Η έννοια της αξίας Τα στοιχεία της γλώσσας παίρνουν την αξία τους μέσα από τη σχέση τους με τα άλλα στοιχεία (πβ. Τα πούλια στο σκάκι)

Παρουσίαση με θέμα: "Η έννοια της αξίας Τα στοιχεία της γλώσσας παίρνουν την αξία τους μέσα από τη σχέση τους με τα άλλα στοιχεία (πβ. Τα πούλια στο σκάκι)"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 6. Δομή -δομισμός (συνέχεια) Διπλή άρθρωση της γλώσσας Γλώσσα Λόγος Ομιλία

2 Η έννοια της αξίας Τα στοιχεία της γλώσσας παίρνουν την αξία τους μέσα από τη σχέση τους με τα άλλα στοιχεία (πβ. Τα πούλια στο σκάκι)

3

4 1. Σχέσεις πλήρους διαφοράς: αγάπη: δέντρο
2. Σχέσεις αντίθεσης: αγάπη : μίσος 3. Σχέσεις συνάφειας: αγάπη : έρωτας Αυτό που ενδιαφέρει τους γλωσσολόγους κυρίως είναι οι σχέσεις 2. και 3. Όλες οι σχέσεις στη γλώσσα είναι σχέσεις διαφοράς.

5 Η περιγραφή των στοιχείων της γλώσσας δεν μπορεί να γίνει παρά μέσα από την αντίθεσή τους με τα άλλα στοιχεία που σχετίζονται με αυτά. Πβ. Τις σχέσεις της λέξης «αγάπη» Διαφορά με την περιγραφή π.χ. από τους γεωλόγους ενός πετρώματος ή από τους αστρονόμους ενός

6 Εκρηξιγενές πέτρωμα, Γρανίτης

7 Τα πετρώματα αυτά δημιουργήθηκαν από διάπυρο υλικό (μάγμα), που στερεοποιήθηκε στο εσωτερικό ή τελικά καλύφθηκε από άλλα πετρώματα του εξωτερικού φλοιού της Γης. Μερικά από αυτά τα μάγματα περιέχουν πολύ πυρίτιο, είναι πυκνόρρευστα όπως όταν λιώνει το γυαλί. Σε άλλες περιπτώσεις το μάγμα έχει διεισδύσει σε πτυχώσεις, σχισμές βράχων σε μεγάλο μήκος. Τα μάγματα αρχίζουν να προβάλλουν στην επιφάνεια της γης μετά πολύ καιρό από τη σκλήρυνσή τους όταν πλέον η διάβρωση καταστρέψει τα υπερκείμενα πετρώματα από τα οποία καλύπτονται.

8 Ο Ερμής περιβάλλεται από ένα λεπτό στρώμα ηλίου, οξυγόνου και υδρογόνου, ενώ οποιοδήποτε άλλο είδος ατμόσφαιρας κι αν είχε χάθηκε πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, αφού η βαρύτητά του, η οποία δεν υπερβαίνει το 1/3 της γήινης, δεν κατόρθωσε να την συγκρατήσει. Το ήλιο προέρχεται από τον ηλιακό άνεμο και φυλακίζεται από το μαγνητικό του πεδίο, ενώ η ποσότητα που υπάρχει είναι τόσο μικρή ώστε για να γεμίσουμε ένα απλό παιδικό μπαλόνι θα έπρεπε να συγκεντρώναμε όλο το αέριο που περιλαμβάνεται σε μια σφαίρα με διάμετρο 6,5 χιλιομέτρων. Σε σύγκριση, η ατμόσφαιρα της Γης είναι ένα τα

9 Σχέσεις στον συνταγματικό και τον παραδειγματικό άξονα
Θυμήθηκα να του τηλεφωνήσω Θυμήθηκα ότι του τηλεφώνησα Θυμήθηκα που του τηλεφώνησα Θέλω να φύγω Πρέπει να φύγω Θέλω *ότι έφυγα Πρέπει *ότι έφυγα

10 Νομίζω ότι ήρθε Νομίζω *να ήρθε Νομίζω *που ήρθε Δεν νομίζω να ήρθε

11 Ferdinand de Saussure «H γλώσσα είναι ένα σύστημα όπου το κάθε στοιχείο ορίζεται από τη σχέση του με τα άλλα» Η λέξη «δομή» δεν απαντά στον Saussure. Eμφανίζεται με γλωσσολογική σημασία πρώτη φορά στα Travaux du Cercle linguistique de Prague το 1929

12 1928: 1o Διεθνές συνέδριο γλωσσολόγων στη Χάγη.
Roman Jakobson, Sergei Karcevsky, Nicolai Troubetskoï: Προτάσεις που συνοψίζουν τη θεωρία του δομισμού 1929 Έκδοση των «Θέσεων» στην Πράγα για το 1ο συνέδριο σλάβων φιλολόγων. Γραμμένες στα γαλλικά και ανώνυμες. Εγκαινιάζουν τις δραστηριότητες του Γλωσσολογικού κύκλου της Πράγας.

13 Η διπλή άρθρωση της γλώσσας
Άρθρωση μορφημάτων: Ο Γιάννης έχει πονόδοντο Συνταγματικές σχέσεις Παραδειγματικές σχέσεις Αυθαίρετο – σχετικά αυθαίρετο

14 Αρθρωση φωνημάτων Π-όνος Τ- έρας Παραδειγματικές σχέσεις

15 André Martinet (1908-1999) Η γλώσσα είναι αρθρωτή σε δύο επίπεδα

16 Στο πρώτο επίπεδο άρθρωσης, ανήκουν οι μονάδες που έχουν σημασία, τα μορφήματα (ή κατά τον  Martinet μονήματα) Τα μορφήματα συνενώνονται για να δημιουργηθούν μεγαλύτερες μονάδες: λέξεις, φράσεις, προτάσεις.

17 Στο δεύτερο επίπεδο άρθρωσης, ανήκουν μονάδες της γλώσσας που δεν είναι φορείς σημασίας, τα φωνήματα. Τα φωνήματα συνενώνονται για να κατασκευάσουν στοιχεία που είναι φορείς σημασίας, τα μορφήματα

18 Μόνο η γλώσσα ως σύστημα επικοινωνίας χαρακτηρίζεται από τη διπλή άρθρωση. Πβ: κραυγές ζώων, λ.χ. γαύγισμα κραυγές ανθρώπων, λ.χ. Άου! ψελλίσματα μωρού σήματα με καπνό

19 Χρησιμοποιήθηκαν από τους ιθαγενείς ινδιάνους της Αμερικής
Χρησιμοποιήθηκαν από τους ιθαγενείς ινδιάνους της Αμερικής. Με τη βοήθεια κουβέρτας που σκέπαζε και αποκάλυπτε την εστία της φωτιάς δημιουργούνταν σύννεφα καπνού. Με τα σήματα καπνού ο παρατηρητής είχε περιορισμένη αλλά εξαιρετικής σημασίας πληροφόρηση.

20 Σύνθετο σημείο που αποτελείται μόνο από μονάδες πρώτης άρθρωσης: Απαγορεύεται + στροφή δεξιά

21 Σήμερα έχω φοβερό πονόδοντο
Σήμερα έχω φοβερό πονόδοντο. Πρώτο επίπεδο: Μορφήματα Δεύτερο επίπεδο: Φωνήματα Ανάλυση

22 2+5=8 Δύο συν πέντε ίσον οκτώ

23 Πάμεστιςκούνιες Ναπαίξουμετυφλόμυγα Ήτανέναμικρότεμ

24 Παραγωγικότητα: Άπειρος αριθμός μηνυμάτων
Οικονομία Για τα ελληνικά: 23 φωνήματα Μερικές χιλιάδες μορφήματα

25 1) Ερέθισμα  Αντίδραση π. χ
1) Ερέθισμα  Αντίδραση π.χ. πόνος  κραυγή Δεν υπάρχει σήμανση, πρόθεση για επικοινωνία. Αυθόρμητη αντίδραση

26 2) Πρωτογενές σύστημα σήμανσης: Εδώ και τώρα hic et nunc Νεύματα, χαμόγελο, ΚΟΚ 3) Δευτερογενές σύστημα σήμανσης: Μόνο η γλώσσα

27 Ο μαθητής έλυσε την άσκηση
Χτες πήγα σινεμά με τον Γιάννη Ποιες είναι οι μονάδες της πρώτης άρθρωσης; Ποιες είναι οι μονάδες της δεύτερης άρθρωσης;

28 Λόγος- γλώσσα- ομιλία Λόγος (langage): η καθολική συμβολική ικανότητα των ανθρώπων για επικοινωνία μέσω φυσικών γλωσσών. Παγκόσμιο, πανανθρώπινο χαρακτηριστικό.

29 Πολλές επιστήμες ασχολούνται με τον λόγο και τη μελέτη του:
φιλολογία, επικοινωνιολογία, σημειολογία, μεταφρασεολογία, διδακτική γλωσσών ανθρωπολογία, ψυχανάλυση, φιλοσοφία, ιστορία, αρχαιολογία, φυσική, ιατρική, νευρολογία κ.ο.κ.

30 Γλώσσες (langues):  Τα επιμέρους συστήματα με τα οποία εκδηλώνεται και πραγματοποιείται η καθολική ανθρώπινη ικανότητα του λόγου: γαλλικά, αγγλικά, ελληνικά, κινέζικα, αραβικά, ρωσικά, σουαχίλι Η γλώσσα είναι η κοινή γνώση που μοιράζονται οι ομιλητές μιας γλωσσικής κοινότητας. Διαφοροποιείται από την Ομιλία

31 Γλώσσα: κοινωνικός χαρακτήρας, κώδικας, εσωτερική πλευρά, γνώση, μόνιμη πεπερασμένος αριθμός στοιχείων ΣΥΣΤΗΜΑ Ομιλία ατομικός χαρακτήρας, μηνύματα, χρήση του κώδικα, εξωτερική πλευρά, πράξη, πρόσκαιρη άπειρος αριθμός μηνυμάτων

32 Αντικείμενο του γλωσσολόγου, σύμφωνα με τον Saussure, είναι η γλώσσα (η κοινή γνώση για τη γλώσσα που μοιράζονται όλοι οι ομιλητές της) και όχι η ομιλία (οι επιμέρους πραγματώσεις της γλώσσας από τον κάθε ομιλητή χωριστά και σε κάθε περίσταση επικοινωνίας).

33 Διαφορετικοί τρόποι προφοράς ενός φωνήματος από διαφορετικούς ομιλητές.
Η επικοινωνία είναι εφικτή γιατί αγνοούμε αυτούς τους διαφορετικούς τρόπους προφοράς και κρατάμε τη βασική πληροφορία, δηλαδή το φώνημα. Ο γλωσσολόγος-φωνολόγος δεν θα καταγράψει όλα τα διαφορετικά [s] που θα ακούσει, αλλά το κοινό αφηρημένο στοιχείο που κρύβεται πίσω από τους διαφορετικούς φθόγγους, το φώνημα /s/.

34 Ο Γιάννης μιλάει ελληνικά

35 α) ξέρει ελληνικά, έχει τη γνώση (γλώσσα),
β) αυτή τη στιγμή μιλάει ελληνικά (εφαρμόζει αυτή τη γνώση και αυτή τη στιγμή μιλάει ελληνικά= oμιλία).

36 Ο Νoam Chomsky κάνει διάκριση μεταξύ γλωσσικής ικανότητας (competence)/
γλωσσικής επιτέλεσης (performance).