«Περί Ουρανού» Η συμβολή του Αριστοτέλη στη μελέτη του σύμπαντος

Παρουσίαση με θέμα: "«Περί Ουρανού» Η συμβολή του Αριστοτέλη στη μελέτη του σύμπαντος"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 «Περί Ουρανού» Η συμβολή του Αριστοτέλη στη μελέτη του σύμπαντος
1ο Γενικό Λύκειο Αγίας Παρασκευής «Περί Ουρανού» Η συμβολή του Αριστοτέλη στη μελέτη του σύμπαντος Την εργασία εκπόνησαν οι μαθητές: 1. Γιαννοπούλου Πετρούλα, (Α’ Λυκείου) 2. Ζήκος Βασίλειος, (Α’ Λυκείου) 3. Παπασπηλιοπούλου Σοφία, (Α’ Λυκείου) 4. Τσώνης Ελευθέριος, (Α’ Λυκείου) 5. Χρυσανθοπούλου Αικατερίνη, (Α’ Λυκείου)

2 Περί Ουρανού Μετεωρολογικά Περιλαμβάνει τέσσερα βιβλία (Α,Β,Γ,Δ).
Στα δύο πρώτα (Α,Β) εξετάζεται η κίνηση των ουρανίων σωμάτων. Στα άλλα δύο (Γ,Δ) εξετάζεται η κίνηση των σωμάτων πάνω στη γη. Μετεωρολογικά Εξετάζονται από τα Μετεωρολογικά τα βιβλία (Α,Β) που περιλαμβάνουν σχετικές αναφορές.

3 Η Κοσμολογία του Αριστοτέλη
Ο κόσμος (το σύμπαν) χωρίζεται σε δύο περιοχές: 1. Στον χώρο πάνω από τη Σελήνη (ουράνιος) 2. Στον υποσελήνιο χώρο (γήινος)

4 Ο Υπερσελήνιος Χώρος (Πάνω από τη Σελήνη)
Είναι ο ουράνιος. Αμετάβλητος και άφθαρτος. Δεν αποτελείται από τα τέσσερα γνωστά στοιχεία («γη», «νερό», «αέρας», «φωτιά»), αλλά από ένα πέμπτο στοιχείο, το «πρώτον σώμα» - τον αιθέρα. Οι κινήσεις των σωμάτων είναι αιώνιες, «κατά φύσιν», τέλειες (κυκλικές).

5 2. Υποσελήνιος χώρος (κάτω από τη Σελήνη)
Κυριαρχεί φθορά και μεταβολή. Τα σώματα (απλά ή σύνθετα) αποτελούνται από «γη», «νερό», «αέρα», «φωτιά» (τα τέσσερα στοιχεία). Η «κατά φύσιν» κίνηση είναι ευθύγραμμη (πάνω ή κάτω). Υπάρχει πάντα «κινούν» και «κινούμενον». Η κίνηση είναι φυσική ή βίαιη (εξαναγκασμένη).

6 Τα τέσσερα στοιχεία “φωτιά”: θερμό και ξηρό “νερό”: ψυχρό και υγρό
“αέρας”: θερμό και υγρό “γη”: ψυχρό και ξηρό Τα στοιχεία είναι δυνατό να μεταστοιχειωθούν το ένα στο άλλο. D. C. Lindberg, Οι απαρχές της δυτικής επιστήμης (μτφ)

7 Ο Αριστοτελικός κόσμος
Εξώτατη σφαίρα (ουράνια περιοχή) Εσώτατη σφαίρα (Σελήνη) Η Γη: κέντρο του σύμπαντος D. C. Lindberg, Οι απαρχές της δυτικής επιστήμης (μτφ)

8 Θεωρία «αντιπερίστασης»
Φυσική και βίαιη κίνηση Φυσική κίνηση: ευθύγραμμη - κατακόρυφη φορά (προς τον φυσικό τόπο) κατάσταση ηρεμίας (αδράνεια) Βίαιη κίνηση: έπεται της φυσικής – όχι πάντοτε κατακόρυφη φορά – εξαναγκασμένη – όχι προς τον φυσικό τόπο Θεωρία «αντιπερίστασης» Το περιβάλλον μέσον ενός σώματος (π.χ. αέρας) εξηγεί τη βίαιη κίνησή του, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του κινούντος

9 Αναλυτικότερα 1. Φυσική κίνηση Από τη φύση του σώματος
(λόγω βαρύτητας) Ελαφρά στοιχεία: “αέρας” και “φωτιά” Βαριά στοιχεία: “γη” και “νερό ” Ο χρόνος πτώσης είναι αντιστρόφως ανάλογος του βάρους Ο χρόνος πτώσης είναι ανάλογος με την πυκνότητα του μέσου

10 2. Βίαιη κίνηση Δεν γίνεται προς τον φυσικό τόπο.
2. Βίαιη κίνηση Το «κινούν» είναι εξωτερική δύναμη. Δεν γίνεται προς τον φυσικό τόπο. Η κίνηση παύει, όταν παύσει η ενέργεια της εξωτερικής δύναμης. Η ταχύτητα είναι: α) ανάλογη της δύναμης β) ανάλογη του βάρους γ) αντιστρόφως ανάλογη με την πυκνότητα του μέσου

11 Απορρίπτεται η ύπαρξη του κενού στον φυσικό κόσμο.
Ανυπαρξία κενού Η κίνηση πραγματοποιείται εντός ενός περιβάλλοντος μέσου. Δεν υπάρχει δυνατότητα κίνησης στο κενό: αφού η πυκνότητα του κενού είναι μηδέν, η ταχύτητα του σώματος θα γινόταν άπειρη (πράγμα αδύνατο). Επομένως Απορρίπτεται η ύπαρξη του κενού στον φυσικό κόσμο.

12 Η Γη είναι σφαιρική διότι….
Το βαρύ στοιχείο «γη» έχει ως φυσική του θέση το κέντρο. Εκεί, συγκεντρώνονται τα γήινα στοιχεία και διευθετούνται συμμετρικά γύρω του, σχηματίζοντας σφαίρα που παραμένει ακίνητη. Κατά τη διάρκεια των εκλείψεων της Σελήνης, η σκιά της Γης φαίνεται κυκλική. Για έναν παρατηρητή που κινείται από Βορρά προς Νότο στην επιφάνεια της Γης, η θέση των αστέρων αλλάζει. Η θάλασσα είναι ενιαία (από το Γιβραλτάρ την Ινδική θάλασσα)

13 Η Γη είναι σφαιρική διότι….
Ο Πολικός Αστέρας φαίνεται ότι χαμηλώνει στον ορίζοντα του Βορείου Ημισφαιρίου όσο κάποιος κινείται νοτιότερα, ενώ άλλοι αστέρες μη ορατοί από βορειότερα γεωγραφικά πλάτη ανατέλλουν. Οι ναυτικοί παρατηρούσαν ότι καθώς ένα πλοίο πλησιάζει σε λιμάνι πρώτα εμφανίζονται τα ψηλότερα σημεία του (κατάρτια, πανιά) και μετά το κυρίως σώμα του σκάφους. Το αντίστροφο ισχύει, όταν το πλοίο αποπλέει και απομακρύνεται.

14 Σύνοψη…

15 Σύνοψη…

16 Επιρροή και αμφισβήτηση της κοσμολογίας του Αριστοτέλη
Η αριστοτελική διδασκαλία στα παν/μια ως τον 14ο μ.Χ. αι. Όμως…. Δεν εξηγούσε τι συμβαίνει στο σύνορο των δύο κόσμων, υπερσελήνιου και υποσελήνιου. Δεν έδινε ικανοποιητική απάντηση στο πως μεταδίδεται η θερμότητα από τον Ήλιο. Ο Γαλιλαίος (16ος αι.) με τον νόμο της αδράνειας κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τη διαμόρφωση της έννοιας δύναμη. Ο Νεύτωνας (17ος αι.) με τους τρεις νόμους του αναθεώρησε πλήρως τη θεωρία της κίνησης του Αριστοτέλη.

17 Συμπεράσματα Αιχμαλώτισε τον ανθρώπινο νου και επηρέασε τη μεσαιωνική σχολαστική σκέψη. Θεμελίωσε πολλές νέες κοσμολογικές θεωρίες. Βασίστηκε στην εμπειρία και την παρατήρηση. Περιέγραψε και ταξινόμησε τα φυσικά φαινόμενα. Με τον παραγωγικό συλλογισμό κατέληξε σε λογικές αποδείξεις. Από το 19ο αιώνα και ως σήμερα καμία φιλοσοφική ή επιστημονική μελέτη δεν θεωρείται ολοκληρωμένη εάν δεν περιλαμβάνει κάποια αναφορά στον μεγάλο Έλληνα φιλόσοφο.

18 «Ο Αριστοτέλης επικράτησε με την πειθώ και όχι τον εξαναγκασμό»
(D. C. Lindberg) Το «πέμπτο στοιχείο» είναι από τις πιο “ενδιαφέρουσες πτυχές της Αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας” (Olof Gigon)

19 Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας! Οι Υπεύθυνοι καθηγητές
Αθηνά Γκρίνια (ΠΕ02) – Αθανάσιος Μπαλάσκας (ΠΕ12.10)