dïng cho Nmtd võa vµ lín víi cét níc thÊp vµ trung b×nh H = (2-90)m. Çc bé phËn gièng Tb chong chãng chØ kh¸c lµ kÕt cÊu cña çnh phøc t¹p h¬n. Bªn trong bÇu BXCT cã g¾n pitt«ng, trôc quay vµ æ ®ì nªn çnh cã thÓ quay ®îc, v× vËy khi cét níc lµm viÖc vµ lu lîng cña Tb thay ®æi ta cã thÓ thay ®æi gãc ®Æt çnh Tb ®Ó qt chuyÓn ho¸ E ®¹t kÕt qu¶ max (h×nh 3-19).

Chọn tua bin nước Tuabin t©m trôc.
Thêng dïng cho nh÷ng Nmtd cã cét níc trung b×nh vµ cao víi cét níc kho¶ng (40-700)m. Lµ d¹ng Tb ph¶n kÝch ®îc sö dông réng r·i nhÊt hiÖn nay. ChuyÓn ®éng cña chÊt láng trong BXCT lóc ®Çu theo híng xuyªn t©m. Khi ®i qua r·nh gi÷a c¸c BXCT dßng níc chuyÓn híng 900 vµ ra khái BXCT theo híng däc trôc, do ®ã gäi lµ Tb t©m trôc.

Chọn tua bin nước Tuabin t©m trôc.
KÕt cÊu t¬ng tù nh Tb chong chãng, chØ kh¸c BXCT. BXCT cã vµnh trªn 1, vµnh díi 2 (h×nh 3-20). Gi÷a 2 vµnh lµ çc çnh cã d¹ng cong kh«ng gian 3 chiÒu, sè lîng çnh kho¶ng (12-22).

Chọn tua bin nước Tb xung kÝch.
Gåm cã: Tb g¸o, xung kÝch 2 lÇn, tia nghiªng... Cã nguyªn lý lµm viÖc kh¸c víi Tb ph¶n kÝch, gåm nh÷ng bé phËn sau: Vßi phun, bé phËn ®iÒu chØnh lu lîng. B¸nh xe c«ng t¸c. Vá Tb.

Chọn tua bin nước a) Tuabin g¸o.
Thêng dïng ë Nmtd cã cét níc cao, ( )m ë Nmtd lín vµ (40-250)m ë Nm nhá. Tb g¸o cã thÓ ®Æt ®øng hoÆc ngang (h×nh 3-21). Lo¹i trôc ngang thêng cã cs nhá vµ cã (1-2) vßi phun cho 1 BXCT, sè lîng BXCT trªn 1 trôc (1-2). Lo¹i trôc ®øng thêng cã cs cao víi nhiÒu vßi phun cho 1 BXCT (2-6), c¸c vßi phun thêng bè trÝ xung quanh BXCT.

Chọn tua bin nước a) Tuabin g¸o.
Vßi phun cã nhiÖm vô biÕn toµn bé E níc thµnh ®éng n¨ng tríc khi ®a vµo BXCT. §Ó ®iÒu chØnh lu lîng níc, Tb g¸o cã van kim. Khi ®êng èng dµi nÕu ®ãng van kim ®ét ngét th× ¸p lùc níc va lín do ®ã trong Tb g¸o chÕ t¹o thªm bé phËn c¾t dßng. Khi sù cè van kim o ®ãng ®ét ngét nhng c¬ cÊu ng¾t dßng kh«ng cho tia níc b¾n vµo Tb nªn Tb vÉn dõng l¹i nhanh chãng.

Chọn tua bin nước BXCT g¸o (h×nh 3-22) gåm mét ®Üa, trªn ®Üa g¾n çc çnh d¹ng g¸o, thêng cã (14-60) çnh tuú theo cét níc. Tia níc khi b¾n vμo g¸o t¹o xung lùc lµm quay BXCT. Tia níc khi vµo g¸o nhê dao ®Æt t¹i gi÷a g¸o, níc lít trªn g¸o vµ r¬i xuèng buång tho¸t, cét níc lîi dông cña Tb g¸o tÝnh tõ mùc níc thîng lu ®Õn ®iÓm tia níc b¾n vµo g¸o. Vá Tb cã nhiÖm vô kh«ng cho níc b¾n ra ngoµi gian m¸y.

Chọn tua bin nước b) Tb xung kÝch 2 lÇn. (h×nh 3-23)
Tb cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n thêng dïng ë Nmtd nhá cã cét níc cao (6-150)m, cs nhá. Tb gåm: vßi phun, BXCT, trôc... Vßi phun cã tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt, lu lîng ®îc ®iÒu chØnh b»ng van ph¼ng. BXCT gåm 2 ®Üa vµ çc çnh cong g¾n vµo gi÷a 2 ®Üa, sè çnh kho¶ng (12-48).

Chọn tua bin nước b) Tb xung kÝch 2 lÇn. (h×nh 3-23)
Trôc Tb xuyªn qua t©m cña 2 ®Üa nªn ë gi÷a BXCT cã kho¶ng rçng, khi níc b¾n vµo c¸nh BXCT lÇn 1 sÏ r¬i vµo kho¶ng rçng cña BXCT råi l¹i t¸c ®éng nªn c¸nh cña BXCT lÇn 2 n»m ë phÝa díi råi tho¸t ra ngoµi. LÇn 1 dßng níc truyÒn kho¶ng 83%, lÇn 2 trao ®æi tiÕp 17,3% n¨ng lîng cßn l¹i.

Hiện tượng khí thực trong tua bin nước
1. Kh¸i niÖm. Khi Tb lµm viÖc, do vËn tèc níc ch¶y qua BXCT lín vµ ph©n phèi vËn tèc níc trong BXCT o ®Òu dÉn ®Õn P níc ë mÆt sau cña çnh BXCT gi¶m rÊt thÊp. Khi P gi¶m thÊp h¬n P ho¸ h¬i cña níc xuÊt hiÖn çc bät khÝ, khi P lín h¬n P ho¸ h¬i çc bät khÝ bÞ ph¸ vì lµm cho níc Ëp vµo t©m bät khÝ víi tèc ®é cao, níc va ®Ëp vµo nhau m¹nh t¹i t©m bät khÝ lµm P t¹i t©m bät khÝ t¨ng cao.

1. Kh¸i niÖm. T¹i bÒ mÆt kim lo¹i sÏ xuÊt hiÖn nh÷ng va ch¹m m¹nh do sù ph¸ vì çc bät khÝ lµm cho kim lo¹i bÞ mái, dÉn ®Õn h×nh thµnh çc lç hæng, dÉn ®Õn ph¸ huû thiÕt bÞ: HiÖn tîng khÝ thùc trong Tb. HiÖn tîng khÝ thùc thêng xuÊt hiÖn t¹i: MÆt sau cña çnh BXCT, khe hÑp gi÷a BXCT vµ buång BXCT... Khi xuÊt hiÖn khÝ thùc Tb cã nh÷ng biÓu hiÖn sau: Rung m¹nh vµ cã tiÕng ån, hiÖu suÊt cña Tb gi¶m, çc thiÕt bÞ sÏ bÞ ph¸ huû do hiÖn tîng x©m thùc.

1. Kh¸i niÖm. §Ó Tb o x¶y ra hiÖn tîng khÝ thùc th× P t¹i c¸c ®iÓm trong Tb ph¶i lín h¬n P ho¸ h¬i cña níc t¹i T lµm viÖc. 2. HÖ sè khÝ thùc, σ. HÖ sè khÝ thùc lµ ®¹i lîng ®Æc trng cho kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn khÝ thùc trong Tb, trÞ sè cña nã phô thuéc vµo t×nh h×nh dßng ch¶y ë phÇn dÉn dßng BXCT. §îc x¸c ®Þnh b»ng thÝ nghiÖm ®èi víi tõng lo¹i Tb, do nct cho trªn ®Æc tÝnh tæng hîp cña Tb.

3. ChiÒu cao cét hót cho phÐp cña Tb. ChiÒu cao cét hót cho phÐp cña Tb lµ kho¶ng c¸ch tõ mÐp ra cao nhÊt cña c¸nh BXCT ®Õn mùc níc h¹ lu, ®îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc sau:

Đặc tính của tua bin nước
1. Kh¸i niÖm. §Æc tÝnh cña Tb thÓ hiÖn mèi qh gi÷a 2 th«ng sè Tb khi c¸c th«ng sè kh¸c thay ®æi. Cã nhiÒu lo¹i ®Æc tÝnh: §Æc tÝnh c«ng t¸c, ®Æc tÝnh tæng hîp chÝnh, ®Æc tÝnh lång tèc cña Tb.

2. §Æc tÝnh c«ng t¸c. Khi Tb lµm viÖc do tèc ®é (n) kh«ng ®æi, cét níc lµm viÖc (H) thay ®æi chËm cã thÓ coi kh«ng ®æi, vËy chØ cã lu lîng (Q) hoÆc cs (N) thay ®æi lµ c¸c th«ng sè kh¸c thay ®æi theo. §Æc tÝnh c«ng t¸c tiªu biÓu cña Tb nh h×nh 3-24).

Tõ ®êng ®Æc tÝnh lµm viÖc ta thÊy, khi t¨ng cs th× hiÖu suÊt t¨ng tõ 0 ®Õn gi¸ trÞ max råi gi¶m xuèng cßn cs cña Tb chØ cã thÓ t¨ng ®Õn 1 giíi h¹n nµo ®ã (Ngh) dï lu lîng t¨ng thªm. V× khi ®ã hiÖu suÊt cña Tb gi¶m, nªn cs T gi¶m. Thêng chØ cho Tb lµm viÖc trong ph¹m vi: N ≤ (0,95-0,97). Ngh §êng giíi h¹n 95%Ngh gäi lµ ®êng dù tr÷ (®êng h¹n chÕ) c«ng suÊt 5% cña Tb.

3. §Æc tÝnh tæng hîp chÝnh cña Tb. §êng ®Æc tÝnh tæng hîp chÝnh cña tb ®îc dïng ®Ó chän th«ng sè cña Tb. §Æc tÝnh nãi nªn mèi qh gi÷a c¸c th«ng sè, gãc më bé phËn híng dßng (a0), hÖ sè khÝ thùc (σ) víi 2 th«ng sè chÝnh, tèc ®é qui dÉn (n’1) vµ lu lîng qui dÉn (Q’1), ®îc thÓ hiÖn b»ng c¸c ®êng ®¼ng trÞ trªn to¹ ®é n’1 vµ Q’1 khi ®êng kÝnh BXCT D1 = 1 m vµ chiÒu cao cét níc lµm viÖc H = 1m.

§êng ®Æc tÝnh tæng hîp chÝnh do nct cung cÊp (hoÆc dïng m« h×nh thÝ nghiÖm) víi d¹ng tiªu biÓu (h×nh 3-25). Víi Tb t©m trôc vµ chong chãng lu«n cã ®êng dù tr÷ c«ng suÊt 5%, cßn víi Tb c¸nh quay th× kh«ng cã do t¹i ®iÓm nµy ®Æc tÝnh khÝ thùc ®· kh«ng cho phÐp lµm viÖc.

4. §Æc tÝnh quay lång cña Tb. a) Kh¸i niÖm. Tèc ®é quay lång cña Tb lµ hiÖn tîng phô t¶i tæ m¸y bÞ c¾t ®ét ngét mµ bé phËn híng dßng o kÞp ®ãng l¹i, n Tb sÏ t¨ng lªn vµ sau 1 kho¶ng tg sÏ ®¹t gi¸ trÞ max, ký hiÖu nl. Khi xuÊt hiÖn quay lång lùc ly t©m lín, m¸y rung m¹nh, lµm cho phÇn quay cña Tb cã thÓ bÞ ph¸ huû.

4. §Æc tÝnh quay lång cña Tb. a) Kh¸i niÖm. V× vËy trong tÝnh to¸n thiÕt kÕ ph¶i tr¸nh ®îc hiÖn tîng quay lång ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho ngêi vµ thiÕt bÞ. Tèc ®é quay lång ®îc ®Æc trng bëi th«ng sè qui dÉn cña chóng, ®îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc sau:

b) Çc biÖn ph¸p chèng quay lång. Sö dông cöa van ®ãng nhanh, cã thÓ ®Æt tríc Tb hoÆc t¹i cöa lÊy níc. Dïng ®c riªng ®iÒu khiÓn cho tõng çnh cña Tb, ®¶m b¶o ®ãng bé phËn dÉn híng nhanh nhÊt. Chèng quay lång khi mét sè çnh híng dßng më. Khi cã vËt cøng chÌn vµo gi÷a çnh híng dßng, lùc quay cña tay ®ßn ®iÒu khiÓn ph¶i ®ñ lín ®Ó c¾t ®øt then chèt cña çc çnh híng dßng bÞ kÑt.

b) C¸c biÖn ph¸p chèng quay lång. Khi ®ã vÉn cã mét sè c¸nh híng dßng më nhng Tb quay lång víi tèc ®é nhá h¬n.

Chọn tua bin nước 1. Nguyªn t¾c chän.
Mçi Tb chØ thÝch øng víi mét ph¹m vi cét níc nhÊt ®Þnh, v× vËy cã nhiÒu lo¹i Tb víi th«ng sè cs vµ cét níc kh¸c nhau. Khi cét níc cao thêng chän lo¹i Tb xung kÝch, víi cét níc < 500m thêng chän Tb ph¶n kÝch. Ph¹m vi sö dông c¸c lo¹i Tb theo chiÒu cao cét níc ®îc thÓ hiÖn trªn (h×nh 3-28). Th«ng sè cña c¸c lo¹i Tb th«ng dông trªn (B¶ng 3-2, 3-3, 3-4, 3-5, 3-6).

Chọn tua bin nước 2. Chän c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña Tb ph¶n kÝch.
§èi víi Nmtd thêng cã cs võa vµ lín, nªn thêng chän Tb ph¶n kÝch. C¸c th«ng sè c¬ b¶n cña Tb cÇn x¸c ®Þnh lµ: §êng kÝnh cña Tuabin, D1. Tèc ®ång bé cña Tuabin, n. ChiÒu cao cét hót cho phÐp, HS.

Chọn tua bin nước 2. Chän c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña Tb ph¶n kÝch.
a) Pp x¸c ®Þnh theo hÖ sè tû tèc tÝnh to¸n, nS. Bíc 1: X¸c ®Þnh hÖ sè tû tèc cña Tb. Mçi kiÓu Tb cã mét ph¹m vi tû tèc nhÊt ®Þnh, thÝch øng víi mét ph¹m vi cét níc nhÊt ®Þnh. Do cha x¸c ®Þnh ®îc tèc ®é quay cña Tb, nªn tõ cét níc tÝnh to¸n H ta x¸c ®Þnh hÖ sè nS cho Tb theo c«ng thøc kinh nghiÖm (do JEC NhËt b¶n ®Ò xuÊt).

chọn máy phát

Chọn máy phát Mp thuû ®iÖn lµ thiÕt bÞ biÕn c¬ n¨ng cña Tb nưíc thµnh ®iÖn n¨ng cung cÊp cho phô t¶i, lµ mpd ®ång bé 3 pha.

Chọn máy phát Mp cña Nmtd cã 3 h×nh thøc l¾p m¸y:
Trôc ®øng: Dïng cho mp cã cs lín, sö dông c¸c mp kiÓu treo vµ kiÓu «. Mp: KiÓu capxul. Trôc ngang, trôc xiªn: Dïng cho c¸c mp cã c«ng suÊt nhá.

Chọn máy phát a) Mp kiÓu treo.
Mp kiÓu treo gåm çc bé phËn sau: (h×nh 3-29) Rotor lµ bé phËn quay cña mp (1) g¾n chÆt vµo trôc cña Tb hoÆc qua c¬ cÊu truyÒn ®éng, trªn ®ã g¾n çc cùc tõ (2) víi çc cuén d©y sö dông dßng ®iÖn dc ®Ó t¹o ra tõ th«ng kÝch tõ. Stator lµ phÇn cè ®Þnh cña mp gåm çc cuén c¶m (3), c¶m øng dßng ®iÖn theo nguyªn lý c¶m øng ®iÖn tõ. æ trôc cña mp gåm: æ trôc ®ì (4) tiÕp nhËn çc lùc cña toµn bé tæ m¸y theo ph¬ng th¼ng ®øng vµ æ trôc híng (5) tiÕp nhËn çc däc trôc cña toµn bé tæ m¸y vµ t¶i träng ¸p lùc cña dßng ch¶y qua BXCT.

Chọn máy phát PhÇn quay ®îc g¾n chÆt vµo trôc, phÇn cè ®Þnh gåm çc vßng b¹c ®Æt trªn çc hép ®Öm thuû lùc vµ ®Æt trong bÓ dÇu. Gi¸ ®ì çc æ trôc gåm: gi¸ ®ì ch÷ thËp trªn (6) cã kÕt cÊu thÐp d¹ng khung dÇm rÎ qu¹t ®ì æ trôc ®ì trªn vµ æ trôc híng n»m trªn Rotor, toµn bé Rotor vµ BXCT ®îc treo trªn gi¸ ch÷ thËp trªn nªn gäi lµ mp kiÓu treo. Gi¸ ch÷ thËp díi (7) ®ì æ trôc híng díi (8) Rotor mp. §Ó t¹o kÝch tõ thêng sö dông mét mp kÝch tõ (9) nèi cïng trôc víi mp chÝnh ®Ó t¹o kÝch tõ cho mp chÝnh.

Chọn máy phát §¸nh gi¸: Mp kiÓu treo cã ®é æn ®Þnh cao, kh«ng rung nhng do cã 2 gi¸ ®ì ch÷ thËp nªn chiÒu cao gian m¸y lín.

Chọn máy phát

Chọn máy phát b) Mp kiÓu «. (h×nh 3-30)
T¬ng tù nh mp kiÓu treo, chØ kh¸c lµ æ trôc ®ì n»m díi Rotor mp. Gi¸ ch÷ thËp ®ì æ trôc thêng cã d¹ng h×nh nãn côt ®Æt trªn n¾p Tb do ®ã chiÒu cao gian m¸y ®îc gi¶m thÊp. §¸nh gi¸: Mp kiÓu « gi¶m ®îc kÝch thíc vµ träng lîng nªn kinh tÕ h¬n mp kiÓu treo nhng cã ®é rung ®éng m¹nh.

Chọn máy phát

Chọn máy phát c) Mp kiÓu capxul. (h×nh 3-31)
Mp cña tæ m¸y capxul ®îc ®Æt trong vá thÐp cã h×nh d¹ng lu tuyÕn ®Ó gi¶m tæn thÊt thuû lùc. Tæ m¸y capxul thêng dïng cho c¸c Nmtd thuû triÒu vµ c¸c Nmtd cã cét níc thÊp (H ≤ 20 m). §¸nh gi¸: Do dßng ch¶y qua tæ m¸y theo híng th¼ng nªn lîng níc qua Tb t¨ng (10-15)%, vèn ®Çu t vµ kÝch thíc nm gi¶m (10-20)%.

Chọn các thông số cơ bản máy phát
2p lµ sè cùc cña mp. τ* lµ chiÒu dµi cung trßn vïng bè trÝ cùc Rotor. τ* = A.(S* )α A, α lµ hÖ sè phô thuéc chÕ ®é lµm m¸t cña mp, theo b¶ng sau:

Chọn máy phát

Bưíc 1: X¸c ®Þnh sè cÆp cùc cña Mp. Tõ tèc ®é cña Tb tra (b¶ng 3-7) ta x¸c ®Þnh ®ưîc 2p. Bưíc 2: X¸c ®Þnh ®ưêng kÝnh ngoµi cña Mp. §ưêng kÝnh cña Rotor x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:

kết cấu nhà máy

Kết cấu nhà máy Nmtd ngang ®Ëp.
Nmtd ®îc thùc hiÖn ngay trong th©n ®Ëp, lµ mét phÇn cña c«ng tr×nh d©ng níc, chÞu ¸p lùc níc thîng lu ®ång thêi còng lµ c«ng tr×nh lÊy níc nèi tiÕp víi Tb.

Kết cấu nhà máy

Kết cấu nhà máy Do Tb ®Æt trong th©n ®Ëp nªn kÕt cÊu cña ®Ëp phøc t¹p, chiÒu cao cét nưíc thÊp kho¶ng (30-40)m, cs kho¶ng ( ) MW. §Ó gi¶m kÝch thưíc cña gian m¸y thưêng chän mp kiÓu ¤ (h×nh 3-32). hoÆc Capxul (h×nh 3-33). §Ó ®¶m b¶o an toµn trong mïa lò, Nmtd ngang ®Ëp thêng kÕt hîp x¶ lò.

Kết cấu nhà máy

Nhà máy thủy điện sau đập và đường dẫn
Nmtd sau ®Ëp vµ ®êng dÉn cïng dïng ®êng èng dÉn níc vµo Tb, èng ¸p lùc ®Æt trong ®Ëp víi Nmtd sau ®Ëp vµ ®Æt lé thiªn víi Nmtd ®êng dÉn. Nm nµy kh«ng trùc tiÕp chÞu ¸p lùc cña phÝa thîng lu nªn kÕt cÊu cña ®Ëp ®¬n gi¶n h¬n. Nmtd sau ®Ëp cã cs vµ cét níc kh¸ lín kho¶ng (30-300)m (h×nh 3-34). Do o bÞ h¹n chÕ vÒ chiÒu cao cña gian m¸y nªn cã thÓ sö dông mp kiÓu treo hoÆc kiÓu « còng nh Capxul.

§Ó ®¶m b¶o an toµn trong mïa lò, Nmtd sau ®Ëp thêng kÕt hîp x¶ lò. Nmtd ®êng dÉn cã thÓ sö dông cét níc rÊt cao 2000m (h×nh 3-34). Thêng sö dông Tb g¸o trôc ®øng hoÆc trôc ngang.

Nhà máy thủy điện ngầm Toµn bé nhµ m¸y n»m s©u trong lßng ®Êt, liªn hÖ gi÷a nhµ m¸y víi mÆt ®Êt b»ng c¸c giÕng hoÆc ®êng hÇm (h×nh 3-36). Do ®ã nhµ m¸y thêng cã cét níc cao vµ c«ng suÊt lín, tæn thÊt cét níc gi¶m do ®i th¼ng, cã thÓ sö dông m¸y ph¸t kiÓu treo hoÆc kiÓu «. Tuy nhiªn do x©y dùng ngÇm nªn khèi lîng thi c«ng lín, yªu cÇu kü thuËt cao.

Nhà máy thủy điện ngầm

Nhà máy thủy điện tích năng
Nmtd tÝch n¨ng gåm 2 hå chøa níc, 1 ë h¹ lu vµ 1 ë thîng lu. Gåm 2 qt b¬m tr÷ níc vµ ph¸t ®iÖn. Trong nh÷ng giê yªu cÇu phô t¶i cña hÖ thèng thÊp, m¸y b¬m lÊy ®iÖn tõ hÖ thèng b¬m níc tõ hå h¹ lu lªn hå thîng lu ®Ó ph¸t ®iÖn trë l¹i vµo giê cao ®iÓm cña hÖ thèng. Nm nµy gãp phÇn ®¶m b¶o an ninh E vµ san ph¼ng ®å thÞ phô t¶i, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.

Nmtd cã thÓ gåm: S¬ ®å 4 m¸y víi Tb, mp, ®c ®iÖn, m¸y b¬m. ¦u ®iÓm lµ mçi tæ m¸y ®îc thiÕt kÕ theo chÕ ®é lµm viÖc tèi u riªng, kh«ng phô thuéc vµo nhau nhng cã nhîc ®iÓm lµ tèn kÐm vÒ kh«ng gian vµ vèn ®Çu t nªn Ýt dïng.

S¬ ®å 3 m¸y víi Tb, m¸y b¬m, ®c ®iÖn thuËn nghÞch (®c-m¸y ph¸t). Sö dông cho çc nm trôc ®øng (h×nh 3-37) m¸y b¬m ®Æt díi Tb, gi÷a Tb vµ m¸y b¬m cã ly hîp ®Ó t¸ch m¸y b¬m khi nm lµm viÖc ë chÕ ®é ph¸t ®iÖn. Víi s¬ ®å nµy çc thiÕt bÞ ®îc chÕ t¹o víi chÕ ®é tèi u cña riªng nã vµ lu«n quay theo 1 chiÒu nhÊt ®Þnh nªn vËn hµnh ®¬n gi¶n vµ cã tÝnh kinh tÕ cao. HiÖn nay çc nmtd tÝch n¨ng chñ yÕu sö dông s¬ ®å nµy (50%

S¬ ®å 2 m¸y víi 2 qt thuËn nghÞch (®c-m¸y ph¸t, Tb-m¸y b¬m) (h×nh 3-38). Khi chuyÓn tõ chÕ ®é mp sang m¸y b¬m vµ ngîc l¹i chØ cÇn thay ®æi chiÒu quay t¬ng øng cña mp. Nm cã Ýt thiÕt bÞ nªn vèn ®Çu t gi¶m (30%), gi¶m ®îc kh«ng gian trong nm tuy nhiªn do m¸y lµm viÖc ë 2 chÕ ®é kh¸c nhau nªn khã cã thÓ lµm viÖc ë chÕ ®é tèi u, viÖc ®iÒu khiÓn m¸y lµm viÖc theo 2 chÕ ®é kh¸c nhau kh¸ phøc t¹p.

Nhà máy thủy điện thủy triều
Nmtd thuû triÒu lîi dông biªn ®é dao ®éng n¨ng lîng thuû triÒu lªn xuèng ®Ó ph¸t ®iÖn. ChiÒu cao biªn ®é dao ®éng cña thuû triÒu ë mét sè n¬i cã thÓ t¬ng ®èi lín (2-6)m. Trong ®k ®Þa h×nh tù nhiªn cã vÞnh hÑp ngêi ta x©y ®Ëp ng¨n l¹i thµnh bÓ chøa vµ trong ®ã bè trÝ Nmtd ®Ó ph¸t ®iÖn.

Nmtd thuû triÒu thêng dïng tæ m¸y ch¶y th¼ng lµm viÖc 2 chiÒu. PhÇn díi níc cña nm gåm buång dÉn níc vµ èng hót th¼ng. Khi ®æi chiÒu lµm viÖc do thuû triÒu xuèng th× èng hót trë thµnh buång dÉn. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn, Nmtd thuû triÒu hîp lý nhÊt lµ dïng tæ mp - Tb capxul cã thÓ ®Æt ngÇm hoÆc næi (h×nh 3-39).

nguồn thủy năng Hydro power

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "nguồn thủy năng Hydro power"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια

Είσοδος

Σύνδεση μέσω των κοινωνικών δικτύων:

nguồn thủy năng Hydro power

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "nguồn thủy năng Hydro power"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια