Αισθητηριακές Διαταραχές

Παρουσίαση με θέμα: "Αισθητηριακές Διαταραχές"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Αισθητηριακές Διαταραχές

2 Παρόλο που η Διαταραχή της Αισθητηριακής Επεξεργασίας (ΔΑΕ) στα παιδιά είναι πιο συνηθισμένη από τον αυτισμό και το ίδιο συνήθης με τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), δε συγκεντρώνει την υφιστάμενη προσοχή από τους ειδικούς, αφού δεν έχει αναγνωριστεί ως ξεχωριστή διαταραχή. Σε μία πολύ σημαντική μελέτη του Πανεπιστημίου του SanFransisco, ανακαλύφθηκε ότι παιδιά με ΔΑΕ έχουν υπολογίσιμες διαφορές στη δομή του εγκεφάλου, αποδεικνύοντας για πρώτη φορά τα βιολογικά αίτια της διαταραχής αυτής και διαχωρίζοντάς την από τις νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Ένας από τους λόγους που οι ειδικοί είχαν παραβλέψει τη διαταραχή αυτή είναι ότι συχνά εκδηλώνει συννοσηρότητα με τον αυτισμό ή ΔΕΠΥ και δεν έχει καταγραφεί στα ψυχοδιαγνωστικά εγχειρίδια που χρησιμοποιούν οι ψυχίατροι και ψυχολόγοι.

3 Διαταραχή της Αισθητηριακής Επεξεργασίας
Η ΔΑΕ επηρεάζει το 5-16% των παιδιών σχολικής ηλικίας. Η δυσκολία που αντιμετωπίζουν τα παιδιά αυτά στην επεξεργασία των ερεθισμάτων, σχετίζεται με την , και καθώς και με και : μερικά από τα παιδιά με ΔΑΕ δεν αντέχουν στον ήχο της ηλεκτρικής σκούπας, κάποια δεν μπορούν να κρατήσουν ούτε το μολύβι, ενώ άλλα εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση.

4 Διαταραχή της Αισθητηριακής Επεξεργασίας
Τα παιδιά αυτά συχνά αποκαλούνται ως «εκτός συγχρονισμού». Παρόλο που οι γλωσσικές δεξιότητές τους είναι καλές, εμφανίζουν γενικότερες δυσκολίες, ιδιαίτερα στη συναισθηματική διαχείριση και τη διάσπαση της προσοχής. Στην πραγματικότητα, εμφανίζουν δυσκολίες στην αποτελεσματική επεξεργασία των πληροφοριών που δέχονται από το περιβάλλον τους, ενώ συχνά απομονώνονται και παρενοχλούνται από τους συμμαθητές τους

5 ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΑΙΤΙΑ
Η απεικόνιση ανίχνευσε μη φυσιολογικές αγγειακές οδούς στη λευκή ύλη των παιδιών με ΔΑΕ, οι οποίες αρχικά σχετίζονταν με περιοχές στο πίσω μέρος του εγκεφάλου και που λειτουργούν ως συνδέσεις για το ακουστικό, το οπτικό και το σωματοαισθητηριακό σύστημα στην αισθητηριακή επεξεργασία, συμπεριλαμβανομένων και των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων. «Αυτές οι αγγειακές οδοί [στη λευκή ύλη του εγκεφάλου] είναι εξαιρετικά σημαντικές για ένα άτομο που αντιμετωπίζει προβλήματα στην αισθητηριακή επεξεργασία» τονίζει ο Mukherjee. «Οι μετωπιαίες πρόσθιες οδοί της λευκής ύλης εμπλέκονται συχνά στη ΔΕΠΥ και στο αυτιστικό φάσμα. Οι ανωμαλίες που ανακαλύψαμε εντοπίζονται σε μία συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου, δείχνοντας έτσι ότι οι ΔΑΕ μπορεί να είναι νευροανατομικά διακριτές».

6 Οιλέξειςστηνομιλίαείναισυνεχόμενεςκαιδενδιαχωρίζονταιμεκενάοπωςστο
Αντίληψη ομιλίας Η ομιλία είναι ένα πολύπλοκο ακουστικό σήμα. Οι εναλλαγές συχνοτήτων και εντάσεων είναι ταχύτατες. Η ρέουσα καθημερινή ομιλία σε κάθε γλώσσα έχει ταχύτητα κατά μέσο όρο περίπου 125 με 180 λέξεις το λεπτό. Η ομιλία είναι συνεχόμενη χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις. Οιλέξειςστηνομιλίαείναισυνεχόμενεςκαιδενδιαχωρίζονταιμεκενάοπωςστο γραπτόλόγο.

7 Από την εκφορά στην αντίληψη
Αν κάθε διακριτός ήχος στην ομιλία (φώνημα) συσχετίζονταν με ένα σταθερό ακουστικό μοτίβο (pattern) η αντίληψη της ομιλίας θα ήταν ξεκάθαρη. Δεν υπάρχει τέτοια αντιστοιχία. Κάθε φώνημα έχει μεταβαλλόμενα ακουστικά χαρακτηριστικά με βάση το τι προφέρεται πριν και τι μετά από αυτό.

8 Μεταβαλλόμενα ακουστικά χαρακτηριστικά φωνηέντων

9 Τα μεταβαλλόμενα στοιχεία της ομιλίας
Διαφορές από άτομο σε άτομο Διαφορές στο ίδιο άτομο Διαφορές ως προς την προσωδία Διαφορές ως προς την ταχύτητα

10 Προσωδία Όλα τα χαρακτηριστικά της ομιλίας που διέπουν μια φράση και με τα οποία γίνεται αντιληπτή η κατάφαση, η ερώτηση, η ειρωνεία, η έμφαση, η συναισθηματική φόρτιση. Η μουσικότητα της ομιλίας. Χαρακτηριστικό που τονίζει την μη λεκτική προσέγγιση στην αντίληψη της ομιλίας. Βασικό χαρακτηριστικό η φράση και όχι η λέξη.

11 Ψυχοακουστική Αντίληψη ήχων Αντίληψη ομιλίας
Αντίληψη του κόσμου γύρω μας (αίσθηση ακοής-άλλες αισθήσεις)

12 Γιατί τόση έμφαση στο τι ακούμε;
H ακοή διαμορφώνει την αντίληψη μας για τον κόσμο που μας περιβάλλει Όραση, όσφρηση, αφή, γεύση; Τι το ιδιαίτερο έχει η ακοή;

13 Ακοή - Διαμορφώνει την ομιλία
Αναπτυξιακά: Παιδιά που δεν ακούν δεν μπορούν να μάθουν να μιλούν Παιδιά με προβλήματα ακοής (μέσο αυτί- ιάσιμα) μπορεί να μιλούν λέγοντας τα μισά των λέξεων! Ενήλικες που μετά από κάποιο τροχαίο χάνουν την ακοή τους σε βαθμό κώφωσης πρέπει έγκαιρα να χειρουργηθούν

14 Ακοή-Διαμορφώνει την ομιλία
Ενήλικες με βαρηκοΐα δεν παρουσιάζουν διαταραχές ομιλίας Δυνατόν να παρουσιάζουν διαταραχές επικοινωνίας Μη σωστή αντίληψη της προσωδίας

15 Διαταραχές στην ομιλία
Περιεχόμενο Έμφαση Συναισθηματική κατάσταση Μη φυσιολογική διακύμανση της φωνής

16 Διαταραχές ομιλίας Σχιζοφρένεια Διπολική διαταραχή Κατάθλιψη Διάγνωση
Δείκτης κλινικής αλλαγής Έναρξη αποκατάστασης μετά την αγωγή

17 Αντίληψη του ήχου Ακουστικά χαρακτηριστικά ήχου
Ανατομοφυσιολογία του ακουστικού συστήματος Είδος ήχου Ενδιαφέρον Προσοχή Ψυχική διάθεση

18 Πώς ακούμε; Γ Λ Ω Σ Σ Α Ο Ρ Α Σ Η Μ Ν Η AKOH Π Ρ Ο Σ Ο Χ Η

19 Τι είναι ήχος; Διακυμάνσεις στην πίεση του αέρα (μετακίνηση των μορίων του αέρα) Συχνότητα: ο ρυθμός των διακυμάνσεων

20 Ακουστικά χαρακτηριστικά ήχου
Συχνότητα Ύψος Ένταση Ακουστότητα Μήκος Διάρκεια Ψυχοακουστικά χαρακτηριστικά ήχου

21 Είδος ήχου Απλοί ήχοι: κορνάρισμα, γάβγισμα σκύλου
Ομιλία: σύνθετοι ήχοι, ιδιαίτερα πολύπλοκοι με αυξομειώσεις εντάσεων και διαφορετικές συχνότητες σε ταχύτατες εναλλαγές ως προς τον χρόνο ιδιαίτερα χρήσιμη στη καθημερινή ζωή Μουσική

22 Ενδιαφέρον Με βάση τη σημαντικότητα (ομιλία για την ανθρώπινη κοινωνία) Με βάση τα ενδιαφέροντα Με βάση το πόσο κάτι κεντρίζει το ενδιαφέρον Κίνητρο Τρόπος παρουσίασης

23 Προσοχή Ήχος-ομιλία σε ησυχία Ήχος-ομιλία σε θόρυβο
Ήχος-ομιλία σε θόρυβο ομιλίας ενός ατόμου Ήχος-ομιλία σε θόρυβο ομιλίας πολλών ατόμων Ηθελημένη ή αυτόματη (pre-attentive)

24 Ψυχική διάθεση Χαμηλός σύντομος ήχος (το αν κάποιος θα τρομάξει ή θα τον αγνοήσει) Φράση που μας απευθύνει κάποιος (η ερμηνεία της προσωδίας, του τρόπου με τον οποίο μας ειπώθηκε) Δυνατόν να επηρεάσει την αντίληψη των ακουστικών ερεθισμάτων

25 Ακουστική επεξεργασία
bottom-up Top-down

26 Διαταραχές της ακοής Οι δύο διαταραχές της ακοής είναι η κώφωση και η βαρηκοΐα, οι οποίες διαφοροποιούνται μεταξύ τους μόνο σε σχέση με το βαθμό εμφάνισης των συμπτωμάτων έλλειψης ακοής. Έγιναν πολλές προσπάθειες από την αρχαία Ελλάδα και μέσα στους αιώνες για την εκπαίδευση των κωφών ατόμων η οποία διαφοροποιείται από τις υπόλοιπες ειδικές κατηγορίες εκπαίδευσης. Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκαν σχολεία κωφών και βαρηκόων.

27 Διαταραχές της ακοής Απαιτείται συστηματική αγωγή του λόγου και της ομιλίας και τα κωφά ή βαρήκοα άτομα πρέπει να δεχτούν την κατάλληλη εκπαίδευση. Τα αίτια της βαρηκοΐας ή της κώφωσης μπορεί να είναι: κληρονομικά επίκτητα

28 Κώφωση Η πλήρης ή μερική απώλεια της ικανότητας της ακοής. Η ανεπάρκεια ενδέχεται να είναι προσωρινή ή μόνιμη. Περισσότεροι από 20 εκατομμύρια Αμερικανοί υποφέρουν από ανεπάρκεια ακοής· οι περισσότεροι είναι ηλικίας άνω των 65 ετών, αν και το 5% περίπου είναι παιδιά (ΠΗΓΗ: Οι κληρονομικές μορφές της ανεπάρκειας ακοής προσβάλλουν περίπου 1 στα νεογέννητα.

29 Κώφωση Η επίκτητη κώφωση και απώλεια της ακοής επηρεάζει τις ζωές του ήμισυ σχεδόν των ατόμων ηλικίας άνω των 80 ετών για τους οποίους φαίνεται να αποτελεί σημαντική αιτία κοινωνικής απομόνωσης ή κατάθλιψης. Από οργανική άποψη, η κώφωση προϋποθέτει μια σημαντικά μειωμένη ευαισθησία του ατόμου στον ήχο, γιατί οι ώσεις που φτάνουν στον εγκεφαλικό του φλοιό είναι τόσο αποδυναμωμένες ώστε να υπονομεύουν σοβαρά την εγκεφαλική διεργασία της ανατροφοδότησης που είναι απαραίτητη για την στην ομιλία.

30 Αιτιολογία Η ανεπάρκεια ακοής έχει πολλαπλά αίτια. Η συγγενής κώφωση εμφανίζεται σε σύνδρομα όπως η νευροϊνωμάτωση ή το σύνδρομο Usher. Η τοξική κώφωση ενδέχεται να προκύψει από έκθεση σε παράγοντες όπως τα σαλικυλικά, τα διουρητικά ή τα αμινογλυκοσιδικά αντιβιοτικά ή από λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος (π.χ. μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα) ή του όγδοου κρανιακού νεύρου.

31 Αιτιολογία Στην απώλεια της ακοής μπορεί να συμβάλλουν αρκετοί ιοί αλλά και η παρατεταμένη ή επαναλαμβανόμενη έκθεση σε θορύβους του περιβάλλοντος Η ωτοσκλήρυνση είναι ένα παράδειγμα αμφοτερόπλευρης βαρηκοΐας λόγω προϊούσας οστεοποίησης των δακτυλιοειδών συνδέσμων του ωτός.

32 Αιτιολογία Η αιφνίδια βαρηκοΐα μπορεί να είναι αποτέλεσμα τραυματισμού του ωτός, συριγγίου, εγκεφαλικού επεισοδίου, έκθεσης σε φάρμακα, καρκίνου, πολλαπλής σκλήρυνσης, αγγειίτιδας, νόσου του Meniere και πολλές άλλων καταστάσεων. Δεν είναι σπάνιο, ενήλικοι ασθενείς με μονόπλευρη βαρηκοΐα, παρουσιάζουν ενσφήνωση κυψελίδας.

33 Βαρηκοΐα Βαρηκοΐα ονομάζουμε την οποιουδήποτε βαθμού απώλεια της ακοής. Ο βαθμός της βαρηκοΐας εκφράζεται με τον αριθμό των db με τον οποίο πρέπει να ενισχυθεί ο ήχος για να γίνει ακουστός από τον εξεταζόμενο, π.χ. βαρηκοΐα 20db σημαίνει ότι απαιτείται 20db εντονότερος ήχος για να γίνει ακουστός. Διακρίνονται οι εξής βαθμοί βαρηκοΐας: Ελαφρά βαρηκοΐα 15-30db. Μέτρια βαρηκοΐα 31-50db. Μεγάλη βαρηκοΐα 51-70db. Έντονη βαρηκοΐα 71-90db. Κώφωση, όταν η βαρηκοΐα είναι μεγαλύτερη των 90db.

34 Βαρηκοΐα Επειδή η ακοή παίζει το σπουδαιότερο ρόλο στην ανάπτυξη της ομιλίας, οι βαρηκοΐες έχουν άμεσο αντίκτυπο σε αυτή. Στη διάρκεια της ανάπτυξης έχουμε τις κρίσιμες αναπτυξιακές περιόδους για την ανάπτυξη κάθε ικανότητας και η απουσία ακουστικών ερεθισμάτων ή τα ελλιπή ακουστικά ερεθίσματα, προκαλούν δευτερογενώς πρόβλημα στην ομιλία. Κώφωση χωρίς έγκαιρη αντιμετώπιση, ιδιαίτερα στην προγλωσσική ηλικία, έχει σαν επακόλουθο την αλαλία.

35

36 Βαρηκοΐα Ανάλογα με την εντόπιση της βλάβης που προκάλεσε τη βαρηκοΐα διακρίνονται τα ακόλουθα είδη βαρηκοΐας: Βαρηκοΐα τύπου αγωγής ή αγωγιμότητας, όταν η βλάβη εντοπίζεται στο σύστημα αγωγής (μεταβίβασης) του ήχου, δηλαδή στο έξω ή στο μέσο αυτί. Νευροαισθητήρια βαρηκοΐα ή βαρηκοΐα τύπου αντιλήψεως, όταν η βλάβη εντοπίζεται μεταξύ έσω ωτός και ακουστικού φλοιού. Ο τύπος αυτός της βαρηκοΐας υποδιαιρείται σε περιφερική, όταν η βλάβη αφορά τον κοχλία (κοχλιακή) ή την αρχή του κοχλιακού νεύρου (οπισθοκοχλιακή) και σε κεντρική, όταν η βλάβη αφορά την κεντρική ακουστική οδό από το κοχλιακό νεύρο μέχρι τον ακουστικό φλοιό στον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου.

37 Βαρηκοΐα Βαρηκοΐα μικτού τύπου, όταν συνυπάρχουν βαρηκοΐα αγωγής και νευροαισθητήρια στο ίδιο αυτί. Κεντρική βαρηκοΐα, όπου το ηχητικό ερέθισμα φτάνει φυσιολογικά στον εγκέφαλο, αλλά η βλάβη εντοπίζεται στο σύστημα επεξεργασίας του, δηλαδή στην ακοή αντιλήψεως. Αποτελεί νευρολογική εκδήλωση. Ψυχογενής βαρηκοΐα, όταν δεν υπάρχει οργανική βλάβη στο σύστημα της ακοής. Εδώ ανήκουν η υστερική βαρηκοΐα και η βαρηκοΐα εκ προσποιήσεως.

38 Αίτια της βαρηκοΐας Κυριότερα αίτια βαρηκοΐας αγωγιμότητας:
Συγγενή: π.χ συγγενής στένωση του έξω ακουστικού πόρου, αγκύλωση της ακουστικής αλύσου κ.α. Επίκτητα: Αποφρακτικά αίτια π.χ. απόφραξη ή στένωση του έξω ακουστικού πόρου από βύσμα κυψέλης, φλεγμονή ή όγκους, απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας από παθήσεις του ρινοφάρυγγα, φλεγμονώδη αίτια π.χ. οξεία και χρόνια μέση ωτίτιδα, εκκριτική ωτίτιδα και χρόνια συμφυτική ωτίτιδα λόγω πλημμελούς θεραπείας της εκκριτικής, όγκοι μέσου ωτός π.χ. χολοστεάτωμα και διάτρηση τυμπανικού υμένα από τραυματισμό, κατάδυση ή φλεγμονή και ωτοσκλήρυνση.

39 Αίτια της βαρηκοΐας Κυριότερα αίτια νευροαισθητήριας βαρηκοΐας
Συγγενή: Προ του τοκετού κληρονομικά αίτια, κυρίως παθήσεις της μητέρας π.χ. ερυθρά κατά την κύηση. Στην κατηγορία αυτή εξέχοντα ρόλο τα τελευταία χρόνια κατέχει η ανακάλυψη ενός γονιδίου για την κωδικοποίηση μιας πρωτεΐνης του ανθρώπου της κονεξίνης 26 και του ρόλου της στην κληρονομικότητα της βαρηκοΐας.

40 Αίτια της βαρηκοΐας Το γονίδιο αυτό ανιχνεύθηκε μεταλλαγμένο σε βαρήκοα άτομα και η μετάλλαξη αυτή ενοχοποιείται για την εκδήλωση της βαρηκοΐας. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι το μεταλλαγμένο αυτό γονίδιο μπορεί να ανιχνευθεί στο αίμα ακόμη και του εμβρύου, γεγονός που φέρνει επανάσταση στον προγεννητικό έλεγχο και στην έγκαιρη αντιμετώπιση της κληρονομικής βαρηκοΐας.

41 Αίτια της βαρηκοΐας Μη κληρονομικά αίτια, όπως ο πρόωρος τοκετός
Κατά τον τοκετό π.χ. τραυματισμοί, ανοξία του εμβρύου Μετά τον τοκετό: α) κληρονομικά αίτια, όπως διάφορα σύνδρομα π.χ. σύνδρομο Alport β) μη κληρονομικά αίτια, όπως λοιμώξεις π.χ. εγκεφαλίτιδα, ωτοτοξικά φάρμακα κ.α.

42

43 Η Γλώσσα

44 Γλώσσα και Σκέψη Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Vygotsky η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού ολοκληρώνεται σε τρία στάδια: Στο πρώτο στάδιο σκέψη και ομιλία δεν σχετίζονται. Κατά το στάδιο αυτό η όποια μορφής ομιλία δε σχετίζεται άμεσα με την έκφραση των σκέψεων. Το παιδί απλώς μαθαίνει νέες λέξεις και φωνολογικά σύνολα για να ικανοποιεί τις ανάγκες του. Στο δεύτερο στάδιο σκέψη και ομιλία αρχίζουν να σχετίζονται. Το παιδί στην ηλικία των δύο έως έξι ετών συνηθίζει να μιλά στον εαυτό του, (εγωκεντρική ομιλία), η γλώσσα του εξυπηρετεί τόσο την εξωτερική όσο και την εσωτερική γλωσσική λειτουργία.

45 Γλώσσα και Σκέψη Στο τρίτο στάδιο που αρχίζει γύρω στα επτά έτη το παιδί ελέγχει την εσωτερική και εξωτερική λειτουργία της γλώσσας. Η εγωκεντρική ομιλία δεν εξαφανίζεται όπως λέει ο Piaget αλλά εσωτερικεύεται κυρίως λόγω κοινωνικοποίησης και συμβάλλει στην τακτοποίηση των σκέψεων. Η εξωτερική λειτουργία καθιστά δυνατή την εξωτερίκευση των σκέψεων και συντελεί στην αποτελεσματική κοινωνική επικοινωνία του παιδιού και στη λεκτική αλληλεπίδρασή του με τους άλλους γύρω του.

46 Η γλωσσική ανάπτυξη στα βρέφη και στα κωφά βρέφη
Ο λόγος εμφανίζεται στη ζωή του βρέφους περίπου στην ηλικία των δώδεκα μηνών (λέξεις, συντακτικοί κανόνες, φράσεις κλπ.), αλλά η πρόσκτηση της γλώσσας αρχίζει τουλάχιστον από τη γέννηση με το άκουσμα της ομιλίας της μητέρας και προσώπων του άμεσου περιβάλλοντός του. Μέχρι τότε το βρέφος περιορίζεται στο να παράγει ήχους, οι οποίοι αρχίζουν από το κλάμα και στη συνέχεια δοκιμάζει διάφορους λαρυγγικούς κυρίως ήχους, φθόγγους και συμπλέγματα συμφώνων.

47 Η γλωσσική ανάπτυξη στα βρέφη και στα κωφά βρέφη
Αυτό είναι ένα στάδιο προ-γλωσσικής ανάπτυξης, που αποτελείται από τρία στάδια: τις άναρθρες φωνές, το στάδιο του βαβίσματος και τις ιδιόρρυθμες λέξεις. Το στάδιο του βαβίσματος, όπως έχει βρεθεί από έρευνες, είναι κοινό για τα βρέφη όλων των εθνοτήτων. Υπάρχει δηλαδή και στη γλωσσική ανάπτυξη του ανθρώπου μια κανονικότητα, που είναι ίδια περίπου σε όλες τις ομιλούμενες γλώσσες. Από το δέκατο περίπου μήνα το βρέφος αρχίζει να ψελλίζει αρκετά καθαρά τις πρώτες συλλαβές, οι οποίες πολλές φορές καταλήγουν σε συλλαβικούς αναδιπλασιασμούς (π.χ. μπα– μπα, μα-μά)

48 Η γλωσσική ανάπτυξη στα βρέφη και στα κωφά βρέφη
Τα κωφά βρέφη, παρ’ όλο που εμφανίζουν το στάδιο του βαβίσματος όπως όλα τα υπόλοιπα βρέφη, δεν προχωρούν σε επόμενα στάδια εξέλιξης της γλώσσας λόγω της αισθητηριακής τους αδυναμίας να ακούσουν τα γλωσσικά ερεθίσματα του περιβάλλοντός τους. Αντίθετα τα τυφλά βρέφη μαθαίνουν εύκολα ομιλούμενη γλώσσα, παρά την αισθητηριακή τους στέρηση. Τα βρέφη, στη διάρκεια των πρώτων επαφών με τη γλώσσα, αποφασίζουν πόσα γλωσσικά συστήματα υπάρχουν στο περιβάλλον τους και προχωρούν στις αναγκαίες αυτορρυθμίσεις για την πρόσκτηση της μητρικής γλώσσας.

49 Η γλωσσική ανάπτυξη στα βρέφη και στα κωφά βρέφη
Το κωφό βρέφος χρησιμοποιεί κυρίως το οπτικό και το απτικό κανάλι αισθήσεων για να αντιληφθεί τον κόσμο. Τα ακουστικά ερεθίσματα δεν έχουν καμία σημασία για το κωφό βρέφος. Έτσι, ενώ μέχρι τους 6 μήνες παίζει με την φωνή του, όπως όλα τα βρέφη ως ενέργεια μάλλον αντανακλαστική, μετά τους 6 μήνες αυτό σταματά. Στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του αναπτύσσει αισθητηριοκινητικές δομές, οι οποίες όμως δεν περιλαμβάνουν ακουστικούς τρόπους κατανόησης και οργάνωσης του περιβάλλοντος.

50 Η γλωσσική ανάπτυξη στα βρέφη και στα κωφά βρέφη
Η γλώσσα είναι ένα πολύπλοκο σύστημα πρόσληψης, κωδικοποίησης, επεξεργασίας ήχων και κατασκευής λόγου, που εξυπηρετεί δυο βασικούς σκοπούς σύμφωνα με τον Vygotsky: αφενός την εξωτερική επικοινωνία του ατόμου με τους συνανθρώπους του αφετέρου τον εσωτερικό χειρισμό και οργάνωση των σκέψεων του. Κατά συνέπεια ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα με τη χρήση της γλώσσας να μεταφράζει τις σκέψεις του σε γλωσσική έκφραση και να εσωτερικοποιεί με αυτόν τον τρόπο την πραγματικότητα όπως την αντιλαμβάνεται και έτσι να σκέφτεται, με βάση το σημασιολογικό περιεχόμενο των γλωσσικών εκφράσεων που έχει κατακτήσει.

51 Λόγος και Ομιλία στα Κωφά Παιδιά
Τα παιδιά χωρίς πρόβλημα στην ακοή μαθαίνουν, όπως είπαμε, τη γλώσσα που επικρατεί στο περιβάλλον τους αβίαστα με εντελώς φυσικό και ενστικτώδη τρόπο, που είναι εγγεγραμμένος στο γενετικό τους κώδικα, δηλαδή χωρίς ανάγκη άμεση διδασκαλίας και παρέμβασης. Μαθαίνουν δηλαδή την ομιλούμενη γλώσσα χωρίς συνειδητή δική τους προσπάθεια, αλλά μόνο μέσα από τη φυσική και συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον τους.

52 Λόγος και Ομιλία στα Κωφά Παιδιά
Το κωφό όμως παιδί που γεννήθηκε χωρίς την ακοή του ή που έχασε την ακοή πριν την ηλικία των 2 ετών, δεν αποκτά ποτέ ακουστική εσωτερική γλώσσα, αφού δεν έχει πρόσβαση ούτε στην ομιλούμενη γλώσσα αλλά και σε όλη την ακουστική πληροφόρηση που έχει κάθε παιδί της ηλικίας του και η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την κατάκτηση της ομιλούμενης γλώσσας. Τα βαρήκοα και κωφά άτομα έχουν την δυνατότητα να αναπτύξουν λόγο και ομιλία με έγκαιρη όμως εφαρμογή των κατάλληλων ακουστικών βοηθημάτων και έγκαιρη λογοθεραπευτική παρέμβαση.

53 Λόγος και Ομιλία στα Κωφά Παιδιά
Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι με τους οποίους παρεμβαίνουμε στην βαριά βαρηκοΐα και στην κώφωση είναι η χρήση ακουστικών βοηθημάτων και η τοποθέτηση κοχλιακού εμφυτεύματος. Ακόμα, χρησιμοποιούνται και διάφορα συστήματα επικοινωνίας με νοηματική γλώσσα, που υποκαθιστά τη λεκτική-ακουστική. Σε ότι αφορά στη γλωσσική εξέλιξη των κωφών παιδιών σε σύγκριση με τα υπόλοιπα παιδιά αυτή υστερεί σε όλα τα επίπεδα της ομιλούμενης γλώσσας (φωνολογία, σύνταξη, μορφολογία, σημασιολογία, πραγματολογία).

54 Λόγος και Ομιλία στα Κωφά Παιδιά
Τα παιδιά που έγιναν κωφά μετά τα 3 χρόνια της ζωής τους και τα οποία παρουσιάζουν μεταγλωσσική όπως λέγεται κώφωση, έχουν εντελώς διαφορετική γλωσσική εξέλιξη από τα παιδιά που γεννήθηκαν κωφά ή έγιναν κωφά στην περίοδο της ζωής τους μέχρι τα 3 έτη, τα οποία αντιμετωπίζουν τη λεγόμενη προ-γλωσσική κώφωση. Αυτό συμβαίνει γιατί μέχρι την ηλικία των 3 ετών το παιδί έχει ήδη αναπτύξει τις λειτουργίες της γλώσσας, πριν επέλθει η κώφωση σε ένα αρκετά ικανοποιητικό για την επικοινωνία με το περιβάλλον επίπεδο. (Martin, 1985)

55 Λόγος και Ομιλία στα Κωφά Παιδιά
Διαφορετική, επίσης, γλωσσική ανάπτυξη έχουν και τα κωφά παιδιά με οικογενειακό ιστορικό, που έχουν δηλαδή κωφούς γονείς. Αυτό οφείλεται στο ότι οι κωφοί γονείς επικοινωνούν μαζί τους και χρησιμοποιούν τη νοηματική γλώσσα, αφού στο σπίτι υπάρχει απουσία του προφορικού λόγου. Αν και η νοηματική γλώσσα είναι γραμματικά και λειτουργικά διαφορετική από οποιαδήποτε ομιλούμενη γλώσσα, είναι ένα γλωσσικό σύστημα και προσφέρει ωστόσο στα κωφά παιδία το θεμέλιο, για να οικοδομήσουν πάνω σ’ αυτό τη γλωσσική τους ανάπτυξη μέσα από αυτή.

56 Λόγος και Ομιλία στα Κωφά Παιδιά
Ακόμα, τα κωφά παιδιά περνούν κανονικά το στάδιο των αισθησιοκινητικών διεργασιών γνωστικής ανάπτυξης σύμφωνα με τον Piaget με τον ίδιο τρόπο όπως και τα παιδιά που έχουν ακοή. Στο στάδιο αυτό, όπως είναι γνωστό, τα παιδιά αναπτύσσουν διάφορες δομές που θεωρούνται σημαντικές για την ανάπτυξη της σκέψης και της γλώσσας. Αυτές οι δομές έχουν σχέση με δεξιότητες και αντιλήψεις σωστής κοινωνικής συμπεριφοράς, σχέσεων μεταξύ των αντικειμένων, λύσεων προβλημάτων και κατανόησης της βαρύτητας, του χώρου και της αιτίας

57 Λόγος και Ομιλία στα Κωφά Παιδιά
Η κρίσιμη ηλικία για να αρχίσει η συστηματική εκπαίδευση των κωφών παιδιών προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν δευτερογενείς επιπτώσεις και στη γνωστική τους ανάπτυξη πλέον εξ αιτίας αυτής της αναπηρίας τους, είναι οπωσδήποτε το 2ο με 3ο έτος της ηλικίας τους. Ιδιαίτερα μάλιστα σε αυτά που δεν μεγαλώνουν με κωφούς γονείς και οι οποίοι ήδη χρησιμοποιούν για να επικοινωνούν μαζί τους τη νοηματική γλώσσα, έχουν μεγαλύτερη ανάγκη τέτοιας συστηματικής εκπαίδευσης.

58 Λόγος και Ομιλία στα Κωφά Παιδιά
Η ανάπτυξη της συμβολικής σκέψης υστερεί στα κωφά και στα βαρήκοα παιδιά. Τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν τα γύρω αντικείμενα για συμβολικό παιχνίδι τέτοιο, που απαιτεί μεγαλύτερη φαντασία και μεγαλύτερη αφαιρετική ικανότητα. Σπάνια, για παράδειγμα, θα χρησιμοποιήσουν ένα κουτί σπίρτα σαν αυτοκίνητο ή μια σκούπα σαν να ήταν άλογο.

59 Λόγος και Ομιλία στα Κωφά Παιδιά
Οι αφηρημένες έννοιες γενικά είναι δύσκολες για τα κωφά παιδιά. Οι δυσκολίες των κωφών παιδιών με την αφηρημένη σκέψη, σχετίζονται με την γλωσσική δυσκολία και καθυστέρηση που παρουσιάζουν και όχι αναγκαστικά με νοητική καθυστέρηση. Η σκέψη των κωφών είναι συνήθως συγκεκριμένη και προσκολλημένη στα αντικείμενα. Με την πάροδο της ηλικίας οι κωφοί και οι βαρήκοοι τείνουν να ξεπερνούν αυτή τη δυσκολία, αλλά ο ρυθμός εξέλιξης της αφηρημένης σκέψης τους συντελείται πολύ πιο αργά απ’ ότι στα άτομα χωρίς προβλήματα ακοής.

60 Οι ιδιαιτερότητες των κωφών ατόμων στον προφορικό λόγο
Ο λόγος των κωφών ατόμων χαρακτηρίζεται ως υψηλής εντάσεως, μονότονος, σχετικά αργός σε ρυθμό και φτωχός σε ρυθμικότητα και συγχρονισμό κινήσεων. Επίσης, ο λόγος τους είναι πιο κοπιαστικός, απαιτεί περισσότερη αναπνευστική υποστήριξη και καλύτερο αναπνευστικό έλεγχο. Τα βαρήκοα και κωφά άτομα υστερούν επίσης σημαντικά, σε σχέση με τους φυσιολογικούς συνομηλίκους τους και στους τομείς της σύνταξης και της μορφολογίας του λόγου γενικότερα. Ο λόγος τους είναι ατελής.

61 Οι ιδιαιτερότητες των κωφών ατόμων στον προφορικό λόγο
Η πιο αξιοσημείωτη όμως λειτουργικής φύσεως δυσκολία των βαρήκοων – κωφών ατόμων αντικατοπτρίζεται στην αντίληψη και παραγωγή πολύπλοκων συντακτικά προτάσεων και της παθητικής φωνής Όταν δηλαδή τους δίνονται πιο σύνθετες προτάσεις δυσκολεύονται να κατανοήσουν το νόημά τους, για παράδειγμα: «Το σκυλάκι κοίταξε τη μητέρα και έτρεξε στον κήπο», το κωφό παιδί δυσκολεύεται να αντιληφθεί το νόημα και στην ερώτηση ποιος έτρεξε στον κήπο θα απαντήσει «η μητέρα». Στις απλές όμως προτάσεις από τις οποίες αποτελείται η σύνθετη αυτή πρόταση είναι κατανοητές από το παιδί και μπορεί να εντοπίσει σωστά τα υποκείμενα μέσα σε αυτές.