Κληρονομικές αιτίες υποκαλιαιμίας

Παρουσίαση με θέμα: "Κληρονομικές αιτίες υποκαλιαιμίας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Κληρονομικές αιτίες υποκαλιαιμίας
Η. Μηνασίδης Νεφρολόγος 424 ΓΣΝΕ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΜΧΑ 1

2 αιτίες υποκαλιαιμίας (ψευδοϋποκαλιαιμία: οξεία μυελογενής λευχαιμία)
μειωμένη εξωγενής πρόσληψη ανακατανομή μεταξύ ενδο- και εξωκυτταρίου χώρου εξωνεφρικές απώλειες νεφρικές απώλειες του ολικού σωματικού Κ+: φάρμακα ενδογενείς ορμόνες (σημαντικότερη: αλδοστερόνη) ενδονεφρικές διαταραχές

3 μοριακή και γενετική ανάλυση
ακριβής μοριακή βλάβη πολλών γενετικών διαταραχών, που σχετίζονται αιτιολογικά με την υποκαλιαιμία κατανόηση κληρονομικών διαταραχών νεφροσωληναριακής μεταφοράς (νεφρικές απώλειες Κ+ με κληρονομική βάση) ποικιλία προκαλούμενων γενετικών διαταραχών: ανθεκτική υπέρταση μέχρι υπογκαιμική καταπληξία προσβολή διαφορετικών ηλικιακών ομάδων (νεογνά μέχρι ενήλικες)

4 κληρονομικά αίτια υποκαλιαιμίας

5 κληρονομικά αίτια υποκαλιαιμίας

6 ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ
ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΑ

7 κληρονομικά αίτια υποκαλιαιμίας

8 ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ
ΝΕΦΡΙΚΑ ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΑ

9 ταξινόμηση κληρονομικών νεφρικών αιτιών (Ι)
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΑ ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΑ ↑ ΡΕΝΙΝΗ ↓ ΡΕΝΙΝΗ Bartter Gitelman SeSAME Liddle ΑΥ εγκυμοσύνης GRA FH II, III Επινεφριδιογεννητικό σ. AME

10 ταξινόμηση κληρονομικών νεφρικών αιτιών (ΙI)

11 παχύ ανιόν σκέλος αγκύλης Henle
↑ ΡΕΝΙΝΗ

12 σ. Bartter 50%: ηλικία <5 ετών χρόνια υποκαλιαιμία
υποχλωραιμική μεταβολική αλκάλωση νεφρική απώλεια άλατος χαμηλή έως φυσιολογική αρτηριακή πίεση δευτεροπαθή υπερρενιναιμία και υπεραλδοστερονισμός συνοδά χαρακτηριστικά: υπερπαραγωγή προσταγλανδινών σχετική αντίσταση των αγγείων στη δράση εξωγενούς αγγειοτενσίνης-II υπερπλασία της παρασπειραματικής συσκευής

13 σ. Bartter ≈ διουρητικά αγκύλης

14 σ. Bartter αυτοσωματική υπολειπόμενη
σύνολο στενά σχετιζόμενων σωληναριακών διαταραχών

15 σ. Bartter I, II: πολυδράμνιο, πρόωρος τοκετός,
πολυουρία, ηλεκτρολυτικές δ/χές, αφυδάτωση, πιθανή υπερασβεστιουρία, δευτεροπαθής νεφρασβέστωση, ↑ PGΕ2 (ορός, ούρα) III (κλασικός): πολυουρία, πολυδιψία, καθυστέρηση σωματικής/πνευματικής ανάπτυξης, μυική αδυναμία IV: παροδική υπερασβεστιουρία, απουσία νεφρασβέστωσης, ΧΝΝ, νευροαισθητήρια κώφωση V: λιγότερο συχνός

16 σ. Bartter I, II: πολυδράμνιο, πρόωρος τοκετός,
πολυουρία, ηλεκτρολυτικές δ/χές, αφυδάτωση, πιθανή υπερασβεστιουρία, δευτεροπαθής νεφρασβέστωση, ↑ PGΕ2 (ορός, ούρα) III (κλασικός): πολυουρία, πολυδιψία, καθυστέρηση σωματικής/πνευματικής ανάπτυξης, μυική αδυναμία IV: παροδική υπερασβεστιουρία, απουσία νεφρασβέστωσης, ΧΝΝ, νευροαισθητήρια κώφωση V: λιγότερο συχνός

17 σ. Bartter I, II: πολυδράμνιο, πρόωρος τοκετός,
πολυουρία, ηλεκτρολυτικές δ/χές, αφυδάτωση, πιθανή υπερασβεστιουρία, δευτεροπαθής νεφρασβέστωση, ↑ PGΕ2 (ορός, ούρα) III (κλασικός): πολυουρία, πολυδιψία, καθυστέρηση σωματικής/πνευματικής ανάπτυξης, μυική αδυναμία IV: παροδική υπερασβεστιουρία, απουσία νεφρασβέστωσης, ΧΝΝ, νευροαισθητήρια κώφωση V: λιγότερο συχνός

18 σ. Bartter I, II: πολυδράμνιο, πρόωρος τοκετός,
πολυουρία, ηλεκτρολυτικές δ/χές, αφυδάτωση, πιθανή υπερασβεστιουρία, δευτεροπαθής νεφρασβέστωση, ↑ PGΕ2 (ορός, ούρα) III (κλασικός): πολυουρία, πολυδιψία, καθυστέρηση σωματικής/πνευματικής ανάπτυξης, μυική αδυναμία IV: παροδική υπερασβεστιουρία, απουσία νεφρασβέστωσης, ΧΝΝ, νευροαισθητήρια κώφωση V: λιγότερο συχνός

19 σ. Bartter διάγνωση: κλινική εικόνα εργαστηριακά ευρήματα: UΚ+> 300 mEq/24ωρο, SΚ+:1,5-2,5 mEq/L υποχλωραιμική μεταβολική αλκάλωση ↑ UCl- (δ/δ από εμέτους) ↑ ρενίνη, ↑ αλδoστερόνη, ↑PGE γενετική ανάλυση θεραπεία: αναπλήρωση ύδατος, ηλεκτρολυτών (KCl, Mg2+) σπιρονολακτόνη, τριαμτερένη, αΜΕΑ, ΜΣΑΦ

20 άπω εσπειραμένο σωληνάριο (DCT)
↑ ΡΕΝΙΝΗ

21 σ. Gitelman υποκαλιαιμία μεταβολική αλκάλωση απώλεια άλατος
υπομαγνησιαιμία υπασβεστιουρία ≈θειαζιδικά διουρητικά αυτοσωματική υπολειπόμενη

22 σ. Gitelman απώλεια NaCl υπογκαιμία δευτεροπαθής ενεργοποίηση ΣΡΑΑ ↑ επαναρρόφηση Νa+ από αθροιστικά σωληνάρια ↑ αποβολή Κ+, Η+ → υποκαλιαιμία, αλκάλωση DCT: ↓ ποσοστό επαναρρόφησης NaCl → ↓ επακόλουθα

23 σ. Gitelman συμπτώματα: νυχτουρία, πολυδιψία, επιθυμία για αλάτι,
κράμπες, εύκολη κόπωση, ζάλη διάγνωση: κλινική εικόνα + εργαστηριακός έλεγχος (υποκαλιαιμία, υπομαγνησιαιμία, υπασβεστιουρία) θεραπεία: αναπλήρωση ηλεκτρολυτών (Κ+, Mg2+), σπιρονολακτόνη + αμιλορίδη

24 Gitelman vs Bartter

25 σ. SeSAME (E) επιληπτικές κρίσεις (A) αταξία
(T) σωληναριοπάθεια: νεφρική απώλεια Κ+, Νa+, πολυουρία, πολυδιψία, έντονη επιθυμία για αλάτι υποκαλιαιμία μεταβολική αλκάλωση υπομαγνησιαιμία υπασβεστιουρία αυτοσωματική υπολειπόμενη

26 αθροιστικό σωληνάριο ↓ ΡΕΝΙΝΗ

27 σ. Liddle υπέρταση υποκαλιαιμική μεταβολική αλκάλωση
↑ κατακράτηση άλατος δ/δ: πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός (PA) ↓ ρενίνη, ↓ αλδοστερόνη (πλάσμα, ούρα) αυτοσωματική επικρατούσα

28 σ. Liddle διάγνωση: κλινική εικόνα, γενετική ανάλυση θεραπεία:
επαναρρόφηση άλατος υπερογκαιμία υπέρταση (πρώιμη, θετικό οικογενειακό ιστορικό) ↓ ρενίνη, αλδοστερόνη ↑ έκκριση Κ+, Η+ (ηλεκτραρνητικότητα αυλού) διάγνωση: κλινική εικόνα, γενετική ανάλυση θεραπεία: αμιλορίδη, τριαμτερένη, όχι σπιρονολακτόνη άναλη δίαιτα, συμπληρώματα Κ+

29 επιδεινούμενη στην εγκυμοσύνη υπέρταση
≈ Liddle: υπέρταση, υποκαλιαιμία, ↓ ρενίνη, ↓ αλδοστερόνη επιδείνωση κατά την εγκυμοσύνη, αλλά και σε άνδρες και σε μη εγκυμονούσες αυτοσωματική επικρατούσα μετάλλαξη MR ← ενεργοποίηση του από την προγεστερόνη και από άλλα αλατοκορτικοειδή θεραπεία ≈ Liddle σπιρονολακτόνη: αντένδειξη (αγωνιστής υποδοχέα)

30 γλυκοκορτικο-θεραπευόμενος υπεραλδοστερονισμός (GRA)
χαρακτηριστικά περίσσειας αλατοκορτικοειδών (ΑΥ, ↓Κ+, ↓ρενίνη) βελτιώθηκαν με χορήγηση γλυκοκορτικοειδών αυτοσωματική επικρατούσα

31 GRA ↓Κ+ μετά από διουρητικά ΑΕΕ (ρήξη ανευρύσματος) υπέρταση:
η συχνότερη μονογονιδιακή μορφή πρώιμη εμφάνιση σοβαρή σε κληρονομικότητα από μητέρα όχι πάντα σοβαρή υπέρταση

32 GRA διάγνωση: κλινική εικόνα + θεραπεία:
διάγνωση: κλινική εικόνα + ↓ρενίνη, ↑αλδοστερόνη (λόγος>300) ↑18-οξοκορτιζόλη, ↑18-υδροξυκορτιζόλη καταστολή αλδοστερόνης με δεξαμεθαζόνη (0,5 mg/6ωρο x 2d) ταυτοποίηση υβριδικού γονιδίου θεραπεία: εξωγενής χορήγηση γλυκοκορτικοειδών: ,125-0,25 mg δεξαμεθαζόλης ή 2,5-5mg πρεδνιζολόνης (νύχτα) αντιυπερτασικά (σπιρονολακτόνη, επλερενόνη) άναλη δίαιτα

33 οικογενής υπεραλδοστερονισμός τύπου II
οικογενής υπεραλδοστερονισμός, που δεν θεραπεύεται με τα γλυκοκορτικοειδή ≈ κλινική-εργαστηριακή εικόνα PA 2,8-6% PA διάγνωση με βάση την οικογενή προσβολής (τυπική φαινοτυπική ποικιλία) αυτοσωματική επικρατούσα μάλλον 7p22

34 οικογενής υπεραλδοστερονισμός τύπου IIΙ
≈GRA: πρώιμη υπέρταση, έκδηλη υποκαλιαιμία, ↑αλδοστερόνη, ↓ρενίνη, ↑18-οξοκορτιζόλη,18-υδροξυκορτιζόλη, υπερπλασία στηλιδωτής ζώνης επινεφριδίων αλλά: όχι απάντηση στη δεξαμεθαζόνη (αντίθετα: διπλασιασμός αλδοστερόνης) ιδιαίτερα ↑18-οξο(-υδροξυ)κορτιζόλη ούρων ανθεκτική υπέρταση → επινεφριδεκτομή αυτοσωματική επικρατούσα

35 επινεφριδιογεννητικό σύνδρομο
συγγενής επινεφριδιακή ανεπάρκεια: οικογένεια συγγενών λαθών στεροειδογέννησης παραγωγή κορτιζόλης διαφοροποίηση φύλου 21-υδροξυλάση 11β-υδροξυλάση 3β-υδροξυστεροειδική δεϋδρογενάση 17α-υδροξυλάση/17,20-λυάση δεσμολάση χοληστερόλης

36 επινεφριδιογεννητικό σύνδρομο
υποκαλιαιμία και υπέρταση: 11β-υδροξυλάση 17α-υδροξυλάση/17,20-λυάση

37 φαινομενική περίσσεια αλατοκορτικοειδών (AME)
υπέρταση χαμηλής ρενίνης, κυρίως στην παιδική ηλικία αυτοσωματική υπολειπόμενη

38 ΑΜΕ κλινική εικόνα (κυρίως στην παιδική ηλικία):
μη ελεγχόμενη υπέρταση μεταβολική αλκάλωση υποκαλιαιμία χαμηλό βάρος γέννησης, καθυστέρηση ανάπτυξης, αδυναμία σίτισης υπερασβεστιουρία, νεφρασβέστωση, νεφρογενής άποιος διαβήτης

39 ΑΜΕ διάγνωση: θεραπεία κλινική εικόνα ↓ρενίνη, αλδοστερόνη
↑ κορτιζόλη/κορτιζόνη ↑ μεταβολίτες κορτιζόλης (τετραϋδροκορτιζόλη, αλλοτετραϋδροκορτιζόλη) γενετικές εξετάσεις θεραπεία σπιρονολακτόνη, επλερενόνη, τριαμτερένη, αμιλορίδη άναλη δίαιτα, συμπληρώματα Κ+ δεξαμεθαζόνη (0,75-5 mg) μεταμόσχευση νεφρού

40 νεφροσωληναριακή οξέωση (RTA)

41 RTA

42 οικογενής περιοδική παράλυση
διαλείποντα επεισόδια μυικής αδυναμίας ή χαλαρής παράλυσης σοβαρή υποκαλιαιμία (<2,5 mEq/L) εκτός κρίσεων: Κ+ κφ συχνότερα: ♂ αυτοσωματική επικρατούσα CACNAS1S (τύπου Ι) SCN4A (τύπου ΙΙ) εκλυτικά αίτια: άσκηση, τραύματα, λοιμώξεις, έκθεση στο κρύο, γεύμα με υδατάνθρακες, ινσουλίνη ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΑ ΑΙΤΙΑ

43 θυρεοτοξική περιοδική παράλυση
αιφνίδια εμφάνιση σοβαρής υποκαλιαιμίας και μυικής αδυναμίας (εγγύς μύες) σε θυρεοτοξική κρίση Ασιάτες άνδρες θεραπεία: μη εκλεκτικοί β-αναστολείς

44 συγγενής διάρροια χλωριούχων
υδαρής διάρροια, ↑ εντερική περιεκτικότητα σε Cl- υποκαλιαιμία, υποχλωραιμική μεταβολική αλκάλωση αυτοσωματική υπολειπόμενη ανενεργή μετάλλαξη στο DRA: Cl--HCO3- ↓ επαναρρόφηση Cl-, ↓ έκκριση HCO3- θεραπεία: επαναπλήρωση ύδατος, ηλεκτρολυτών αναστολείς αντλιών πρωτονίων

45 κυστική ίνωση νόσος εξωκρινών αδένων με πολυοργανική επίδραση
αυτοσωματική υπολειπόμενη ποικιλία μεταλλάξεων CTFR (χρωμόσωμα 7): αντλία Cl- ↑ απώλεια Cl-, Na+ με τον ιδρώτα ↓εξωκυττάριου όγκου και δευτεροπαθής υπεραλδοστερονισμός έκκριση Κ+ στο άπω εσπειραμένο και διέγερση έκκρισης Κ+ στους ιδρωτοποιούς αδένες

46 Κληρονομικές αιτίες υποκαλιαιμίας
46