Ενδοκρινικός έλεγχος – Ορμονική ρύθμιση

Παρουσίαση με θέμα: "Ενδοκρινικός έλεγχος – Ορμονική ρύθμιση"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ενδοκρινικός έλεγχος – Ορμονική ρύθμιση
Βιολογία Γ΄ Λυκείου Ανδρονίκη Κλώνη

2 12.1 Μηνύματα ρύθμισης Ηλεκτρικά μηνύματα (νευρικές ώσεις) – νευρικό σύστημα Χημικά μηνύματα (ορμόνες)- ενδοκρινικό σύστημα

3 Ηλεκτρικά μηνύματα Μεταφέρονται με τους νευρώνες από το περιβάλλον προς το ΚΝΣ και στα εκτελεστικά όργανα (μύες, αδένες) για το συντονισμό τους και την σωστή λειτουργία τους.

4 Χημικά μηνύματα Παράγονται και εκκρίνονται από εκκριτικά κύτταρα του οργανισμού σε υγρά του σώματος Παράγονται σε μικρές ποσότητες Διοχετεύονται στο αίμα, και μέσω της κυκλοφορίας φθάνουν σε όλα τα κύτταρα Δρουν με τα κύτταρα που έχουν τους κατάλληλους υποδοχείς αναγνώρισης (κύτταρα – στόχους).

5

6 Η ορμονική δράση έχει ως αποτέλεσμα αλλαγές στις μεταβολικές δραστηριότητες των κυττάρων – στόχων, που οδηγούν σε: Έλεγχο της ταχύτητας των χημικών αντιδράσεων Έλεγχο της διακίνησης ουσιών διαμέσου της κυτταρικής μεμβράνης Διέγερση της σύνθεσης και έκκρισης από τα κύτταρα – στόχους άλλων ουσιών Διέγερση του πολλαπλασιασμού του κυττάρου – στόχου Διέγερση της διαφοροποίησης του κυττάρου - στόχου

7 Ουσίες που μεταφέρουν μηνύματα μπορούν να παραχθούν και να εκκριθούν από ορισμένα κύτταρα, μέσα σε συγκεκριμένα όργανα, με σκοπό το συντονισμό και τη ρύθμιση της λειτουργίας των κυττάρων μέσα στο όργανο Αυτοκρινή κύτταρα: ομοειδή κύτταρα Παρακρινή κύτταρα: κύτταρα άλλου ιστού

8 Νευροδιαβιβαστές Χημικά μηνύματα μη ενδοκρινούς φύσης
Χημικά μηνύματα μη ενδοκρινούς φύσης Εκκρίνονται από τα προσυναπτικά κυστίδια των νευραξόνων στις συναπτικές σχισμές Επηρεάζει μόνο το κύτταρο που έπεται της συναπτικής σχισμής.

9 Χαρακτηριστικό Ηλεκτρικό μήνυμα Χημικό μήνυμα Φύση του μηνύματος Νευρική ώση Χημική ουσία Μέσο μεταφοράς Νευρώνες Αίμα ή Λέμφος Ταχύτητα μετάδοσης Αστραπιαία Σχετικά αργή Τόπος δράσης Περιορισμένος (μυϊκά, αδενικά και νευρικά κύτταρα) Σε όλα τα κύτταρα – στόχους, με τους κατάλληλους υποδοχείς Αποτέλεσμα δράσης Μυϊκές συσπάσεις Αδενικές εκκρίσεις Αλλαγές στο μεταβολισμό των κυττάρων Διάρκεια αποτελέσματος Μικρής διάρκειας Μακράς διάρκειας

10 12.2 Αδένες Αδενικός ιστός: όταν η έκκριση χημικών ουσιών γίνεται από ένα εξειδικευμένο επιθηλιακό ιστό Ανάλογα με την εκκριτική οδό οι αδένες χωρίζονται σε: Εξωκρινείς αδένες Ενδοκρινείς αδένες Μεικτοί αδένες

11 Εξωκρινείς αδένες Διαθέτουν δικούς τους εκφορητικούς πόρους, μέσω των οποίων διοχετεύουν τα εκκρίματα τους σε κοιλότητες του σώματος Τα εκκρίματα τους δρουν μόνο στην περιοχή της έκκρισης τους Παραδείγματα: σιελογόνοι αδένες, ιδρωτοποιοί αδένες

12 Ενδοκρινείς αδένες Δεν έχουν εκφορητικούς πόρους και τα εκκρίματα (ορμόνες) τους, εκκρίνονται στο αίμα ή στη λέμφο Οι ορμόνες έχουν μεγάλη εμβέλεια δράσης, δρουν σε όργανα - στόχους Παραδείγματα: υπόφυση, θυρεοειδής αδένας, θύμος αδένας

13 Μεικτοί αδένες Διαθέτουν ενδοκρινή και εξωκρινή μοίρα
Παραδείγματα: πάγκρεας, όρχεις, ωοθήκες

14 Ενδοκρινείς αδένες Εξωκρινείς αδένες Μεικτοί αδένες
Υπόφυση Ιδρωτοποιοί Πάγκρεας Επίφυση Σιελογόνοι Όρχεις Θυρεοειδής Σμηγματογόνοι Ωοθήκες Παραθυρεοειδής Κυψελιδοποιοί Επινεφρίδια Μαστικοί Θύμος Γαστρικοί Εντερικοί Ήπαρ Δακρυικοί Προστάτης

15 12.3 Χημική σύσταση των ορμονών
Κατηγορίες ορμονών: Πεπτίδια Πρωτεΐνες και Γλυκοπρωτεΐνες Αμίνες Στεροειδή

16 Πεπτίδια: αποτελούνται από πεπτιδικές αλυσίδες (περίπου 50 αμινοξέα ενωμένα με πεπτιδικούς δεσμούς), π.χ. η οξυτοκίνη και η αντιδιουρητική ορμόνη Πρωτεΐνες και Γλυκοπρωτεΐνες: είναι μακρομόρια που αποτελούνται από μία ή περισσότερες πολυπεπτιδικές αλυσίδες και κάποιες ενώνονται με μόρια υδατανθράκων π.χ. ινσουλίνη, γοναδοτρόπες ορμόνες Αμίνες: είναι παράγωγα των αμινοξέων τυροσίνη και τρυπτοφάνη π.χ. θυροξίνη, αδρεναλίνη, νορ-αδρεναλίνη Στεροειδή: είναι ορμόνες λιπιδικής φύσεως, παράγωγα της χοληστερόλης π.χ. τεστοστερόνη, οιστραδιόλη,προγεστερόνη, αλδοστερόνη

17 Η διαλυτότητα των ορμονών στο νερό ή στις λιπαρές ουσίες, ρυθμίζει τον τρόπο δράσης τους στα κύτταρα – στόχους: Λιποδιαλυτές ορμόνες: μπορούν να διαπεράσουν τη διπλοστοιβάδα των φωσφορολιπιδίων της κυτταρικής μεμβράνης των κυττάρων – στόχων π.χ. στεροειδούς σύστασης ορμόνες Υδατοδιαλυτές ορμόνες: δεν μπορούν να εισέλθουν στα κύτταρα – στόχους μέσω της κυτταρικής μεμβράνης, αλλά χρειάζονται ειδικοί πρωτεϊνικοί μεταφορείς

18 12.4 Τρόπος δράσης των ορμονών στεροειδούς σύστασης
Έχουν τη δυνατότητα εισόδου σε όλα τα κύτταρα, όμως η δράση τους περιορίζεται στα κύτταρα που τις αναγνωρίζουν με τους πρωτεϊνικούς – υποδοχείς. Δημιουργία συμπλόκου – υποδοχέα Το σύμπλοκο κινείται προς τον πυρήνα όπου επιδρά σε συγκεκριμένη περιοχή του DNA Ενεργοποίηση της μεταγραφής συγκεκριμένων γονιδίων, τα οποία παράγουν ένζυμα ή άλλες πρωτεΐνες Το σύμπλοκο μπορεί να δράσει και ως αναστολέας Η ταχύτητα δράσης είναι αργή και διαρκεί περίπου 1-4 ώρες

19 Παράδειγμα: Δράση της θυροξίνης
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει τη θυροξίνη Τ4 (έχει 4 μόρια ιωδίου) και τη θυροξίνη Τ3 (έχει 3 μόρια ιωδίου) αλλά σε μικρότερες ποσότητες Όλη η ποσότητα της Τ4 μετατρέπεται σε Τ3 όπου και αναγνωρίζεται από τους πρωτεϊνικούς υποδοχείς Μόνο η Τ3 μορφή εισέρχεται στον πυρήνα και προκαλεί ενεργοποίηση της μεταγραφής

20 12.5 Τρόπος δράσης των ορμονών πεπτιδικής σύστασης
Δεν μπορούν να διαπεράσουν τη διπλοστοιβάδα φωσφορολιπιδίων και δρουν στα κύτταρα που φέρουν πρωτεϊνικούς υποδοχείς αναγνώρισης. Η αναγνώριση μιας ορμόνης γίνεται με τη συνένωση τους, με αποτέλεσμα το σχηματισμό συμπλόκου ορμόνης – υποδοχέα.

21 Το σύμπλοκο ορμόνης – υποδοχέα μπορεί να δράσει στο κύτταρο – στόχο με τους πιο κάτω τρόπους:
Ενεργοποιεί ορισμένους πρωτεϊνικούς μεταφορείς ή προκαλεί το άνοιγμα συγκεκριμένων πρωτεϊνικών καναλιών της κυτταρικής μεμβράνης (διακίνηση ιόντων και ουσιών) όπου επηρεάζει τις δραστηριότητες του μεταβολισμού Προκαλεί το σχηματισμό μιας χημικής ουσίας που δρα ως δεύτερο χημικό μήνυμα (μεταβολική οδός) π.χ. σύμπλοκο αδρεναλίνη - υποδοχέας

22 12.6 Ομοιοστατικός μηχανισμός της αρνητικής ανάδρασης
Αρκετές ορμόνες δεσμεύονται από το συκώτι, το οποίο τις αδρανοποιεί και από τους νεφρούς οι οποίοι τις απεκκρίνουν. Ο αδένας ανατροφοδοτείται συνεχώς με πληροφορίες για τα επίπεδα της ορμόνης που εκκρίνει ή με πληροφορίες με το αποτέλεσμα τους και αντιδρά ώστε οι φυσιολογικές καταστάσεις (ομοιόσταση) να διατηρούνται σταθερές στον οργανισμό. Παράδειγμα: οι παραθυρεοειδής αδένες εκκρίνουν την ορμόνη παραθορμόνη, η οποία ρυθμίζει τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα.

23 Στο σώμα υπάρχουν υποδοχείς σε ορισμένα σημεία ελέγχου, που αντιλαμβάνονται τις αλλαγές που γίνονται στο εσωτερικό του. Παραδείγματα υποδοχέων: χημειουποδοχείς, τασεουποδοχείς, ωσμωυποδοχείς κ.α. Οι υποδοχείς δημιουργούν νευρικές ώσεις στα νευρικά κύτταρα, που καταλήγουν στο ΚΝΣ. Μέσω του ΑΝΣ, ο κάθε αδένας λαμβάνει τις σχετικές πληροφορίες για την εκκριτική τους δράση.

24 12.7 Υπόφυση και Υποθάλαμος
Υποθάλαμος: τμήμα εγκεφάλου με ενδοκρινή λειτουργία Υπόφυση: μικρό μέγεθος, ενδοκρινείς αδένας που βρίσκεται στη βάση του υποθάλαμου Η υπόφυση αποτελείται από δύο μέρη: - Πρόσθιος λοβός ή αδενουπόφυση (εκκριτικά κύτταρα) Οπίσθιος λοβός ή νευρουπόφυση (νευροεκκριτικά κύτταρα)

25 Η αδενουπόφυση λόγω των εκκριτικών κυττάρων που έχει, παράγει και διοχετεύει στην κυκλοφορία του αίματος ορμόνες Η νευρουπόφυση δεν παράγει ορμόνες αλλά διοχετεύει στην κυκλοφορία του αίματος τις ορμόνες που παράγονται από νευροεκκριτικά κύτταρα του υποθάλαμου.

26 Υποθάλαμος Ρυθμίζει έμμεσα την εκκριτική λειτουργία των αδένων βάσει ερεθισμάτων που δέχεται Παράγει εκλυτικούς παράγοντες (ορμόνες) από τα νευροεκκριτικά κύτταρα του και εκκρίνονται στην πυλαία κυκλοφορία του αίματος και καταλήγουν στην αδενουπόφυση Η αδενουπόφυση στη συνέχεια εκκρίνει ορμόνες που ρυθμίζουν την εκκριτική λειτουργία των περισσότερων αδένων.

27 Ορμόνες της αδενουπόφυσης

28 1. Αυξητική (GH) ή σωματοτρόπος (STH) ορμόνη
Προάγει άμεσα και έμμεσα την ανάπτυξη του σώματος Διεγείρει την ανάπτυξη των μυών, των οστών και άλλων ιστών, επιταχύνοντας τις μεταβολικές διεργασίες εντός των κυττάρων – στόχων. Άμεση δράση: εντονότερη πρωτεινοσύνθεση Έμμεση δράση: επιμήκυνση των οστών λόγω διέγερσης των κυττάρων στο συζευκτικό χόνδρο των οστών και των αυξητικών παραγόντων που παράγονται από το συκώτι (κάτω από την δράση της ορμόνης)

29 Υπερέκκριση της προκαλεί γιγαντισμό, ενώ σε μικρές ποσότητες προκαλεί νανισμό
Άτομα που έχουν συμπληρώσει την ανάπτυξη του σκελετού τους και οι συζευκτικοί χόνδροι έχουν πλήρως οστεωθεί, η υπερέκκριση της ορμόνης προκαλέι ακρομεγαλία (παραμόρφωση χεριών, ποδιών και οστών του προσώπου).

30 2. Προλακτίνη (PRL) Διεγείρει τα αδενικά κύτταρα των μαστών για παραγωγή γάλακτος

31 3. Θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (TSH)
Προκαλεί την ανάπτυξη του θυρεοειδούς αδένα και διεγείρει την εκκριτική του δραστηριότητα.

32 4. Ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH)
Ρυθμίζει την ανάπτυξη των ωοθυλακίων στη γυναίκα και διεγείρει την έκκριση της οιστραδιόλης από αυτά. Στον άνδρα διεγείρει την ανάπτυξη των σπερματικών σωληναρίων και τη σπερματογένεση.

33 5. Ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH)
Στις γυναίκες, προκλαλεί τη ρήξη του ωοθυλακίου και τη μετατροπή του σε ωχρό σωμάτιο. Επίσης, διεγείρει την εκκριτική λειτουργία του ωχρού σωματίου. Στους άνδρες, διεγείρει την εκκριτική λειτουργία των διάμεσων κυττάρων των όρχεων για παραγωγή της τεστοστερόνης.

34 6. Φλοιοτρόπος ορμόνη (ACTH)
Διεγείρει την ανάπτυξη του φλοιού των επινεφριδίων και ρυθμίζει την εκκριτική του λειτουργία (παραγωγή κορτικοειδών)

35 7. Μελανοτρόπος ορμόνη (MSH)
Διεγείρει την παραγωγή της μελανίνης και τη διασπορά της στα μελανοκύτταρα.

36 Οι ορμόνες που απελευθερώνονται στη νευρουπόφυση
Οι ορμόνες (οξυτοκίνη και αντιδιουρητική) παράγονται από τα νευροεκκριτικά κύτταρα του υποθάλαμου και μεταφέρονται μέσω των νευραξόνων στη νευρουπόφυση (αποθήκευση). Με το κατάλληλο ερέθισμα που φτάνει στον υπθάλαμο, οι ορμόνες αυτές ελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος.

37 1. Οξυτοκίνη Προκαλεί την έξοδο του γάλακτος από τους μαστούς
Διεγείρει τις συσπάσεις της μήτρας (τοκετός)

38 2. Αντιδιουρητική ορμόνη ή βαζοπρεσσίνη (ADH)
Ρυθμίζει την ποσότητα του νερού στα υγρά του σώματος και την ωσμωτική πίεση. Διεγείρει στους νεφρούς την επαναρρόφηση νερού από το πρόουρο, όταν η ωσμωτική πίεση είναι μεγαλύτερη από το φυσιολογικό όριο.

39 12.8 Περιφερικοί αδένες

40 1. Θυρεοειδής αδένας Βρίσκεται κάτω από το λάρυγγα, μπροστά από την αρχή της τραχείας Αποτελείται από δύο λοβούς Παράγει και εκκρίνει στο αίμα δύο είδη θυροξίνης (Τ4 και Τ3) και την καλσιτονίνη Η θυροξίνη Τ3 αναγνωρίζεται από τα κύτταρα στόχους και έχει ρυθμιστικό ρόλο σε αυτά.

41 (α) Θυροξίνη Διεγείρει την αερόβια αναπνοή και αυξάνει το ρυθμό του μεταβολισμού Βοηθά στη θερμορύθμιση, στη διατήρηση της πίεσης του αίματος, του καρδιακού ρυθμού και του μυικού τόνου σε φυσιολογικά επίπεδα Βοηθά στη φυσιολογική λειτουργία της πέψης και της αναπαραγωγής

42 Κατά την παιδική ηλικία, η θυροξίνη προάγει την ανάπτυξη του οργανισμού και την ωρίμανση του νευρικού συστήματος Όταν ο θυρεοειδής αδένας υπολειτουργεί (υποθυρεοειδισμός), το άτομο δεν αναπτύσσεται σωματικά ούτε διανοητικά → κρετινισμός Χαρακτηριστικά: Νανισμός Πνευματική καθυστέρηση Εάν διαγνωσθεί έγκαιρα κατά τη βρεφική ηλικία και χορηγηθούν στο βρέφος κανονικές ποσότητες θυροξίνης τότε προλαμβάνεται.

43 Κατά την ώριμη ηλικία: Υπερέκκριση θυροξίνης (υπερθυρεοειδισμός) οδηγεί στην εξόφθαλμη βρογχοκήλη Χαρακτηριστικά Εξοφθαλμία, διόγκωση του αδένα, απώλεια βάρους, υπερθερμία, εύκολη εφίδρωση (αυξημένες καύσεις), ταχυπαλμία, νευρικότητα και ψηλή πίεση Υπολειτουργία θυρεοειδή (υποθυρεοειδισμός) οδηγεί στο μυξοίδημα Μειωμένες καύσεις, αύξηση βάρους, υποθερμία, φυσική και πνευματική νωθρότητα, φουσκωμένο δέρμα (συσσώρευση μυξώδους υγρού),

44

45 Υποθυρεοειδισμός που προκαλεί βρογχοκήλη μπορεί να εμφανιστεί και λόγω διατροφής φτωχής σε ιώδιο.
Επανειλημμένα ερεθίσματα στον υποθάλαμο, προκαλούν έκκριση εκλυτικών παραγόντων που αναγκάζουν την αδενουπόφυση να εκκρίνει μεγάλες ποσότητες θυρεοειδοτρόπου ορμόνης → διόγκωση αδένα

46 (β) Καλσιτονίνη Είναι πρωτεινική ορμόνη
Ρόλος: διατήρηση της συγκέντρωσης του ασβεστίου στο αίμα Όταν η συγκέντρωση ασβεστίου υπερβεί τα φυσιολογικά επίπεδα, η καλσιτονίνη: προκαλεί εναπόθεση της πλεονάζουσας ποσότητας ασβεστίου στα οστά μειώνει στους νεφρούς την επαναρρόφηση του από το πρόουρο

47 2. Παραθυρεοειδής αδένας
Είναι τέσσερις, μικρού μεγέθους αδένες Βρίσκονται ενσωματωμένοι στην πίσω πλευρά του θυρεοειδή αδένα Παράγουν την παραθορμόνη ορμόνη που ρυθμίζει το μεταβολισμό των ιόντων ασβεστίου (Ca2+)στον οργανισμό

48 Παραθορμόνη Ευνοεί την αποάκρυνση ιόντων ασβεστίου από τα οστά και τα διοχετεύει στο αίμα Διεγείρει στους νεφρούς την επαναρρόφηση ιόντων ασβεστίου από το πρόουρο στο αίμα Ενεργοποιεί το μηχανισμό μετατροπής της προβιταμίνης D σε βιταμίνη D * Η βιταμίνη D, διεγείρει την απορρόφηση ιόντων ασβστίου από την τροφή στο λεπτό έντερο

49 Η καλσιτονίνη και η παραθορμόνη είναι ανταγωνιστικές ορμόνες.

50 Υπερπαραθυρεοειδισμός – απομακρύνονται μεγάλες ποσότητες ιόντων ασβεστίου από τα οστά (αδύνατα και μαλακά οστά). Αυξημένη συγκέντρωση ιόντων ασβεστίου στο αίμα → εναποτίθονται σε διάφορα οργανα (νεφρούς, μυς, πάγκρεας) εμποδίζοντας τη λειτουργία τους Υποπαραθυρεοειδισμός – μείωση της συγκέντρωσης ιόντων ασβεστίου στο αίμα Προκαλεί τέτανο των μυών (σπασμοί) που οδηγεί σε θάνατο Αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση αλάτων ασβεστίου με ενέσεις και με την παροχή παραθορμόνης.

51 3. Πάγκρεας Βρίσκεται κάτω και πίσω από το στομάχι Είναι μικτός αδένα:
Η εξωκρινής μοίρα εκκρίνει το παγκρεατικό υγρό στον παγκρεατικό πόρο που εκβάλλει στο δωδεκαδάκτυλο Η ενδοκρινείς μοίρα παράγει και εκκρίνει την γλυκαγόνη (α- κύτταρα) και την ινσουλίνη (β-κύτταρα) στο αίμα και ρυθμίζουν τον μεταβολισμό των υδατανθράκων.

52 Νησίδια του Langerhans – εκκριτικά κύτταρα του παγκρέατος

53 Ινσουλίνη Αυξημένη συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα (φυσιολογικά επίπεδα 90 mg/100ml) διεγείρει την έκκριση της ινσουλίνης από τα β-κύτταρα του παγκρέατος και προκαλεί αναστολή της γλυκαγόνης. Επιταχύνει την είσοδο της γλύκόζης στα κύτταρα Στο συκώτι, η γλυκόζη μετατρέπεται σε γλυκογόνο και αποθηκεύεται (γλυκογονογένεση) Όταν η ποσότητα γλυκόζης είναι υπερβολικά μεγάλη τότε μετατρέπεται η γλυκόζη σε γλυκογόνο στους μυς και σε αμινοξέα, ενώ στον υποδόριο ιστό μετατρέπεται σε λίπος.

54

55 Γλυκαγόνη Όταν η συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα μειωθεί, τότε μειώνεται η έκκριση της ινσουλίνης και εκκρίνεται η γλυκαγόνα από τα α-κύτταρα του παγκρέατος. Γίνεται υδρόλυση του γλυκογόνου (γλυκογονόλυση) στο συκώτι και προωθείται η γλυκόζη στο αίμα Διασπάται το λίπος στον υποδόριο ιστό, σε λιπαρά οξέα και προωθούνται στο αίμα

56 Σακχαρώδης διαβήτης Τύπου Ι: έλλειψη ινσουλίνης στο αίμα (μειωμένη παραγωγή από τα β-κύτταρα του παγκρέατος) – εμφανίζεται στην παιδική ηλικία Τύπου ΙΙ: μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης ή μη αναγνώριση των μορίων ινσουλίνης από τα κύτταρα – στόχους. Εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας πέραν των 40 ετών και οφείλεται στη παχυσαρκία ή σε κληρονομικούς χαρακτήρες

57 Διαταραχές σακχαρώδη διαβήτη
Υπεργλυκαιμία – αυξημένη γλυκόζη στο αίμα Γλυκοζουρία – αυξημένη γλυκόζη στα ούρα

58 Συμπτώματα Πολυουρία Πολυδιψία Πολυφαγία
Άσχημη μυρωδιά αέρα εκπνοής (ακετόνη) Απώλεια βάρους * Ελάττωση του ρΗ του αίματος → θάνατο

59 Τρόποι αντιμετώπισης Ο σακχαρώδης διαβήτης δε θεραπεύεται, αλλά ελέγχεται καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής του πάσχοντος ατόμου. Τύπου Ι: περιοδική χορήγηση ινσουλίνης Τύπου ΙΙ: ειδική δίαιτα, σωματική άσκηση, αντιδιαβητικά φάρμακα

60 Υπογλυκαιμία Οφείλεται στην υπερλειτουργία των β – κυττάρων του παγκρέατος → υπερέκκριση της ινσουλίνης στο αίμα Μείωση της συγκέντρωσης της γλυκόζης στο αίμα Μπορεί να οδηγήσει σε κώμα και θάνατο Αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση τροφής πλούσιας σε υδατάνθρακες ή με ενδοφλέβια παροχή γλυκόζης ή με χειρουργική επέμβαση στο πάγκρεας

61 4. Επινεφρίδια Δύο μικροί, ενδοκρινείς αδένες
Βρίσκονται στην άνω επιφάνεια των νεφρών Αποτελούνται από δύο μοίρες: τη μυελώδη μοίρα (εσωτερική) και τη φλοιώδη μοίρα (εξωτερική) Κάθε μοίρα έχει εκκριτικά κύτταρα με διαφορετική εμβρυική προέλευση και λειτουργία

62 Μυελώδης μοίρα Τα εκκριτικά της κύτταρα προέρχονται από τη διαφοροποίηση βλαστοκυττάρων κάτω από την επίδραση των γλυκοκορτικοειδών. «Μάχη ή φυγή»: σε περιπτώσεις φόβου, οργής, θυμού, στρες, έντονου ενθουσιασμού, η μυελώδης μοίρα δέχεται νευρικά ερεθίσματα από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και εκκρίνει την αδρεναλίνη και τη νορ-αδρεναλίνη. Η έκκριση των ορμονών προκαλέι στα κύτταρα – στόχους αντιδράσεις συναγερμού.

63

64 Αντιδράσεις «συναγερμού»
Γλυκογονόλυση – μετατροπή του γλυκογόνου σε γλυκόζη για απελευθέρωση ενέργειας Διάσπαση των λιπών και απελευθέρωση λιπαρών οξέων Αύξηση καρδιακών παλμών (μεταφορά γλυκόζης στους μυς) Διεύρυνση των βρόγχων και των βρογχιδίων - επιτάχυνση αναπνοής Συστολή των αιμοφόρων αγγείων του δέρματος (ωχρό δέρμα) Επιβράδυνση λειτουργίας των λείων μυών (πεπτικό σύστημα και νεφρούς) Ανόρθωση των τριχών του δέρματος – να φαίνεται ο οργανισμός μεγαλύτερος και πιο επικίνδυνος στον αντίπαλο του

65

66 Φλοιώδης μοίρα Διεγείρεται από ορμονικά ερεθίσματα (φλοιοτρόπος ορμόνη) και αντιδρά σε καταστάσεις στρες (περιπτώσεις πυρετού και ασθενειών) Η ταχύτητα της αντίδρασης είναι μικρή και μακράς διάρκειας Τα εκκριτικά κύτταρα εκκρίνουν τα κορτικοειδή (στεροειδούς σύστασης)

67 Κορτικοειδή Γλυκοκορτικοειδή (κορτιζόλη)
Αλατοκορτικοειδή (αλδοστερόνη) Σεξοτρόπα κορτικοειδή (τεστοστερόνη, οιστραδιόλη)

68 Γλυκοκορτικοειδή Διεγείρουν τους αντιφλεγμονώδεις μηχανισμούς
Αναστέλλουν τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος Δρουν εναντίον του άγχους Διεγείρουν τη γλυκονεογένεση Μειώνουν τη χρησιμοποίηση της γλυκόζης και ευνοούν τη χρησιμοποίηση των λιπών Αυξάνουν τη σύνθεση γλυκογόνου

69 Αλατοκορτικοειδή Ρυθμίζουν το μεταβολισμό των διαφόρων αλάτων – αύξηση επαναρρόφησης των ιόντων Na και Cl και την απέκκριση ιόντων K Επαναρρόφηση νερού από το πρόουρο → αύξηση αρτηριακής πίεσης

70 Σεξοτρόπα κορτικοειδή
Προκαλούν την ανάπτυξη των δευτερεύοντων χαρακτηριστικών του φύλου Υπολειτουργία (μειωμένη παραγωγή αλδοστερόνης και κορτιζόλης) → νόσος του Addison Υπερλειτουργία → νόσος του Cushing

71 Νόσος του Addison Υπόταση (αυξημένη αποβολή ιόντων Να, Cl και νερού με τα ούρα) Αυξημένες ποσότητες ιόντων Κ στο αίμα Μειωμένη ικανότητα αντιμετώπισης στρες Αδυναμία και έντονη κούραση Τριχόπτωση Σκούρο δέρμα * Αντιμετωπίζεται με χορήγηση κορτικοειδών και με διαιτολόγιο πλούσιο σε Να και Cl και φτωχό σε Κ

72

73 Νόσος του Cushing Λεπτά άκρα (διάσπαση πρωτεινών)
Χοντρό σώμα και πρόσωπο (αποθήκευση λίπους) Σακχαρώδης διαβήτης Υπέρταση Πυκνή τριχοφυία * Αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση και ακτινοβολία

74

75 5. Θύμος αδένας Βρίσκεται στη θωρακική κοιλότητα κοντά στην καρδία
Ο αδένας αναπτύσσεται με τη γέννηση ενός ανθρώπου μέχρι την εφηβεία και στη συνέχεια συρρικνώνεται και ατροφεί Είναι μικτός αδένας: Εφοδιάζει τα λεμφογάγγλια με Τ- λεμφοκύτταρα Εκκρίνει την ορμόνη θυμοσίνη, που ωριμάζει τα λεμφοκύτταρα και τα διαφοροποιεί σε ενεργά.

76 6. Επίφυση Αποτελείται από μια μάζα ιστού κοντά στο κέντρο του εγκεφάλου. Εκκρίνει την ορμόνη μελατονίνη Επηρεάζει τη χρονική περίοδο που το άτομο μπαίνει στην εφηβεία (μείωση της ορμόνης, επιτρέπει την ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων

77 12.9 Οι ορμόνες του πεπτικού σωλήνα
Ορμόνη Όργανο που την παράγει Ερέθισμα που προκαλεί την έκκριση της Δράση Γαστρίνη Στομάχι Είσοδος τροφής στο στομάχι Διεγείρει την έκκριση του πεψινογόνου και του HCl Χολοκυστοκινίνη Δωδεκαδάκτυλο Είσοδος λιπαρών ουσιών Διεγείρει τη χοληδόχο κύστη για να εκχύσει τη χολή και το πάγκρεας για να εκκρίνει τα παγκρεατικά ένζυμα Σεκρετίνη Είσοδος όξινου χυμού στο δωδεκαδάκτυλο Διεγείρει την έκχυση του NaHCO3 από το πάγκρεας Εντερογαστρίνη Αναστέλλει προσωρινά τις περισταλτικές κινήσεις του στομαχιού

78 12.10 Προσταγκλαντίνες Είναι χημικά μηνύματα που παράγονται από παρακρινή κύτταρα ιστών σε όλα σχεδόν τα όργανα του σώματος Είναι παράγωγα λιπαρών οξέων Λαμβάνουν μέρος σε διάφορες ρυθμιστικές λειτουργίες των οργανικών συστημάτων

79 Ανοσοποιητικό σύστημα – προάγουν πολλές από τις εκδηλώσεις των φλεγμονών π.χ. πόνο και πυρετό
Αναπαραγωγικό σύστημα – παίζουν ρόλο στην ωοθυλακιορρηξία Στο σπέρμα του άνδρα οι προσταγκλαντίνες κατά τη σεξουαλική επαφή, περιορίζουν τη βλέννα του τραχήλου της μήτρας και προκαλούν συσπάσεις στους λείους μυς του κόλπου και της μήτρας Κυκλοφορικό σύστημα – για τη δράση των αιμοπεταλίων (πήξη του αίματος) Απεκκριτικό σύστημα – προάγουν την αγγειοδιαστολή στη μυελώδη μοίρα των νεφρών (αύξηση της παραγωγής ούρων)

80 Οι λειτουργίες των προσταγκλαντίων αναστέλλονται από την ασπιρίνη (αντιπυρετικό και παυσίπονο)
Αναστέλλει τη δράση του ενζύμου, που καταλύει την παραγωγή προσταγκλαντινών από το πρόδρομο μόριο, το αραχιδονικό οξύ