Στα μονοπάτια της Ιστορίας…

Παρουσίαση με θέμα: "Στα μονοπάτια της Ιστορίας…"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Στα μονοπάτια της Ιστορίας…
Η Η ΚΙΤΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ Πρόγραμμα του 5ου ΓΕΛ Βόλου Σχ.έτος

2 Γιατί γι’ αυτόν μόνο που διακατέχεται από πάθος για το μέλλον μπορεί να αποκτήσει περιεχόμενο και αξία η ιδέα του παρελθόντος. Paul Valery

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ : ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ : ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος.

4 Τα αιτια του πολεμου Τα αίτια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πρέπει να αναζητηθούν στις υπερβολικές απαιτήσεις των δυτικών δυνάμεων που νίκησαν στον Α΄Π.Π. Δυσβάσταχτες πολεμικές αποζημιώσεις, διανομή των αποικιών των ηττημένων μεταξύ των νικητών και αφαίρεση εδαφών ήταν μερικές μόνο από τις ρυθμίσεις που επιβλήθηκαν το 1919 στη Συνθήκη Ειρήνη των Βερσαλλιών . Αποτέλεσμα της συνθήκης ήταν η αποδιοργάνωση της γερμανικής δημοκρατίας, που είχε ιδρυθεί το 1918 και η ανάπτυξη ακραίων κινημάτων που δεν αναγνώριζαν τις αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος. Παράλληλα, η παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε με την κατάρρευση του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης το 1929 εκτός από την απελπισία δημιούργησε και το αίσθημα ότι οι Γερμανοί παρεμποδίζονταν να έχουν όλα αυτά που δικαιούνταν. Όλα αυτά οδήγησαν σε μια έξαρση του εθνικισμού και διευκόλυναν την άνοδο στην εξουσία του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος ΝSDAP με αρχηγό τον Χίτλερ. Η πολιτική του Χίτλερ ήταν να αναδημιουργήσει τη Γερμανία αποκτώντας τον αναγκαίο «ζωτικό χώρο» και να κάνει ένα «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» με όλους εκείνους, που θεωρούσε ότι είχαν φέρει τη χώρα στην κακή αυτή κατάσταση.

5 Παράλληλα στην Ιταλία ο Μουσολίνι δημιούργησε το φασιστικό κόμμα η οποία υπέφερε από υπερπληθυσμό, από έλλειψη επενδύσεων στην οικονομία και η διαφθορά απλωνόταν σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής ζωής . Χίτλερ και Μουσολίνι στρεφόνταν κατά των κεφαλαιούχων και κατά των ξένων και υπόσχονταν στις εξαθλιωμένες μάζες ότι η άνοδός τους στην εξουσία θα σημάνει τη λήξη των προβλημάτων τους, αφού το κράτος θα υπερασπίζεται τα συμφέροντά και τα δικαιώματά τους στις διαμάχες με τους κεφαλαιούχους. Οι φασίστες του Μουσολίνι στην Ιταλία θα καταλάβουν πραξικοπηματικά την εξουσία το 1923, ενώ στη Γερμανία ο Χίτλερ θα νικήσει στις εκλογές του 1933 βασιζόμενος στις ψήφους των ανέργων και των εξαθλιωμένων εργατών και αγροτών. Και στα δυο κράτη η κοινωνική πρόνοια τέθηκε στο περιθώριο. Οι δυο άνδρες αρχίζουν να εξοπλίζουν τους στρατούς τους με νέα οπλικά συστήματα, ενώ εκπονούν σχέδια για την ανάδειξη της Γερμανίας και της Ιταλίας σε υπερδυνάμεις σε βάρος των υπολοίπων.

6 Η Γερμανια και ο β΄ παγκοσμιοσ πολεμοσ κατα τησ Ευρωπησ
1940 Οι γερμανικές δυνάμεις εισέβαλαν : 9 Απριλίου :  στη Νορβηγία  και τη Δανία. 10 Μαΐου : στις Κάτω Χώρες , οι οποίες είχαν τηρήσει ουδέτερη  στάση στον πόλεμο,  και στη Γαλλία. 10 Ιουνίου : η Γαλλία υπογράφει συνθηκολόγηση με  τη Γερμανία που προέβλεπε : α)την κατοχή του βόρειου μισού της χώρας και β)επέτρεψε  την εγκαθίδρυση   με τους Ναζί καθεστώτος στο νότο με έδρα την πόλη Βισύ. 10 Ιουνίου  :  Ιταλία μπήκε στον πόλεμο .  10 Ιουλίου - 31 Οκτωβρίου : «μάχη της Αγγλίας» Οι Ναζί εξαπέλυσαν αεροπορικές  επιθέσεις και βομβαρδισμούς  εναντίον της Αγγλίας, αλλά εγκαταλείπουν τα σχέδια τους για απόβαση. 1941 6 Απριλίου:  εξασφάλισαν τον έλεγχο της Βαλκανικής εισβάλοντας στη Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα και με την προσχώρηση στον Άξονα της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. 22 Ιουνίου : εισέβαλαν στη Σοβιετική Ένωση παραβιάζοντας  το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο. Ιούνιος και  Ιούλιος :  κατέλαβαν τα κράτη της Βαλτικής. 6 Δεκεμβρίου : τα σοβιετικά στρατεύματα εξαπέλυσαν αντεπίθεση που απώθησε  τις γερμανικές δυνάμεις  οριστικά πέρα από τα περίχωρα της Μόσχας.  1938 Μάρτιος : ένωση Γερμανίας με Αυστρία Σεπτέμβριος : προσάρτηση τσεχοσλαβικών εδαφών με κατοίκους γερμανικής καταγωγής. Αύγουστος : γερμανο-σοβιετικό σύμφωνο. 30 Σεπτεμβρίου : υπογραφή συνθήκης Μονάχου με Αγγλία και Γαλλία και την αποδοχή του διαμελισμού της Τσεχοσλοβακίας, για την αποφυγή του πολέμου. Ο πόλεμος αστραπή (Σεπτ.1940 – Ιούνιος 1941) 1939 1η Σεπτεμβρίου : εισβολή στην Πολωνία. 3 Σεπτεμβρίου : Η Βρετανία και η Γαλλία  κήρυξαν τον πόλεμο στη Γερμανία. 

7

8 Η ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
 7 Δεκεμβρίου 1943  : η Ιαπωνία  (μία από τις δυνάμεις του Άξονα) βομβάρδισε το Πέρλ  Χάρμπορ .   Οι Ηνωμένες Πολιτείες κήρυξαν αμέσως τον πόλεμο στην Γερμανία.  τέλη του 1942 – αρχές του 1943 : οι συμμαχικές δυνάμεις σημείωσαν στρατιωτικές επιτυχίες στη Β.Αφρική (μάχη του Ελ-Αλαμέιν). Μάιος 1943 :  στρατιώτες  του Άξονα στην Αφρική παραδόθηκαν. Καλοκαίρι  1942 : οι Γερμανοί εξαπέλυσαν νέα επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης με στόχο την κατάληψη του  του Στάλινγκραντ και των πετρελαιοφόρων περιοχών του Καυκάσου. 2 Φεβρουαρίου 1943 : ήττα των Γερμανών στο Στάλινγκραντ . Ιούλιος 1943 :  οι Σύμμαχοι έκαναν απόβαση  στη Σικελία .  8 Σεπτεμβρίου : συνθηκολόγηση Ιταλίας. Ίδρυση φασιστικού κράτους στη Β.Ιταλία από τον Χίτλερ με αρχηγό τον Μουσολίνι. 1944 6 Ιουνίου : απόβαση στην Νορμανδία 26 Αυγούστου : απελευθέρωση Παρισιού Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος : Άγγλοι κι Αμερικανοί φτάνουν στο Ρήνο , ενώ ο σοβιετικός στρατός εισδύει στο γερμανικό έδαφος. Απριλίου : Αγγλοαμερικάνοι ενώνονται με τους Σοβιετικούς στον Έλβα κι αρχίζει η μάχη του Βερολίνου. Ο Χίτλερ αυτοκτονεί. 7 Μαΐου : η Γερμανία υπέγραψε άνευ όρων συνθηκολόγηση με τους δυτικούς Συμμάχους στην  Ρεμ και στις 9 Μαΐου με τους Σοβιετικούς  στο Βερολίνο.  6 και 9 Αυγούστου : έληξε και ο πόλεμος στον Ειρηνικό, μετά τη ρίψη ατομικών βομβών εναντίον των ιαπωνικών πόλεν Χιροσίμα και Ναγκασάκι από τις ΗΠΑ, που είχαν ως συνέπεια το θάνατο   αμάχων. 2 Σεπτεμβρίου : συνθηκολόγηση Ιαπωνίας. Ο Β’ Π.Π. εκτιμαται οτι προκαλεσε 55 εκατομμυρια θανατουσ σε ολο τον κοσμο. ηταν η μεγαλυτερη και πλεον καταστροφικη συγκρουση στην ιστορια.

9 Κατοχή – Εθνική Αντίσταση στην Ελλάδα και στο Βόλο
Πόλεμος του ‘40 – Κατοχή – Εθνική Αντίσταση στην Ελλάδα και στο Βόλο Η Κίτρινη Αποθήκη

10 Η ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Ο ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Η ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Ο ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος είναι μια από τις ενδοξότερες στιγμές της νεότερης ιστορίας μας . Είναι η πολεμική σύγκρουση μεταξύ της Ελλάδας και του συνασπισμού της Ιταλίας και Αλβανίας, η όποια διήρκησε από τις 28 Οκτωβρίου έως τις 31 Μαρτίου Ο πόλεμος αυτός εντάσσεται στην επεκτατική πολίτικη του φασιστικού καθεστώτος του Μπενίτο Μουσολίνι που εκδηλώθηκε με την έναρξη του Β ΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Μουσολίνι , έχοντας ως πρότυπο τις κατακτήσεις του Χίτλερ , θέλησε να αποδείξει στους Γερμανούς συμμάχους του Άξονα ότι μπορεί να οδηγήσει και ο ίδιος την Ιταλία σε ανάλογες στρατιωτικές επιτυχίες. Η Ιταλία είχε ήδη καταλάβει την Αλβανία από την άνοιξη του ΄39 καθώς και πολλές βρετανικές βάσεις στην Αφρική. Θέλοντας όμως ο Μουσολίνι να ισχυροποιήσει τα ιταλικά συμφέροντα στα Βαλκάνια, εξαιτίας της γερμανικής πολιτικής που στόχευε στον έλεγχο των κοιτασμάτων πετρελαίου στη Ρουμανία , έκανε επίθεση στην Ελλάδα.

11 Η κΗρυξη του πολΕμου Τις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γράτσι με τελεσίγραφο στον Έλληνα δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά , απαιτούσε : α) την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από τα Ελληνοαλβανικά εδάφη β) την κατάληψη στρατηγικών σημείων , όπως λιμάνια και αεροδρόμια, για τις ανάγκες ανεφοδιασμού ή άλλων διευκολύνσεων για την προώθησή του στην Αφρική . Μετά την άρνηση του δικτάτορα (το γνωστό «ΌΧΙ») , ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις άρχισαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εισβολής στην Ελλάδα.

12 Οι φΑσειΣ του πολΕμου 3η : Εαρινή επίθεση (29 Δεκεμβρίου-5 Απριλίου)
3η : Εαρινή επίθεση (29 Δεκεμβρίου Απριλίου) Η αντεπίθεση των Ιταλών , το Μάρτιο του ΄41 , απέτυχε , με κέρδος μόνο μικρές εδαφικές περιοχές βόρεια της Χειμάρρας. Σε διάστημα 6 μηνών ακινητοποιήθηκαν στην Αλβανία 27 ιταλικές μεραρχίες από 16 ελληνικές. Στις 6 Απριλίου , αρχίζει η γερμανική επίθεση.. Ακολούθησε η συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς στις 20 Απριλίου και με τους Ιταλούς τρεις μέρες μετά. 1η : «οι ελληνικές δυνάμεις αμυνόμεναι επί του πατρίου εδάφους» (28 Οκτωβρίου – 13 Νοεμβρίου) Ο Ελληνικός Στρατός αντεπιτίθεται αναγκάζοντας τον Ιταλικό να υποχωρήσει. 2η :Μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου οι Ελληνικές δυνάμεις είχαν προωθηθεί αρκετά στα εδάφη της Β.Ηπείρου, καταλαμβάνοντας την Κορυτσά, το Πόγραδετς, τους Αγίους Σαράντα, το Αργυρόκαστρο και τη Χειμάρρα .

13 O ΒΟΛΟΣ ΚατΑ τη διΑρκεια του ελληνοϊταλικΟΥ πολΕμου :
Ο Βόλος δέχτηκε 7 βομβαρδισμούς από ιταλικά αεροπλάνα με καταστροφές σε κτίρια και 14 νεκρούς. Από τις 13 ως τις 20 Απριλίου βομβαρδίσθηκε 5 φορές από τους Γερμανούς, ρίχνοντας νάρκες στον Παγασητικό, βομβαρδίζοντας το λιμάνι κι άλλους στόχους. Στην τελευταία επιδρομή , Κυριακή του Πάσχα , αποτέφρωσαν 4 βαγόνια στον σιδηροδρομικό σταθμό. Η φωτοαναπαράσταση,φωτογραφία της πόλης με ζωγραφισμένα τα αεροπλάνα, τις φωτιές και τις ριπές του αντιαεροπορικού είναι του Ν. Στουρνάρα και δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή της 30/1/94.

14 Το αρχείο του ΔΗ.Κ.Ι. είναι γεμάτο από φωτογραφίες βομβαρδισμένων σπιτιών από το 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Η πόλη, το λιμάνι κυρίως, χτυπήθηκε πολλές φορές. Από του ιταλούς στις 4/11/40 και στις 2/4/41, τους γερμανούς από 11/4 έως 20/4/41 και από τους εγγλέζους τις 18/10/44 – ίσως και άλλες. Αλλά μερικές φορές αντί για το λιμάνι οι βόμβες πέφταν αλλού. O Γιάννης Τσίγκρας στο βιβλίο του «Πορταριά» αναφέρει: «Η αλήθεια είναι ότι στο βομβαρδισμό του Βόλου τα ιταλικά αεροπλάνα πετούσαν πολύ ψηλά. Δεν τα έπιανε καν το μάτι. Δεν κατέβαιναν να στοχεύσουν, έμεναν στα πέντε χιλιόμετρα και οι βόμβες τους σπανίως έπιαναν το λιμάνι που ήταν ο κύριος στόχος τους. Βόμβες που έπεφταν σε φτωχογειτονιές, τσάκιζαν δέντρα και χαμόσπιτα. Γέμισαν οι αυλές των σπιτιών της Ανάληψης από βόμβες – και το λιμάνι απείραχτο. Βέβαια αργότερα, με τα γερμανικά στούκας, τα πράγματα άλλαζαν.» Φωτογραφία του Ζημέρη από το αρχείο του ΔΗ.Κ.Ι.

15 Η σημασια του πολεμου Η απόκρουση της ιταλικής εισβολής αποτέλεσε την πρώτη νίκη των Συμμάχων κατά των δυνάμεων του Άξονα στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και ανύψωσε το ηθικό των λαών στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τους ιστορικούς η νίκη των Ελλήνων επηρέασε την έκβαση ολόκληρου του πολέμου, καθώς υποχρέωσε τους Γερμανούς να αναβάλουν την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης προκειμένου να βοηθήσουν τους συμμάχους τους Ιταλούς που έχαναν τον πόλεμο με την Ελλάδα. Η καθυστερημένη επίθεση τον Ιούνιο του 1941, λόγω της αντίστασης στην Κρήτη (μάχη της Κρήτης) ενέπλεξε τις γερμανικές δυνάμεις στις σκληρές συνθήκες του ρωσικού χειμώνα, με αποτέλεσμα την ήττα τους στη διάρκεια της Μάχης της Μόσχας.

16 Η τριπλΗ κατοχΗ H Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που υπέστη τριπλή βάρβαρη κατοχή: γερμανική, ιταλική και βουλγαρική. Ειδικότερα : Oι Γερμανοί είχαν υπό τον έλεγχό τους τις στρατηγικά σημαντικότερες  περιοχές της Ελλάδας , μεταξύ των οποίων την Αθήνα με την Αττικοβοιωτία, τη Θεσσαλονίκη με την Κεντρική Μακεδονία και ορισμένα νησιά του Αιγαίου Η ζώνη ελέγχου των Ιταλών περιλάμβανε περίπου τα 2/3 της Ελλάδας. Η Ιταλική κατοχή υπήρξε επίσης ιδιαίτερα σκληρή κυρίως στις περιοχές όπου οι Ιταλοί στόχευαν μελλοντικά να προσαρτήσουν στο κράτος τους. Έχοντας οι Ιταλοί δικά τους σχέδια για την επαναχάραξη των συνόρων στα Βαλκάνια προωθούσαν σχέδια διαμελισμού της Ελλάδας Η Βουλγαρική κατοχή περιλάμβανε την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, εκτός από μια ουδέτερη ζώνη στον Έβρο.

17 Οι Γερμανοί παρέδωσαν το μεγαλύτερο τμήμα της Ελλάδας στα ιταλικά στρατεύματα για την αστυνομική και στρατιωτική ασφάλεια , διότι η γερμανική ηγεσία γνώριζε πολύ καλά ότι ο πόλεμος ενάντια στη Σοβιετική Ένωση καθώς και η διοίκηση και εκμετάλλευση της τεράστιας περιοχής στην Ανατολή θα απαιτούσε τη χρησιμοποίηση όλων των στρατιωτικών και ανθρώπινων πόρων. H Γερμανία εξασφάλισε με σύμβαση την οικονομική χρήση της βουλγαρικής ζώνης και της ιταλικής ζώνης. Κάτω από τη γερμανική πίεση η Ιταλία παραιτήθηκε από τη στρατιωτική διοίκηση και οι δυό διοικητές (της βουλγαρικής και της ιταλικής ζώνης) πειθαρχούσαν στον «Διοικητή της Βέρμαχτ της Νοτιοανατολικής Ευρώπης» στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος διοικούσε όλες τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις στα Βαλκάνια και εκπροσωπούσε την κεντρική γερμανική Αρχή κατοχής στα Βαλκάνια. Επίσης οι διοικητικές λειτουργίες ασκούνταν από μια κυβέρνηση δωσίλογων στην Αθήνα, η οποία εξαρτιόνταν από τη Γερμανία. Μετά την κατάρρευση της Ιταλίας η γερμανική κατοχή επεκτάθηκε και στις 3 ζώνες.

18 Β. Η κατΑληψη του ΒΟλου απΟ τουΣ ΓερμανοΥΣ
Β. Η κατΑληψη του ΒΟλου απΟ τουΣ ΓερμανοΥΣ Ο νομός ΜαγνησΙας περιλαμβανόταν στην Ιταλική ζώνη κατοχής , εκτός από τις Βόρειες Σποράδες, που υπάγονταν στη γερμανική ζώνη κατοχής. Η κατάληψη του Βόλου από τους Γερμανούς Tην 21η Απριλίου 1941, Δευτέρα του Πάσχα, έγινε η κατάληψη του Βόλου από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Η πόλη ερήμωσε και στους κεντρικούς δρόμους κυκλοφορούσαν μόνο οι γερμανοί στρατιώτες με τις τρίκυκλες μοτοσυκλέτες τους. Στις 22 Απριλίου 1941 η Υπηρεσία Λειών Πολέμου ανακοίνωσε ότι κατάσχονται όλα τα αποθηκευμένα στο λιμάνι προϊόντα και ο φρούραρχος ειδοποιούσε ότι απαγορεύεται η κυκλοφορία των πολιτών από τις 10 το βράδυ ως τις 6 το πρωί. Παρά το ότι οι κάτοικοι της πόλης άρχισαν σιγά-σιγά να επανέρχονται, τα καταστήματα παρέμειναν κλειστά αναγκάζοντας την Διοίκηση της Χωροφυλακής να ορίσει προθεσμία τη Δευτέρα 28 Απριλίου , για να επανέλθουν οι πολίτες στις δουλειές τους.

19 Γ.Ο ΒΟΛΟΣ ΥΠΟ ΙΤΑΛΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ
Η Ιταλική κατοχή στο Βόλο ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1941, όταν οι Γερμανοί τους παρέδωσαν την διοίκηση της πόλης.   Η πρώτη νεανική αντίσταση στο Βόλο 'Οταν κατέφθασε η πρώτη φάλαγγα με τους Ιταλούς καραμπινιέρους κάποιοι νεαροί Βολιώτες πλημμυρισμένοι από το αίσθημα υπεροχής που ένιωθαν μπροστά στους Ιταλούς, μετά τον αλβανικό πόλεμο άρχιζαν να φωνάζουν “αέρα” κι άλλες αποδοκιμασίες. Όταν οι Ιταλοί κινήθηκαν εναντίον τους και οι Γερμανοί που παρακολουθούσαν το περιστατικό αντί να τους βοηθήσουν υπερασπίστηκαν τους νεαρούς , γιατί υποτιμούσαν κι αυτοί τους συμμάχους τους. Από ημερολόγιο της κατοχής Το 1942 οι καραμπινιέροι διέτρεχαν πεζοί και έφιπποι επιβλέποντας την σωστή λειτουργία και εκτέλεση των διαφόρων τότε διαταγών, όπως την απαγόρευση της κυκλοφορίας των πολιτών μετά της 6ης απογευματινής ώρας, εξαιτίας των αντιπερισπασμών στα στρατεύματα κατοχής από την Αντίσταση. Γ.Ο ΒΟΛΟΣ ΥΠΟ ΙΤΑΛΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ Το βράδυ της 27ης Οκτωβρίου 1941, τρία παλληκάρια έκοψαν λουλούδια από κάποιους κήπους του και τα κατέθεσαν στο Ηρώο μπροστά στο Δημοτικό Θέατρο Έτσι αυτοί που ξύπνησαν την επόμενη μερα αντικρυσαν την πρώτη πράξη της αντίστασης στην πόλη του Βόλου. (πηγή: Λ. Αρσενίου)

20 ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ
Η κατοχή επέφερε τεράστια δεινά στον ελληνικό λαό και προκάλεσε ανυπολόγιστες καταστροφές. Οι ανθρώπινες απώλειες της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Β΄Π.Π. υπολογίζονται μεταξύ και αμάχων και έως στρατιωτών. Ανυπολόγιστες υπήρξαν και οι υλικές καταστροφές, που οδήγησαν σε πλήρη κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας. Η οικονομία της χώρας είχε ήδη υποστεί μεγάλη καταστροφή από τον εξάμηνο πόλεμο με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς.

21 Η πλήρης καταστροφή της Ελληνικής οικονομίας ολοκληρώθηκε την περίοδο της κατοχής, κατά τη διάρκεια της οποίας οι πρώτες ύλες και τα τρόφιμα επιτάχθηκαν από τους κατακτητές, γεγονός που εκτίναξε την τιμή τους στο εσωτερικό της χώρας και υπήρξε εκρηκτική άνοδος του πληθωρισμού. Επιπλέον τα κατοχικά στρατεύματα, περίπου στρατιώτες, συντηρούνταν με δαπάνες της χώρας μας. Επιπλέον η επιδείνωση της οικονομίας επήλθε με τη χορήγηση του αναγκαστικού κατοχικού δανείου στη Γερμανία το 1944 , το οποίο μέχρι σήμερα η Γερμανία δεν το έχει ξεπληρώσει στην Ελλάδα. Συνεδρίαση της Διοικούσας Επιτροπής του Δήμου Βόλου στις 9 Μαίου 1941 Συζητήθηκαν οι αξιώσεις των Γερμανών για την πληρωμή όλων των δαπανών των Γερμανικών στρατευμάτων Κατοχής, χρήματα τα οποία όμως δεν υπήρχαν στα ταμεία του Δήμου . Τελικά αναγκάστηκε να δεχτεί κάτω από την πίεση του Γερμανού Φρουράρχου , ο οποίος επέμενε δηλώνοντας ότι θα έδινε ο ίδιος εντολή να δανειστεί ο Δήμος από την Τράπεζα της Ελλάδος το υπέρογκο ποσό των 2 εκατομμυριών δραχμών προκειμένου να καλυφθούν τα έξοδα .

22 Μετά το μεγάλο βομβαρδισμό του λιμανιού του Βόλου(13 Οκτωβρίου 1944) επικρατεί μεγάλη αναταραχή στις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. Το σχέδιό τους είναι να προστατεύσουν την αποχώρηση τους και να μήν αφήσουν τίποτα πίσω τους. Και ενώ κάποιοι μέσω του γερμανού προξένου στη πόλη Σέφελ προσπαθούν να τους πείσουν να μην καταστρέψουν τις υποδομές της πόλης (εργοστάσια, κλπ) με μερική επιτυχία, οι γραμμές του Μουτζούρη και η σιδερένια γέφυρα του Αναύρου πέφτουν θύματα της “στρατηγικής” της καμμένης γής…

23 Ο ΛΙΜΟΣ Η έλλειψη ειδών πρώτης ανάγκης είχε ως αποτέλεσμα το ξέσπασμα του λιμού τον χειμώνα του , οπότε και υπολογίζεται πως άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Το γεγονός αυτό υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές τραγωδίες κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι αντίπαλοι συνασπισμοί αντιμετώπισαν την τραγωδία με αλληλοκατηγορίες. Για τους Άγγλους υπαίτιοι ήταν οι Γερμανοί, που λεηλάτησαν τη χώρα, ενώ για τους Γερμανούς υπαίτιοι ήταν οι Άγγλοι, που εφάρμοσαν στρατηγική αποκλεισμού εμποδίζοντας την ανθρωπιστική βοήθεια να φτάσει στην Ελλάδα. Τον Μάρτιο του 1942, όταν η κρίση βρισκόταν στην αιχμή της, επιτεύχθηκε συμφωνία μεταξύ των εμπόλεμων πλευρών για διανομή τροφίμων στην Ελλάδα, που πραγματοποιήθηκε με σουηδικά πλοία υπό την αιγίδα του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού .

24 Η πεΙνα του 1942 ΣΤΟ ΒΟΛΟ Το 1942 ήταν η χρονιά με τους περισσότερους νεκρούς με αθρόους θανάτους εξαιτίας της πείνας, της ασιτίας , του υποσιτισμού ή του ψύχους. Σύμφωνα με στατιστική του νεκροταφείου Βόλου οι θάνατοι το 1942 ήταν , αριθμός ρεκόρ. Είναι ακόμη χαρακτηριστικό ότι οι περισσότεροι νεκροί ενταφιάστηκαν σε κοινούς τάφους, διότι οι υπάλληλοι του Δήμου δεν προλάβαιναν να σκάψουν ατομικούς. Τα θύματα της πείνας μαζεύονταν από τους δρόμους σε αμάξια ή καροτσάκια του Δήμου και οδηγούνταν στο νεκροταφείο , για να γίνει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα η ταφή, πολλές φορές χωρίς την παρουσία αγαπημένων προσώπων και συγγενών.

25 Η αντιμετΩπιση τηΣ πΕΙναΣ ΣΤΟ ΒΟΛΟ
Ο ρόλος του Μητροπολίτη Ιωακείμ : Από τις πρώτες μέρες της κατοχής καλεί όλους να συνδράμουν για την ανακούφιση των απόρων, των άρρωστων , των φυλακισμένων-ομήρων και εκτοπισμένων από άλλα μέρη της Ελλάδας , πρόθυμος ο ίδιος να πουλήσει και τα κειμήλια των μοναστηριών και των Εκκλησιών προκειμένου να σωθούν οι άνθρωποι από την πείνα. Οργανώνει εκατόν δέκα εστίες ενοριακών συσσιτίων πού έδιναν φαγητό σέ άτομα τό 1943 καί ἄτομα τό 1944, σώζοντας πολύ κόσμο από το θάνατο. Ιδρύεται ταμείο εράνων , το «Γενικό Φιλόπτωχο Ταμείο» , για την αγορά τροφίμων και ενδυμάτων. Συγκρότησε επτά ενοριακά ιατρεία με εθελοντές γιατρούς καί νοσηλευτές, όπου εξετάστηκαν, πήραν φάρμακα καί τρόφιμα ασθενείς.  Ο ρόλος του εργατικού ΕΑΜ : Στις 16 Ιουλίου 1941 ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ η πολυπληθέστερη αντιστασιακή οργάνωση , το Εργατικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο . Από την αρχή μέλημα του ήταν να ιδρυθούν εργοστασιακές επιτροπές ,για να αποσπάσουν τρόφιμα για τους εργάτες από τις κατοχικές αρχές. Στο Βόλο ιδρύονται σε όλα τα εργοστάσια τέτοιες επιτροπές και κατάφεραν να λυθεί σχετικά το πρόβλημα της επιβίωσης των εργατών, αφού πέτυχαν να παίρνουν ένα μέρος του μισθού τους σε τρόφιμα. Στο εργοστάσιο Ματσάγγου οι εργάτες καταφέρνουν με τη βοήθεια της οργάνωσης να αποσπάσουν κουτιά τσιγάρων που ήταν ανώτερα σε αξία από τα χαρτονομίσματα εργάτες του εργοστασίου και οι οικογένειές τους έζηζαν χάρη σ’αυτά τα τσιγάρα.

26 Η οργάνωση του εργατικού ΕΑΜ εξελίχτηκε στις αρχές του 1943 στην πολυανθρωπότερη του νομού Μαγνησίας. Η Επιτροπή πόλης Βόλου του Εργατικού ΕΑΜ έβγαζε και την εφημερίδα της με τον τίτλο : «η Εργατική»

27 Ο ρόλος των συνεταιρισμών:
Όλοι οι κάτοικοι του Βόλου ,φοιτητές, ιδιωτικού υπάλληλοι, δημόσιοι υπάλληλοι, επαγγελματίες, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, απόστρατοι αξιωματικοί, συνταξιούχοι είχαν συστήσει συνεταιρισμούς οι οποίοι υπάγονταν στην Ένωση Καταναλωτικών και Προμηθευτικών Συνεταιρισμών Βόλου που ενεργούσε διανομές τροφίμων. Σύνολο άτομα (τα μέλη και οι οικογένειές τους). Μαζί με τους υπαλλήλους και τους εργάτες του Εργατικού Κέντρου , που υπολογίζονταν σε άτομα (τα μέλη και οι οικογένειές τους) , ο συνολικός αριθμός των συνεταιρισμένων κατοίκων ήταν ,έναντι κατοίκων της πόλης. Χειμώνας του ‘42 Στο Βόλο (Πλατεία Ελευθερίας)

28 Η «μαύρη αγορά» στο Βόλο
Η ΜΑΥΡΗ ΑΓΟΡΑ Η «μαύρη αγορά» στο Βόλο Σε πρώτη φάση, τους πρώτους μήνες της πείνας, το 1941-’42 η μαύρη αγορά αφορούσε έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπων, οι οποίοι με διάφορους τρόπους μπορούσαν να προμηθευτούν τρόφιμα από διάφορες πηγές και με διάφορα μέσα. Έτσι πολλοί βολιώτες μετακινούνταν προς τις αγροτικές περιοχές για αναζήτηση τροφίμων, συχνά με ζώα και ακόμη και με τα πόδια, για λόγους άμεσης επιβίωσης. Η έλλειψη τροφίμων κατά τη διάρκεια της κατοχής οδήγησε σε άνθηση της μαύρης αγοράς με τους μαυραγορίτες εμπόρους να χρησιμοποιούν τις διασυνδέσεις τους με τις δυνάμεις κατοχής , ώστε να εξασφαλίζουν βασικά αγαθά, τα οποία στη συνέχεια πουλούσαν στον τοπικό πληθυσμό σε εξαιρετικά υψηλές τιμές. Αλλά το 1941-’42 μαύρη αγορά έκανε μεγάλο μέρος του πληθυσμού για λόγους άμεσης επιβίωσης. Άνθρωποι ψάχνουν στα σκουπίδια για λίγο φαγητό .

29 ΑπΟσπασμα απΟ τιΣ «ΑρβΥλεΣ» του Π.Κ.Κατσιρελου
ΑπΟσπασμα απΟ τιΣ «ΑρβΥλεΣ» του Π.Κ.Κατσιρελου Χειμώνας , βαρύς χειμώνας! Η φασαρία όμως στο χώρο της «ανταλλαγής» στη «Μαύρη Αγορά» των Παλιών (στο Βόλο) , ήτανε ζωηρή κι ας τρεμούλιαζαν οι κουρελιάρηδες «μαυραγορίτες» κι ας ήταν τα πόδια τους ξυλιασμένα. Ακούγονταν εκεί οι αγριοφωνάρες τους, που ενωμένες, γινόταν μια βουή πελώρια, παροξύτονη, απελπισμένη, ενός νηστικού ανθρώπινου μελισσιού, που πηγαινοέρχονταν, στριμώχνονταν, τσαλαπατούνταν στο πρωϊνό. Σαν έβαζες αφτί ή σου φώναζαν πολύ κοντά, ξεχώριζες σαν ουρλιαχτά, τι «πουλούσαν(!)» : - Έχω!... έχω!… και στάρι έχω!... και καλαμπόκι έχω!... και καλαμπόκι έχω!... και λάδι έχω!... και φασόλια έχω!... και καπνό έχω!... και παντελόνι έχω!... κι ένα ζευγάρι παπούτσια έχω!... και το τάδε έχω!... κι όλο έχω κι έχω! ……………………………………………….. Όλο τον υπόλοιπο χειμώνα και την άνοιξη έκανε το «μαυραγορίτη». Έπαιρνε κι αυτός, όπως όλος ο λαός, σβάρνα το Πήλιο και τον Κάμπο της Θεσσαλίας να ξεπουλάει τα τεντζερέδια της μάνας του, κάτι σεντόνια ,κουβέρτες,ρούχα , ό,τι άλλο. Φορτωνόταν σα ζώο και πότε μοναχιασμένος, πότε μαζί με τους άλλους πεινασμένους ……..τραβούσαν στα χωριά. - Να σ’είχα δω, άνθρωπε, έλεγε, να ιδείς τι θα πει ορειβασία κι οδοιπορία και ποδαροσυγκοινωνία! Ως το καλοκαίρι δεν είχε πια τι να ξεπουλήσει. Δεν έμεινε τίποτε που να άξιζε στο σπιτικό του. Το «μαυραγοριλίκι» του τέρμα , λοιπόν.

30 Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Σταδιακά απέκτησε οργανωμένη μορφή με την ίδρυση αντιστασιακών οργανώσεων. Οι Γερμανοί αντιδρούσαν σε αυτές τις ενέργειες με μεθόδους τρομοκρατίας οι οποίες όμως είχαν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα με χιλιάδες άτομα να ακολουθούν ένοπλα σώματα στον αγώνα τους. Από τα μέσα του 1942 εξελίχθηκε σε ένοπλο αγώνα στην ύπαιθρο. Εθνική Αντίσταση αποκαλείται η αντίσταση που πρόβαλλαν οι Έλληνες στην κατοχή εναντίον των κατακτητών, μέσω των αντάρτικων οργανώσεων στα βουνά και στις πόλεις για την απελευθέρωση της χώρας. Oι αγώνες περιλάμβαναν ένοπλες συγκρούσεις , ανταρτοπόλεμο , σαμποτάζ, προπαγάνδα και κάθε μέσο που εμπόδιζε τους εχθρούς. Ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την πτώση και την συνθηκολόγηση της Ελλάδας, τον Απρίλιο του 1941. Αρχικά υπήρξε προϊόν αυθόρμητων ενεργειών μεμονωμένων πολιτών ή μικρών ομάδων πολιτών. Πρώτη πράξη αντίστασης υπήρξε το κατέβασμα της γερμανικής σημαίας από τον βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών, τη νύχτα της 30ής Μαΐου 1941, από δύο νεαρούς φοιτητές, τον Μανώλη Γλέζο και τον Απόστολο Σάντα.

31 Η ίδρυση του ΕΛΑΣ Στις 16 Φλεβάρη του 1942 κυκλοφόρησε η ιδρυτική διακήρυξη του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) , του μαχητικού δηλαδή τμήματος του ΕΑΜ. Μέχρι το φθινόπωρο του η δράση του ΕΛΑΣ , λόγω της πυκνής εχθρικής κατοχής και της μικρής του δύναμης , ήταν περιορισμένη. Ωστόσο, από το Σεπτέμβρη του ’42 περνά σε εντονότερη δράση εναντίον των στρατευμάτων κατοχής. Από τις αρχές του 1943 αναπτύσσεται ραγδαία. Στη Στερεά Ελλάδα, στην Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στην Μακεδονία, στην Πελοπόννησο, στην Θράκη και στα νησιά, χιλιάδες είναι αυτοί που στρατολογούνται και πυκνώνουν τις γραμμές του. Από το Δεκέμβρη του 1942, μέχρι και το Μάη του 1943 – οπότε ιδρύεται το Γενικό Στρατηγείο – ο ΕΛΑΣ τριπλασιάζει τις δυνάμεις του.  Τον Σεπτέμβρη του ’42 γίνεται το μεγαλύτερο σαμποτάζ στην Ευρώπη , η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου σε συνεργασία με τον ΕΔΕΣ. Ήδη από τα μέσα του 1943 οι αντάρτικες ομάδες είχαν προκαλέσει σοβαρά πλήγματα στους κατακτητές και είχαν κατορθώσει να απελευθερώσουν τμήμα της ορεινής ενδοχώρας. Η Καρδίτσα , τα Τρίκαλα και το Καρπενήσι ελεγχόταν από τους Έλληνες αντάρτες.

32 Η οργανωση τησ Αντιστασησ στο βολο
1. Το ΕΑΜ Βόλου ιδρύθηκε το φθινόπωρο του Η σωστή οργάνωσή του οφειλόταν στην κομματική οργάνωση του ΚΚΕ του Βόλου και κύριοι συντελεστές της επιτυχίας του ήταν τα μέλη του που δούλεψαν διατρέχοντας μεγάλο κίνδυνο σαν σύνδεσμοι. Μετέφεραν σημειώματα με οδηγίες του Γραφείου τους προς τους τομείς και τις άλλες οργανώσεις (εργατικό ΕΑΜ, εφεδρικό ΕΛΑΣ και ΕΛΑΣ του βουνού) , επανέφεραν τις απαντήσεις και παρατηρήσεις πάνω στην πορεία της δουλειάς , καθώς και πάσης φύσεως πληροφορίες για τις κινήσεις του εχθρού και των ντόπιων συνεργατών και μεσολαβούσαν για την παράδοση όπλων , χειροβομβίδων , ιματισμού και άλλων εφοδίων στον ΕΛΑΣ.  Παίρνει μέρος σ’ όλα τα συλλαλητήρια και τις διαμαρτυρίες , όπως : 1. Μάρτιος : Το συλλαλητήριο κατά της επιστράτευσης . 2. Ιούλιος : Το αντιβουλγαρικό συλλαλητήριο 3. 9 Σεπεμβρίου 1943 : συλλαλητήριο για την απελευθέρωση των κρατουμένων από τις φυλακές μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών.

33 2. Το πρώτο αντάρτικο του Πηλίου και το 51 και 52 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ
Χριστούγεννα 1942 : Για πρώτη φορά εμφανίζονται στο Πήλιο ομάδες οπλισμένων πατριωτών που κατέβηκαν από τον Κίσσαβο. Κανένας δεν μπορούσε να πιστέψει ότι θα μπορούσε να σταθεί το αντάρτικο στο Πήλιο λόγω των πολλών φρουρών των κατακτητών και του εδάφους που ευνοούσε τις δυνάμεις κατοχής. Μάρτιος 1943 : Γίνεται η Συνδιάσκεψη του Φλαμουρίου και μπαίνουν οι βάσεις για το Αρχηγείο Πηλίου - Μαυροβουνίου – Καραντάου. Στις 22 του Μάρτη 1943 η πρώτη μάχη του Πηλίου, η κατάληψη της Τσαγκαράδας, προκαλεί ρίγη ενθουσιασμού στους κατοίκους της περιφέρειας. Επακολούθησε η κατάληψη και η καταστροφή των μεταλλείων του Τσαγκλή, η κατάληψη του Αλμυρού και στις 24 του Μάρτη η σύλληψη ολόκληρης της καραμπιναρίας των Φαρσάλων. Έντρομοι οι Ιταλοί οχυρώθηκαν στις πόλεις και το αντάρτικο κίνημα αναπτύχθηκε ραγδαία στην ύπαιθρο. Από ημερολόγιο της Κατοχής «Στις αρχές του 1943 σε διάφορα κεντρικά σημεία της πόλης στήνονται πολυβολεία, ορύγματα, οδοφράγματα και συρματοπλέγματα. Το Ιταλικό Φρουραρχείο μεταβλήθηκε σε φρούριο με πολυβολεία σε όλες του τις γωνίες, ενώ τα παράθυρα κτίστηκαν με πέτρες. » Στις 20 του Απρίλη 1943 , όταν αρχίζουν οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της Γούρας , οι αντάρτες του Πηλίου θεωρούνται τόσο αξιόμαχοι , ώστε παίρνουν διαταγές να ενισχύσουν τον ΕΛΑΣ στην Πίνδο. Στις 8 και 9 Ιουνίου παίρνουν μέρος στις μεγάλες μάχες Πόρτας – Μουζακίου: Δύναμη περίπου Ιταλών προσπάθησε να περάσει τα στενά της Πόρτας (στα ΝΔ νομού Τρικάλων), υποστηριζόμενη από πυροβολικό, όλμους, ιππικό και αεροπλάνα. Οι ολιγάριθμες ομάδες του ΕΛΑΣ που υπεράσπιζαν τα στενά πρόβαλαν σθεναρότατη αντίσταση. Έπειτα από δυο μέρες μαχών οι Ιταλοί εγκατέλειψαν αφήνοντας 700 νεκρούς και τραυματίες και άφθονο πολεμικό υλικό. Στο διήμερο αυτό όμως λεηλάτησαν, βομβάρδισαν και  έκαψαν σε μεγάλο μέρος τα χωριά Μπελέτσι, Μουζάκι και Πόρτα.

34 Μαυροβούνι Χαλκοδόνιο όρος (Καραντάου)

35

36 3. Το ΕΛΑΝ (Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό) Πηλίου
Αποτέλεσε την 4η μοίρα του ΕΛΑΝ και υπήχθη αρχικά στην 13η Μεραρχία του ΕΛΑΣ. Οργάνωνε αποστολές εφοδίων με καΐκια που διέσχιζαν το Αιγαίο τη νύχτα από την Μικρά Ασία στο Πήλιο. Τα εφόδια ξεφορτώνονταν στον Λημνιώνα και στο Κουλούρι του ανατολικού Πηλίου και ήταν τρόφιμα , καύσιμα , εκρηκτικά, οπλισμός και ιματισμός. Στη συνέχεια τα εφόδια φορτώνονταν σε ζώα κάθε φορά και το καραβάνι μέσα από τον θεσσαλικό κάμπο με τη συνοδεία ανθρώπων τα προωθούσε στη μεραρχία στην Πίνδο , όπου ήταν και το κέντρο της Αντίστασης.

37 ΤΑ ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ
Από τα μέσα του 1942 έως τον Σεπτέμβριο του 1943 στη διάρκεια της τελευταίας φάσης της ιταλικής κατοχής συστηματοποιήθηκε και επιτάθηκε σε μεγάλο βαθμό η βία κατά των αμάχων εξαιτίας του αυξανόμενου κινήματος της εθνικής αντίστασης. Για την αντιμετώπισή του οι Ιταλοί κατέφυγαν στην τακτική των αντιποίνων πραγματοποιώντας αγριότητες αντίστοιχες των Γερμανών. Μορφές βίας : βομβαρδισμοί και πυρπολήσεις χωριών της υπαίθρου, καταστροφές δημοσίων κτηρίων και ιδιωτικών οικιών, λεηλασίες αποθεμάτων τροφής και άλλων γεωργικών προϊόντων, η λήψη ομήρων, οι οποίοι εκτοπίζονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ή κρατητήρια σε αστικά κέντρα. Οι τακτικές αυτές αποσκοπούσαν : στην αποδιοργάνωση της ένοπλης ελληνικής αντίστασης και στην καταστροφή των οικονομικών υποδομών της χώρας στην ύπαιθρο . στην τρομοκράτηση του ελληνικού πληθυσμού και στην εμπέδωση της ιταλικής κατοχικής παρουσίας.

38 Ύστερα από τη μάχη του ΕΛΑΣ στην Τσαγκαράδα και την κατάληψή της ( ) και το σαμποτάζ στις Μαρτίου στο ύψος του Ριζομύλου για το τραίνο που μετέφερε πολεμοφόδια και άλλα εφόδια για τον κατοχικό στρατό ως αντίποινα Ιταλοί στρατιώτες επετέθησαν στα γύρω χωριά. ΡΙΖΟΜΥΛΟΣ Στις 24 Μαρτίου 1943 , αφού σκότωσαν όσα ζώα βρήκαν και αφού κατέστρεψαν ό,τι μπορούσαν, έριξαν με μηχανήματα πετρέλαιο και βενζίνη σε όλες τις κατοικίες και τα δημόσια κτήρια, σε αποθήκες, στάβλους και έκαψαν όλο το χωριό , ακόμη και τα αρχεία της Κοινότητας. Εκτέλεσαν επίσης τους λιγοστούς κατοίκους που βρήκαν στο χωριό (οι κάτοικοι με αυστηρή διαταγή των αντιστασιακών οργανώσεων, τα χαράματα της 23ης Μαρτίου 1943 είχαν εγκαταλείψει το χωριό). Νέα Αγχίαλος Στις 18 Απριλίου 1943 : κανονιοφόρα πλοία από τον Βόλο κατέστρεψαν τα πλοία που ήταν προσαραγμένα στο λιμάνι της Νέας Αγχιάλου. 24 Απριλίου : βομβάρδισαν και τη Νέα Αγχίαλο. 27 Απριλίου : πυρπόληση του χωριού. Από τα 700 πέτρινα σπίτια τα 650 έγιναν στάχτη σε μία μέρα.(Οι κάτοικοι, ειδοποιημένοι από τον βομβαρδισμό, είχαν ήδη εγκαταλείψει το χωριό, όσους δεν είχαν φύγει , κυρίως γέροντες τους εκτέλεσαν).  Τα χωριά της περιοχής του Αλμυρού Μετά την μάχη του Αλμυρού στις μεταξύ των ανταρτών της Εθνικής Αντίστασης και των Ιταλών, οι Ιταλοί βομβαρδίζουν : Στις 14 Αυγούστου 1943 : τον Πλάτανο, την Σούρπη και τον Δρυμώνα. 17 Αυγούστου : την Αμαλιάπολη. Αρκετοί ήταν οι κάτοικοι που έχασαν τη ζωή τους σ’ αυτές τις επιδρομές. 15 Αυγούστου του 1943 , ημέρα Κυριακή , πυρπολήθηκαν : ο Αλμυρός (και εκτελέσθηκαν 35 Αλμυριώτες) ,τα χωριά Νεοχωράκι, Ανθότοπος, Φυλάκη, Ανάβρα, Μαυρόλοφος, Πλάτανος, οι Άγιοι Θεόδωροι, το Αχίλλειο, ο Δρυμώνας, η Αγία Τριάδα, η Αμαλιάπολη και η Σούρπη.

39 Ο βολοσ υπο γερμανικη κατοχη – Η ΚΙΤΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΗ
Ο βολοσ υπο γερμανικη κατοχη – Η ΚΙΤΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΗ

40 Ο Βόλος τις πρώτες μέρες συνθηκολόγησης
των Ιταλών Όταν συνθηκολόγησε η Ιταλία στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 με τους Συμμάχους, το ίδιο βράδυ αυτό έγινε γνωστό στην Ελλάδα και αμέσως άρχισε η διάλυση των ιταλικών μονάδων στο Βόλο. Πολλοί Ιταλοί παραδόθηκαν στον ΕΛΑΣ, για να αποφύγουν τη σύλληψή τους από τους Γερμανούς και παρέδωσαν και ό,τι υλικό κατείχαν. Ως τις 12 Σεπτεμβρίου , για τρεις ολόκληρες ημέρες η πόλη του Βόλου ήταν ελεύθερη υπό τον έλεγχο του ΕΑΜ, το οποίο οργάνωσε με τη συνεργασία όλων των Βολιωτών τη συγκέντρωση όλων των εφοδίων των Ιταλών από τις αποθήκες που είχαν στην πόλη και την προώθησή τους στον ΕΛΑΣ. Με τα νέα ιταλικά όπλα ο ΕΛΑΣ δημιούργησε στις 20 Σεπτεμβρίου στο Πήλιο την 16η Μεραρχία.  Η Κίτρινη αποθήκη κατά τη διάρκεια της Ιταλικής Κατοχής στο Βόλο χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη πολεμικού , υγειονομικού υλικού καθώς και τροφίμων. Ενώ όμως στις άλλες αποθήκες (Βλαχάκη, Γκλαβάνη, Παπαστράτου και άλλες) η επιχείρηση ήταν επιτυχής στην Κίτρινη Αποθήκη υπήρξαν εμπόδια. Ο διοικητής της φρουράς , ο λογαγός Σαβορέλο, αρνήθηκε να παραδώσει το υλικό με τη δικαιολογία ότι περίμενε εντολή από τον Ινφάντε, τον στρατηγό της ιταλικής μεραρχίας στη Θεσσαλία, Πινερόλο . ( Η Πινερόλο ήταν η μόνη μεγάλη ιταλική μονάδα, τμήματα της οποίας συμφώνησαν να συνεργαστούν με την ελληνική αντίσταση. Αυτό επιβεβαιώθηκε με το πρωτόκολλο που υπογράφηκε στις 11 Σεπτεμβρίου στην Πύλη Τρικάλων ) . Κι ενώ οι αντάρτες ήταν σε διαπραγματεύσεις μαζί του εμφανίστηκαν γερμανικά αυτοκίνητα με αποτέλεσμα να μην παραδοθεί το υλικό στα κάρρα που περίμεναν γύρω από την αποθήκη όλη τη νύχτα. Τουλάχιστον όμως γλίτωσαν αυτοί που έκαναν τις διαπραγματεύσεις, αφού έπεισαν τον ιταλό διοικητή να τους φυγαδεύσει.

41 Λίγες μέρες μετά την παράδοση της ιταλικής μεραρχίας Pinerolo της Θεσσαλίας. Στο δάσος του Περτουλίου συζητούν ο αρχηγός του Πεζικού της μεραρχίας Ντελ Τζιούντιτσε (με το άσπρο ημίπαλτο) με τον στρατηγό Ινφάντε (με την πλάτη) και τον Κρις Γουντχάουζ. Δίπλα τους ο Άρης, ο Σαράφης και ο αξιωματικός του ΕΔΕΣ Ραυτόπουλος. Τις συζητήσεις παρακολουθούν οι στρατιώτες της μεραρχίας (στο βάθος).

42 . Ο Βόλος υπό γερμανική κατοχή - Η ανάπτυξη της Αντίστασης
Ο Βόλος υπό γερμανική κατοχή - Η ανάπτυξη της Αντίστασης Την Κυριακή στις 12 Σεπτεμβρίου ήρθε στο Βόλο μία φάλαγγα Ες Ες από την Λάρισα, ενώ γερμανικά πλοία από το λιμάνι αλλά και αεροπλάνα βομβάρδιζαν τα χωριά του Πηλίου, για να πλήξουν τους αντάρτες. Την ίδια μέρα, εκτέλεσαν 18 Βολιώτες στο Κεφαλόσκαλο και πέταξαν τα πτώματά τους στη θάλασσα. Ακολούθησαν οι πρώτες μάχες στην Πορταριά και την Αλυκόπετρα με μεγάλες απώλειες για τους Γερμανούς. Η Αντίσταση όμως αντί να καμφθεί ενισχύεται ακόμη περισσότερο. «Το αντάρτικο έχει πια φουντώσει, οι μάχες πολλές και οι ελπίδες για τη λευτεριά. Η αισιοδοξία δεν πάει χαμένη, το χωριό αυτό έχει κότσια- Γερόντισσες, μάνες, θείες ,γειτόνισσες μαγειρεύουν, πλένουν, μπαλώνουν, πλέκουν, προσφέρουν απλόχερα τη βοήθειά τους στους αντάρτες. Κόρες, αδελφές, νιόπαντρες σύνδεσμοι των οργανώσεων τρέχουν σαν ελαφίνες μέσα από τα απάτητα μονοπάτια για να μεταφέρουν τα μηνύματά εκεί που πρέπει.» Από χειρόγραφο του Θανάση Ζαβαλιάγκου .

43 Μετακίνηση τμημάτων 16ης Μεραρχίας Πήλιο, ΕΛΑΣ/16η Μεραρχία/3 ΕΓ/13 Οκτ 1943
 / USER Ε.Λ.Α.Σ. ΧVΙ ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΕΠΙΤ. ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΙΙΙον ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. Α.Π. Π Ρ Ο Σ Ω Π Ι Κ Η Δ Ι Α Τ Α Γ Η Κατά πληροφορίας ληφθείσας από Μαυροβούνιον οι Γερμανοί ενήργησαν εκκαθαριστικήν ενέργειαν κατά του Κισσάβου με δύναμιν περίπου ανδρών. Δεν αποκλείεται ενέργεια και κατά του Μαυροβουνίου και Πηλίου. Επειδή εις την περιοχήν του Πηλίου είναι συγκεντρωμένα όλα τα Τμήματα της Μεραρχίας καθορίζομεν τα κάτωθι: Ι) Εις την περιοχήν του Πηλίου – Μαυροβουνίου θα παραμείνη μόνον τον 2ον Σύνταγμα, το Τμήμα Συνεργείων, η Αντιαρματική και Πεδινή Πυροβολαρχία και αι Διμοιρίαι Μηχανικού και Διαβιβάσεων του 2ου Συντάγματος με αποστολήν. 1α. Την εξασφάλισιν όλου του υλικού του ευρισκομένου εις την περιοχήν Πηλίου – Μαυροβουνίου το οποίον θα αποκρυφθή και θα καμοφλαρισθή μακράν των Χωρίων και μονοπατίων ώστε και αν ακόμα γίνη εκκαθαριστική ενέργεια να μη ανευρεθή υπό των Γερμανών. 1β. Να κρατήση το ηθικόν του Λαού και των Οργανώσεων διά της κατανομής των Τμημάτων εις ολόκληρον την περιοχήν Μαυροβουνίου – Πηλίου. 1γ. Εις περίπτωσιν επιμονής του κατακτητού να εκκαθαρίση εντελώς την περιοχή και εφ’ όσον υπάρχει κίνδυνος να αιχμαλωτισθούν τα Τμήματα θα διαφύγουν εις ΄Ορθρυν. ΙΙ) Το 51ον Σύνταγμα Πεζικού θα κινηθή αύριον προς την περιοχήν ΄Ορθρυος με δρομολόγιον Κάτω Κερασιά – Κάπουρνα -΄Αγιος Γεώργιος – Σαρατζή – Νταουτσά – Κελιέρι και εκείθεν προς Κορφή. Αναχώρησις το απόγευμα και εις ώραν τοιαύτην ώστε να διέλθη τον αυχένα Λατομίου – Βελεστίνου και το πεδινόν Τμήμα την νύκτα. Η ώρα αναχωρήσεως από Κάτω Κερασιά θα καθορισθή από τον Διοικητήν του 51 Συντάγματος. Ιος σταθμός Πορείας το Χωρίον Νταουτσά. ΙΙΙ) Η Πυροβολαρχία του 52ου Συντάγματος μετά δύο αντιαρματικών και η Διμοιρία Μηχανικού και Διαβιβάσεων του 51 και 52 Συντάγματος και της Μεραρχίας το Ιππικό και ο Λόχος Στρατηγείου και το προσωπικόν του Νοσοκομείου της Μεραρχίας πρέπει να ευρίσκονται αύριον το απόγευμα εις την περιοχήν Κάτω-Κερασιάς – Κάπουρνας ώστε 2 ώρας μετά την εκκίνησιν της φάλαγγος του 51ου Συντάγματος να κινηθή διά να διέλθη τον αυχένα Λατομείου – Βελεστίνου και το Πεδινόν Τμήμα την νύκτα. Ιος Σταθμός Πορείας το Χωρίον Σαρατζί. Επί κεφαλής της φάλαγγος ο Συναγωνιστής Λοχαγός Μεταξογιάννης. Δρομολόγιον της φάλαγγος Κάπουρνα -΄Αγιος Γεώργιος – Σαρατζί – Νταουτσά – Κελελέρ – Γούρα. ΙV) Το 52ον Σύνταγμα Πεζικού αύριον την πρωϊαν θα κινηθή προς περιοχήν Κάτω-Κερασιάς – Κάπουρνας ώστε να διέλθη τον αυχένα Λατομείου – Βελεστίνου και Πεδινόν Τμήμα μεθαύριον την νύκταν. Ιος Σταθμός πορείας το Σαρατζί ή το Νταουτσά. Δρομολόγιον της φάλαγγος Κάπουρνα -΄Αγιος Γεώργιος – Σαρατζί – Νταουτσά – Κελελέρ – Γούρα – Χιλιαδού. Διοικητής της φάλαγγος ο Συναγωνιστής Ταγ/ρχης Μαλλιαρός.

44 V) Το Στρατοδικείον και οι κρατούμενοι θα παραμείνουν με το 2ον Σύν/μα και θα συνεχίσουν την εργασίαν των. VI) Το 51 και 52 Συντάγματα θα αφίσουν τους Διαχειριστάς των με 5 άνδρας έκαστον διά την εξασφάλισιν και προώθησιν του υλικού. Ο Λόχος Διαβιβάσεων θα αφήση τους 2 ασυρματιστάς διά την αποστολήν των σημάτων εις το Γενικόν Στρατηγείον μερίμνη του 2ου Συντάγματος Πεζικού. Την εξασφάλισιν και προώθησιν του υλικού των Πυρ/χιών του 51 και 52 Συν/γματος θα αναλάβη η Πυρ/χία του 51ου Συντάγματος η οποία θα παραμείνη εις Πήλιον. Ο Λόχος Διαβιβάσεων θ’ αφήση ανά ένα άνδρα από εκάστην Διμοιρίαν Διαβιβάσεων του 51 και 52 Συν/τος και της Μεραρχίας διά να προωθήσουν προς ΄Ορθρυν το υλικόν Διαβιβάσεων. Η ομάδα Αναγνωρίσεως θ’ αφήση 2 καλούς ιππείς διά την εξασφάλισιν και προώθησιν του υλικού. Ο Λόχος Στρατηγείου ν’ αφήση το πλεονάζον υλικόν εις το 2ον Σύνταγμα πεζικου. VII) Το 2ον Σύνταγμα να ειδοποιήση αμέσως όλους τους Αξ/κούς τους τοποθετηθέντας εις τα άλλα Τμήματα να παρουσιασθούν εις την Μεραρχίαν. VIII)Η Επιμελητεία να παραδώση εις τους Διοικητάς των Φαλάγγων Γκούλιαν και Μαλλιαρόν ανά 50 λίρας και εις το 2ον Σύνταγμα 200 λίρας. Εκάστη φάλαγξ να εξασφαλίζη κατά την κίνησιν της τον ανεφοδιασμόν εις τρόφιμα. Τα Τμήματα να λάβουν όλα τα μέτρα ασφαλείας κατά την κίνησιν των ανάλογα με το έδαφος και τας πληροφορίας και ιδίως κατά την κίνησιν εις τον κάμπον και κατά την ημέραν. Κίνησις θα γίνεται κατά την νύκταν. Της παρούσης να λάβουν γνώσιν μόνον οι Διοικηταί των Ανεξαρτήτων Τμημάτων οι οποίοι θα λάβουν όλα τα μέτρα ώστε να μη γίνουν αντιληπταί αι προθέσεις μας. Τα τμήματα να εξασφαλίσουν ξηράν τροφήν εφεδρικήν διά 2 ημέρας πορείας. ΄Απαντα τα διαθέσιμα κτήνη θα φορτώσουν όσον το δυνατόν περισσότερα όπλα. Σ.Δ. Μεραρχίας τη 13/10/43 Παραλήπται Η 51, 52 Συντάγματα Πεζικού ΧVIΜεραρχία Πυροβολικού Κ.ΤΣΑΜΑΚΟΣ ΄Ωρα Ιη Ομάδες Αναγνωρίσεως Θ.ΑΜΑΡΜΠΕΗΣ Διμοιρία Μηχανικού Σ.ΖΑΧΑΡΙΑΣ Λόχος Διαβιβάσεων Στρατηγείου – Τμήμα Συνεργείων Νοσοκομείο Μεραρχίας (Στουρνάρας) ΚΟΙΝΟΠΟΙΕΙΤΑΙ Δια Διεύθυνσιν Επιμελητείας Την ακρίβειαν Επιτελάρχης (Τ.Υ.)

45 Η ύψιστη στρατηγική σημασία του Βόλου και του Πηλίου για τους Γερμανούς
Η αλματώδης ανάπτυξη του αντάρτικου στο Πήλιο και το μαζικό ξεσηκωμός των Βολιωτών είχαν ως συνέπεια να ακολουθήσει το Πήλιο τη μοίρα των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων της Πίνδου και δεύτερο να αντιμετωπίσει τις απεγνωσμένες προσπάθειες των Γερμανών να διαλύσουν τις αντιστασιακές οργανώσεις , να καταπνίξουν την αγωνιστική διάθεση με την τρομοκρατία, να καταστρέψουν τις Αποθήκες και τα ορμητήρια του ΕΛΑΣ. Ο Βόλος και το Πήλιο αποτελούσε σημαντική στρατηγική θέση για τους Γερμανούς , διότι η γειτνίαση με το Αιγαίο έδινε τη δυνατότητα στους συμμάχους να ξεφορτώνουν εφόδια που τα έφερναν από τη Μέση Ανατολή τα οποία στη συνέχεια προωθούνταν σε όλη τη Θεσσαλία γεγονός που επέτρεπε την ανάπτυξη του αντάρτικου σε όλη την περιοχή. Έτσι η γερμανική διοίκηση άρχισε να συγκεντρώνει από τις 10 Μαρτίου 1944 στο Βόλο μονάδες Ες Ες και Βέρμαχτ. Σύνολο στρατιώτες, 400 αυτοκίνητα και 25 πυροβόλα. Το μεγάλο «χτένισμα» του Πηλίου έγινε από τις 19 Μαρτίου ως τις 4 Απριλίου 1944 με μεγάλες απώλειες όμως για τους Γερμανούς : 350 νεκροί και τραυματίες.

46 Μαρτυρικά χωριά Μαγνησίας από ολοκαυτώματα των Γερμανών
Ριζόμυλος Στις 9 Σεπτεμβρίου 1943, τμήματα του γερμανικού στρατού εισέβαλαν στο χωριό, το οποίο ήταν ήδη εγκαταλελλειμένο από τους κατοίκους, και κατέστρεψαν και έκαψαν ότι είχαν προλάβει να στήσουν και να κτίσουν οι κάτοικοι του χωριού μετά το κάψιμο της 23ης Μαρτίου Ακολούθησε κανονιοβολισμός του χωριού και εκ νέου κάψιμο την 6η Σεπτεμβρίου Οι κάτοικοι παρέμειναν μακριά από το χωριό τους μέχρι τον Οκτώβριο του 1944 που αποχώρησαν οι Γερμανοί . Μηλιές Στις 4 Δεκεμβρίου 1943 τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής έκαψαν το χωριό και στον σταθμό εκτέλεσαν ανά πεντάδα 29 κατοίκους. Δράκεια Στις 18  Δεκεμβρίου 1943 εκτέλεσαν 115 κατοίκους ανά πεντάδες. Η χαριστική βολή δόθηκε για όλους μαζί πυροβολώντας με ένα μυδράλιο όλους τους εκτελεσθέντες. Άνω Κερασιά και Κάτω Κερασιά Την 1η Απριλίου του 1944 γερμανικές δυνάμεις κινήθηκαν προς την Άνω Κερασιά. Μια ομάδα εφεδροελασιτών προσπάθησε να τους σταματήσει αλλά έπεσαν όλοι νεκροί. Φτάνοντας οι Γερμανοί στο χωριό έκαψαν 120 διώροφα σπίτια και την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων με τον γέρο παπά μέσα. Το 2ο τάγμα του 54ου Συντάγματος τους υποχρέωσε σε υποχώρηση προς την Κάτω Κερασιά, όπου έκαψαν 125 σπίτια και κατέστρεψαν κτηνοτροφικά και γεωργικά εργαλεία, τον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου και το εξωκκλήσι του Αγίου Ιωάννη , το δημοτικό σχολείο και το διώροφο κοινοτικό κατάστημα, την πλατεία του χωριού και έκαναν μεγάλες ζημιές στην πέτρινη τοξωτή γέφυρα... Άγιος Βλάσιος Στις 13 Μαίου 1944 τα γερμανικά στρατεύματα έκαψαν σχεδόν όλα τα σπίτια του χωριού. Σύνολο θυμάτων : 50 άμαχοι. Άλλοι κάηκαν μέσα στα σπίτια τους κι άλλοι οδηγήθηκαν στην Κίτρινη Αποθήκη ή σε στρατόπεδα στην Γερμανία. Ακολούθησε και πλιάτσικο του χωριού.

47 Το Μνημείο της εθνικής αντίστασης στην Κερασιά
Μνημεία πεσόντων Στις Μηλιές Στην Δράκεια Το Μνημείο της εθνικής αντίστασης στην Κερασιά

48 Τα Τάγματα Ασφαλείας και τα ΕΑΣΑΔ
Οι Γερμανοί στα τέλη του 1943 με την συνεργασία της κατοχικής κυβέρνησης του Ιω. Ράλλη συγκροτούν με το Νόμο 260/ που εκδόθηκε στις  και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 180Α - Τάγματα Ασφαλείας αποτελούμενα από Έλληνες επιδιώκοντας αφενός την εξοικονόμηση πολύτιμου γερμανικού αίματος στον αγώνα ενάντια στους αντάρτες και αφετέρου την όσο το δυνατόν πιο ασφαλή υποχώρηση στην περίπτωση της ήττας τους. Η κυβέρνηση του Ιω. Ράλλη επιπλέον ήθελε να αξιοποιήσει τα τάγματα αυτά προκειμένου να εμποδίσει το ΕΑΜ να καταλάβει την εξουσία, όταν θα ερχόταν η ώρα της απελευθέρωσης. Προσφέροντας αυτή τη σημαντική υπηρεσία, θεωρούσε ότι θα ξέπλενε από πάνω της την ντροπή του δωσιλογισμού και θα εμφανιζόταν ότι «έσωσε» τη χώρα από τον κομμουνισμό. Τον Μάρτιο του 1944 οι Γερμανοί συγκρότησαν στα πλαίσια της δημιουργίας των Ταγμάτων Ασφαλείας τον Εθνικό Αγροτικό Σύνδεσμο Αντικομμουνιστικής Δράσης με κύριο στόχο της την εξάπλωση του τρόμου στα χωριά του Βόλου και την σύγκρουση με τις δυνάμεις του  ΕΛΑΣ.

49

50 η φασιστική Εθνική Ένωσις Ελλάδος (Τριεψιλίτες)
Η άφιξη των ΕΑΣΑΔ στο Βόλο Στις 19 Απρίλιου του 1944, Τετάρτη του Πάσχα, έφτασαν στο Βόλο τα πρώτα στελέχη του ΕΑΣΑΔ με επικεφαλής τον Τάκη Μακεδόνα. Aπό το ίδιο απαγόρευσαν να περπατούν οι Βολιώτες με τα χέρια στην τσέπη (από φόβο μήπως έχουν όπλο) και άρχισαν να καταδίδουν πολίτες και να τους σκοτώνουν στο δρόμο. Πρωτοστάτησαν στα μπλόκα στις συνοικίες και σε κεντρικά σημεία του Βόλου, στις συλλήψεις, τα βασανιστήρια, στις εκτελέσεις και στις λεηλασίες. Εκτός από τους ντόπιους, ήρθαν και περίπου δεκαπέντε εκπρόσωποι της Ασφάλειας από την Αθήνα , που είχαν συνεργασία με την Γκεστάπο, με αρχηγό τον Σταθεράκο. Άλλη οργάνωση ήταν οι τριεψιλίτες και η ομάδα του Καλαμπαλίκη στα Λεχώνια. Όλες αυτές οι οργανώσεις είχαν ανοιχτή συνεργασία μεταξύ τους αλλά γρήγορα άρχισαν να τσακώνονται για την μοιρασιά των πλιάτσικων. Το δημοσίευμα της ΕΑΜικής εφημερίδας «Ο Ρήγας» είναι ενδεικτικό: «Ξεγυμνώνανε τους πολίτες πριν τους εκτελέσουν, ρημάζανε μέχρι βελόνι τα μαγαζιά και τα σπίτια τους. Σειρά διαρρήξεις κάθε βράδυ στο κέντρο της πόλης […] Είναι όμως και η νομιμοποιημένη ληστεία. Διακόσια δισεκατομμύρια έχουν βάλει ίσαμε σήμερα στο χέρι την αγορά του Βόλου Ε.Α.Σ.Α.Δ., Ε.Ε.Ε., Ε.Α.Ο. Επιπλέον ο έρανος με το πιστόλι στ’ αυτί!» η φασιστική Εθνική Ένωσις Ελλάδος  (Τριεψιλίτες)

51 Υπολογίζεται ότι από τα τέλη Απριλίου μέχρι τις αρχές Ιουνίου 1944 δολοφόνησαν γύρω στα 220 μέλη της Αντίστασης και έστειλαν εκατοντάδες πατριώτες σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και σε φυλακές, όπως η «Κίτρινη Αποθήκη» του Βόλου , την οποία τους την είχαν παραχωρήσει οι Γερμανοί ως φυλακή και χώρο βασανιστηρίων των αγωνιστών της εθνικής αντίστασης . Από τα πρακτικά της συνεδρίασης της Διοικούσας Επιτροπής του Δήμου στις πληροφορούμαστε ότι , εξαιτίας της τρομοκρατίας που είχαν εξαπολύσει οι ομάδες αυτές, περίπου Βολιώτες – το 1/12 του συνολικού πληθυσμού - έφυγαν είτε προς τα χωριά του Πηλίου είτε προς την Αθήνα. Τα ΕΑΣΑΔ απαιτούσαν ως αντίποινα για κάθε μέλος τους που συλλαμβανόταν από τους αντάρτες να εκτελούνται 50 Έλληνες. Το θράσος τους ήταν τόσο μεγάλο που ακόμη και ο Γερμανός Φρούραρχος αντέδρασε σ’ αυτήν την απαίτηση απειλώντας τον αρχηγό τους , τον Τάκη Μακεδόνα, με εκτέλεση , αν εξακολουθούσε να ενοχλεί δημοσιογράφους των τοπικών εφημερίδων για δημοσίευση ανακοινώσεων σχετικών με αντίποινα για δική τους υπόθεση.

52 Αποσπάσματα από το επικολυρικό έργο « Φυλάκιο στην οξυά »
του Ντίνου Πάντα Παιδιά μου, μαύρη κι άραχλη η κατάσταση στην πόλη… Δεν ξαίρεις ποιο ‘ναι το εχτρικό και ποιο προδότη βόλι… Σκυφτά τα μέτωπα, σκυφτά, βαρειά κι αυλακωμένα στο χώμα γέρνουν που πατούν κορμιά θνητών ακόμα κορμιά που τουρτουρίζουνε και συχναναρωτιούνται αν αύριο σαν και σήμερα, θα ζουν, για θαν’ θαμμένα; Κατάρα στην πατρίδα μας , βαρειά κατάρα αιώνια παιδεύει κι αποσώνει μας : αγιάτρευτη διχόνοια! Τόνιωσαν οι Γερμανοί κι οπλίσαν τους προδότες που καίνε, αρπάζουν, σφάζουνε, σκοτώνουν και κρεμάνε… Άγριες ημέρες. Χαλασμός. Θλίψη κι απελπισιά! Σκληρά παιδεύεται η ψυχή του τίμιου πατριώτη κάθε στιγμή. Τρόμος. Σιγή… Κ’εκεί σ’όποια γωνιά σιμά η ζωή στο θάνατο, καθώς πνοή στο λόγο!

53 Μάτια κυττάν , μόνο κυττάν, βουβά, μανταλωμένα.
μυστήρια, αινίγματ’ άδηλα. Παίζουν στο βλέφαρό τους Ίσκιοι αυλακώνουν τις θωριές, σιωπή σφαλάει το στόμα νέκρα σα νύχτα παγερή σκεπάζει τον αγώνα… Μονάχα οι τοίχοι σου μιλάν με τα συνθήματά τους για πάλη κι επανάσταση, γι’ αντίσταση και δράση για του λαού το μούγκρισμα, του ηφαίστειου αντάρα που προμηνάει το λυτρωμό στη δόλια ετούτη πλάση Τίποτες άλλο. Κρίσιμες οι μέρες που κυλάνε στη Θεσσαλία. Τα «Εασάδ» τον όλεθρο σκορπάνε στους πολίτες. Ένας: Εασάδ; Τι νάναι τούτος πάλι ο σπόρος που ξεφύτρωσε στης γη Γέρος: -Ω!... Είναι το δώρο του φιδιού με γαλιφιές σταλμένο να ξεπλανέψει ταπεινούς στης προδοσιάς τη ζάλη καθώς η πείνα θολερό το νου τονέ κρατάει μ’απελπισιά!... Λεβέντες μου, κουράγιο ως να το νιώστε το τ’ είδανε τα μάτια μου στη νεκρωμένη πόλη…

54 … Με ξαφνιασμό , αναπάντεχα, στην πόλη την ηρωίδα μαύρο λεφούσι πλάκωσε, σαν άγρια καταιγίδα, νεροποντή , για σίφουνας : Πρόδότες οπλισμένοι! Ρούχα φοράν Γερμανικά κι όπλα τ’ οχτρού κρατάνε Μ’ όψη αγριωπή σαν κόρακες, ταύροι π’ αφηνιασμένοι γυρνάν στους δρόμους μανιακοί , σαν σκύλοι λυσσαγμένοι. Για νόμο έχουν τη θέληση του πρώτου τους αλήτη που τονέ φτειάξαν αργηγό. Τον Τάκη Μακεδόνα! Βγάλανε κι όλας διαταγές , με την ποινή θανάτου σ’ όποιονε θα τες παραβεί, κι ακούστε τις , παιδιά μου: Τρεις-τρεις να μη βαδίζουνε στους δρόμους οι πολίτες! Κανείς τα χέρια ούτε λεφτό μη βάλλει μεσ’ στις τσέπες! Κόκκινο ρούχο όποιος φορεί στη φυλακή θα κλειέται! Και τούτο διαλαλήσανε : πως δίνουν προθεσμία σ’ όποιους είναι κομμουνιστές να φύγουν στα βουνά ή μεσ’ στην πόλη αν μείνουνε μ’ αυτούς ένα να γίνουν! Τι αλλοιώς όσους θα πιάνουνε θενά τους εχτελούνε όθε τους βρίσκουν στη στιγμή , δίχως πολλές μανούβρες και διατυπώσεις χωριστές . Στον τόπο μια και κάτω!..... Τρέμ’ η ψυχή του γέροντα πατέρα για το γιό του, κι η μάνα η περιφρόντιστη ταράζεται ολοτόσο μη στην οξώπορτ’ ακουστεί των προδοτών το βήμα.

55 Τι η κόρη τον παράνομο διαβάζει τώρα τύπο τον εξηγεί στους αλλουνούς κι ανάλυση τους κάμει, Τι έχει αδερφό στ’ αντάρτικο κοτζάμου παλληκάρι! ……………………………………………………………………………….. Στον ύπνο μόν’ πασχίζουνε να βρουν γαλήν’ οι ανθρώποι μάειναι κι αυτός τυραγνικός γιομάτος εφιάλτες… Τη νύχτα, τα μεσάνυχτα που η πόλη όλη κοιμόταν στα σκοτεινά των προδοτών ο νους εμηχανούσε πρωτάκουστο έγκλημα, φριχτό, για δεκαοχτώ πατριώτες που τους εσφάζαν σαν τραγιά τους άμοιρους οι αλήτες! Βούιξ’ η πόλη πιστολιές.Τα μάτια όλα ξυπνήσαν σπίτι το σπίτι, γειτονιά τη γειτονιά εμηνούσαν κι ως το πρωϊ μαθεύτηκε το τι κακό είχε γίνει : Απ’ τα ζεστά κρεβάτια τους τους άρπαξαν , οι αλήτες και τους εσύραν στα κρυφά σε δρόμους που διαλέξαν από τα πριν. Και βιαστικά με λύσσα και μ’ αγρίλα τους θανατώσαν δολερά με ξίφη , με ξυράφια και με μαχαίρια ατρόχιστα για βάσανο στερνό. Άλλους με σύρμα αγκαθερό τους έπνιξαν με φρίκη…. Στο τέλος σ’όλους δώσανε «χαριστική βολή» με πιστολιές για να φανούν πως τα έθιμα κρατάνε τ’ άνομου κράτους που ψυχρά σκοτώνει κι αφανίζει…

56 ριχμένους μ’ όση απανθρωπιά δε βάζει ο νους τα’ ανθρώπου…
Τόειδα κ’ εγώ τ’ απίστευτο, παιδιά μου, να πως τόειδα: Γιοί και πατέρας , αγκαλιά, σφιχτά-σφιχτά ενωμένοι στον άγριο θάνατο κ’ οι τρεις. Φορούσαν τις παντόφλες ακόμη…. ………………….. …Πιο κείθε η μάνα κ’ αδελφή με σπαραγμό και θρήνο τραβούσαν τα’ άπλεχτα μαλλά, χτυπούσαν τα μηνίγγια με τις γροθιές τους, σπαραγμό σκορπώντας μεσ’ στο πλήθος που τες κρατούσε να μην παν πάνω στους σκοτωμένους τί οι δολοφόνοι διαταγή σκληρήν είχανε δώσει πριν απ’ τις έντεκα κανείς να μην πάει και τους σηκώσει για να τους θάψει! Τί ήθελαν ο κόσμος να τους δει και να τρομάξουν οι δειλοί και πια να μην παλέψουν για λευτεριά και λυτρωμό – Τέτοιοι κακό έχει βρει την οικογένεια του καλού πατριώτη Δονδολίνου!... … Πάει κι ο Τζάννας ο γιατρός, πάει κι η Χαλυβοπούλου της Λέσχης η Διευθύντρια των κοριτσιών. Τη δόλια απ΄του ύπνου το κρεβάτι της την άρπαξαν τη νύχτα και τηνέ σφάξαν σαν τραγί μαζί με τον καλό της τον σύζυγο. Στην Ιωλκού, μπροστά στα Δικαστήρια ήταν ριχμένοι. Βάρβαρα πολύ τους θανατώσαν τ’ εκεί στον τοίχο τα μυαλά τους ήταν κολλημένα, το αίμα πλημμύρα, τα μεριά τους παραμορφωμένα!... … Τους άλλους είχαν χωριστά σ’ άλλα σημεία της πόλης ριχμένους μ’ όση απανθρωπιά δε βάζει ο νους τα’ ανθρώπου…

57 KATOXH Βόλος Κατοχή Γωνία Γαζή και Κρίτσκη Η παλιά καπναποθήκη Πανύψηλοι πελιδνοί τοίχοι Καγκελόφραχτα  παράθυρα Ο ήχος της μπότας Εδώ δε θά ΄ρθουν τα χελιδόνια Εδώ κομματιάζουν τον ουρανό Περνούν στον ήλιο χειροπέδες Τον σέρνουν στο σφαγείο Στήσαν εδώ αργαστήρι θανάτου Ο φασισμός κι η σβάστικα Ο κουκουλοφόρος με τα φιδίσια μάτια Ο κύριος με τη μαύρη ρεμπούμπλικα και τη μαύρη καμπαρντίνα Να σταυρώσουν τη λευτεριά Βόλος Κατοχή Γωνία Γαζή και Κρίτσκη Η Κίτρινη Αποθήκη

58 Το μεγάλο μπλόκο στον Άνω Βόλο – Η σύλληψη και η φυλάκιση πολλών Βολιωτών στην Κίτρινη Αποθήκη
Κατά τα χαράματα της 27ης Απριλίου 1944 έγινε το μεγάλο μπλόκο στον Άνω Βόλο από τους Γερμανούς και τα ΕΑΣΑΔ , οκτώ μόλις μέρες μετά την άφιξη τους. Η έκταση του μπλόκου έφτανε από τον Αη-Γιώργη ως την Πορταριά ενώ η ουρά των συλληφθέντων έφτανε από τις Αηδονοφωλιές μέχρι του Πανταζόπουλου , απ’ όπου οι τριεψιλίτες και οι εασαδίτες , αφού τους φόρτωσαν σε φορτηγά τους οδήγησαν στην Κίτρινη Αποθήκη.

59 Ύστερα τους ανάγκασαν να ξαπλώσουν μπρούμυτα επί δύο ώρες, χωρίς να μιλούν, ενώ οι εασαδίτες τους έπαιρναν ρολόγια, δαχτυλίδια, κοσμήματα, παπούτσια και τους φώναζαν «είστε κουμουνιστές, θα πεθάνετε». Η ομαδική εκτέλεση στην Κίτρινη Αποθήκη Τους στοίβαξαν όλους στο δεύτερο όροφο. Την επόμενη μέρα τους έβαλαν να περάσουν από έναν διάδρομο που χώριζε δύο αίθουσες. Ένας κουλοφόρος , Έλληνας συνεργάτης των Γερμανών, υποδείκνυε με μια κίνηση του κεφαλιού όσους ήταν για εκτέλεση. Επιλέχθηκαν 50 άτομα και οδηγήθηκαν όλοι σε μια αίθουσα , όπου ένας Ιταλός και ένας Γερμανός με έναν βούρδουλα με δερμάτινη μπάλα επί τρεις ώρες και τους χτυπούσαν ανελέητα υποχρεώνοντάς τους να είναι όρθιοι κι αμίλητοι, ενώ παράλληλα τους πατούσαν με τις μπότες τους.

60 Στη συνέχεια τους έστησαν επί πέντε ώρες όρθιους στους τρεις τοίχους , εννιά σε κάθε τοίχο από τρεις – τρεις στα ενδιάμεσα των παραθύρων . Γύρω στις έντεκα τη νύχτα μπήκαν μέσα στην αίθουσα τριεψιλίτες κι επειδή στην αίθουσα δεν υπήρχε φως άναψαν τους φακούς και τους έστρεψαν επάνω τους. Η εντολή ήταν να εκτελεστούν 20 σε αντίποινα για τον τραυματισμό ενός Γερμανού αξιωματικού. Έτσι άρχισαν να σκοτώνουν με τη σειρά από τοίχο σε τοίχο. Εκείνη τη στιγμή μπήκαν οι Γερμανοί φωνάζοντας , γιατί ήθελαν οι εκτελέσεις να γίνονται έξω.

61 Μετά διαλέχτηκαν δύο μελλοθάνατοι τους οποίους τους υποχρέωσαν να τραβούν τους σκοτωμένους έξω από την αίθουσα και στη συνέχεια να μεταφέρουν τα πτώματα έξω από την Κίτρινη Αποθήκη , ρίχνοντας τα στους δρόμους του Βόλου. Το επόμενο πρωί το αίμα των Βολιωτών πάγωνε, όταν έβλεπαν πεταμένα στους δρόμους τα νεκρά σώματα των συμπολιτών τους, παραμορφωμένα από τα βασανιστήρια , σκυλευμένα και σχεδόν γυμνά. Ακόμα και οι κοντινοί συγγενείς δυσκολεύονταν να αναγνωρίσουν τους δικούς τους νεκρούς…

62 Στην Κίτρινη Αποθήκη το επόμενο πρωί οι φυλακισμένοι το θέαμα που αντίκρυσαν μετά τις εκτελέσεις ήταν φοβερό. Αίμα παντού, μυαλά στους τοίχους, ανθρώπινα μέλη. Στη συνέχεια έγιναν και άλλες ομαδικές εκτελέσεις, αλλά και πολλές σποραδικές. Ο συνολικός αριθμός των κρατουμένων αυξομειωνόταν ασταμάτητα. Έπαιρναν τα βράδυα από δύο – τρεις και τους εκτελούσαν, αλλά την επόμενη έφερναν άλλους. Και η τακτική τους ήταν η ίδια . Δηλαδή έριχναν πάντα τα σώματα των νεκρών στους δρόμους του Βόλου , για να τρομοκρατούν τους πολίτες. Πολλοί μικροί μαθητές βλέποντας αυτό το φρικιαστικό θέαμα αρνούνταν να πάνε στο σχολείο. Πολλοί από τους συλληφθέντες μεταφέρονταν στο γερμανικό στρατόπεδο στη Λάρισα ή σε γερμανικά στρατόπεδα εργασίας. Φτάνοντας στη γωνία  Άνθιμου Γαζή ακούω μια φωνή  να φτάνει απο το γωνιακό κτήριο . -Ακούς τίποτες φίλε μου ; Γυρίζω το κεφάλι μου και βλέπω καγκελόφραχτα παραθύρια, από εκεί έρχονταν η φωνή , ακούω τον ήχο της μπότας των Ναζί και των ΕΑΣΑΔ . Το σφαγείο του φασισμού και της σβάστικας μέσα στην  Κίτρινη αποθήκη . Ακούω αδελφέ μου , και ακούω και βλέπω . Ακούω τα βογγητά των Ελλήνων πατριωτών κρατουμένων από τα βασανιστήρια , λίγο πριν την εκτέλεση τους . Βλέπω στιβαγμένους Εβραίους λίγο πριν την αναχώρηση τους για τον χαμό .

63 ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ,Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 4
ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ,Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 4. §8-10 [8] Έπειτα απ' αυτό οι Τριάντα, κρίνοντας ότι η θέση τους είχε κλονιστεί, αποφάσισαν να κάνουν δική τους την Ελευσίνα για να την έχουν καταφύγιο σ' ώρα ανάγκης. Πήγαν λοιπόν εκεί ο Κριτίας κ' οι άλλοι συνάδελφοι του, έχοντας δώσει από πριν οδηγίες στο ιππικό, κ' έκαναν επιθεώρηση στους Ελευσίνιους. Κατόπι, με το πρόσχημα ότι ήθελαν να ξέρουν πόσοι είναι και πόση πρόσθετη φρουρά θα χρειαστούν, πρόσταξαν να τους καταγράψουν όλους, κι ο καθένας που θα καταγραφόταν να βγαίνη από τη μικρή πύλη προς τη θάλασσα. Στο γιαλό όμως είχαν τοποθετήσει δεξιά κι αριστερά τους ιππείς, κ' έναν-έναν που έβγαινε τον άρπαζαν οι βοηθοί τους και τον έδεναν χεροπόδαρα. Αφού τους έπιασαν όλους μ' αυτό τον τρόπο, πρόσταξαν τον αρχηγό του ιππικού Λυσίμαχο να τους πάρη και να τους παραδώση στους Έντεκα. [9]Την άλλη μέρα συγκέντρωσαν στο Ωδείο τους οπλίτες που ήταν γραμμένοι στον κατάλογο, καθώς και τους υπόλοιπους ιππείς, κι ο Κριτίας σηκώθηκε κ' είπε: «Το καθεστώς, άνδρες, δεν τ' οργανώνουμε μόνο για καλό δικό μας, μα άλλο τόσο και για δικό σας. Μια και θάχετε λοιπόν μερίδιο στις τιμές, πρέπει νάχετε μερίδιο και στους κινδύνους. Για τούτο είν' ανάγκη να καταδικάσετε (σε θάνατο) τους Ελευσίνιους που πιάσαμε, ώστε νάχετε τις ίδιες ελπίδες και τους ίδιους φόβους με μας.» [10] Και τους έδειξε ένα σημείο, λέγοντας να παν εκεί να ψηφίσουν ένας-ένας, φανερά. Το μισό Ωδείο ήταν γεμάτο οπλισμένους Λάκωνες φρουρούς· άλλωστε όσοι πολίτες δε σκοτίζονταν παρά μόνο για το συμφέρον τους τάβλεπαν αυτά με καλό μάτι... (ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ,Α΄Λυκείου)

64 Ένα άλλο περιστατικό της δράσης των ΕΑΣΑΔ
Στις 13 Μαϊου 1944 μία φάλλαγγα από Γερμανούς κι εασαδίτες έκαναν μπλόκο , στην Αγριά, τον Άγιο Βλάσιο, τον οποίο έκαψαν , τον Άγιο Γεώργιο Νηλείας και αφού συνέλαβαν αρκετά άτομα τους μετέφεραν στην Κίτρινη Αποθήκη κατά τις δέκα το βράδυ. Οι συλληφθέντες οδηγήθηκαν στον προτελευταίο όροφο με κλωτσιές ενώ και σε κάθε στροφή της σκάλας υπήρχε ένας Γερμανός που έδινε από μια κλωτσιά σε κάθε κρατούμενο. Το επόμενο πρωί άρχισε η ανάκριση 25 ατόμων σε έναν θάλαμο. Με τα κεφάλια στραμμένα προς τον τοίχο τους χτυπούσαν έναν έναν στην πλάτη , για να γυρίσουν προς το μέρος του ανακριτή. Αυτοί που ομολογούσαν ότι είχαν ανάμιξη στην αντίσταση επιβάρυναν τη θέση τους και οδηγούνταν στο θάλαμο των μελλοθανάτων, από τους οποίους πολλοί εκτελέσθηκαν στο σταθμό Ορμάν Μαγούλα . Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο Εβραίος φωτογράφος Ιωσάφατ που κρυβόταν στον Άγιο Γεώργιο με πλαστή ταυτότητα. Τον Ιωσάφατ τον ανέκριναν μόνο του κι αφού ομολόγησε τελικά την πραγματική του ταυτότητα τον έστειλαν σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως στην Γερμανία μαζί με άλλους ομογενείς του.

65 Η Εβραϊκή Κοινότητα του Βόλου
Η Εβραϊκή Κοινότητα του Βόλου αριθμούσε γύρω στα 1200 άτομα το 1941 και είχαν σχετικά καλή τύχη κατά τη διάρκεια της Κατοχής , γιατί ειδοποιήθηκαν έγκαιρα για τις επικείμενες συλλήψεις αλλά και γιατί βρήκαν φιλόξενα σπίτια , ιδίως στα χωριά του Πηλίου , όπου πολλοί νέοι, συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση προσφέροντας μεγάλες υπηρεσίες. . Τον Απρίλιο του ο άμεσος κίνδυνος για τη σύλληψή τους απετράπη με τη βοήθεια ενός παλιού δικηγόρου του Βόλου , τον Γ. Παπαδόπουλο, ιδρυτικό μέλος του ΕΑΜ Βόλου, ο οποίος σε συνεργασία με τον αρχιραβίνο Πεσσάχ και το μητροπολίτη Ιωακείμ ματαίωσε την παράδοση του καταλόγου των Εβραίων από το Δήμο στους Γερμανούς. Από την άνοιξη του 1943 τα προβλήματα του αρχιραβίνου πολλαπλασιάστηκαν, όταν άρχισαν να συρρέουν στο Βόλο Εβραίοι από τη Βόρεια Ελλάδα, για να γλιτώσουν από το διωγμό των Γερμανών και των Βουλγάρων. Αρχικά τους εξασφάλισε στέγη και τους εφοδίασε με πλαστές ταυτότητες.

66 Η κατάσταση άλλαξε δραματικά τον Σεπτέμβριο του 1943 όταν η Ιταλία συνθηκολόγησε με τους συμμάχους και ο Βόλος βρέθηκε υπό την κατοχή των Γερμανών. Ο Γερμανός Φρούραρχος ζήτησε από τον αρχιραβίνο ονομαστική κατάσταση , διευθύνσεις και περιουσιακά στοιχεία των Εβραίων της πόλης για στατιστικούς δήθεν σκοπούς. Ο αρχιραβίνος όμως πάλι καθυστέρησε για μέρες τη σύνταξη του καταλόγου , για να δώσει την ευκαιρία σε όσους ήθελαν να φύγουν με πλαστές ταυτότητες. Όσοι έμειναν κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών, το Μάρτιο 1944, συνελήφθησαν 155 μέλη της Κοινότητας. Πολλοί οδηγήθηκαν στην Κίτρινη Αποθήκη και στη συνέχεια στάλθηκαν στα χιτλερικά στρατόπεδα , όπου και εξοντώθηκαν. Υπολογίζεται πως χάρις στις προσπάθειες που κατέβαλαν ο αρχιραβίνος Πεσσάχ, ο μητροπολίτης Ιωακείμ και το  ΕΑΜ  σώθηκαν τα 3/4 των Εβραίων του Βόλου.  

67 ταπεινό σαν ένας μεγάλος
Η ομαδική εκτέλεση στο σταθμό Ορμάν Μαγούλα – Οι 29 ήταν Βολιώτες κρατούμενοι στην Κίτρινη Αποθήκη Στις 31 Μαϊου 1944 στον περίβολο του σταθμού του Ορμάν Μαγούλα (χωριό των Φαρσάλων που σήμερα ονομάζεται Δασόλοφος) εκτελέστηκαν με απαγχονισμό σαράντα άνθρωποι από τους οποίους οι 29 ήταν Βολιώτες κρατούμενοι στην Κίτρινη Αποθήκη και ανάμεσά τους και μία γυναίκα. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, μετέφεραν τους φυλακισμένους από την Κίτρινη Αποθήκη με αυτοκίνητο κλούβα δεμένους ανά δύο. Γύρω στις εννιά το πρωϊ οι Εασαδίτες άρχισαν να φτιάχνουν θηλιές από μαύρο καλώδιο και τις τοποθετούσαν σε όποιο σημείο θεωρούσαν κατάλληλο, παντού γύρω από το σταθμό , στις μουριές, στις ακακίες, στο τηλεγραφόξυλο, στα εννιά κάγκελα του παραθύρου της αποθήκης του σταθμού. Ύστερα κατέβασαν από το αυτοκίνητο δύο δύο τους κρατούμενους και άρχισαν να τους κρεμούν κακοποιημένους και γυμνούς από τη μέση και πάνω. Το μνημείο στο σταθμό του Ορμάν Μαγούλα , ταπεινό σαν ένας μεγάλος οικογενειακός τάφος

68 Η εκδίκηση για την ομαδική εκτέλεση στο σταθμό Ορμάν Μαγούλα
Αφορμή για τους απαγχονισμούς ήταν η μάχη των ανταρτών με τους Γερμανούς μια εβδομάδα πριν στον συγκεκριμένο σταθμό. Οι αντάρτες έιχαν στήσει ενέδρα στο τραίνο Καλαμπάκας-Βόλου ,διότι είχαν πληροφορίες ότι μέσα υπήρχαν εασαδίτες που είχαν ρημάξει τα γύρω χωριά και ο κόσμος ήταν εξαγριωμένος. Οι εασαδίτες όμως είχαν ειδοποποιηθεί και δεν είχαν ταξιδέψει. Από τη συμπλοκή σκοτώθηκαν τρεις Γερμανοί και ένας τραυματίστηκε ,ενώ οι υπόλοιποι κατάφεραν να ξεφύγουν με το τραίνο. Φυσικά η συνήθης τακτική των Γερμανών σε τέτοιες περιπτώσεις ήταν τα αντίποινα κι έτσι η αναλογία καθορίστηκε ένας Γερμανός προς δέκα Έλληνες. Μετά την εκτέλεση η εντολή που είχε δοθεί στους ανθρώπους του σταθμού ήταν να μη γίνει ενταφιασμός, οι κάτοικοι όμως της περιοχής το ίδιο απόγευμα με κίνδυνο για την ίδια τους τη ζωή με σπαραγμό ανέλαβαν το θλιβερό καθήκον της αποκαθήλωσης και του ενταφιασμού τους σε ομαδικό τάφο. Όμως και οι αντάρτες μαζί με τους κατοίκους των γύρω χωριών αντεκδικήθηκαν για τις εκτελέσεις. Αφού συνέλαβαν 80 εασαδίτες, κάποιοι μαρτύρησαν τους 12 ενόχους. Αυτοί οδηγήθηκαν στο σταθμό Ορμάν Μαγούλα , όπου είχαν συγκεντρωθεί χιλιάδες άτομα. Οι εασαδίτες , αφού ξυλοκοπήθηκαν από το πλήθος στη συνέχεια εκτελέστηκαν από έναν αντάρτη.

69 Οι εμφύλιες συγκρούσεις έφεραν μεγάλες κι αμέτρητες συμφορές στις πολιτείες, συμφορές που γίνονται και θα γίνωνται πάντα όσο δεν αλλάζει η φύση του ανθρώπου. Ο πόλεμος που φέρνει στους ανθρώπους την καθημερινή στέρηση, γίνεται δάσκαλος της βίας κ' ερεθίζει τα πνεύματα του πλήθους σύμφωνα με τις καταστάσεις που δημιουργεί. ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ,Βιβλίο 3. Κεφ. 82 (ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ,Α΄Λυκείου)

70 Οι συνθήκες διαβίωσης στην Κίτρινη Αποθήκη
Οι συνθήκες όμως διαβίωσης στην Κίτρινη Αποθήκη για τους φυλακισμένους ήταν πολύ άσχημες, αφού δεν υπήρχαν τουαλέτες για τις σωματικές ανάγκες τους, ούτε πόσιμο νερό αλλά και λιμοκτονούσαν. Ευτυχώς για την τροφή τους φρόντιζε κυρίως η Εκκλησία, καθώς το Φιλόπτωχο Ταμείο έστελνε τρεις φορές την εβδομάδα ψωμί και μαγειρεμένο φαγητό. Στιβαγμένοι στο μεγάλο θάλαμο της Κίτρινης Αποθήκης οι φυλακισμένοι αντιμετώπιζαν τους ανθρώπους που έκαναν τη διανομή ως αγγέλους παρηγοριάς. Στους κρατούμενους που οι κατηγορίες τους ήταν βαριές και οι οποίοι ήταν σε άλλο θάλαμο δεν επέτρεπαν να τους πλησιάσουν οι εκπρόσωποι του Φιλόπτωχου αλλά αναλάμβανε ένας γερμανός στρατιώτης να τους παραδώσει το συσσίτιο.

71 Εορτασμοί της Απελευθέρωση στην πλατεία Ελευθερίας. Αρχείο Ζημέρη, ΔΗ
Εορτασμοί της Απελευθέρωση στην πλατεία Ελευθερίας. Αρχείο Ζημέρη, ΔΗ.Κ.Ι.

72 (κτίριο Σπήρερ). Αρχείο Ζημέρη, ΔΗ.Κ.Ι..
Συλλαλητήριο για την απελευθέρωση. Το συλλαλητήριο έγινε μπροστά από το Εργατικό Κέντρο Βόλου (κτίριο Σπήρερ). Αρχείο Ζημέρη, ΔΗ.Κ.Ι..

73 Παρέλαση ΕΛΑΣ στο Βόλο. Αρχείο Ζημέρη, ΔΗ.Κ.Ι..

74 ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ Όταν στις 19 Οκτωβρίου το 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ κατέβηκε στο Βόλο, η δεύτερη διμοιρία του 11ου Λόχου εφόδου, πήρε εντολή να φρουρήσει την Κίτρινη Αποθήκη, όπου ήταν συγκεντρωμένοι Γερμανοί και Ιταλοί αιχμάλωτοι. Τρεις ελασίτες μπήκαν πρώτοι μέσα στο κτίριο για αναγνώριση του εσωτερικού και από την κύρια μόλις είσοδο υπήρχε μια έντονη δυσοσμία . Καθώς προχωρούσαν και ανεβαίνοντας τα σκαλιά του κάθε ορόφου ένιωθαν φρίκη σε κάθε τους βήμα. Τα σκαλιά ήταν τσιμεντένια και μπροστά από το καθένα υπήρχαν λάμες οι οποίες μέσα είχαν ένα υλικό που το πατούσαν και νόμιζαν ότι ήταν λάσπη. Σύντομα όμως διαπίστωσαν ότι επρόκειτο για πηγμένο αίμα. Τα τοιχώματα ήταν όλα γεμάτα μυαλά και κομμάτια από κόκκαλα και αίμα.

75 Πάνω στους τοίχους ήταν γραμμένα αμέτρητα ονόματα αλλά και αποχαιρεστήρια, όπως :
« Αντίο Ελλάδα, αύριο θα με εκτελέσουν » « Πέστε στην μάνα μου να μην με περιμένει » « Είμαστε αθώοι, πάρτε εκδίκηση » Όταν κατέβηκαν στο υπόγειο τους περίμενε άλλη έκπληξη, βλέποντας την χοάνη του ασανσέρ , το οποίο είχε αφαιρεθεί και στο ύψος του κάθε πατώματος υπήρχαν σίδερα σε σχήμα σταυρού ,γιατί έριχναν από τον τελευταίο όροφο πολλούς τραυματισμένους ή μισοπεθαμένους , ώστε να φτάσουν στο υπόγειο νεκροί, πέφτοντας από όροφο σε όροφο πάνω στα σίδερα. Στο σημείο εκείνο που έπεφταν είχε σχηματιστεί ένας μεγάλος σωρός από ξερό αίμα σε σχήμα πυραμίδας… Η Κίτρινη Αποθήκη ίσως ήταν η μοναδική φυλακή που είχε την «πρωτοτυπία» οι εκτελέσεις να πραγματοποιούνται στο εσωτερικό του κτιρίου.

76 (Μετάφραση Ν. Χουρμουζιάδη)
Το καθεστώς της βίας και τρόμου κατά την περίοδο της τυραννίας με τις κατασχέσεις περιουσιών, τις προγραφές, τις συλλήψεις, τις εξορίες περιγράφει εύγλωττα και ο Λυσίας κυρίως στα κεφάλαια του λόγου «Κατά Ερατοσθένους»:   Σ' εσάς, μολονότι πολλά υπάρχουν ακόμα να πω, μόνο αυτά αναφέρω. Όσοι πάλι κατεβήκατε στον Πειραιά, θυμηθείτε πρώτα την υπόθεση των όπλων: ενώ είχατε πάρει μέρος σε πολλές μάχες σε ξένους τόπους, τα όπλα σας τα στέρησαν όχι εθνικοί σας εχθροί, αλλά αυτοί εδώ, και μάλιστα σε περίοδο ειρήνης· ύστερα σας κήρυξαν έκπτωτους από την πόλη που σας είχαν παραδώσει οι προγονοί σας, και όσο ζούσατε στην εξορία, αυτοί ζητούσαν την έκδοσή σας από διάφορες πόλεις. Για όλα αυτά πρέπει να αισθανθείτε τόση οργή, όση και τον καιρό της εξορίας σας, και να θυμηθείτε και όσα άλλα δεινά υποφέρατε από αυτούς: άλλους έσερναν από την αγορά και άλλους από τόπους λατρείας, και τους σκότωναν· άλλους άρπαξαν βίαια από τα παιδιά, τους γονείς και τις γυναίκες τους, τους ανάγκαζαν να αυτοκτονήσουν και δεν έδιναν καν άδεια να θαφτούν με τα καθιερωμένα έθιμα, πιστεύοντας ότι η δική τους εξουσία θα ήταν μονιμότερη από την τιμωρία των θεών. Και όσοι ξεφύγατε το θάνατο, έχοντας περάσει πολλούς κινδύνους, έχοντας περιπλανηθεί σε πολλές πόλεις και αντιμετωπίζοντας από παντού την άρνηση, χωρίς να έχετε καν τα απαραίτητα για να ζήσετε, άλλοι από σας έχοντας αφήσει τα παιδιά σας σε πατρίδα τώρα εχθρική, άλλοι σε ξένους τόπους, έχοντας γύρω σας πολλούς αντιπάλους, ήρθατε τέλος στον Πειραιά. Ύστερα από πολλούς και μεγάλους κινδύνους, με τη γενναιότητά σας άλλους ελευθερώσατε και άλλους φέρατε πίσω στην πατρίδα. (Μετάφραση Ν. Χουρμουζιάδη) (ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ,Α΄Λυκείου)

77 Συμπεράσματα Οι θηριωδίες που έγιναν στην Κίτρινη Αποθήκη ήταν αποτέλεσμα : Της χιτλερικής ναζιστικής ιδεολογίας με την οποία είχαν διαποτιστεί οι Γερμανοί κατά τον Β΄Π.Π. σύμφωνα με την οποία , επειδή οι ίδιοι ανήκαν σε ανώτερη φυλή , είχαν όχι μόνο το δικαίωμα αλλά και την υποχρέωση να υποτάξουν ακόμη και να εξοντώσουν τις εκ γενετής υποδεέστερες και δεν δίσταζαν να εξοντώσουν όλους όσους θεωρούσαν ότι μπορούν να σταθούν εμπόδιο στις επεκτατικές τους βλέψεις, φυλετικούς (Εβραίους) ή πολιτικούς αντιπάλους , προκειμένου να μην αφανιστούν οι ίδιοι , εφαρμόζοντας το νόμο της φύσης για την επιβίωση του ισχυρότερου στην κοινωνία. Ειδικότερα στην περιοχή μας οι Γερμανοί στόχευαν: α) να πλήξουν το συνεχώς αυξανόμενο αντιστασιακό κίνημα. β) να τρομοκρατήσουν το Βολιώτικο λαό αλλά και το λαό της Μαγνησίας , έτσι ώστε να σταματήσει να συμμετέχει στις αντιστασιακές οργανώσεις (ΕΛΑΣ ,ΕΑΜ, ΕΠΟΝ) ή να τις βοηθά με οποιοδήποτε τρόπο. γ) να συγκεντρώσουν όλους τους ντόπιους Εβραίους , για να τους στείλουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Γερμανία. δ) μαζί με τους Έλληνες δωσίλογους ήθελαν να κάμψουν την άνοδο του εργατικού-κουμουνιστικού κινήματος. Αλλά οι βαρβαρότητες αυτές οφείλονται και στον κτηνώδη και εγκληματικό χαρακτήρα και στην απληστία των δωσίλογων του ΕΑΣΑΔ που αφενός απολάμβαναν να βασανίζουν συνανθρώπους τους αλλά και αφετέρου τους σκότωναν, για να καρπωθούν οι ίδιοι τις περιουσίες τους

78 Η ανάπτυξη αντίσταση του ελληνικού λαού κατά των Γερμανών υπήρξε αποτέλεσμα όχι μόνο του αδούλωτου χαρακτήρα των Ελλήνων αλλά και : Μετά τον τραγικό χειμώνα του με τους χιλιάδες νεκρούς από την πείνα και αφού είχαν ξεπουλήσει σχεδόν όλα τα υπάρχοντά τους , για να μπορέσουν να εξασφαλίσουν τρόφιμα , συνειδητοποίησαν ότι , για βάλουν τέλος στα δεινά τους, έπρεπε να δράσουν οι ίδιοι προκειμένου να απελευθερωθούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Τα αντίποινα των κατακτητών και των συνεργατών τους όχι μόνο δεν έκαμψαν το αντιστασιακό κίνημα αλλά είχαν το αντίθετο αποτέλεσμα. Οι νίκες των Συμμάχων στη Βόρεια Αφρική , η απόβαση στη Σικελία και η συνθηκολόγηση της Ιταλίας , αλλά και η ήττα του γερμανικού στρατού από τους Ρώσους στη μάχη του Στάλιγκραντ, το 1943 , έπαιξαν σημαντικό ρόλο . Ειδικότερα στο Βόλο και στη Μαγνησία: Η συμμετοχή των κατοίκων στην αντίσταση ήταν σχεδόν καθολική , κυρίως από το 1943. Τα αντίποινα , οι πυρπολήσεις σπιτιών , χωριών , τα μπλόκα και οι συλλήψεις ,τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις στην Κίτρινη Αποθήκη και σε άλλα σημεία της πόλης , τα νεκρά κακοποιημένα σώματα στους δρόμους του Βόλου , όλα αυτά οδήγησαν τους Βολιώτες , έτσι ώστε να ενισχύσουν με τη δράση τους ακόμη περισσότερο την Αντίσταση.

79 Η ‘’Κίτρινη Αποθήκη’’ κατασκευάστηκε το 1930 με σχέδια που συντάχθηκαν από την ‘’AMERIKA TOBACCO’’ το Το Το πενταόροφο με υπόγειο κτίριο , κτισμένο σε οικόπεδο 2154 μ2 και συνολικού εμβαδού 7500 μ2, είναι σχήματος Π, και βρίσκεται στη συμβολή των οδών Βασσάνη και Άνθιμου Γαζή και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του Ο.Τ. που ορίζεται από τις οδούς Κωνσταντά, Βασσάνη, Άνθιμου Γαζή και Κρίτσκη.Περιμετρικά υπάρχουν τοίχοι από λιθοδομή πάχους 50 εκ.

80 Η Κίτρινη Αποθήκη μετά την Απελευθέρωση χρησιμοποιήθηκε για την παραμονή των αιχμαλώτων Γερμανών και Ιταλών, μέχρι να προωθηθούν στις πατρίδες τους. Στη συνέχεια ενοικιάστηκε στη ΣΕΚΕ (ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΠΝΟΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ). Το κτίριο επισκευάστηκε μετά τις ζημιές που υπέστη την περίοδο των σεισμών του Βόλου. Το 1965 πουλήθηκε στον Οργανισμό Καπνού. Χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το ΥΠΠΟ το 1993.

81 Σήμερα ανήκει σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και συγκεκριμένα στο Κέντρο Έρευνας Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου, το οποίο διαχειρίζονται καθηγητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το ΚΕΤΕΑΘ έχει εκπονήσει μελέτες ανακατασκευής για την αξιοποίηση του κτιρίου, οι οποίες αναμένεται να υλοποιηθούν , αν εγκριθεί η χρηματοδότησή τους.

82 Η Κίτρινη Αποθήκη είναι κτίριο γεμάτο από ιστορικές μνήμες της πόλης για όλους εκείνους που φρικτά βασανίστηκαν και πέθαναν πολεμώντας τον φασισμό. Η Κίτρινη Αποθήκη θα μας θυμίζει πάντα τις θηριωδίες που μπορεί να διαπράξουν άτομα εμποτισμένα από την φασιστική ιδεολογία του μίσους για ό,τι διαφορετικό από αυτήν την ίδια ιδεολογία, ενώ ταυτόχρονα διακατέχονται από ακόρεστη πλεονεξία και απληστία σε σημείο να μην διστάσουν να εξοντώσουν συνανθρώπους για προσωπικό όφελος. Η Κίτρινη Αποθήκη μέχρι σήμερα στέκει και περιμένει τη δικαίωσή της. Τη δικαίωση της πλειοψηφίας των Βολιωτών που αγωνίστηκαν εκείνα τα σκοτεινά χρόνια της Κατοχής αλλά και των απογόνων τους. Η Κίτρινη Αποθήκη πρέπει να γίνει σήμερα μνημείο αντίστασης , φάρος για τις νέες γενιές ενάντια στο φασισμό που κτηνοποιεί τους οπαδούς του, επιδίδοντάς τους σε ασύλληπτες για τον ανθρώπινο νου επινοήσεις βασανιστηρίων και σε κάθε μορφή βαναυσότητας εναντίον αθώων και ανθρώπων που αγωνίζονται για υψηλά ιδανικά θυσιάζοντας ακόμη και την ίδια τους τη ζωή.

83 Η παλιά καπναποθήκη ορθώνεται στον ήλιο Απ’ τα μακρόστενα παράθυρα
ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ Γωνία Γαζή και Κρίτσκη Η παλιά καπναποθήκη ορθώνεται στον ήλιο Απ’ τα μακρόστενα παράθυρα Μπορείς να δεις τον ουρανό Και τα πουλιά που ’ρχονται να φωλιάσουν Κάτω απ’ το γείσωμα της στέγης Ο χρόνος ξέπλυνε από τους τοίχους Τα σημάδια της φρίκης Μα μέσα μας η μνήμη καίει  –άσβηστο καντήλι Η Κίτρινη Αποθήκη Μνήμη Κατοχής κι Αντίστασης Έρχονται τα παιδιά να την κοιτάξουν Ν’ αφουγκραστούν το μήνυμα Που βγαίνει απ΄τα μακρόστενα παράθυρα ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ

84 Πηγές ( για την περίοδο της Κατοχής στο Βόλο και την Κίτρινη Αποθήκη) :
1) « Άγνωστες πτυχές Κατοχής και Εθνικής Αντίστασης » , της Νίτσας Κολιού 2) « Αυτά που πήρε ο άνεμος και σκόρπισε μακριά » , του Θανάση Βογιατζή Ευχαριστούμε θερμά τον δημοσιογράφο-συγγραφέα κ.Θανάση Βογιατζή και τη συνάδελφο Ευαγγελία Γιαννά για την πολύτιμη βοήθεια που μας πρόσφεραν.

85 ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ ΖΑΓΟΡΙΑΝΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΠΟΥΛΙΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΑΜΙΑ ΕΛΕΝΗ

86 Οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα :
Α1 Καλούτσα Γεωργία Α2 Ευαγγελία Κίσσα , Εύα Κόκκα , Κυριακή Κόφφα , Ανδρομάχη Κοσμάτου , Δημήτρης Κουνατίδης , Μαριάννα Κουφοπούλου Α3 Μαξούρη Βασιλική , Μιχαλάκη Δήμητρα , Μοσχονησιώτης Γεώργιος, Μυλωνά Ελευθερία , Νάσιος Κωνσταντίνος , Ντανταλής Νίκος , Ντόλα Ελένη , Οινονόμου Νίκος , Παπαγεωργίου Νίκος , Παπαϊωάννου Σωτηρία , Παπούλιας Γιάννης , Παρρησιάδη Μαριάννα, Πιτσάβα Χριστίνα , Πουρνάρα Δωροθέα, Ρούτσος Γεώργιος Σάββα Αλεξάνδρα , Σαββάκης Ευάγγελος Α4 Αποστόλης Τσορβαντζής , Διονύσης Τοτσίλας

87

88

89