ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2

3

4

5

6 ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Ι. Ν. Παρασκευόπουλος Ομότιμος Καθηγητής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών 6

7

8 έτσι ώστε να μας δίνουν τον αριθμό 100.
Να διευθετήσετε τέσσερα (4) εννιάρια (9) έτσι ώστε να μας δίνουν τον αριθμό 100.

9 Πόσα τετράγωνα βλέπεις στο σχήμα ;
Πόσα τετράγωνα βλέπεις στο σχήμα ;

10 Να φυτέψετε τέσσερα (4) δέντρα που θα απέχουν OΛΑ ίση απόσταση μεταξύ τους.

11

12 Να ενώσεις και τις 9 τελείες με τέσσερις ευθείες γραμμές,
Να ενώσεις και τις 9 τελείες με τέσσερις ευθείες γραμμές, χωρίς να σηκώνεις το μολύβι από το χαρτί (μονοκοντυλιά). • • • • • •

13 Να ενώσεις και τις 9 τελείες με τέσσερις ευθείες γραμμές,
Να ενώσεις και τις 9 τελείες με τέσσερις ευθείες γραμμές, χωρίς να σηκώνεις το μολύβι από το χαρτί (μονοκοντυλιά). • • • • • •

14 της «κάθετης» και της «πλάγιας» σκέψης.
Κάθετη σκέψη Πλάγια σκέψη Σχηματική παράσταση της «κάθετης» και της «πλάγιας» σκέψης.

15 ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΙΔΕΩΝ
Κατιδεασμός (brainstorming) - (Osborn) Πλάγια σκέψη (lateral thinking)-(de Bono) Οι 73 ερωτήσεις SCAMPER που κεντρίζουν τη δημιουργική σκέψη Τεχνική «κατάλογος χαρακτηριστικών» - (Crawford) Προκρούστειοι συνδυασμοί - (Whiting) Συνεκτική μέθοδος - (Gordon) • Βιονική μέθοδος • Συμβολικές αναλογίες – Αλληγορίες • Οξύμωρο σχήμα Το πρότυπο «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων – ΔΕΠ»

16 Δημιουργική σκέψη Η ικανότητα του ανθρώπινου νου να παράγει πολλές πρωτόγνωρες, πρωτότυπες, καινοτόμες, «έξυπνες» εναλλακτικές ιδέες - λύσεις. Αντιπροσωπεύει την ευρηματικότητα και την εφευρετικότητα του ανθρώπου. Είναι ο καμβάς της καινοτομίας. 16

17 Η δημιουργική σκέψη σε περιόδους κρίσης Πενία τέχνας κατεργάζεται !
Η δημιουργική σκέψη σε περιόδους κρίσης Πολλές…πολλές πρωτότυπες ιδέες! Δικλείδα στα αδιέξοδα! Ασπίδα στην κατάθλιψη! Πενία τέχνας κατεργάζεται !

18 ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 1566/1985 Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Άρθρο 1 Σκοπός – Γλώσσα Σκοπός της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι να συμβάλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά. Ειδολογικός σκοπός 18

19 Ερευνητικό εύρημα Περί την Δ΄ τάξη του δημοτικού
Ερευνητικό εύρημα Περί την Δ΄ τάξη του δημοτικού τα παιδιά παρουσιάζουν κάμψη στις δημιουργικές τους ικανότητες. Έγκλημα της Εκπαίδευσης

20

21 Το «αποπαίδι» της Εκπαίδευσης
Δημιουργική Σκέψη Το «αποπαίδι» της Εκπαίδευσης Εξεταστικό σύστημα Πανελλαδικές εξετάσεις Εκπαίδευση εκπαιδευτικών

22 ΔΟΜΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΝΟΗΣΗΣ
ΔΟΜΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΝΟΗΣΗΣ Εσωτερική επεξεργασία Υλικά Προϊόντα 22

23 πρωτότυπων, καινοτόμων,
Εύρεση της μίας λύσης, της λογικής Εντύπωση, διατήρηση, ανάπλαση Εύρεση πολλών πρωτότυπων, καινοτόμων, πρωτόγνωρων λύσεων Αποκωδικοποίηση ερμηνεία, κατανόηση Μνήμη Μνήμη Κριτική σκέψη Κριτική σκέψη Δημιουργική σκέψη Πρόσληψη Υλικά Προϊόντα

24 Tι γίνεται σε μια τυπική σχολική τάξη;
  Το είδος του ΕΡΓΟΥ και το είδος των ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ δραστηριοποιούν  και συγχρόνως καλλιεργούν  διαφορετικές ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ.

25 Tι γίνεται σε μια τυπική σχολική τάξη;
Αφήγηση → Ακρόαση Πρόσληψη Ερωτήσεις του τύπου: ‒ «Πότε έγινε η έξοδος του Μεσολογγίου»; ‒ «Ποιο είναι το μεγαλύτερο βουνό της Ευρώπης»; ‒ «Ποιο είναι το Πυθαγόρειο θεώρημα»; Μνήμη ‒ «Στο βουνό ή στη θάλασσα είναι μεγαλύτερη η ατμοσφαιρική πίεση»; ‒ «Σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν οι ιστορικές έννοιες: κίνημα, πραξικόπημα, στάση, επανάσταση»; ‒ «Γιατί οι Έλληνες νίκησαν τον Δράμαλη στα Δερβενάκια»; ‒ «Να λυθεί η εξίσωση: x2+ 4 = 13» . Κριτική σκέψη ‒ «Τι θα συνέβαινε, αν…;» (αν γίνει συγχρόνως κάποια αλλαγή στα δεδομένα) ‒ «Να βρούμε πολλές εναλλακτικές, πρωτότυπες, λύσεις για…;» (για να επιτευχθεί κάποιος σκοπός). Δημιουργική σκέψη

26 Tι γίνεται σε μια τυπική σχολική τάξη;
Αφήγηση → Ακρόαση Πρόσληψη Ερωτήσεις του τύπου: ‒ «Πότε έγινε η έξοδος του Μεσολογγίου» ; ‒ «Ποιο είναι το μεγαλύτερο βουνό της Ευρώπης» ; ‒ «Ποιο είναι το Πυθαγόρειο θεώρημα» ; Μνήμη

27 Tι γίνεται σε μια τυπική σχολική τάξη;
Ερωτήσεις του τύπου: ‒ «Στο βουνό ή στη θάλασσα είναι μεγαλύτερη η ατμοσφαιρική πίεση» ; ‒ «Σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν οι ιστορικές έννοιες: κίνημα, πραξικόπημα, στάση, επανάσταση» ; ‒ «Γιατί οι Έλληνες νίκησαν τον Δράμαλη στα Δερβενάκια» ; ‒ «Να λυθεί η εξίσωση: x2+ 4 = 13» . Κριτική σκέψη

28 Tι γίνεται σε μια τυπική σχολική τάξη;
Ερωτήσεις του τύπου: ‒ «Τι θα συνέβαινε, αν…;» (αν γίνει συγχρόνως κάποια αλλαγή στα δεδομένα) ‒ «Να βρούμε πολλές εναλλακτικές, πρωτότυπες, λύσεις για…;» (για να επιτευχθεί κάποιος σκοπός). Δημιουργική σκέψη

29 ΠΟΥ ΚΕΝΤΡΙΖΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
ΔΥΟ ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΚΕΝΤΡΙΖΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ α) «Τι θα συνέβαινε, αν…» β) «Να βρούμε πολλές λύσεις για…»

30 Τι θα συνέβαινε, αν η άνωση των υγρών έκανε, προς στιγμή, απεργία – στάση εργασίας.

31 Να βρούμε πολλούς τρόπους να διαιρέσουμε ακέραιο δια κλάσματος.
Να βρούμε πολλούς τρόπους να διαιρέσουμε ακέραιο δια κλάσματος.

32 Τι θα συνέβαινε στο παραμύθι «Κοκκινοσκουφίτσα», αν αλλάξουμε κάποια πρόσωπα και πράγματα;

33 Κυριακάτικη έξοδος: Τι έγινε το δεύτερο αυτοκίνητο;
Κυριακάτικη έξοδος: Τι έγινε το δεύτερο αυτοκίνητο;

34 Ερωτήσεις ;;; Αυτές καθορίζουν ποια λειτουργία του νου μας
Αυτές καθορίζουν ποια λειτουργία του νου μας θα ενεργοποιηθεί Αυτές κάνουν τη διαφορά ! Κατανόηση Μνήμη Κριτική σκέψη Δημιουργική σκέψη

35 Τα 13 πουλιά επάνω στο δέντρο
Τα 13 πουλιά επάνω στο δέντρο και ο κυνηγός !

36 Κριτική σκέψη Πρόσληψη Δημιουργική σκέψη Μνήμη
Αναπαραγωγικές λειτουργίες Παραγωγικές λειτουργίες Ανώτερες λειτουργίες (Higher – Order - Thinking = HOT) 36

37 Το "ταγκό" της αποτελεσματικότητας: Συνέργεια Δημιουργικής και Κριτικής Σκέψης
Για την επίλυση ενός προβλήματος πρώτα Δημιουργική Σκέψη: Εφευρετικότητα για να βρούμε πολλές εναλλακτικές λύσεις μετά Κριτική Σκέψη: Λογικότητα για να επιλέξουμε την προσφορότερη

38 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Γλωσσικές δοκιμασίες Εικονογραφημένες δοκιμασίες Ασυνήθεις χρήσεις Συνέπειες Τροποποιήσεις Τίτλοι επεισοδίων Συμπλήρωση: κύκλων, τετραγώνων, γραμμών, άσημων σχημάτων

39 Να γράψεις όλες τις πιθανές χρήσεις που μπορείς να σκεφθείς για :
ΑΣΥΝΗΘΕΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ Να γράψεις όλες τις πιθανές χρήσεις που μπορείς να σκεφθείς για : Ένα τούβλο Μια εφημερίδα Ένα κοινό μολύβι Μια ζώνη παντελονιού Μια συρμάτινη κρεμάστρα Ένα κομμάτι σχοινί Έναν συνδετήρα Ένα μεταχειρισμένο ελαστικό

40 « Γράψε όσο το δυνατόν περισσότερες χρήσεις μπορείς να σκεφθείς για ένα παπούτσι »
Να καρφώσουμε ένα καρφί Να σπάμε ένα καρύδι Να σπάμε ένα αμύγδαλο Να σκοτώσουμε μια κατσαρίδα Να καρφώνουμε μια πρόκα Να σπάμε κουκούτσια Να κρύβω μέσα πράγματα Να κρατάμε την πόρτα ανοικτή Να σκοτώσω μια σφήκα Για σταχτοδοχείο Να το κλωτσάμε αντί για μπάλα Να σκοτώνω μια μύγα Να πάρουμε το δέρμα του Να παράγουμε ήχους Για γλάστρα Να κουβαλάμε νερό Να κτυπήσω κάποιον, για άμυνα Για κάθισμα κούκλας Να κουβαλάμε χώμα Για συλλογή παπουτσιών Να κάνουμε θόρυβο Να πάρουμε τα κορδόνια του

41

42

43 Θα ήθελα τώρα εσύ να σκεφτείς και να μου γράψεις :
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Θα ήθελα τώρα εσύ να σκεφτείς και να μου γράψεις : Τι θα συνέβαινε στον σύγχρονο άνθρωπο και στο περιβάλλον του, αν όλοι ξαφνικά έχαναν την ακοή τους. Τι θα συνέβαινε στη χώρα μας, αν έξι μήνες το χρόνο έβρεχε ασταμάτητα και τους άλλους έξι είχε ανομβρία. Τι θα συνέβαινε στον σημερινό άνθρωπο, αν ο καθένας μας ζούσε 200 χρόνια. Τι θα συνέβαινε αν οι άνθρωποι δεν ένιωθαν το κρύο. Πως θα ήταν η Ελλάδα, αν δεν υπήρχαν τα νησιά γύρω της, αν όλη η ξηρά της ήταν ενωμένη.

44

45

46

47 Αν ήσουν ΜΑΓΟΣ και είχες τη δύναμη, ποια πράγματα θα έκανες :
ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ Αν ήσουν ΜΑΓΟΣ και είχες τη δύναμη, ποια πράγματα θα έκανες : Μεγαλύτερα για να είναι αναπαυτικότερα. Γλυκύτερα για να είναι νοστιμότερα. Ψηλότερα για να είναι ωραιότερα.

48

49

50

51

52 ΤΙΤΛΟΙ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ

53

54

55

56 56

57

58

59

60

61

62

63

64 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Ποσότητα ιδεών (πνευματική ευχέρεια) Διαφορετικά είδη ιδεών (πνευματική ευκαμψία) Σπανιότητα-μοναδικότητα ιδεών (πρωτοτυπία)

65 ΑΣΥΝΗΘΕΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ : Το παπούτσι
ΑΣΥΝΗΘΕΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ : Το παπούτσι Να καρφώσουμε ένα καρφί Να σπάμε ένα καρύδι Να σπάμε ένα αμύγδαλο Να σκοτώσουμε μια κατσαρίδα Να καρφώνουμε μια πρόκα Να σπάμε κουκούτσια Να κρύβω μέσα πράγματα Να κρατάμε την πόρτα ανοικτή Να σκοτώσω μια σφήκα Να σκοτώνω μια μύγα Να το κλωτσάμε αντί για μπάλα Για σταχτοδοχείο Να πάρουμε το δέρμα του Να παράγουμε ήχους Για γλάστρα Να κουβαλάμε νερό Να κτυπήσω κάποιον, για άμυνα Για κάθισμα κούκλας Να κουβαλάμε χώμα Για συλλογή παπουτσιών Να κάνουμε θόρυβο Να πάρουμε τα κορδόνια του Πνευματική ευλυγισία: 21-7=14 Πνευματική ευχέρεια: 22-1=21 Πρωτοτυπία = 10

66 ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ Παιδιά – Έφηβοι γενικού πληθυσμού (ως ˝εν δυνάμει˝ - ˝εν εξελίξει˝) γνωστική ικανότητα Ενήλικοι εγνωσμένης υψηλής δημιουργικής παραγωγής (ως τελικό προϊόν) Ιδρύθηκε το 1995 και λειτουργεί στη Φιλοσοφική Σχολή, Τομέας Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

67 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Ευαισθησία στα προβλήματα του περιβάλλοντος Αισιόδοξη διάθεση «Επιπόλαιος» ενθουσιασμός Πνευματική ευλυγισία Σχετική αδιαφορία για το κοινώς παραδεγμένο Επώαση του προβλήματος: Αντίσταση στην πρόωρη «επίλυση» Επεξεργασία των ιδεών: Διάνθιση με λεπτομέρειες, μακιγιάζ των ιδεών Χιούμορ

68

69

70

71 Διαφήμιση της ΔΕΗ για τον περιορισμό
της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος.

72 Ο ψυχισμός του ανθρώπου σύμφωνα με τη Φροϋδική θεωρία .
Ο ψυχισμός του ανθρώπου σύμφωνα με τη Φροϋδική θεωρία . (Ξυλόγλυπτο συλλογής Bettman Archives)

73 ΕΜΠΟΔΙΑ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
ΕΜΠΟΔΙΑ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ Οι προηγούμενες εμπειρίες – Οι παγιωμένες συνήθειες «Απαγκίστρωση – αποδικτύωση από τις έτοιμες λύσεις». Η απόλυτη κυριαρχία της λογικής «Συνέργεια δημιουργικότητας και λογικότητας: Το τ α γ κ ό της αποτελεσματικότητας». Η έλλειψη εμπιστοσύνης στις δημιουργικές μας ικανότητες «Όλοι μας, και συ, μπορούμε να σκεφθούμε δημιουργικά: Τόλμησε! Κάνε το πρώτο βήμα!». Ο φόβος των σφαλμάτων και της γελοιοποίησης «Όποιος φοβάται μήπως πέσει, είναι καταδικασμένος να σέρνεται!». (συνεχίζεται…)

74

75 ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ Παιδιά – Έφηβοι γενικού πληθυσμού (ως ˝εν δυνάμει˝ - ˝εν εξελίξει˝) γνωστική ικανότητα Ενήλικοι εγνωσμένης υψηλής δημιουργικής παραγωγής (ως τελικό προϊόν) Ιδρύθηκε το 1995 και λειτουργεί στη Φιλοσοφική Σχολή, Τομέας Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

76 ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ
ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ 1. Η δημιουργική σκέψη είναι καθολικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό (συνεχής μεταβλητή). «Μπορείς και συ να σκέφτεσαι δημιουργικά». 2. Η δημιουργική σκέψη, με κατάλληλη άσκηση και αγωγή, μπορεί να αυξηθεί. 3. Η ποσότητα εμπεριέχει την ποιότητα: «Εν τω πολλώ το ευ». 4. Οι πρωτότυπες ιδέες παράγονται στην τελευταία φάση, περί το τέλος , της δημιουργικής προσπάθειας «Οι πρωτότυπες ιδέες είναι όψιμες». 5. Περί την Δ΄ τάξη του δημοτικού τα παιδιά παρουσιάζουν κάμψη στις δημιουργικές ικανότητες. 6. Η συνάφεια μεταξύ κριτικής σκέψης και της δημιουργικής σκέψης είναι χαμηλή: Τέσσερις γνωστικοί τύποι.

77 μόνον όταν την ανοίξεις !
Η Δημιουργική Σκέψη είναι σαν την ομπρέλα ! Κάνει τη δουλειά της, μόνον όταν την ανοίξεις ! 77

78 ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ
ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ 1. Η δημιουργική σκέψη είναι καθολικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό (συνεχής μεταβλητή). «Μπορείς και συ να σκέφτεσαι δημιουργικά». 2. Η δημιουργική σκέψη, με κατάλληλη άσκηση και αγωγή, μπορεί να αυξηθεί. 3. Η ποσότητα εμπεριέχει την ποιότητα: «Εν τω πολλώ το ευ». 4. Οι πρωτότυπες ιδέες παράγονται στην τελευταία φάση, περί το τέλος , της δημιουργικής προσπάθειας «Οι πρωτότυπες ιδέες είναι όψιμες». 5. Περί την Δ΄ τάξη του δημοτικού τα παιδιά παρουσιάζουν κάμψη στις δημιουργικές ικανότητες. 6. Η συνάφεια μεταξύ κριτικής σκέψης και της δημιουργικής σκέψης είναι χαμηλή: Τέσσερις γνωστικοί τύποι.

79 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Ελλιπείς αναλογίες Ταξινομήσεις Σειροθετήσεις Παραδοξότητες Γλωσσικές και εικονογραφημένες

80 Το τραπέζι έχει συρτάρια, το παντελόνι έχει… ;
ΕΛΛΙΠΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ Το τραπέζι έχει συρτάρια, το παντελόνι έχει… ; Ο επιβάτης έχει εισιτήριο, το γράμμα έχει… ; Το καντήλι έχει φιτίλι, το στυλό έχει… ;

81 ΕΛΛΙΠΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΕΣ
ΕΛΛΙΠΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΕΣ

82 Ορισμός εννοιών Τι είναι σκύλος ; Τι είναι οικοδόμημα ;

83 ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ
ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΛΟΓΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΙ Υψηλή επίδοση και στις δύο ικανότητες ΜΟΝΟΝ Υψηλή κριτική σκέψη Χαμηλή δημιουργική σκέψη Χαμηλή κριτική σκέψη Υψηλή δημιουργική σκέψη ΠΑΙΔΙΑ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΕΣ Χαμηλή επίδοση

84 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΥ ΜΑΘΗΤΗ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΥ ΜΑΘΗΤΗ Δείχνει έντονη περιέργεια. Δείχνει ευαισθησία για ό,τι γίνεται γύρω του. Συλλαμβάνει τα «κρίσιμα» σημεία στη δομή και στην πορεία των φαινομένων. Ζει έντονα ό,τι γίνεται γύρω του. Έχει σπάνια δύναμη να «βλέπει» νοερά νέες δομές και διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων. Εκφράζει τις λύσεις του κατά ποικίλους τρόπους: με ζωγραφική απεικόνιση, πεζό λόγο, δραματοποίηση, τεχνικά μέσα. Παράγει έργα που έχουν πρωτοτυπία, εκφραστικότητα, δυναμικότητα. (συνεχίζεται…)

85 Παράγει νέες ιδέες και λύσεις, ακόμη και για κοινά προβλήματα.
(…συνέχεια από προηγούμενη σελίδα) Παράγει νέες ιδέες και λύσεις, ακόμη και για κοινά προβλήματα. Επινοεί και κατασκευάζει νέα μηχανικά μέσα. Προσαρμόζεται εύκολα σε νέες καταστάσεις και τις απολαμβάνει. Συχνά έρχεται σε σύγκρουση με την παραδεγμένη τάξη πραγμάτων και την αμφισβητεί. Μεταβιβάζει εύκολα μια μάθηση και την εφαρμόζει σε άλλες εντελώς διαφορετικές καταστάσεις. Δείχνει ενδιαφέρον για τις εικαστικές τέχνες. Απεχθάνεται τις ρουτίνες (καλλιγραφία, αντιγραφή). Έχει χιούμορ.

86 3% Ο επιθυμητός γνωστικός τύπος ˝Ιδανικός˝ μαθητής ˝Νευρωτικός˝ ,
ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΛΟΓΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΙ Υψηλή επίδοση και στις δύο ικανότητες ΜΟΝΟΝ Υψηλή κριτική σκέψη Χαμηλή δημιουργική σκέψη Χαμηλή κριτική σκέψη Υψηλή δημιουργική σκέψη ΠΑΙΔΙΑ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΕΣ Χαμηλή επίδοση ˝Νευρωτικός˝ , αυτο-καταπιεζόμενος στερεοτυπικός παπαγάλος Άτομο με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες 3%

87 Δημιουργικός μαθητής είναι
Δημιουργικός μαθητής είναι « Άτομο με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες ! »

88

89

90 Ο συγκλινάκιας Ο αποκλινάκιας

91 Δημιουργική σκέψη και Ελληνική Εκπαίδευση
Δημιουργική σκέψη και Ελληνική Εκπαίδευση

92 Το «αποπαίδι» της Εκπαίδευσης
Δημιουργική Σκέψη Το «αποπαίδι» της Εκπαίδευσης Εξεταστικό σύστημα Πανελλαδικές εξετάσεις Εκπαίδευση εκπαιδευτικών

93 Το “ΚΛΕΙΔΙ” είναι οι Ε Ξ Ε ΤΑ Σ Ε Ι Σ
Οι παντός ΕΙΔΟΥΣ εξετάσεις. Το ΕΙΔΟΣ – ο ΤΥΠΟΣ των ερωτήσεων.

94 Να κοιτάξετε έξω από το παράθυρο της αίθουσας και να γράψετε όσο το δυνατόν περισσότερα πράγματα που θα δείτε.

95 ΕΙΔΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ (στις παντός είδους εξετάσεις)
ΕΙΔΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ (στις παντός είδους εξετάσεις) Γνώσεων (Μνήμης) 20% Κρίσεως Συγκλίνουσας- κριτικής σκέψης 50% Δημιουργικής σκέψης 30%

96 Το «αποπαίδι» της Εκπαίδευσης
Δημιουργική Σκέψη Το «αποπαίδι» της Εκπαίδευσης Εξεταστικό σύστημα Πανελλαδικές εξετάσεις Εκπαίδευση εκπαιδευτικών

97 ΚΛΕΙΔΟΥΧΟΣ όμως είναι Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

98

99 ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΟΡΘΗΣ ΛΥΣΗΣ « Διανοητικού Μονισμού »
Θεοποίηση ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΟΡΘΗΣ ΛΥΣΗΣ Σύνδρομο « Διανοητικού Μονισμού »

100 Ασχολήσου και με τις λανθασμένες απαντήσεις !

101 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - ΓΟΝΕΩΝ Απόκτηση γνώσεων για τη φύση και την αγωγή της δημιουργικής σκέψης . Πρακτική άσκηση στις ειδικές τεχνικές και στις ερωτήσεις που κεντρίζουν τη δημιουργική σκέψη . Αυτογνωσία – Αποδέσμευση δικών τους δημιουργικών ικανοτήτων – Αλλαγή στάσης . Να δίνουν οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς το ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

102 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ : ΤΡΕΙΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ TΡΟΠΟΙ
α) Ένταξη δημιουργικής σκέψης μέσα στην ύλη των διδασκόμενων μαθημάτων β) Διαμόρφωση μιας γενικότερης δημιουργικής ατμόσφαιρας στην όλη σχολική ζωή γ) Εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης σε τακτή ώρα του διδακτικού προγράμματος

103 ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΗΝ ΥΛΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΑΣΚΟΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΗΝ ΥΛΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΑΣΚΟΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ • Δημιουργικές ασκήσεις του τύπου: α) « Τι θα συνέβαινε, αν άλλαζε κάτι … » β) « Να βρούμε, πολλές λύσεις για … πολλές χρήσεις για … πολλούς λόγους για … »

104 Δημιουργικές ασκήσεις του τύπου: «Να βρούμε πολλές λύσεις για…»
Να βρουν τα παιδιά άλλους, πολλούς τρόπους για μέτρηση του ύψους, του χρόνου, του νερού, του αέρα (Μαθηματικά). Να βρουν πολλούς τρόπους να πλένουν τα παιδιά ευχαρίστως τα δόντια τους· να μην τρώνε γλυκά · να διατηρούν το σχολείο καθαρό (Αγωγή Υγείας). Να βρουν πολλούς εναλλακτικούς τίτλους σε κείμενο που διάβασαν (Γλώσσα). Να βρουν τρόπους να μειωθούν τα παιδικά ατυχήματα, οι δηλητηριάσεις, οι πνιγμοί (Αγωγή Υγείας). Να βρουν πολλούς τρόπους να προστατέψουμε τα απειλούμενα για εξαφάνιση ζώα, φυτά (Περιβαλλοντική αγωγή). Να βρουν πολλούς τρόπους να προστατέψουν την πολιτιστική μας κληρονομιά (Αγωγή του Πολίτη). Να βρουν άλλες λέξεις, αντί του όρου «παρονομαστής», στα κλάσματα (Μαθηματικά). Να βρουν πολλούς τρόπους να μειώσουν τα ορθογραφικά λάθη (Γλώσσα). Να συμπληρώσουμε το τέλος μιας ιστορίας ‒ ενός επεισοδίου με όσο το δυνατόν περισσότερες πρωτότυπες εκδοχές»; (Λογοτεχνία). (συνεχίζεται…)

105 (…συνέχεια από προηγούμενη σελίδα)
Να βρουν τρόπους για να μαθαίνουν καλύτερα τα μαθήματα (Ιστορία, Γεωγραφία, Μαθηματικά κ.ά.). Να βρουν πολλούς τρόπους για να προλαβαίνουν να εκτελούν όλες τις κατ΄ οίκον σχολικές εργασίες τους (Οργάνωση του χρόνου). Να βρουν πολλούς τρόπους για να μειώσουν τις απουσίες των μαθητών από τα μαθήματα· να έρχονται στο σχολείο στην ώρα τους κ.τ.ό. Να βρουν πολλούς τρόπους για αποφυγή του καπνίσματος, των ναρκωτικών κ.τ.ό. Να βρουν πολλούς τρόπους για να αυξήσουν την αυτοεκτίμησή τους· το γόητρό τους. Να βρουν πολλούς τρόπους για αντιμετώπιση της βίας στο σχολείο, στη γειτονιά, στα γήπεδα. Να σκεφτούν και να γράψουν, χρησιμοποιώντας την τεχνική «κατάλογος χαρακτηριστικών», πολλές πιθανές εκδοχές μιας ιστορίας που μόλις επεξεργάστηκαν, αλλάζοντας τις ιδιότητες των ηρώων· τους σκοπούς που επιδιώκει ο καθένας τους· τις δυσκολίες που συναντά ο καθένας τους· τον τόπο, τον χρόνο, τον ρυθμό με τον οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα· την τελική έκβαση κ.τ.ό. (Λογοτεχνία). Να βρούμε πολλούς, εναλλακτικούς, πρωτότυπους τρόπους για να περιγράψουμε την «Έξοδο του Μεσολογγίου»∙ (Ιστορία).

106 Δημιουργικές ασκήσεις του τύπου: «Τι θα συνέβαινε, αν…»
Τι θα συνέβαινε, αν έπαυε, προς στιγμήν, να ισχύει η αρχή της άνωσης των υγρών; («Η άνωση να κάνει στάση εργασίας!») (Φυσική). Τι θα συνέβαινε, αν δεν είχαν εφευρεθεί οι κλασματικοί αριθμοί, οι συμμιγείς αριθμοί; (Μαθηματικά). Αν, προς στιγμήν, ξεχάσεις την τεχνική της διαίρεσης ακεραίων (την τεχνική του πολλαπλασιασμού), με ποιους άλλους τρόπους (να βρεις πολλούς) μπορείς να κάνεις διαιρέσεις (να κάνεις πολλαπλασιασμούς); Τι θα συνέβαινε, αν από τα μουσικά όργανα υπήρχε μόνο το τύμπανο· ή μόνον η φλογέρα; (Μουσική). Τι θα συνέβαινε, αν στα γραπτά κείμενα δεν αφήναμε διάστημα ανάμεσα στις λέξεις της πρότασης; (Γλώσσα). Τι θα συνέβαινε, αν απλοποιούσαμε την ορθογραφία των φωνηέντων, χρησιμοποιώντας μόνον το «όμικρον», μόνον το «γιώτα» και μόνον το «έψιλον»; (Γλώσσα). Τι θα συνέβαινε, αν οι ποιητές δεν επέτρεπαν στους μουσουργούς να μελοποιήσουν τα ποιήματά τους; (Λογοτεχνία). Τι θα συνέβαινε, αν από ένα κείμενο που μόλις επεξεργαστήκατε, να διαγράψουμε όλα τα επιρρήματα∙ ή όλα τα επίθετα; (Λογοτεχνία). (συνεχίζεται…)

107 Τι θα συνέβαινε, αν το νερό ψυχόμενο συστελλόταν; (Φυσική).
(…συνέχεια από προηγούμενη σελίδα) Τι θα συνέβαινε, αν τα νησιά της χώρας μας ήταν ενωμένα με την ηπειρωτική στεριά; (Γεωγραφία). Τι θα συνέβαινε, αν το νερό ψυχόμενο συστελλόταν; (Φυσική). Τι θα συνέβαινε, αν το νερό έπαυε να εξατμίζεται»; (Φυσική). Πώς θα ήταν σήμερα η θρησκευτική ζωή των ανθρώπων, αν ο Χριστός δεν ερχόταν στον κόσμο; (Θρησκευτικά). Τι θα συνέβαινε στη θρησκευτική ζωή των χριστιανών, αν δεν γινόταν το οριστικό σχίσμα του 1054 μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας; (Θρησκευτικά). Τι θα συνέβαινε στους σκλαβωμένους Έλληνες, αν δεν υπήρχε το «Κρυφό Σχολειό»; (Ιστορία). Τι θα συνέβαινε, αν ο Δράμαλης νίκαγε τους Έλληνες στα Δερβενάκια; (Ιστορία). Τι θα συνέβαινε, αν η κλωνοποίηση του ανθρώπου επιτρεπόταν να γίνεται χωρίς κανέναν περιορισμό; (Βιολογία). Τι θα ήταν διαφορετικό για τον Ελληνισμό, αν δεν είχε διασωθεί ο Παρθενώνας; (Πολιτισμός) κ.τ.ό. Τι θα συνέβαινε, αν όλοι οι άνθρωποι ζούσαν περισσότερα από εκατό χρόνια»; (Αγωγή υγείας).

108 Ένταξη ερωτήσεων δημιουργικής σκέψης στο «Βιβλίο του Δασκάλου»
Τράπεζα Ερωτήσεων Δημιουργικής Σκέψης

109 Ερωτήσεις SCAMPER που κεντρίζουν τη δημιουργική σκέψη
Άλλες χρήσεις Νέοι τρόποι χρησιμοποίησης, είτε όπως είναι είτε με ελαφρά τροποποίηση. Προσαρμογές Με τι άλλο μοιάζει; Ποιες άλλες ιδέες φέρνει στο μυαλό μας; Τι παλαιότερο παράλληλο μας θυμίζει; Ποιον μπορώ να μιμηθώ; Ποιον μπορώ να αντιγράψω; Υπάρχει προηγούμενο στην Ιστορία; Άλλη οπτική γωνία; Μεγεθύνσεις: Πρόσθεση, πολλαπλασιασμός Τι να προστεθεί; Ισχυρότερο; Μεγαλύτερο; Πλατύτερο; Υψηλότερο; Συχνότερο; Μεγαλύτερης αξίας; Διπλασιασμός; Πολλαπλασιασμός; Υπερβολή; Super; Jumbo; Μεγιστοποίηση; Πρόσθετα συστατικά; Σμικρύνσεις: Αφαίρεση, διαίρεση Τι να αφαιρεθεί; Μικρότερο; Ελαφρότερο; Αραιότερο; Κοντύτερο; Βραδύτερο; Συμπύκνωση; Διχοτόμηση; Ελαχιστοποίηση; Υποβάθμιση; Τα μέρη να είναι πτυσσόμενα-σπάνια; Κομμάτιασμα; (συνεχίζεται…)

110 (…συνέχεια από προηγούμενη σελίδα)
Τροποποιήσεις Αλλαγή χρώματος, κίνησης, ήχου, οσμής, μορφής, σχήματος, ρυθμού, χρόνου, χρονοδιαγράμματος; Άλλη αρχή; Άλλο τέλος; Άλλο φύλο; Αλλαγή σημασίας; Άλλες αλλαγές; Αντικαταστάσεις Ποιος άλλος αντί αυτού; Άλλα υλικά; Άλλος τρόπος; Άλλη προσέγγιση; Άλλος τόπος; Άλλος χρόνος; Άλλη κινητήρια δύναμη; Άλλη διαδικασία; Άλλος τόνος; Άλλος ήχος; Άλλη φωνή; Αναδιευθετήσεις Ανταλλαγή μερών; Το πρώτο να γίνεται τελευταίο; «Οι έσχατοι, πρώτοι!»; Άλλος σχηματισμός; Άλλη διαρρύθμιση; Άλλη ακολουθία; Αντιστροφές Το αντίθετο; Το αντίστροφο; Το έξω μέσα; Το άνω κάτω; Ανταλλαγή ρόλων; Αντιμετάθεση θετικού-αρνητικού; Αντιμετάθεση αιτίου - αποτελέσματος; Συνδυασμοί - Συνδυασμός στοιχείων, μερών, ιδεών, σκοπών; Ποιο μίγμα; Ποιο κράμα; Ποια συλλογή; Άλλη σύνθεση; Συγχώνευση;

111

112 H «αλογόμυγα» του νου μας !
Ερωτήσεις;;; H «αλογόμυγα» του νου μας !

113 ΣΥΜΒΟΛΙΚΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ - ΑΛΛΗΓΟΡΙΕΣ Τυπικά παραδείγματα από τη λογοτεχνία, τη λόγια ποίηση και τη λαϊκή στιχουργία «Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη περπατώντας η δόξα μονάχη» (Σολωμός), για την ολοσχερή καταστροφή του ηρωικού νησιού. «Μέριασε βράχε να διαβώ το κύμα αντρειωμένο λέει στη πέτρα του γιαλού» (Βαλαωρίτης), για την πάλη του υπόδουλου Γένους. «Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή τους ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες» (Καβάφης), για το υπέρτατο χρέος. «Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή» (Ελύτης), για τη δυσκολία να επιτευχθεί μια επιθυμητή αλλαγή. «Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος» (Καβάφης), για τη σημασία της διαδικασίας έναντι του αποτελέσματος της διαδρομής· για τη σημασία του ταξιδιού έναντι της άφιξης στον προορισμό.

114 «Λίγο ακόμη να δούμε τις αμυγδαλιές να ανθίζουν»
«Λίγο ακόμη να δούμε τις αμυγδαλιές να ανθίζουν» (Σεφέρης), για την αξία της επίμονης αδιάκοπης προσπάθειας «Δοξάρι είμαι στα χέρια σου, Κύριε· τέντωσέ με αλλιώς θα σαπίσω» (Καζαντζάκης), «Αναφορά στον Γκρέκο», για το γεγονός ότι η αχρησία οδηγεί στην αχρηστία. «Εποχή ισχνών (παχειών) αγελάδων» (λαϊκή ρήση), για την οικονομική δυσπραγία (ευημερία). «Δυο πόρτες έχει η ζωή, άνοιξα μια και μπήκα» (λαϊκό τραγούδι), για τη γέννηση και το θάνατο. «Συννεφιασμένη Κυριακή μοιάζεις με την καρδιά μου» (λαϊκό τραγούδι), για την αρνητική εσωτερική – ψυχική διάθεση.

115 «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων – ΔΕΠ»
Στάδια διεξαγωγής α) Εντοπισμός του προβλήματος. β) Συλλογή των δεδομένων του προβλήματος «Δεδομένα για: το Τι, το Ποιος, το Πότε, το Πού, το Πώς, το Γιατί». γ) Διατύπωση του προβλήματος « Καλοδιατυπωμένο πρόβλημα είναι η μισή λύση ». δ) Παραγωγή προτεινόμενων ιδεών – λύσεων « Χρήση τεχνικών δημιουργικής παραγωγής ιδεών ». ε) Αξιολόγηση των προτεινόμενων ιδεών – λύσεων « Χρήση πολλαπλών κριτηρίων ». στ) Υλοποίηση των επιλεγεισών ιδεών – λύσεων « Στρατηγικός σχεδιασμός – Πλάνο δράσης ».

116 «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων – ΔΕΠ»
ΜΟΝΤΕΛΟ «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων – ΔΕΠ»

117 Καλλιέργεια Δημιουργικής Σκέψης: Τριπλό το όφελος
Καλλιέργεια Δημιουργικής Σκέψης: Τριπλό το όφελος Καλλιεργούμε τις δημιουργικές μας ικανότητες. Κατανοούμε και εμπεδώνουμε καλύτερα τη διδακτέα ύλη. Δημιουργία θετικού κλίματος στην τάξη.

118 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ : ΤΡΕΙΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ TΡΟΠΟΙ
α) Ένταξη δημιουργικής σκέψης μέσα στην ύλη των διδασκόμενων μαθημάτων β) Διαμόρφωση μιας γενικότερης δημιουργικής ατμόσφαιρας στην όλη σχολική ζωή γ) Εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης σε τακτή ώρα του διδακτικού προγράμματος

119 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Αποδίδει αξία στις δημιουργικές δραστηριότητες του παιδιού. Διδάσκει να εκτιμά, και το ίδιο το παιδί, τη δημιουργική παραγωγή. Δείχνει ανοχή στις νέες ιδέες και στις ασυνήθεις λύσεις. Δίνει έμφαση όχι μόνο στη γραπτή έκφραση, αλλά και στις άλλες μορφές έκφρασης. Δίνει έμφαση όχι μόνο στην αξιολόγηση του τελικού προϊόντος αλλά και της διαδικασίας με την οποία δομήθηκε και παρήχθη το προϊόν αυτό. Δι-ατομικός βαθμός Ενδο-ατομικός βαθμός Δια-προσωπική Ενδο-προσωπική αριστεία αριστεία (συνεχίζεται…)

120 Αριστεία: Δύο είδη  Σύγκριση με τους άλλους.
● Δια-προσωπική αριστεία  Σύγκριση με τους άλλους. ● Ενδο-προσωπική αριστεία  Σύγκριση με τον Εαυτό μας.  Αυτο-βελτίωση.

121 (…συνέχεια από προηγούμενη σελίδα)
Δίνει έμφαση όχι μόνο στο τι γνωρίζει το παιδί (γνωστική πλευρά), αλλά και στο πώς νιώθει για ό,τι γνωρίζει (συναισθηματική – κοινωνική πλευρά). Δίνει έμφαση στις ατομικές πρωτοβουλίες, στην προσωπική έκφραση και στην αυτοπραγμάτωση. Σέβεται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, γνωστικά και ιδιοσυγκρασιακά, του δημιουργικού παιδιού και εξασφαλίζει την ιδιαίτερη μεταχείριση που έχει ανάγκη αυτό το παιδί για να αναπτυχθεί∙ και να μην «απολεστεί σχολικώς». Το δημιουργικό παιδί είναι «άτομο με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες». Καλλιεργεί τις ανώτερες γνωστικές λειτουργίες με τη μεταγνωστική επεξεργασία των μαθημάτων. Το σύνθημα είναι: «Πέραν της δεδομένης γνώσης». Αποφεύγει την τυποποίηση και σχηματοποίηση της εργασίας, την τυπολατρεία, τα τελετουργικά στερεότυπα. Και, πάνω από όλα, κάνει το παιδί να νιώθει εσωτερική ασφάλεια και ψυχολογική σιγουριά∙ το κάνει να είναι ένα παιδί δραστήριο, γελαστό, χαρούμενο.

122

123 Ίδρυση και λειτουργία στο σχολείο από τα παιδιά
Ίδρυση και λειτουργία στο σχολείο από τα παιδιά « Ομίλου Δημιουργικής Σκέψης »

124 ΣΥΝΑΝΑΣΤΡΟΦΗ με πρόσωπα και πράγματα υψηλής δημιουργικότητας
ΣΥΝΑΝΑΣΤΡΟΦΗ με πρόσωπα και πράγματα υψηλής δημιουργικότητας Εκθέσεις και εκδηλώσεις τέχνης Βιογραφίες Λογοτεχνία - Ποίηση Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ

125 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ : ΤΡΕΙΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ TΡΟΠΟΙ
α) Ένταξη δημιουργικής σκέψης μέσα στην ύλη των διδασκόμενων μαθημάτων β) Διαμόρφωση μιας γενικότερης δημιουργικής ατμόσφαιρας στην όλη σχολική ζωή γ) Εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης σε τακτή ώρα του διδακτικού προγράμματος

126

127 Το πρόγραμμα « Δαίδαλος » είναι οργανωμένο σε « θεματικές ενότητες ».
Το πρόγραμμα « Δαίδαλος » είναι οργανωμένο σε « θεματικές ενότητες ». Για κάθε θεματική ενότητα δίνονται : Οι επιδιωκόμενοι στόχοι Η διδακτέα ύλη Εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τη διδασκαλία και επεξεργασία των νέων εννοιών Ασκήσεις – προβλήματα για εμπέδωση της διδασκόμενης ύλης Ερωτήσεις για αξιολόγηση των μαθημένων

128 ΕΠΙΔΙΩΚΟΜΕΝΟΙ ΣΚΟΠΟΙ 1. Να μάθουν τα παιδιά να διαφοροποιούν
ΕΠΙΔΙΩΚΟΜΕΝΟΙ ΣΚΟΠΟΙ 1. Να μάθουν τα παιδιά να διαφοροποιούν τις ΤΕΣΣΕΡΙΣ νοητικές λειτουργίες. 2. Να μάθουν τα παιδιά τους ΤΥΠΟΥΣ – τα ΕΙΔΗ ερωτήσεων που κεντρίζουν τη δημιουργική σκέψη. 3. Να μάθουν να χρησιμοποιούν ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ δημιουργικής παραγωγής ιδεών. 4. Να μάθουν να εφαρμόζουν τα ΚΡΙΤΗΡΙΑ αξιολόγησης της δημιουργικής σκέψης. 5. Να καλλιεργήσουν τις ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ δημιουργικές ικανότητες. 6. Τα χαρακτηριστικά των δημιουργικών ΠΑΙΔΙΩΝ και ΕΝΗΛΙΚΩΝ. 7. Να μάθουν να επισημαίνουν και να ξεπερνούν τα ΕΜΠΟΔΙΑ στη δημιουργική σκέψη. 8. Να ενισχύσουν την ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ για αξιοποίηση της δημιουργικότητας στην επίλυση προβλημάτων στη ζωή τους.

129 Το πρόγραμμα «Δαίδαλος»
Το πρόγραμμα «Δαίδαλος» Τρεις τρόποι αξιοποίησης : α) Ως σχολικό εγχειρίδιο στην τακτή ώρα του προγράμματος. β) Ως βιβλίο αναφοράς για τον εκπαιδευτικό και για τους γονείς. γ) Ως εξωσχολικό βοήθημα του ίδιου του παιδιού.

130 Θέματα για επεξεργασία - Ασκήσεις
Θέματα για επεξεργασία - Ασκήσεις Μπορεί το παιδί να τις κάνει : Μόνο του στον ελεύθερο χρόνο του ! Με τους φίλους του – την παρέα του ! Με τους γονείς του ! Με το δάσκαλό του ! Με τους συμμαθητές του και το δάσκαλό τους στην τάξη !

131 ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΚΕΝΤΡΙΖΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΚΕΝΤΡΙΖΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ α) « Τι θα συνέβαινε, αν άλλαζε κάτι … » β) « Να βρούμε, πολλές λύσεις για … πολλές χρήσεις για … πολλούς λόγους για … »

132 Ποδήλατο « παντός καιρού »
Ποδήλατο « παντός καιρού »

133 → Οι τέσσερις λειτουργίες του νού Τα τέσσερα χρωματιστά καπέλα
→ Οι τέσσερις λειτουργίες του νού Τα τέσσερα χρωματιστά καπέλα Δίνει τη μία – τη συνήθη λύση Δίνει πληροφορίες Πρόσληψη Κριτική σκέψη Δίνει πολλές εναλλακτικές λύσεις Ανακαλεί πληροφορίες Δημιουργική σκέψη Μνήμη

134 Ο μυστηριώδης άνθρωπος !
Ο μυστηριώδης άνθρωπος !

135 Δημιουργική σκέψη και ο ρόλος της οικογένειας
Δημιουργική σκέψη και ο ρόλος της οικογένειας

136 ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ: Γενικές αρχές
ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ: Γενικές αρχές Να μην θεωρούν ότι η ενασχόληση με τη δημιουργική σκέψη είναι χαμένος χρόνος, γιατί δεν εξετάζεται στις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Να αξιοποιούν κάθε ευκαιρία να οδηγούν το παιδί /τον έφηβο να καλλιεργεί τη δημιουργική του σκέψη. Να αξιοποιούν ΟΛΕΣ τις πρόνοιες και τις πρακτικές που χρησιμοποιεί το σχολείο.

137 1 (κανονικός) + 3 (προβληματικοί) = 4 τύποι
Όλες οι φυσιολογικές οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους ! Οι προβληματικές οικογένειες είναι η καθεμιά τους μία διαφορετική περίπτωση ! (Leon Tolstoy, Anna Karenina) 1 (κανονικός) (προβληματικοί) = 4 τύποι

138 Ψυχολογικό κλίμα της οικογένειας → Ο χρωστήρας των ενεργειών μας!
Ψυχολογικό κλίμα της οικογένειας → Ο χρωστήρας των ενεργειών μας! → Το «ΤΙ» και το «ΠΩΣ»!

139 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 1. Στοργή Έκδηλη στοργή Βουβή στοργή 2. Απορριπτική στάση Παθητική απόρριψη - Αδιαφορία Ενεργητική απόρριψη - Εχθρότητα 3. Τρόπος χειραγώγησης του παιδιού Ενθάρρυνση για αυτονομία Αυταρχικότητα, καταπίεση 4. Σεβασμός της προσωπικότητας του παιδιού Δικαιολόγηση των αποφάσεων Εμπιστοσύνη στις ικανότητες του παιδιού 5. Αυτοκριτική των γονέων 6. Παροχή ευκαιριών για επιτεύγματα

140 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ (συνέχεια) 9. Κοινωνικότητα των γονέων 10. Επιθετικότητα των γονέων Συντελεστική (αμυντική) επιθετικότητα Εχθρική επιθετικότητα 11. Ασυνέπεια των γονέων (μεταξύ τους, «εντός» του καθενός) 12. Χρήση προτύπων Ενδο-προσωπική σύγκριση Δια-προσωπική σύγκριση 13. Η ομοιότητα του παιδιού προς τους γονείς (πατέρα ή μητέρα) 14. Άσκηση της εξουσίας στην οικογένεια Διανεμητική, πολυπρόσωπη εξουσία Συγκεντρωτική, μονοπρόσωπη εξουσία

141 ΔΥΟ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ
ΔΥΟ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ α) Συναισθηματικός τόνος ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΕΚΔΗΛΗ ΣΤΟΡΓΗ . β) Χειραγώγηση του παιδιού ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ .

142 ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΕΚΔΗΛΗ ΣΤΟΡΓΗ ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ
ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ 142

143 ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ Τέσσερις τύποι γονέων ΕΚΔΗΛΗΣΤΟΡΓΗ ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ
Τέσσερις τύποι γονέων Απορριπτικοί - αδιάφοροι γονείς Στοργικοί-διαλεκτικοί γονείς ΕΚΔΗΛΗΣΤΟΡΓΗ ΑΠΟΡΡΙΨΗ Εχθρικοί -καταπιεστικοί γονείς Υπερπροστατευτικοί γονείς ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ 143

144 στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού
Οι τέσσερις τύποι γονέων και οι επιπτώσεις τους στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού

145 « Ιδανικός » είναι ο γονέας που συνδυάζει
« ΙΔΑΝΙΚΟΣ » ΓΟΝΕΑΣ « Ιδανικός » είναι ο γονέας που συνδυάζει συγχρόνως τρία χαρακτηριστικά : Έκδηλη στοργή Αυτονομία μέσα σε όρια Απαίτηση για ωριμότερη συμπεριφορά 145

146 Το «κλειδί» είναι : Ενσυναίσθηση : Να μπαίνεις στη θέση του άλλου
Το «κλειδί» είναι : Ενσυναίσθηση : Να μπαίνεις στη θέση του άλλου Ελευθερόφρων έλεγχος Σπουδάζουσα αδιαφορία 146

147 Έκδηλη στοργή : Πρωταρχική ανάγκη του παιδιού.
Έκδηλη στοργή : Πρωταρχική ανάγκη του παιδιού. 147

148 ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΒΙΩΜΑΤΩΝ Συμβουλευτική - Εκπαίδευση
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΒΙΩΜΑΤΩΝ Ετοιμάζουμε τους γονείς της επόμενης γενιάς Συμβουλευτική - Εκπαίδευση των γονέων και των επίδοξων γονέων

149 στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού
Οι τέσσερις τύποι γονέων και οι επιπτώσεις τους στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού

150 150

151

152 Το πρόγραμμα « Δαίδαλος » είναι οργανωμένο σε « θεματικές ενότητες ».
Το πρόγραμμα « Δαίδαλος » είναι οργανωμένο σε « θεματικές ενότητες ». Για κάθε θεματική ενότητα δίνονται : Οι επιδιωκόμενοι στόχοι Η διδακτέα ύλη Εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τη διδασκαλία και επεξεργασία των νέων εννοιών Ασκήσεις – προβλήματα για εμπέδωση της διδασκόμενης ύλης Ερωτήσεις για αξιολόγηση των μαθημένων

153 ΕΠΙΔΙΩΚΟΜΕΝΟΙ ΣΚΟΠΟΙ 1. Να μάθουν τα παιδιά να διαφοροποιούν
ΕΠΙΔΙΩΚΟΜΕΝΟΙ ΣΚΟΠΟΙ 1. Να μάθουν τα παιδιά να διαφοροποιούν τις ΤΕΣΣΕΡΙΣ νοητικές λειτουργίες. 2. Να μάθουν τα παιδιά τους ΤΥΠΟΥΣ – τα ΕΙΔΗ ερωτήσεων που κεντρίζουν τη δημιουργική σκέψη. 3. Να μάθουν να χρησιμοποιούν ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ δημιουργικής παραγωγής ιδεών. 4. Να μάθουν να εφαρμόζουν τα ΚΡΙΤΗΡΙΑ αξιολόγησης της δημιουργικής σκέψης. 5. Να καλλιεργήσουν τις ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ δημιουργικές ικανότητες. 6. Τα χαρακτηριστικά των δημιουργικών ΠΑΙΔΙΩΝ και ΕΝΗΛΙΚΩΝ. 7. Να μάθουν να επισημαίνουν και να ξεπερνούν τα ΕΜΠΟΔΙΑ στη δημιουργική σκέψη. 8. Να ενισχύσουν την ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ για αξιοποίηση της δημιουργικότητας στην επίλυση προβλημάτων στη ζωή τους.

154 Ποδήλατο « παντός καιρού »
Ποδήλατο « παντός καιρού »

155 Τα τέσσερα χρωματιστά καπέλα
Τα τέσσερα χρωματιστά καπέλα Δίνει τη μία – τη συνήθη λύση Δίνει πληροφορίες Πρόσληψη Κριτική σκέψη Δίνει πολλές εναλλακτικές λύσεις Ανακαλεί πληροφορίες Δημιουργική σκέψη Μνήμη

156 Ο μυστηριώδης άνθρωπος !
Ο μυστηριώδης άνθρωπος !

157 ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΚΕΝΤΡΙΖΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΚΕΝΤΡΙΖΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ α) « Τι θα συνέβαινε, αν άλλαζε κάτι … » β) « Να βρούμε, πολλές λύσεις για … πολλές χρήσεις για … πολλούς λόγους για … »

158 Τι θα συνέβαινε, αν δεν γελάγαμε ποτέ !

159 Τι θα συνέβαινε, αν εφευρισκόταν ένα χάπι για να μην πεινάμε ;
Θα λέγαμε : « Καλοχώνευτο το χάπι ! » Θα χάναμε την απόλαυση του φαγητού ! Δεν θα βρισκόμασταν με φίλους μας για να πάμε για φαγητό ! Τα φαρμακεία θα λειτουργούσαν περισσότερες ώρες ! Η γεύση μας θα αχρηστευόταν !

160 Γράψιμο με χαλίκια !

161 Φεστιβάλ ηλιοθεραπείας !
Φεστιβάλ ηλιοθεραπείας !

162 Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, πες μου για τον εαυτό μου !
Τι θα άλλαζες στον εαυτό σου για να γίνεις πιο αποδεκτός από τους συμμαθητές σου, αλλά και από το ίδιο σου τον εαυτό ; Να είναι μικρότερη η «γλώσσα» μου, όπως μου λένε ! Να περιμένω να έρθει η σειρά μου ! Να μπαίνω στη θέση του άλλου ! Δεν σας λέω ! Είναι προσωπικά δεδομένα ! Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, πες μου για τον εαυτό μου !

163 Σε ποια πράγματα θα άλλαζες το σχήμα για να γίνουν πιο πρακτικά ;
Τα κέρματα θα τα έκανα τρίγωνα, τετράγωνα, για να μην κυλάνε και τα ψάχνουμε ! Το κρεβάτι μου θα το έκανα στρογγυλό για να κοιμάμαι προς όλες τις κατευθύνσεις, να ανεβοκατεβαίνω από παντού ! Οι γωνίες στα δωμάτια να είναι στρογγυλεμένες για να μην μαζεύουν σκόνη ! Το σαλάμι θα το έκανα τετράγωνο για να ταιριάζει με το ψωμί του τοστ ! Σπρώξε, μικρέ, για να ισιώσει!

164 Αν επισκεπτόταν τη σημερινή Αθήνα ο Περικλής,
για ποια πράγματα που αλλάξαμε θα μας κατηγορούσε ; Απορώ πως αφήσατε να ερειπωθεί έτσι ο Παρθενώνας ! Στην Πνύκα, στην Αγορά, δεν βλέπω συναθροίσεις του Δήμου. Τι απέγινε η Αθηναϊκή Δημοκρατία, για την οποία όλοι υπερηφανεύεστε ; Τι κατάντια είναι αυτή ; Κάνατε την Πλάκα όλο «φαγάδικα» ! 5ος π.Χ. αιώνας ! «Χρυσός αιώνας του Περικλή !»

165 Σκεπτόμενη Αθηνά !

166 Τι να σκέπτονται άραγε τα αγάλματα στα μουσεία
για τους επισκέπτες που τα κοιτούν και τα περιεργάζονται ; Άραγε, ξέρουν τι είναι το καθένα μας και γιατί μας έχουν εδώ ; Ποιο πράγμα θαυμάζουν στο καθένα μας και γιατί ; Πώς άραγε αισθάνονται μπροστά σε κάποιο από εμάς που είναι «ακρωτηριασμένο» ;

167 ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΙΔΕΩΝ
Κατιδεασμός (brainstorming) - (Osborn) Πλάγια σκέψη (lateral thinking)-(de Bono) Οι 73 ερωτήσεις SCAMPER που κεντρίζουν τη δημιουργική σκέψη Τεχνική «κατάλογος χαρακτηριστικών» - (Crawford) Προκρούστειοι συνδυασμοί - (Whiting) Συνεκτική μέθοδος - (Gordon) • Βιονική μέθοδος • Συμβολικές αναλογίες – Αλληγορίες • Οξύμωρο σχήμα Το πρότυπο «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων – ΔΕΠ»

168 Κατιδεασμός (brainstorning)

169 Οι δύο φάσεις του κατιδεασμού Φάση αξιολόγησης των ιδεών:
Οι δύο φάσεις του κατιδεασμού Φάση παραγωγής ιδεών: «Σταμάτης» η κριτική ! Φάση αξιολόγησης των ιδεών: «Γρηγόρης» η κριτική !

170 Κανόνες διεξαγωγής του κατιδεασμού
Κανόνες διεξαγωγής του κατιδεασμού α) Απαγορεύεται η κριτική στη φάση της παραγωγής των ιδεών. «Think up or shut up!» («Σκέψου ή βούλωσέ το!»). β) Εμμονή να παραχθούν όσο το δυνατόν περισσότερες και πρωτότυπες ιδέες. «Η ποσότητα εγκλείει την ποιότητα» «Εν τω πολλώ το ευ». «Οι πρωτότυπες ιδέες είναι όψιμες !» γ) Ενθαρρύνεται ο συνδυασμός και η βελτίωση των παραγόμενων ιδεών. «Αuto–stop των ιδεών». δ) Ενθαρρύνεται η ελεύθερη «πλοήγηση» στο χώρο της φαντασίας και του πιθανού. «Άγριες ιδέες»: «Ο φτερωτός Ίκαρος», «Ο Δούρειος Ίππος». ε) Αξιολόγηση των προτεινόμενων ιδεών «Χρήση πολλαπλών πραγματολογικών κριτηρίων».

171

172 Οι «άγριες» ιδέες «Δούρειος Ίππος» (Οδυσσέας) «Φτερωτός Ίκαρος» (Δαίδαλος)

173

174 Κατιδεασμός όπου συμμετέχει ολόκληρη η τάξη.

175 Κατιδεασμός στην τάξη σε ομάδες. Συνεργατική μάθηση!
Κατιδεασμός στην τάξη σε ομάδες. Συνεργατική μάθηση!

176 Ατομικός κατιδεασμός Κάθεσαι στο γραφείο σου και αφήνεις το μυαλό σου χαλαρό, ελεύθερο να σκεφτεί το πρόβλημα. Παίρνεις ένα χαρτί και ένα μολύβι και αρχίζεις να γράφεις ό,τι σχετικό έρχεται στο μυαλό σου. Γράφεις την κάθε ιδέα σου όπως ακριβώς την σκέφθηκες. Φροντίζεις, στη φάση αυτή της παραγωγής των ιδεών, να μην κάνεις καμία αυτοκριτική για τις ιδέες σου όσο παράξενες και αν είναι. Συνεχίζεις να προσπαθείς για να βρεις πολλές ιδέες για αρκετή ώρα, δίνοντας στον εαυτό σου εντολές, όπως: «Βρες άλλες 10 ιδέες!», «Βρες άλλες 5 ιδέες!», «Ακόμη άλλη μία ιδέα!». Αν θέλεις μπορείς να σταματήσεις εδώ και να επανέλθεις για να βρεις και άλλες ιδέες την επόμενη ημέρα. Έτσι, δίνεις την ευκαιρία για επεξεργασία του θέματος στο ασυνείδητο Όπως λέμε, για «επώαση». Τέλος, κάνεις την αξιολόγηση μιας – μιας των ιδεών που πρότεινες και επιλέγεις τις πιο κατάλληλες.

177 Οι δύο φάσεις του κατιδεασμού Φάση αξιολόγησης των ιδεών:
Οι δύο φάσεις του κατιδεασμού Φάση παραγωγής ιδεών: «Σταμάτης» η κριτική ! Φάση αξιολόγησης των ιδεών: «Γρηγόρης» η κριτική !

178 Το "ταγκό" της αποτελεσματικότητας: Συνέργεια Δημιουργικής και Κριτικής Σκέψης
Για την επίλυση ενός προβλήματος πρώτα Δημιουργική Σκέψη: Εφευρετικότητα για να βρούμε πολλές εναλλακτικές λύσεις μετά Κριτική Σκέψη: Λογικότητα για να επιλέξουμε την προσφορότερη

179 Τεχνική « Κατάλογος χαρακτηριστικών »
Τροποποίηση Συνδυασμός

180 Προκρούστειοι συνδυασμοί συνδυασμός χαρακτηριστικών
Προκρούστειοι συνδυασμοί Αναγκαστικός συνδυασμός χαρακτηριστικών

181 « Προκρούστειοι » συνδυασμοί
« Προκρούστειοι » συνδυασμοί Οι 42 προκρούστειοι συνδυασμοί « σχήμα x γεύση » για μια πρωτότυπη αποφοιτήρια τούρτα.

182

183 Βιονική μέθοδος Για απορρόφηση υγρών (προβοσκίδα ελέφαντα – καλαμάκι αναψυκτικού). Για οικονομία ενέργειας (χειμερία νάρκη, μείωση της εξωτερικής επιφάνειας). Για κατασκευή εργαλείων (εκσκαφείς). Για άμυνα – προστασία (μελάνη σουπιάς, κεντρί σφήκας, ταχύτητα του λαγού, καμουφλάζ – χαμελαιοντισμός, εκπομπή αποκρουστικών οσμών – αερίων) κ.τ.ό.

184 ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Πνευματική ευχέρεια Πνευματική ευλυγισία Πρωτοτυπία Φαντασία Οπτικοποίηση Ενόραση Αναλογική σκέψη Μετασχηματισμός Ανάλυση – Σύνθεση Ορισμός του προβλήματος Ευαισθητοποίηση προς τις προβληματικές καταστάσεις

185 ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Πνευματική ευχέρεια Πνευματική ευλυγισία Πρωτοτυπία Φαντασία Οπτικοποίηση Ενόραση Αναλογική σκέψη Μετασχηματισμός Ανάλυση – Σύνθεση Ορισμός του προβλήματος Ευαισθητοποίηση προς τις προβληματικές καταστάσεις

186 Φανταστική βίωση της ροής γεγονότων !
Φανταστική βίωση της ροής γεγονότων !

187 Φαντάσου ότι είσαι χαρτί γραφής. Πώς βλέπεις το στυλό ;
Φαντάσου ότι είσαι χαρτί γραφής. Πώς βλέπεις το στυλό ; Σαν ακόντιο που έρχεται καταπάνω μου ! Σαν πινέλο που θα με ομορφύνει ! Σαν το ξύλο που τύφλωσε τον Πολύφημο ! Να το, το ακόντιο έρχεται κατ’ επάνω μου !

188 Υπόδυση ρόλων ! Δραματοποίηση

189 ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Πνευματική ευχέρεια Πνευματική ευλυγισία Πρωτοτυπία Φαντασία Οπτικοποίηση Ενόραση Αναλογική σκέψη Μετασχηματισμός Ανάλυση – Σύνθεση Ορισμός του προβλήματος Ευαισθητοποίηση προς τις προβληματικές καταστάσεις

190 Τι είναι κάτι σαν κάτι άλλο ;
Τι είναι κάτι σαν κάτι άλλο ;

191 Τι θα αλλάζατε στη γομολάστιχα;
ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ Τι θα αλλάζατε στη γομολάστιχα; Σχήμα Χρώμα Άρωμα

192 ΑΝΑΛΥΣΗ – ΣΥΝΘΕΣΗ

193 Λίγο Χιούμορ ! Οι τρεις ειδήσεις: Οι δύο ειδήσεις:
Λίγο Χιούμορ ! Ένας μαθητής είχε χόμπυ να κάνει κολλάζ με τίτλους εφημερίδων και να φτιάχνει διασκεδαστικές ειδήσεις, όπως : Οι δύο ειδήσεις: - «Έξυπνα τεστ» για εισαγωγή στα Πανεπιστήμια. - «Δώσε και σώσε» για τους ημιυπαίθριους χώρους. Έγιναν: - «Έξυπνα τεστ» για τους ημι-υπαίθριους χώρους και «δώσε και σώσε» για την εισαγωγή στα Πανεπιστήμια! Οι τρεις ειδήσεις: - Η ολυμπιακή φλόγα στο Πεκίνο. - Έριξε χαλάζι. - Το κύπελλο στον Ολυμπιακό. Έγιναν: - Η ολυμπιακή φλόγα έριξε το κύπελλο στο Πεκίνο και χαλάζι στον Ολυμπιακό!

194 είναι σαν το αλεξίπτωτο !
Η Δημιουργική Σκέψη είναι σαν το αλεξίπτωτο ! Κάνει τη δουλειά του, μόνον όταν το ανοίξεις !

195 Θα βλέπεις τον κόσμο αλλιώς!
Το σύνθημα είναι : Σκέψου δημιουργικά! Μπορείς! Θα βλέπεις τον κόσμο αλλιώς! Να θυμάσαι : Είσαι ό,τι σκέπτεσαι! Άλλαξε τη σκέψη σου και θα αλλάξεις τη ζωή σου!

196 Θέματα για Δημιουργική Επεξεργασία
Ι. Ν. Παρασκευόπουλος Ομότιμος Καθηγητής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ Βιωματικό Σεμινάριο: Θέματα για Δημιουργική Επεξεργασία Αθήνα

197

198 ΘΕΜΑ 1 Συνειδητοποίηση ότι οι τέσσερις νοητικές λειτουργίες – η πρόσληψη, η μνήμη, η κριτική σκέψη και η δημιουργική σκέψη – είναι διακριτές λειτουργίες του ανθρώπινου νου και ότι, για την ενεργοποίησή τους, απαιτείται για καθεμία διαφορετικό είδος ερωτήσεων. Α. Εργασία σε ολομέλεια Διευκρινιστική συζήτηση για το τι είναι και ποιο γνωστικό έργο επιτελεί καθεμία από τις τέσσερις νοητικές λειτουργίες: α) η πρόσληψη, β) η μνήμη, γ) η κριτική σκέψη και δ) η δημιουργική σκέψη (βλέπε παρένθετο υλικό): Αναφορά συγκεκριμένων παραδειγμάτων. Σχολιασμός, με βάση τις τέσσερις νοητικές λειτουργίες, της παρακάτω γενικής ερώτησης σε διαγώνισμα Ιστορίας: «Τι γνωρίζετε για τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου». Οι τέσσερις νοητικές λειτουργίες α) Πρόσληψη: Περιλαμβάνει την ικανότητα της αποκωδικοποίησης, της ερμηνείας και της κατανόησης του εισερχόμενου στο νου υλικού. β) Μνήμη: Περιλαμβάνει την ικανότητα της εντύπωσης, της διατήρησης και της ανάπλασης των παραστάσεων σε μεταγενέστερο – εύθετο χρόνο. γ) Κριτική σκέψη: Περιλαμβάνει την ικανότητα του ατόμου να αναλύει, να συγκρίνει, να ταξινομεί, να συσχετίζει και να αξιολογεί το εισερχόμενο στο νου υλικό κατά τρόπους και συνδυασμούς που ορίζουν οι κανόνες της λογικής, ώστε το παραγόμενο προϊόν να είναι η μία, η κοινή, η λογική λύση. Συνίσταται από επιμέρους νοητικές ικανότητες, όπως είναι: η ικανότητα για ανάλυση και σύνθεση, για πολυμερείς ταξινομήσεις, για αναλογικές σχέσεις, για λογικούς συλλογισμούς, για μεταγνωστική επεξεργασία των δεδομένων, για σχεδιασμό και στρατηγική στην εκτέλεση του έργου, για αξιολόγηση και εξαγωγή συμπερασμάτων κ.τ.ό. Αντιπροσωπεύει τη λογικότητα του ανθρώπου. δ) Δημιουργική σκέψη: Αποτελεί έναν ελεύθερο τύπο πνευματικής διεργασίας, της οποίας το κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι το παραγόμενο προϊόν είναι ο μεγάλος αριθμός ιδεών - πιθανών λύσεων. Συνίσταται από επιμέρους δημιουργικές ικανότητες, όπως είναι: η πνευματική ευχέρεια, η πνευματική ευλυγισία, η πρωτοτυπία, η οπτικοποίηση, η εμπρόθετη φαντασία, η ενόραση, η αναπλαισίωση, η αναλογική – μετασχηματική επεξεργασία των δεδομένων κ.τ.ό. Αντιπροσωπεύει την ευρηματικότητα – εφευρετικότητα του ανθρώπου.

199 γ) Ερωτήσεις δημιουργικής σκέψης
Β. Εργασία σε ομάδες 1) Σε διαγώνισμα Φυσικής ένα θέμα είναι: «Τι γνωρίζετε για τη διαστολή και τη συστολή των σωμάτων». Για τη γενική αυτή ερώτηση να γράψετε επιμέρους ερωτήσεις που, για να απαντηθούν, απαιτούν την ενεργοποίηση: α) της μνήμης, β) της κριτικής σκέψης και γ) της δημιουργικής σκέψης. α) Ερωτήσεις μνήμης β) Ερωτήσεις κριτικής σκέψης γ) Ερωτήσεις δημιουργικής σκέψης Γιατί η κριτική σκέψη και η δημιουργική σκέψη αποκαλούνται ανώτερες νοητικές λειτουργίες; ………………………………………………………………………………… …… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

200 Υπάρχει προηγούμενο στην Ιστορία; Άλλη οπτική γωνία;
ΘΕΜΑ 2 Εξοικείωση με τη χρήση των ερωτήσεων SCAMPER* για την ενεργοποίηση της δημιουργικής σκέψης. Α. Εργασία σε ολομέλεια Γενική συζήτηση για τις εννέα κατηγορίες ερωτήσεων SCAMPER (βλέπε παρένθετο υλικό) και για τρόπους αξιοποίησής τους στη δημιουργική παραγωγή ιδεών. Ερωτήσεις SCAMPER Άλλες χρήσεις Νέοι τρόποι χρησιμοποίησης, είτε όπως είναι είτε με ελαφρά τροποποίηση. Προσαρμογές Με τι άλλο μοιάζει; Ποιες άλλες ιδέες φέρνει στο μυαλό μας; Τι παλιότερο παράλληλο μάς θυμίζει; Ποιον μπορώ να μιμηθώ; Ποιον μπορώ να αντιγράψω; Υπάρχει προηγούμενο στην Ιστορία; Άλλη οπτική γωνία; Μεγενθύσεις: Πρόσθεση, πολλαπλασιαμός Τι να προστεθεί; Ισχυρότερο; Μεγαλύτερο; Πλατύτερο; Υψηλότερο; Συχνότερο; Μεγαλύτερης αξίας; Διπλασιασμός; Πολλαπλασιασμός; Υπερβολή; Super; Jumbo; Μεγιστοποίηση; Πρόσθετα συστατικά; Σμικρύνσεις: Αφαίρεση, διαίρεση Τι να αφαιρεθεί; Μικρότερο; Ελαφρότερο; Αραιότερο; Κοντύτερο; Βραδύτερο; Συμπύκνωση; Διχοτόμηση; Ελαχιστοποίηση; Υποβάθμιση; Τα μέρη να είναι πτυσσόμενα – σπαστά; Κομμάτιασμα; Τροποποιήσεις Αλλαγή χρώματος, κίνησης, ήχου, οσμής, μορφής, σχήματος, ρυθμού, χρόνου, χρονοδιαγράμματος, Άλλη αρχή; Άλλο τέλος; Άλλο φύλο; Αλλαγή σημασίας; Άλλες αλλαγές; Αντικαταστάσεις -Ποιος άλλος αντί αυτού; Άλλα υλικά; Άλλος τρόπος; Άλλη προσέγγιση; Άλλος τόπος; Άλλος χρόνος; Άλλη κινητήρια δύναμη; Άλλη διαδικασία; Άλλος τόνος; Άλλος ήχος; Άλλη φωνή; Αναδιευθετήσεις Ανταλλαγή μερών; Το πρώτο να γίνει τελευταίο; «Οι έσχατοι έσονται πρώτοι!»; Άλλος σχηματισμός; Άλλη διαρρύθμιση; Άλλη ακολουθία; Αντιστροφές Το αντίθετο; Το αντίστροφο; Το έξω μέσα; Το άνω κάτω; Ανταλλαγή ρόλων; Αντιμετάθεση θετικού-αρνητικού; Αντιμετάθεση αιτίου-αποτελέσματος; Συνδυασμοί Συνδυασμός στοιχείων, μερών, ιδεών, σκοπών; Ποιο μίγμα; Ποιο κράμα; Ποια συλλογή; Άλλη σύνθεση; Συγχώνευση; *SCAMPER: Λέξη αγγλική που σημαίνει «φεύγω τρεχάλα». Είναι το ακρωνύμιο των αγγλικών λέξεων: Substitute (αντικατέστησε), Combine (συνδύασε), Adopt (προσάρμοσε), Μοdity-Magnify- Minify (τροποποίησε – μεγένθυνε – σμίκρυνε), Put to other uses (βάλε σε άλλες χρήσεις), Εliminate (απάλειψε), Reverse –Re-arrange (αντίστρεψε– αναδιάταξε).

201 Εργασία σε ομάδες Να σκεφθείτε και να γράψετε όσο το δυνατόν περισσότερα συγκεκριμένα παραδείγματα ευρηματικών εφαρμογών «στα πράγματα γύρω μας», οι οποίες έχουν επινοηθεί με τη χρήση ερωτήσεων SCAMPER. Να σκεφθείτε και να γράψετε όσο το δυνατόν περισσότερες συγκεκριμένες βελτιωτικές αλλαγές που θα επιφέρατε στα πράγματα του σχολείου σας, χρησιμοποιώντας ερωτήσεις SCAMPER. Να σκεφθείτε και να γράψετε όσο το δυνατόν περισσότερους τρόπους για να μάθουν οι μαθητές σας να χρησιμοποιούν τις ερωτήσεις SCAMPER στην επίλυση καθημερινών προβλημάτων τους.

202 ΘΕΜΑ 3 Εξοικείωση με τα τρία κριτήρια βαθμολόγησης απαντήσεων δημιουργικής σκέψης: α) «Ποσότητα ιδεών», β) «Διαφορετικότητα ιδεών» και γ) «Πρωτοτυπία ιδεών». Α. Εργασία σε ολομέλεια Διευκρινιστική συζήτηση για τα τρία κριτήρια βαθμολόγησης απαντήσεων σε ερωτήσεις δημιουργικής σκέψης (βλέπε παρένθετο υλικό): Σύγκριση με τα κριτήρια βαθμολόγησης των απαντήσεων μνήμης και κριτικής σκέψης. Κριτήρια βαθμολόγησης της δημιουργικής σκέψης Οι απαντήσεις σε ερωτήσεις μνήμης και κριτικής σκέψης είναι εν πολλοίς εκ των προτέρων καθορισμένες και η βαθμολόγησή τους γίνεται κατά βάση με το αξιολογικό σχήμα «Σωστό – Λάθος». Αντίθετα, οι ερωτήσεις δημιουργικής σκέψης είναι «ανοικτού τύπου» και το ζητούμενο είναι η παραγωγή μεγάλου αριθμού εναλλακτικών ιδεών και πιθανών λύσεων. Η βαθμολόγησή τους δεν μπορεί να γίνει με το αξιολογικό σχήμα «Σωστό –Λάθος», γιατί όλες οι απαντήσεις είναι προτεινόμενες ως πιθανές λύσεις. Η βαθμολόγηση των απαντήσεων της δημιουργικής σκέψης γίνεται με το παρακάτω τριμερές αριθμητικό σχήμα: α) Ποσότητα ιδεών: Είναι ο συνολικός αριθμός των προτεινόμενων ιδεών και δείχνει την πνευματική ευχέρεια του ατόμου. β) Διαφορετικότητα των ιδεών: Είναι ο αριθμός του διαφορετικού είδους ιδεών* και δείχνει την πνευματική ευλυγισία του ατόμου. γ) Πρωτοτυπία των ιδεών: Είναι ο αριθμός των ιδεών που είναι πρωτόγνωρες, ασυνήθεις, μοναδικές, καινοτόμες, «έξυπνες λύσεις». Δείχνει την εφευρετικότητα – ευρηματικότητα του ατόμου. Στο παραπάνω τριμερές αριθμητικό αξιολογικό σχήμα ισχύει η σχέση: Ποσότητα ιδεών ≥ Διαφορετικότητα ιδεών ≥ Πρωτοτυπία ιδεών * Στο παράδειγμα της απέναντι σελίδας με το «κονσερβοκούτι», οι δύο απαντήσεις, η υπ’ αριθμ. 3 και η υπ’ αριθμ. 6, είναι η ίδια ιδέα (για να κουβαλάμε…), οπότε θα προσμετρηθούν ως μία.

203 Β. Εργασία σε ομάδες 1) Παρακάτω δίνονται οι απαντήσεις που έδωσε μια ομάδα παιδιών στη δημιουργική ερώτηση: «Να γράψετε όσες περισσότερες πιθανές χρήσεις μπορείτε να σκεφθείτε για ένα κονσερβοκούτι».Να βαθμολογήσετε τις απαντήσεις αυτές. Για μολυβοθήκη. Για κουμπαρά. Για να κουβαλάμε νερό. Να το κόψουμε για να πάρουμε τη λαμαρίνα. Για να ανακατεύουμε υγρά. Για να κουβαλάμε χώμα. Για ανθοδοχείο. Να το χρησιμοποιήσουμε για κύλινδρο στη Γεωμετρία. Για καλάθι αχρήστων. Να το τρυπάμε για να το κάνουμε ποτιστήρι. Να το λιώσουμε για να πάρουμε το σίδερο. Για καπέλο σε μεταμφίεση. Για να παράγουμε ήχους. Για σημαδούρα, για σκοποβολή. Για συλλογή κουτιών. Για χωνί να φωνάζουμε δυνατά. ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ Ποσότητα ιδεών : …….. Διαφορετικότητα ιδεών: Πρωτοτυπία ιδεών: 2) Παρακάτω δίνονται οι απαντήσεις που έδωσε μια ομάδα παιδιών στη δημιουργική ερώτηση: «Τι θα συνέβαινε, αν όλοι οι άνθρωποι δεν ένιωθαν το κρύο;». Να βαθμολογήσετε τις απαντήσεις αυτές. Θα ξαπλώναμε στο χιόνι. Δεν θα υπήρχαν παλτά. Δεν θα υπήρχαν τζάκια. Δεν θα πίναμε το νερό με παγάκια. Δεν θα πίναμε τα αναψυκτικά κρύα. Δεν θα πληρώναμε λεφτά για θέρμανση. Θα είχαμε μόνο ελαφρά ρούχα. 8. Δεν θα ζούσαμε το κλίμα κάθε χώρας. 9.Θα φοράγαμε μόνο καλοκαιρινά ρούχα. Η ζωή θα ήταν μονότονη. Δεν θα υπήρχαν καμινάδες. 12.Θα παθαίναμε ηλίαση. 13.Δεν θα ξέραμε σε τι οφείλονται τα χιόνια. 14. Δεν θα απολαμβάναμε τη ζεστασιά. Ποσότητα ιδεών : …….. Διαφορετικότητα ιδεών: Πρωτοτυπία ιδεών: ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ

204 ΘΕΜΑ 4 Εκμάθηση της τεχνικής «Κατιδεασμός» (brainstorming). Εξοικείωση με τη διαδικασία και την τήρηση των κανόνων διεξαγωγής του Κατιδεασμού. Α. Εργασία σε ολομέλεια Γενική συζήτηση για τη διαδικασία και τους κανόνες που πρέπει να τηρούνται κατά τη διεξαγωγή της τεχνικής του Κατιδεασμού (βλέπε παρένθετο υλικό). Συζήτηση για την τεχνική «Αντίστροφος Κατιδεασμός», όπου το αρχικό ερώτημα– πρόβλημα διατυπώνεται με το αντίθετό του. Π.χ. η ερώτηση «Πώς θα διατηρήσουμε το σχολείο μας καθαρό;» γίνεται: «Πώς θα κάνουμε το σχολείο μας πολύ βρώμικο;». Κανόνες διεξαγωγής του Κατιδεασμού (brainstorming) α) Απαγορεύεται η κριτική στη φάση της παραγωγής των ιδεών. «Think up or shut up!» («Σκέψου ή βούλωσέ το!»). β) Ενθαρρύνεται η ελεύθερη «πλοήγηση» στο χώρο της φαντασίας και του πιθανού. «Άγριες ιδέες»: «Ο φτερωτός Ίκαρος», «Ο Δούρειος Ίππος». γ) Εμμονή να παραχθούν όσο το δυνατόν περισσότερες και πρωτότυπες ιδέες. «Η ποσότητα εγκλείει την ποιότητα». δ) Ενθαρρύνεται ο συνδυασμός και η βελτίωση των παραγόμενων ιδεών. «Αuto–stop των ιδεών». ε) Αξιολόγηση των προτεινόμενων ιδεών. «Χρήση πολλαπλών κριτηρίων». * * Πολλαπλά κριτήρια, όπως: χρησιμότητα, κόστος, απαιτούμενος χρόνος, τα διαθέσιμα πρόσωπα και μέσα, επιπτώσεις στους εμπλεκομένους – περιβάλλον, θέματα δεοντολογίας – ατομικά δικαιώματα – προσωπικά δεδομένα.

205 …………….………………………………………………………………………..
Β. Εργασία σε ομάδες 1) Να σκεφθείτε και να γράψετε όσο το δυνατόν περισσότερους τρόπους να πείσετε τους μαθητές σας να κάνουν έλλογη χρήση των κινητών τηλεφώνων. …………….……………………………………………………………………….. ………………………….………………………………………………………….. ……………………………………….…………………………………………….. ……………………………………………………....…………………………….. ……………………………………………………....…………………………….. 2) Στο σχολείο σας υπηρετεί ένας «στερεοτυπικός» συνάδελφός σας. Να σκεφθείτε και να γράψετε όσο το δυνατόν περισσότερες ιδέες που, αν τις εφαρμόσει ο εν λόγω εκπαιδευτικός, θα μπορούσε να γίνει πιο δημιουργικός. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………….... ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………....…………………………….. 3) Να σκεφθείτε και να γράψετε όσο το δυνατόν περισσότερες ενέργειες– παρεμβάσεις που θα κάνατε, ώστε η παραμονή σας στην αίθουσα διδασκαλίας να γίνει ανυπόφορη – αφόρητη. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………….... ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………....……………………………..

206 ΘΕΜΑ 5 Εκμάθηση της «συνεκτικής μεθόδου» για τη δημιουργική παραγωγή ιδεών – λύσεων. Μορφές της συνεκτικής μεθόδου: α) «Βιονική μέθοδος», β) «Συμβολική αναλογία» και γ) «Οξύμωρο σχήμα». Α. Εργασία σε ολομέλεια Συζήτηση για να κατανοηθεί ότι, με τη συνεκτική μέθοδο, η παραγωγή νέων πρωτότυπων ιδεών–λύσεων γίνεται με τη συνένωση πραγμάτων καταφανώς άσχετων μεταξύ τους, μέσω αναλογικών σχέσεων και παραλληλιών. Συζήτηση για τις κυριότερες μορφές της συνεκτικής μεθόδου: α) τη «Βιονική μέθοδο», β) τη «Συμβολική αναλογία» και γ) το «Οξύμωρο σχήμα» (βλέπε παρένθετο υλικό). Β. Ατομική εργασία 1) Να σκεφθείς και να γράψεις τι μπορεί να υποδηλώνουν για το έργο σου ως εκπαιδευτικού τα οξύμωρα σχήματα: α) «Ελευθερόφρων έλεγχος» και β) «Απόμακρη εγγύτητα». α) Ελευθερόφρων έλεγχος: β) Απόμακρη εγγύτητα: Μορφές της συνεκτικής μεθόδου α) Βιονική μέθοδος: Συνίσταται στην αναζήτηση τρόπων με τους οποίους έχουν επιλυθεί παρόμοια προβλήματα στη φύση από τα ζώα και τα φυτά. β) Συμβολική αναλογία: Συνίσταται στη διαδικασία όπου επιχειρούμε να εκφράσουμε, να περιγράψουμε, να αναδείξουμε ή να υπονοήσουμε μια κατάσταση, μια άποψη, μια συμπεριφορά μέσω συμβολισμών και αλληγοριών. Χρησιμοποιείται ευρύτατα στις τέχνες, στη λογοτεχνία, στη λόγια ποίηση, στη λαϊκή στιχουργία κ.ά. (βλέπε παρένθετο υλικό στην απέναντι σελίδα). γ) Οξύμωρο σχήμα: Συνίσταται στη συνένωση και συνεκφορά δύο σημασιολογικά αντιφατικών λέξεων ή φράσεων για να εκφράσουμε ένα βαθύτερο νόημα, όπως: «εποικοδομητική δυσαρέσκεια», «σπουδάζουσα αδιαφορία», «απόμακρη εγγύτητα», «ελευθερόφρων έλεγχος» κ.ά.

207 από τη λογοτεχνία, τη λόγια ποίηση και τη λαϊκή στιχουργία
2) Να σκεφθείς και να γράψεις τρεις συμβολικές αναλογίες που συνάντησες στα διαβάσματά σου και που σε εντυπωσίασαν ιδιαίτερα. Παραδείγματα συμβολικών αναλογιών από τη λογοτεχνία, τη λόγια ποίηση και τη λαϊκή στιχουργία «Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη περπατώντας η Δόξα μονάχη» Σολωμός), για την ολοσχερή καταστροφή του ηρωικού νησιού. «Μέριασε βράχε να διαβώ το κύμα αντρειωμένο λέει στην πέτρα του γιαλού» (Βαλαωρίτης), για την πάλη του υπόδουλου Γένους. «Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες». (Καβάφης), για το υπέρτατο χρέος. «Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή» (Ελύτης), για τη δυσκολία να επιτευχθεί μια επιθυμητή αλλαγή. «Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος» (Καβάφης), για τη σημασία της διαδικασίας έναντι του αποτελέσματος· για τη σημασία του ταξιδιού έναντι της άφιξης στον προορισμό. «Λίγο ακόμη να δούμε τις αμυγδαλιές να ανθίζουν» (Σεφέρης), για την αξία της επίμονης αδιάκοπης προσπάθειας. «Δοξάρι είμαι στα χέρια σου, Κύριε· τέντωσέ με αλλιώς θα σαπίσω» (Καζαντζάκης, «Αναφορά στον Γκρέκο»), για το γεγονός ότι η αχρησία οδηγεί στην αχρηστία. «Εποχή ισχνών (παχέων) αγελάδων» (λαϊκή ρήση), για την οικονομική δυσπραγία (ευημερία). «Δυο πόρτες έχει η ζωή, άνοιξα μια και μπήκα» (λαϊκό τραγούδι), για τη γέννηση και τον θάνατο. «Συννεφιασμένη Κυριακή μοιάζεις με την καρδιά μου» (λαϊκό τραγούδι), για την αρνητική εσωτερική – ψυχική διάθεση.

208 1. …………………………………………………………………………………...
ΘΕΜΑ 6 Εκμάθηση των δύο βασικών τύπων δημιουργικών ερωτήσεων που μπορούν να ενταχθούν στην ύλη των διδασκόμενων μαθημάτων: α) «Να βρούμε πολλές λύσεις για….» και β) «Τι θα συνέβαινε, αν….». Κατάρτιση «Τράπεζας Ερωτήσεων Δημιουργικής Σκέψης» από τον εκπαιδευτικό. Α. Εργασία σε ολομέλεια Παρουσίαση παραδειγμάτων (βλέπε παρένθετο υλικό στην απέναντι σελίδα) και γενική συζήτηση για τις ευκαιρίες που δίνονται στην καθημερινή διδακτική εργασία για ένταξη της δημιουργικής σκέψης στην ύλη των διδασκόμενων μαθημάτων, κάνοντας χρήση των δύο τύπων ερωτήσεων δημιουργικής παραγωγής ιδεών: α) «Να βρούμε πολλές λύσεις για…» και β) «Τι θα συνέβαινε, αν…». Συζήτηση για τη διαδικασία κατάρτισης από τον εκπαιδευτικό «Τράπεζας Ερωτήσεων Δημιουργικής Σκέψης». Β. Ατομική εργασία Να σκεφθείς και να γράψεις, για τις διδακτικές ενότητες που πρόσφατα δίδαξες, τέσσερις δημιουργικές ερωτήσεις του τύπου «Να βρούμε πολλές λύσεις για…» και τέσσερις του τύπου «Τι θα συνέβαινε, αν…». α) «Να βρούμε πολλές λύσεις για...» 1. …………………………………………………………………………………... 2. …………………………………………………………………………………... 3. …………………………………………………………………………………... 4. …………………………………………………………………………………... β) «Τι θα συνέβαινε, αν...» 1. …………………………………………………………………………………... 2. …………………………………………………………………………………... 3. …………………………………………………………………………………... 4. …………………………………………………………………………………...

209 Ερωτήσεις του τύπου: «Τι θα συνέβαινε, αν...»
Ερωτήσεις του τύπου: «Να βρούμε πολλές λύσεις για...». Να βρουν τα παιδιά άλλους, πολλούς, τρόπους για μέτρηση του ύψους, του χρόνου, του όγκου (Μαθηματικά). Να βρουν πολλούς εναλλακτικούς τίτλους σε ένα κείμενο που διάβασαν (Γλώσσα). Να βρουν τρόπους να μειωθούν τα παιδικά ατυχήματα, οι δηλητηριάσεις, τα τροχαία δυστυχήματα, οι πνιγμοί, τα ναρκωτικά (Αγωγή Υγείας). Να βρουν πολλούς τρόπους να προστατέψουμε τα απειλούμενα για εξαφάνιση ζώα, φυτά (Περιβαλλοντική Αγωγή). Να βρουν πολλούς τρόπους να προστατέψουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά (Αγωγή του Πολίτη). Να βρουν πολλούς τρόπους για να εκφράσουν τη χαρά (τη λύπη, την αισιοδοξία)με αυτοσχέδιες ζωγραφιές (Καλλιτεχνικά). Να βρουν πολλούς τρόπους να μειώσουν τα ορθογραφικά λάθη (Γλώσσα). Να βρουν πολλούς τρόπους για να αυξήσουν την αυτοεκτίμησή τους· το γόητρό τους (Ψυχολογία). Αν, προς στιγμήν, ξεχάσεις την τεχνική της διαίρεσης ακεραίων (την τεχνική του πολλαπλασιασμού), με ποιους άλλους τρόπους (να βρεις πολλούς) μπορείς να κάνεις διαιρέσεις (να κάνεις πολλαπλασιασμούς); (Μαθηματικά). Ερωτήσεις του τύπου: «Τι θα συνέβαινε, αν...» Τι θα συνέβαινε, αν έπαυε, προς στιγμήν, να ισχύει η αρχή της άνωσης των υγρών; («Η άνωση να κάνει στάση εργασίας!). (Φυσική). Τι θα συνέβαινε, αν δεν είχαν εφευρεθεί οι κλασματικοί (οι συμμιγείς) αριθμοί; (Μαθηματικά). Τι θα συνέβαινε, αν από τα μουσικά όργανα υπήρχε μόνον το τύμπανο· ή, μόνον η φλογέρα; (Μουσική). Τι θα συνέβαινε, αν στα γραπτά κείμενα δεν αφήναμε διάστημα ανάμεσα στις λέξεις της πρότασης; (Γλώσσα). Τι θα συνέβαινε, αν τα νησιά μιας χώρας ήταν ενωμένα με την ηπειρωτική στεριά; (Γεωγραφία). Τι θα συνέβαινε, αν το νερό, ψυχόμενο, συστελλόταν; (Φυσική). Τι θα συνέβαινε, αν στη θρησκευτική ζωή των χριστιανών, δεν γινόταν το οριστικό σχίσμα του 1054 μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας; (Θρησκευτικά). ▪ Τι θα ήταν διαφορετικό για τον Ελληνισμό, αν δεν είχε διασωθεί ο Παρθενώνας; (Ελληνικός Πολιτισμός). Τι θα συνέβαινε, αν σε ένα μυθιστόρημα, αλλάζατε ορισμένα στοιχεία, όπως: τις ιδιότητες των ηρώων· τους σκοπούς που επιδιώκει ο καθένας τους· τις δυσκολίες που συναντά ο καθένας τους· τον τόπο, το χρόνο, το ρυθμό με τον οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα· την τελική έκβαση κ.τ.ό. (Λογοτεχνία).

210 «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων – ΔΕΠ»
ΘΕΜΑ 7 Εκμάθηση του προτύπου «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων – ΔΕΠ». Άσκηση στη χρήση του προτύπου ΔΕΠ στην εκπόνηση ατομικών και ομαδικών εργασιών (projects). Α. Εργασία σε ολομέλεια Γενική συζήτηση για τα στάδια του προτύπου «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων– ΔΕΠ» που ακολουθούνται κατά την εκπόνηση ατομικών και ομαδικών εργασιών (projects), στο πλαίσιο των διδασκόμενων μαθημάτων και των διαθεματικών δράσεων (βλέπε παρένθετο υλικό). Στάδια του προτύπου «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων – ΔΕΠ» α) Εντοπισμός του προβλήματος. β) Συλλογή των δεδομένων του προβλήματος. «Δεδομένα για: το Τι, το Ποιος, το Πότε, το Πού, το Πώς, το Γιατί». γ) Διατύπωση του προβλήματος. «Καλοδιατυπωμένο πρόβλημα είναι η μισή λύση». δ) Παραγωγή προτεινόμενων ιδεών – λύσεων. «Χρήση τεχνικών δημιουργικής παραγωγής ιδεών». ε) Αξιολόγηση των προτεινόμενων ιδεών – λύσεων. «Χρήση πολλαπλών κριτηρίων».* στ) Υλοποίηση των επιλεγεισών ιδεών – λύσεων. «Στρατηγικός σχεδιασμός – Πλάνο δράσης». * Πολλαπλά κριτήρια, όπως: χρησιμότητα, κόστος, απαιτούμενος χρόνος, τα διαθέσιμα πρόσωπα και μέσα, επιπτώσεις στους εμπλεκομένους – περιβάλλον, θέματα δεοντολογίας – ατομικά δικαιώματα.

211 1. …………………………………………………………………………………...
Β. Ατομική εργασία 1) Να σκεφθείς και να γράψεις τουλάχιστον τρεις ομαδικές εργασίες (projects) που θα μπορούσες να αναθέσεις στους μαθητές σου για εκπόνηση, ακολουθώντας το πρότυπο «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων – ΔΕΠ». Τίτλοι εργασιών 1. …………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………... 2. …………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………... 3. …………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………... 4. …………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………... 2) Να περιγράψεις ποιος είναι ο καθοδηγητικός σου ρόλος, ως δασκάλου των παιδιών, πριν την έναρξη και κατά τη διάρκεια της εκπόνησης μιας ατομικής ή ομαδικής εργασίας (project) κατά το πρότυπο «Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων – ΔΕΠ». …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………

212 ΘΕΜΑ 8 Τέσσερις γνωστικοί τύποι: α) «Συγκλίνοντες», β) «Δημιουργικοί», γ) «Συγκλίνοντες και δημιουργικοί» και δ) «Μαθητές μετριότητες». Συνειδητοποίηση ότι ο δημιουργικός μαθητής είναι «άτομο με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες». Α. Εργασία σε ολομέλεια Συζήτηση για τη σχέση ανάμεσα στην κριτική σκέψη και στη δημιουργική σκέψη: Η συνάφεια είναι μέτρια – χαμηλή. Συζήτηση για τους τέσσερις γνωστικούς τύπους: α) τους «συγκλίνοντες», β) τους «δημιουργικούς», γ) τους «συγκλίνοντες και δημιουργικούς» και δ) τους «μαθητές μετριότητες» (βλέπε το παρακάτω παρένθετο υλικό) και για τη «θέση» καθενός γνωστικού τύπου μέσα στην τάξη και στην εν γένει σχολική ζωή. Συζήτηση για το δημιουργικό μαθητή, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του (βλέπε παρένθετο υλικό στην απέναντι σελίδα) και τις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες του. Δυστυχώς, ο δημιουργικός μαθητής είναι το «αποπαίδι της εκπαίδευσης». Β. Ατομική εργασία Να αναφέρεις ποιον από τους εν λόγω τέσσερις γνωστικούς τύπους θεωρείς «ιδανικό μαθητή» και γιατί. Τέσσερις γνωστικοί τύποι α) Συγκλίνοντες: Έχουν υψηλή κριτική ικανότητα, αλλά μέτρια–χαμηλή δημιουργικότητα. β) Δημιουργικοί: Έχουν υψηλή δημιουργικότητα, αλλά μέτρια– χαμηλή κριτική ικανότητα. γ) Συγκλίνοντες και δημιουργικοί: Έχουν υψηλή κριτική ικανότητα και συγχρόνως υψηλή δημιουργικότητα. δ) Μαθητές «μετριότητες»: Έχουν συγχρόνως χαμηλή κριτική ικανότητα και χαμηλή δημιουργικότητα.

213 Χαρακτηριστικά δημιουργικού μαθητή
Γ. Εργασία σε ομάδες Ποιες πρόνοιες θα πρέπει να πάρετε στο σχολείο σας για να ανταποκριθείτε στις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των δημιουργικών μαθητών σας. Χαρακτηριστικά δημιουργικού μαθητή Δείχνει έντονη περιέργεια. Δείχνει ευαισθησία για ό,τι γίνεται γύρω του. Συλλαμβάνει τα «κρίσιμα» σημεία στη δομή και στην πορεία των φαινομένων. Ζει έντονα ό,τι γίνεται γύρω του. Έχει σπάνια δύναμη να «βλέπει» νοερά νέες δομές και διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων. Εκφράζει τις λύσεις του κατά ποικίλους τρόπους: με ζωγραφική, απεικόνιση, πεζό λόγο, δραματοποίηση, τεχνικά μέσα. Παράγει έργα που έχουν πρωτοτυπία, εκφραστικότητα, δυναμικότητα. Παράγει νέες ιδέες και λύσεις, ακόμη και για κοινά προβλήματα. Επινοεί και κατασκευάζει νέα μηχανικά μέσα. Προσαρμόζεται εύκολα σε νέες καταστάσεις και τις απολαμβάνει. Συχνά έρχεται σε σύγκρουση με την παραδεγμένη τάξη πραγμάτων και την αμφισβητεί. Μεταβιβάζει εύκολα μια μάθηση και την εφαρμόζει σε άλλες εντελώς διαφορετικές καταστάσεις. Δείχνει ενδιαφέρον για τις εικαστικές τέχνες. Απεχθάνεται τις ρουτίνες (καλλιγραφία, αντιγραφή). Έχει πηγαίο χιούμορ.

214 oφείλεται σε αυτούς που αποκαλούμε α ι ρ ε τ ι κ ο ύ ς».
ΘΕΜΑ 9 Συνειδητοποίηση των εμποδίων – ατομικών και κοινωνικών – που αναστέλλουν τη δραστηριοποίηση των δημιουργικών ικανοτήτων. Τρόποι άρσης των εν λόγω εμποδίων. Α. Εργασία σε ολομέλεια Συζήτηση για τον εντοπισμό και τη γνώση των εμποδίων που επενεργούν ανασταλτικά στην ενεργοποίηση των δημιουργικών μας ικανοτήτων: Διάκριση μεταξύ ατομικών και κοινωνικών εμποδίων (βλέπε το παρακάτω παρένθετο υλικό). Ανάλυση και κατανόηση των ψυχο-κοινωνικών μηχανισμών που διαμορφώνουν και εμπεδώνουν στον ψυχισμό μας τα εν λόγω ανασταλτικά εμπόδια. Συζήτηση για τους τρόπους άρσης των εν λόγω ανασταλτικών εμποδίων (βλέπε παρένθετο υλικό στην απέναντι σελίδα). Εμπόδια στη δημιουργική σκέψη Οι προηγούμενες εμπειρίες – Οι παγιωμένες συνήθειες. «Απαγκίστρωση – αποδικνύωση από τις έτοιμες λύσεις». Η απόλυτη κυρίαρχη της λογικής. «Συνέργεια λογικότητας και δημιουργικότητας: Το τ α γ κ ό της αποτελεσματικότητας». Η έλλειψη εμπιστοσύνης στις δημιουργικές μας ικανότητες. «Όλοι μας, και συ, μπορούμε να σκεφθούμε δημιουργικά: Τόλμησε! Κάνε το πρώτο βήμα!». Ο φόβος των σφαλμάτων και της γελοιοποίησης. «Όποιος φοβάται μήπως πέσει, είναι καταδικασμένος να σέρνεται!». Οι κοινωνικές πιέσεις για συμμόρφωση. «Μην ξεχνάς ότι μεγάλο μέρος της προόδου της ανθρωπότητας oφείλεται σε αυτούς που αποκαλούμε α ι ρ ε τ ι κ ο ύ ς». Η τυφλή παραδοχή του αλάθητου της αυθεντίας. «Ερεύνα και πίστευε!». Η έντονη επιθυμία για αποδοχή από την ομάδα. «Η προσωπική μας αυτονομία ας είναι αδιαπραγμάτευτη». Έλλειψη πνεύματος φιλάλληλης συνεργασίας. «Συνεργατική μάθηση: Το θ ε ρ μ ο κ ή π ι ο της δημιουργικής σκέψης». Η «θεοποίηση» της ορθής λύσης. «Οι λανθασμένες απαντήσεις είναι πολύσημες».

215 «Ενισχύω τα θετικά – Αγνοώ τα αρνητικά:
Β. Ατομική εργασία 1) Να περιγράψεις δύο συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπου, μαζί με άλλους, συζητείτο η εξεύρεση λύσης για ένα θέμα, και όπου εσύ προτίμησες να μην ασχοληθείς για να βρεις ή και να προτείνεις μια ασυνήθη – καινοτόμο – πρωτόγνωρη ιδέα. Προτίμησες να σιωπήσεις! Ποια από τα εμπόδια που παρατίθενται στην απέναντι σελίδα κυριάρχησαν στον ψυχισμό σου σε καθεμία περίπτωση; ...….……………………………………………………………………….…… ……………………………………… …………………………..…… ………………………………………………… ………………………….. ……………………………………………………… …………………... 2) Ποιο από τα ανασταλτικά εμπόδια στην ενεργοποίηση της δημιουργικής σκέψης θεωρείς ότι είναι το δυσκολότερο για να περισταλεί· για να απαλλαγεί ο κάτοχός του· και γιατί; .....……………………………………………………… …………… ….. ....……………………………………………………… ………………… Τρόποι άρσης των εμποδίων στη δημιουργική σκέψη Συνειδητοποίηση των εμποδίων και των γενεσιουργών ψυχο - κοινωνικών μηχανισμών. «Η σωστή διάγνωση είναι η μισή θεραπεία». Γνώση των χαρακτηριστικών των δημιουργικών ατόμων. «Μελέτη βιογραφιών μεγάλων προσωπικοτήτων». Ενίσχυση των δημιουργικών και αγνόηση των ανασταλτικών συμπεριφορών. «Ενισχύω τα θετικά – Αγνοώ τα αρνητικά: Η πιο πολυδιαφημισμένη αρχή της Ψυχολογίας». Ενίσχυση της δημιουργικής συμπεριφοράς μέσω της επιτυχίας. «Η επιτυχία φέρνει την επιτυχία!». Χρησιμοποίηση της «πειραματικής – αποδεικτικής διαδικασίας» ως μέσο πειθούς. «Η έμπρακτη δοκιμή: Τα αποτελέσματά της, η απόδειξη!». Διαμόρφωση θετικού δημιουργικού κλίματος στη σχολική ζωή. «Το ψυχολογικό κλίμα: Ο χ ρ ω σ τ ή ρ α ς της συμπεριφοράς μας».

216 ΘΕΜΑ 10 Τα χαρακτηριστικά του δημιουργικού σχολικού περιβάλλοντος. Παρεμβάσεις για την εγκαθίδρυση των εν λόγω χαρακτηριστικών στο σχολείο. Α. Εργασία σε ολομέλεια Συζήτηση για τα δημιουργικά χαρακτηριστικά που πρέπει να κυριαρχούν στο σχολείο, τόσο στο επίπεδο της τάξης όσο και στο επίπεδο της σχολικής μονάδας, ώστε να μπορεί να χαρακτηριστεί ως σύγχρονο σχολείο (βλέπε παρένθετο υλικό). Συζήτηση για το ρόλο του εκπαιδευτικού στην καλλιέργεια και την προαγωγή της δημιουργικής σκέψης των παιδιών. Χαρακτηριστικά του δημιουργικού σχολικού περιβάλλοντος Αποδίδει αξία στις δημιουργικές δραστηριότητες του παιδιού· τις προβάλλει, τις επαινεί, τις αμείβει. Διδάσκει το παιδί να εκτιμά, και το ίδιο, τη δημιουργική παραγωγή, τη δική του και των άλλων. Δείχνει ανεκτικότητα στις νέες ιδέες και στις διαφορετικές προσεγγίσεις – λύσεις. Ενθαρρύνει τις ατομικές πρωτοβουλίες και την προσωπική έκφραση. Σέβεται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, γνωστικά και ιδιοσυγκρασιακά, του δημιουργικού παιδιού και εξασφαλίζει την ιδιαίτερη μεταχείριση που έχει ανάγκη αυτό το παιδί για να αναπτυχθεί· και να μην «απολεστεί σχολικώς». Το δημιουργικό παιδί είναι «άτομο με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες». Δίνει έμφαση όχι μόνον στην αξιολόγηση της τελικής επίδοσης του παιδιού, στο τελικό προϊόν της μάθησης, αλλά και στη διαδικασία με την οποία δομήθηκε και παρήχθη το τελικό αυτό προϊόν. Δηλαδή, αξιολογεί και βαθμολογεί την επίδοση του παιδιού τόσο σε σχέση με τους συμμαθητές του (δι-ατομικός βαθμός) όσο και σε σχέση με τον εαυτό του (ενδο-ατομικός βαθμός) · αμείβει την προσπάθεια που κατέβαλε το παιδί και τη βελτίωση που σημείωσε. Δίνει έμφαση όχι μόνον στο τι γνωρίζει το παιδί (γνωσιακή πλευρά της μάθησης), αλλά και στο πώς νιώθει για ό,τι γνωρίζει (συναισθηματική – θετική πλευρά της μάθησης). Καλλιεργεί τις ανώτερες γνωστικές λειτουργίες με τη μεταγνωστική επεξεργασία των μαθημάτων. Το σύνθημα είναι: «Πέραν της δεδομένης γνώσης». Αποφεύγει την τυποποίηση της σχολικής ζωής, την τυπολατρία, τα τελετουργικά στερεότυπα. Και, πάνω από όλα, κάνει το παιδί να νιώθει εσωτερική ασφάλεια και ψυχολογική σιγουριά· το κάνει να είναι ένα παιδί δραστήριο, γελαστό, χαρούμενο.

217 Β. Ατομική εργασία 1) Με τα όσα περιλαμβάνονται στο παρένθετο υλικό στην απέναντι σελίδα, να περιγράψεις συγκεκριμένες πρακτικές στη λειτουργία των σχολείου σου που δεν στοιχούν στα χαρακτηριστικά του δημιουργικού σχολικού περιβάλλοντος. 2) Να περιγράψεις συγκεκριμένες πρωτοβουλίες – παρεμβάσεις που θα μπορούσες να αναλάβεις για τη διαμόρφωση μιας γενικότερης δημιουργικής ατμόσφαιρας στο σχολείο σου. 3) Με ποιους τρόπους θα μπορούσες να πείσεις συναδέλφους σου και γονείς των μαθητών σου ότι η ενασχόληση με τη δημιουργική σκέψη δεν είναι χαμένος σχολικός χρόνος. 4) Με βάση τα χαρακτηριστικά του πίνακα στην απέναντι σελίδα, με ποιο βαθμό θα αξιολογούσες το σχολείο σου (κλίμακα 1 – 10): ..………………..

218 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Δημητροπούλου, Δ. (2002). Η δημιουργική σκέψη σε μαθητές του δημοτικού σχολείου. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Καϊλα, Μ. & Ξανθάκου, Γ. (2002). Το δημιουργικής επίλυσης πρόβλημα. Αθήνα: Ατραπός. Μαγνήσαλης, Κ. (2002). Δημιουργική. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Μαγνήσαλης, Κ. (2005). Ενθουσιασμός: Θεωρία, τεχνική, ασκήσεις, πρακτική. Αθήνα: Interbooks. Ξανθάκου, Γ. (1998). Η δημιουργική σκέψη στο σχολείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (1969). Δημιουργική νόησις: Η φύσις και η αγωγή της. Επιστημονικόν Βήμα του Διδασκάλου, 6 (5), Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (1977). Παραγωγική σκέψη και προσωπικότητα. Σχολείο και Ζωή, 25ος τόμος. Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (1985). Εξελικτική ψυχολογία: Σχολική ηλικία, τόμος 3ος. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σελ Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (1992). Ψυχολογία ατομικών διαφορών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σελ Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (2004). Δημιουργική σκέψη στο σχολείο και στην οικογένεια. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. & Τσιμπούκης, Κ. (1970). Συγκλίνουσα και αποκλίνουσα νόησις: Η φύσις και η μέτρησίς της. Σχολείο και Ζωή, 18. Χαραλαμπόπουλος, Ι. Ν. (1978). Πρόγραμμα αγωγής και ασκήσεως της δημιουργικής σκέψεως σε παιδιά δημοτικού σχολείου. Διδακτορική Διατριβή, Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία (2003). Καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης: Σχέδιο διδακτικού προγράμματος: Δαίδαλος. Αθήνα: Αρσάκεια-Τοσίτσεια Σχολεία (πολυγραφημένη έκδοση). ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Allen, M.S. (1962). Morphological creativity. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Αmabile, T.(1986).The personality of creativity. Creative Living, 15(3),12-16. Βagley, M.T. & Hess, K.K. (1984). 200 ways of using imagery in the classroom. New York: Thrillium. Barron, F Creativity and psychological health. Van Nostrand. Βeyer, B.K. (1988). Developing a thinking skills program.Boston: Allyn & Bacon. Crawford, R.P. (1978). The techniques of creative thinking. In: G.A. Davis & J. Scott (Eds.). Training creativev thinking (p.p ). Melbourne, FL.:Krieger. Cresci, M.M. (1989). Creative dramatics for children. Glenview, IL: Scott, Foresman. Dacey, J.S. (1989). Fundamentals of creative thinking. Lexington , MA:Lexington Books. Davis, G.A. (1981a). Personal creative thinking techniques. Gifted Child Quarterly,25, Davis, G.A. (1992).Creativity is forever (3rd ed.). Dubuque, ΙA: Kendall/Hunt.

219 - Davis, G.A. & Rimm, S.B.(1998). Education of the gifted and talented (4th ed). Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall. - De Bono, E. (1973). CoRΤ Thinking. Elmsford, NY : Pergamon Davis, G.A. & Rimm, S.B.(1998). Education of the gifted and talented (4th ed). Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall. De Bono, E. (1973). CoRΤ Thinking. Elmsford, NY : Pergamon. Fabun, D. (1968). You and creativity. New York: Macmillan. Gardner, H. (1993). Multiple intelligences. New York: Basic Books. Getzels, J.W. & Jackson. P.W. (1962). Creativity and intelligence: Explorations with gifted children. New York: Wiley. Gordon, W.J.J.(1961). Synectics. New York: Harper & Row. Guilford, J.P. (1950). Creativity: Its measurement and development. American Pxychologist, 5 (2). Guilford, J.P. (1959). The three facets of intellect. American Psychologist,14, Guilford, J.P. (1986). Creative talents: Their nature,uses and development. Bufallo, NY: Bearly Limited. Lipman, M. (1988). Philosophy goes to school. Philadelphia: Temple University Press. McCaslin, N.(1974). Creative dramatics in the classroom. New York: McKay. Micklus, S. (1985). Odyssey of the mind program handbook. Glassboro, NJ: OM Association. Osborn, A.F. (1963). Applied imagination (3rd ed.). New York: Scribners. Parnes, S.J. (1981). Magic of your mind. Buffalo, NY: Creative Education Foundation. Paul, R., Binker, A.J.A., Martin, D., Vetrano, C., & Kreklau, H. (1989). Critical thinking handbook: A guide for remodeling lesson plans in language arts, social studies and science. Rohnert Park, CA: Sonoma State University, Center for Critical Thinking and Μoral Critique. Renzulli, J.S. (1986).The three-ring conseption of giftedness: A developmental model for creative productivity. In: R. J. Sternberg & J.E. Davidson (Eds), Conceptions of giftedness (pp ). Cambridge, M.A: Cambridge University Press. Renzulli, J.S. (1994). Schools for talent development: A practical plan for total school improvement. Mansfield Center, C.T.Creative Learning Press. Renzulli, J.S.& Reis, S.M. (1991b). The Schoolwide Enrichment Model: A comprehencive plan for the development of creative productivity. In: N. Colangelo & G.A. Davis (Eds.). Handbook of gifted education (pp ). Boston: Allyn & Bacon. Rimm, S.B. (1990). Gifted kids have feelings too. Watertown, WI.: Apple. Stanish, B. (1988). Lessons from the hearthstone traveler: An instruction guide to the creative thinking process. Carthage, IL: Good Apple. Sternberg, R.J. (Ed.). (1988). The nature of creativity. New York:Cambridge University Press. Torrance, E.P. (1962). Guiding creative talent. Englewood Cliffs, NJ:Prentice-Hall. Torrance, E.P. (1965).Rewarding creative talent. Englewood Cliffs, NJ:Prentice-Hall. Torrance, E.P. (1966). Torrance tests of creative thinking. Bensenville, IL:Scholastic Testing Service. Τοrrance, E.P. (1977). Creativy in the classroom. Washington, DC: National Educational Association. Williams, F.E. (1980). Creativy assessment packet. Buffalo, N.Y: DOK. Von Oech, R. (1983). A whak on the side of the head. New York: Warner Communications.

220 και την εφευρετικότητα του ανθρώπου.
Δημιουργική σκέψη Η ικανότητα του ανθρώπινου νου να παράγει πολλές πρωτόγνωρες, πρωτότυπες, καινοτόμες, «έξυπνες» εναλλακτικές ιδέες - λύσεις. Αντιπροσωπεύει την ευρηματικότητα και την εφευρετικότητα του ανθρώπου. Βιβλιογραφικές πηγές Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (2004). Δημιουργική σκέψη στο σχολείο και στην οικογένεια. Αθήνα. Παρασκευόπουλος, Ι.Ν. & Παρασκευοπούλου, Π.Ι. (2009). Δαίδαλος: Πρόγραμμα καλλιέργειας της δημιουργικής σκέψης στο σχολείο και στην οικογένεια. Αθήνα.