Παραδόσεις εφαρμοσμένης Δασοκομικής

Παρουσίαση με θέμα: "Παραδόσεις εφαρμοσμένης Δασοκομικής"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Παραδόσεις εφαρμοσμένης Δασοκομικής
ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ – ΠΑΡ/ΜΑ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡ/ΝΤΟΣ “Εφαρμοσμένη Δασοκομική” Παραδόσεις εφαρμοσμένης Δασοκομικής Μάθημα 13: Καλλιέργεια Δάσους Στέργιος Βέργος, καθηγητής Καρδίτσα, 10 Ιανουαρίου 2012

2 Καλλιέργεια κορμιδίων και κορμών - Αραιώσεις
Ως εξευγενιστικές χαρακτηρίζουμε τις αραιώσεις που διενεργούνται από το στάδιο των κορμιδίων μέχρι τη διαρκή διάσπαση της κομοστέγης στο στάδιο των κορμών. Ο σκοπός των εξευγενιστικών αραιώσεων είναι η δημιουργία μιας τέτοιας συστάδας από άποψη δομής, σύνθεσης και ποιοτικών χαρακτηριστικών, ώστε να αξιοποιείται κατά τον καλύτερο τρόπο η παραγωγική της δυνατότητα σε όγκο και αξία, σε αντιστοιχία φυσικά με την παραγωγική ικανότητα του σταθμού. Για την επιτυχία αυτού του σκοπού θα πρέπει να εφαρμοστούν όλα τα καλλιεργητικά μέτρα: προστασίας, που συνίσταται κυρίως σε πρόληψη από κάθε είδους ζημιές επιλογής και ευνόησης καλύτερων επίδοξων ατόμων του μέλλοντος ανατροφής των επίλεκτων ατόμων, με ευνόηση των επιθυμητών και καταστολή των ανεπιθύμητων κληρονομικών καταβολών και τέλος κλάδευσης, σ’ ότι αφορά την λήψη επικουρικών μέτρων.

3 Πότε πρέπει να γίνει η πρώτη αραίωση;
Τόσο για την πρώτη, όσο για τις επόμενες αραιώσεις, δεν υπάρχει κάποιος κανόνας που να τις ορίζει χρονικά. Ο καλλιεργητής θα πρέπει να έχει υπ΄ όψη του, ότι κάθε επόμενη επέμβαση γίνεται λίγο πριν από το τέλος επίδρασης της προηγούμενης αραίωσης. Αρχή στην οποία βασίζονται οι εξευγενιστικές αραιώσεις είναι αυτή της θετικής επιλογής, δηλαδή η αναζήτηση κάθε φορά των καλύτερων από τα καλά άτομα, τα οποία χαρακτηρίζουμε ως επίλεκτα άτομα ή "Ε-άτομα". Γενικά πάντως μπορεί να ειπωθεί πως η εξευγενιστική αραίωση δεν γνωρίζει κανένα βαθμό αραίωσης. Η συχνότητα και το μέγεθος των επεμβάσεων καθορίζονται κάθε φορά από τον σκοπό της παραγωγής, τη δομή και σύνθεση της συστάδας και φυσικά από τον σταθμό.

4 Καλλιέργεια κορμιδίων και κορμών - Αραιώσεις
Οι υπεραραιώσεις αναφέρονται πλέον στο στάδιο των κορμών και αποσκοπούν στην καλλιέργεια των επιλεγέντων ατόμων του μέλλοντος. Οι εξευγενιστικές αραιώσεις συνεπικουρούμενες και από κλαδεύσεις (κωνοφόρα ), έχουν οδηγήσει στο στάδιο των κορμών με άκλαδους, καλά διαμορφωμένους κορμούς, των οποίων η αναλογία σε τεχνικό ξύλο εμφανίζεται αρκετά μεγάλη. Μέλημα πλέον της υπεραραίωσης είναι η κατάλληλη διαμόρφωση και το άνοιγμα της κόμης, με μόνιμη πλέον διάσπαση της κομοστέγης. Τα επίλεκτα άτομα του ανωρόφου έχουν ολοκληρώσει πλέον την καθ΄ ύψος αύξησή τους και στο μεγαλύτερο βαθμό έχουν αποκλαδωθεί φυσικά ή τεχνητά. Απομένει η ευνόηση της κατά πάχος αύξησής τους, πράγμα το οποίο αναλαμβάνει κατά κύριο λόγο η υπεραραίωση. Αυτή είναι και η βασική διαφορά των υπεραραιώσεων από τις εξευγενιστικές αραιώσεις, το ότι δηλαδή δεν ασχολούνται πλέον με την επιλογή, αλλά με την ρύθμιση και ευνόηση της κατά πάχος αύξησης.

5 Καλλιέργεια κορμιδίων και κορμών - Αραιώσεις
Στην πράξη εφαρμόζονται δύο παραλλαγές των εξευγενιστικών κυρίως αραιώσεων: Η "χαμηλή" αραίωση είναι επέμβαση που απευθύνεται κυρίως στον μεσόροφο και υπόροφο (χαμηλά) και έχει για σκοπό τη δημιουργία μονόροφων συστάδων από ομήλικα ή σχεδόν ομήλικα άτομα. Η "υψηλή" αραίωση επιδιώκει μια πολυώροφη συστάδα από ομήλικα άτομα, επεμβαίνοντας κυρίως στον ανώροφο και ευνοώντας τα καλύτερα άτομα (θετική επιλογή).

6

7 Χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάθε σταδίου (χρονικά, συσταδικά κ.α.)
Στάδια εξέλιξης Χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάθε σταδίου (χρονικά, συσταδικά κ.α.) Εφαρμοζόμενα καλλιεργητικά μέτρα νεοφυτεία · Από την έναρξη εγκατάστασης της νεαρής συστάδας μέχρι τη συγκόμωσή της (10-15 χρόνια) Προστασία: από έντομα, μήκυτες, πυρκαγιές και ζιζάνια Επιλογή: ξεσκαρτάρισμα, χαλάρωση, ρύθμιση μίξης πυκνοφυτεία · Από την συγκόμωση της συστάδας μέχρι τη φυσική νέκρωση των κατωτέρων κλάδων, των περισσοτέρων κορμών σε ύψος ανδρός (1,80 m) · Μέση στηθιαία διάμετρος μέχρι 10 cm · Έναρξη διαφορισμού της συστάδας σε ορόφους Προστασία: πρόληψη από κινδύνους Επιλογή-ανατροφή: καθαρισμοί (αρνητική επιλογή), ευνόηση των καλυτέρων ατόμων (θετική επιλογή) Επικ. μέτρα: διόρθωση επικόρυφου κορμίδια · Ορόφωση της συστάδας · Μέση στηθιαία διάμετρος από cm Επιλογή-ανατροφή: εξευγενιστικές αραιώσεις (θετική επιλογή) Επικ. μέτρα: έναρξη κλαδεύσεων κορμοί · Μέση στηθιαία διάμετρος > 20cm Επιλογή-ανατροφή: περάτωση εξευγενιστικών αραιώσεων και συνέχιση με υπεραραιώσεις (περιποίηση - διαμόρφωση κόμης) Επικ. μέτρα: περάτωση κλαδεύσεων

8 Δασοκομικά μέτρα και επιδιωκόμενες δομές συστάδων με βάση τον κύριο δασοπονικό σκοπό
ΚΥΡΙΟΣ ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΝΕΟΦΥΤΕΙΩΝ, ΠΥΚΝΟΦΥΤΕΙΩΝ ΑΡΑΙΩΣΕΙΣ - ΥΠΕΡΑΡΑΙΩΣΕΙΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΤΙΚΕΣ ΥΛΟΤΟΜΙΕΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΔΟΜΕΣ ΣΥΣΤΑΔΩΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΑ ΕΙΔΗ Παραγωγή ξύλου Ευνόηση καλών φαινοτύπων πολύτιμων δασοπονικών ειδών Με δασοαποδοτικά κριτήρια Σύμφωνα με δασοαποδοτικά κριτήρια Διάφορες Διάφορα Προστατευτικοί σκοποί Δημιουργία ισχυρών δενδρυλλίων Μέτριες αλλά υψηλές αραιώσεις ή κηπεύσεις Σε μεγάλους χρόνους αναγέννησης. Αποφυγή αποψιλωτικών υλοτομιών Ανομήλικες και κατά το δυνατό κηπευτές Σκιόφυτα Κωνοφόρα Βαθύρριζα Παραγωγή νερού Εξασφάλιση ομοιόμορφων συνθηκών Μέτριες μέχρι ισχυρές αραιώσεις Σε μεγάλες επιφάνειες Μονώροφες χωρίς υπόροφο Πλατύφυλλα Παραγωγή ρητίνης Επιλογή ή φύτευση στον τελικό σύνδεσμο σχυρές αραιώσεις Μονώροφες Χαλέπια πεύκη ή ξενικά ρητινοπαραγωγά είδη Αισθητικοί σκοποί Ευνόηση και εισαγωγή σπανίων αισθητικά πολύτιμων ειδών Αραιώσεις με σκοπό τη δημιουργία ποικιλότητας τοπίων Προσαρμοσμένες στις αισθητικές απόψεις Ποικίλες. Αρμονία ή αντίθεση με το τοπίο Ντόπια και ξενικά σε μίξη Φυτείες Αραιώσεις λιπάνσεις ποτίσματα, προστασία κλπ. Καθόλου αραιώσεις ή σχηματοποιημένες Αποψιλωτικές υλοτομίες, κατεργασία εδάφους, φυτεύσεις Ομήλικες Ταχυαυξή – γενετικά βελτιωμένα είδη ή κλώνοι Εθνικοί δρυμοί Μόνο την απαραίτητη προστασία και εξασφάλιση ανάπτυξης Μόνο για προστασία από καταστροφές Απλή υποβοήθηση υπάρχουσας αναγέννησης Οι φυσικά υπάρχουσες Τα υπάρχοντα αυτόχθονα Παρθένα φύση Φυσικά αποθέματα Καμία επέμβαση

9 Αναγέννηση των συστάδων
Όπως ήδη αναφέρθηκε, η αναγέννηση των συστάδων είναι η λογική συνέπεια και το αποτέλεσμα των καλλιεργητικών μέτρων που εφαρμόσθηκαν στα προηγούμενα καλλιεργητικά επίπεδα. Εφ’ όσον σχεδιασθούν σωστά οι επεμβάσεις και στη συνέχεια εφαρμοσθούν κατάλληλα, από άποψη χρόνου και τεχνικής, τότε η φυσική ανανέωση των συστάδων είναι μια πολύ απλή και ευχάριστη διαδικασία. Είναι τελικά η κορύφωση των καλλιεργητικών φροντίδων και η δικαίωση των αδιάκοπων προσπαθειών του δασοκαλλιεργητή. Οι επιμέρους αναγεννητικές μέθοδοι, που θα εφαρμοσθούν σε κάθε περίπτωση, είναι στενά συνδεδεμένες με το δασοπονικό είδος, το σταθμό, το δασοπονικό σκοπό, τη δομή και σύνθεση της συστάδας, τη διάνοιξη του δάσους κ.ά.

10 Καλλιέργεια του κηπευτού δάσους
Τα ιδιαίτερα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το κηπευτό δάσος και το διαφοροποιούν ολότελα από τις άλλες δασοπονικές μορφές είναι, η σταθερότητα του ως προς το ύψος, τη δομή και την ομοιόμορφη κατανομή ξυλαποθέματος, ηλικιών, διαμέτρων καθώς και της αναγέννησης σ’ ολόκληρη την επιφάνεια. Αυτό σημαίνει πως το κηπευτό δάσος πρέπει να ανανεώνεται και αναγεννάται διαρκώς. Κάθε καλλιεργητική μας επέμβαση - κήπευση - πρέπει να εξυπηρετεί συγχρόνως την αναγέννηση, την καλλιέργεια, την ανατροφή και την κάρπωση της συστάδας, οδηγώντας την σε μια ισορροπία με διαρκή μέγιστη κατ’ αξίαν απόδοση. Η επιλογή και ευνόηση των επίλεκτων ατόμων δεν περιορίζεται μόνο στην ανώροφο, αλλά επεκτείνεται και στους άλλους ορόφους.

11 Καλλιέργεια του κηπευτού δάσους
Ο καθορισμός των ώριμων κάθε φορά για υλοτομία δένδρων, είναι το αποτέλεσμα συνεκτίμησης και εξυπηρέτησης πολλών επί μέρους παραγόντων και αρχών, όπως: τήρηση της καλλιεργητικής αρχής (επιλογή - ανατροφή) διατήρηση και βελτίωση της κηπευτής δομής διευκόλυνση διαρκούς αναγέννησης πραγματοποίηση κάρπωσης και μέτρα υγιεινής (προστασία)

12 Θεωρητικοί τύποι προφίλ κηπευτού δάσους σε ισορροπία.
Σκοπός: η παραγωγή ξύλου χονδρών διαστάσεων Σκοπός: η παραγωγή ξύλου διαμέτρου μέχρι 60 cm

13 Καλλιέργεια του κηπευτού δάσους
Ενδεικτικά παραθέτουμε στη συνέχεια αριθμητικά στοιχεία συχνότητας με την οποία εξυπηρετούνται οι παραπάνω αρχές κατά την καλλιέργεια κηπευτού δάσους (H. MAYER, 1984). Από τα ενδεικτικά έστω στοιχεία γίνεται φανερό, πως η επιλογή πλέον δεν είναι το συνεχώς επαναλαμβανόμενο καλλιεργητικό μέτρο, κάτι που συμβαίνει στο ομήλικο δάσος, κι αυτό γιατί τα επίλεκτα άτομα είναι λιγότερα και χαλαρότερα κατανεμημένα. Η επιλογή γίνεται και κατά τις κηπεύσεις, από το στάδιο των κορμιδίων και πέρα, με χαρακτήρα θετικής επιλογής. Συχνότητα επέμβασης · Αρχή επιλογής- ανατροφή 18% · Διατήρηση και βελτίωση κηπευτής δομής 20% · Αρχή διαρκούς αναγέννησης 37% · Λειτουργία της κάρπωσης · Μέτρα υγιεινής 7%

14 Καλλιέργεια του κηπευτού δάσους
Για την Δασοπονία της χώρας μας το ενδιαφέρον συγκεντρώνεται αποκλειστικά και μόνο στα δάση ελάτης, τα οποία και θα μπορούσαν να οδηγηθούν σε κανονική κηπευτή μορφή κατά ομάδες, με όλα τα ευεργετικά αποτελέσματα. Στο κηπευτό δάσος, με την ιδιαίτερη δομή του, μπορούν να παράγονται σχετικά εύκολα χονδροί κορμοί με ισοπαχείς για όλη τη διάρκεια της ζωής του, ετησίους δακτυλίους. Ώριμο για την υλοτομία κατά τις κηπεύσεις είναι κάθε άτομο της συστάδας που ζημιώνει ένα καλύτερό του, ανεξάρτητα από την κοινωνική του θέση και από τις διαστάσεις του. Οι επεμβάσεις μας επομένως γίνονται συγχρόνως σ’ όλους τους ορόφους.

15 Κλαδεύσεις

16 Είδη κλαδεύσεων Η κλάδευση των δένδρων διακρίνεται σε χλωρή, όταν απομακρύνονται ζωντανοί κλάδοι, και σε ξηρή, όταν απομακρύνονται νεκροί - ξηροί κλάδοι. Η χλωρή κλάδευση διενεργείται με μεγάλη προσοχή και κατάλληλα μέσα, στα επιτρεπτά όρια για κάθε δασοπονικό είδος. Εφαρμόζεται για τα είδη λεύκης και σπάνια για τη δρυ από τα πλατύφυλλα και από τα κωνοφόρα για τη λάρικα, ψευδοτσούγκα, δασική πεύκη, μαύρη πεύκη και ελάτη. Η ξηρή κλάδευση ενδείκνυται για τα κωνοφόρα και κυρίως για τη δασική και μαύρη πεύκη, ερυθρελάτη και ελάτη. Η κλάδευση, όπως είναι αυτονόητο, είναι μια καλλιεργητική εργασία που στοιχίζει σε κόπο, αλλά προ πάντων σε χρήματα.

17 Σχεδιασμός, οργάνωση και υλοποίηση κλαδεύσεων
Συστάδες και άτομα για κλάδευση: Οι κλαδεύσεις πρέπει να περιορίζονται στις καλύτερες συστάδες, τόσο από άποψη σταθμού, όσο και συσταδικών δεδομένων. Επίσης θα πρέπει να περιορίζονται στα καλύτερα, επίλεκτα άτομα της συστάδας, που στο στάδιο των κορμιδίων δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 500 άτομα στο εκτάριο.

18 Σχεδιασμός, οργάνωση και υλοποίηση κλαδεύσεων
Έναρξη κλαδεύσεων: Κλαδεύσεις αρχίζουν από το στάδιο των κορμιδίων και γίνονται σε 500 το πολύ εκλεκτά, υγιή, χωρίς σφάλματα, καλλίκορμα και καλλίκομα άτομα. Η πρώτη εξευγενιστική αραίωση είναι ένας κατάλληλος χρόνος έναρξης των κλαδεύσεων, όταν δηλαδή τα κορμίδια θα έχουν φθάσει τη στηθιαία διάμετρο περίπου των 10 εκατοστών.

19 Σχεδιασμός, οργάνωση και υλοποίηση κλαδεύσεων
Εποχή κλαδεύσεων: Η πιο κατάλληλη εποχή για κλαδεύσεις είναι το τέλος της περιόδου βλαστητικής ηρεμίας και λίγο πριν την έναρξη της βλαστητικής περιόδου. Για τις ελληνικές συνθήκες αυτό σημαίνει από τα μέσα Φεβρουαρίου έως αρχές Μαρτίου.

20 Σχεδιασμός, οργάνωση και υλοποίηση κλαδεύσεων
Ύψος κλάδευσης: Το ύψος κλάδευσης των επίλεκτων ατόμων μιας συστάδας εξαρτάται από την ποιότητα τόπου, από το δασοπονικό είδος, από τις διαθέσιμες δαπάνες, από τον κίνδυνο ατυχημάτων και τέλος από το επιθυμητό αποτέλεσμα αύξησης της κατ’ αξίαν απόδοσης της συστάδας.

21 Ύψος κλάδευσης Στην πράξη το ύψος κλάδευσης συνδέεται άμεσα με δύο κυρίως παράγοντες: α. Το ποσοστό του κλαδεμένου τμήματος σε σχέση με το συνολικό ύψος του δένδρου. β. Από το επιθυμητό ύψος άκλαδου κορμού, που με τη σειρά του εξαρτάται από: την αξία των προϊόντων στα οποία θα διαμορφωθεί το απαλλαγμένο από κλάδους τμήμα του κορμού. το κόστος κλάδευσης, που αυξάνει δυσανάλογα με το ύψος. τον κίνδυνο ατυχημάτων, που μεγαλώνει επίσης δυσανάλογα με την αύξηση του ύψους κλάδευσης και τέλος από το ύψος του κορμού, όπου υπάρχουν κλάδοι με διάμετρο τέτοια, ώστε να επέρχεται γρήγορη επούλωση του τραύματος μετά την κλάδευση

22 Μέθοδοι κλάδευσης Μόνο η επιμελημένη κλάδευση έχει νόημα και αξία.
Η ξηρή κλάδευση των κωνοφόρων πρέπει να γίνεται με επιμέλεια και τα ξηρά κλαδιά θα πρέπει κατά κανόνα να κόβονται κοντά και παράλληλα προς τον κορμό, με λεία τομή, χωρίς πληγώσεις, ώστε σε σύντομο χρόνο να έχουμε επούλωση του τραύματος.

23 Επανάληψη κλαδεύσεων Το ύψος του επιθυμητού άκλαδου κορμού φυσικά και δεν μπορεί να επιτευχθεί με μια και μόνο κλάδευση. Για τους λόγους αυτούς καθώς και για λόγους οικονομικότητας η κλάδευση των κωνοφόρων γίνεται συνήθως σε δύο στάδια : η πρώτη κλάδευση σε ποσοστό περίπου 40% του συνολικού ύψους γίνεται όταν το δένδρο έχει φθάσει στα μέτρα και γίνεται πάντα από το έδαφος (μέχρι 4 μέτρα περίπου). η δεύτερη κλάδευση γίνεται σε ποσοστό 50% του συνολικού ύψους όταν το δένδρο έχει φθάσει στα μέτρα ύψος και φυσικά απαιτεί σκάλες, αναβατήρες ή αναρριχώμενες μηχανές κλάδευσης.

24 Εργαλεία κλάδευσης Κλαδευτήρια Ψαλίδες κλάδευσης
Χειροπρίονα τοξοτά ή με κοντή χειρολαβή Αλυσοπρίονα Αναρριχόμενες μηχανές Ψαλίδες αέρα ή υδραυλικές κ.ά.