ΕΝΤΟΜΑ ΑΝΘΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ-ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΝΤΟΜΑ ΑΝΘΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ-ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΝΤΟΜΑ ΑΝΘΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ-ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ
Χρήστος Γ. Αθανασίου Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας

2 ΕΝΤΟΜΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ
Κύριοι και Δευτερεύοντες εχθροί Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae): τούτα Lyriomyza trifolii (Diptera: Agromyzidae): λυριόμυζα, φιδάκι Trialeurodes vaporariorum, Bemisia tabaci (Hemiptera: Aleyrodidae): Αλευρώδης (-δεις) Άλλοι εχθροί (αναφέρθηκαν στις προηγούμενες καλλιέργειες)

3 Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) τούτα
Τομάτα και άλλα Solanaceae (πιπεριά, πατάτα, μελιτζάνα και αυτοφυή) Πολλές γενεές το έτος (10-12) Τέλειο: Μήκος 3-5 mm, με τεφρό χρώμα Προνύμφη: μέχρι 1 cm, κίτρινο-πράσινο σώμα, με χαρακτηριστική διακοπτόμενη «γραμμή» μετά την κεφαλή Νύμφη (πλαγγών): καστανή, 1 cm

4 ΔEN ΔΙΑΧΕΙΜΑΖΕΙ!!! Πολλές γενεές ανά έτος Αυτοφυή 10-12 γενεές/έτος >70 ημέρες στους 14 οC 24 ημέρες στους 27 οC 300 ωά/θήλυ Σημαντική η παρουσία αυτοφυών μέσα και περιμετρικά στο θερμοκήπιο (Solanaceae: Datura, Solanum) Διαχειμάζει σε διάφορα στάδια (ωό, πλαγγών, ακμαίο) Στη Μεσογειακή λεκάνη δεν διαχειμάζει, έχει συνεχή παρουσία όλο το έτος Προσβολές Στοές στα φύλλα (φυλλορύκτης) Στοές στους καρπούς (αρχικά εξωτερικά), συχνά φαίνονται και τα περιττώματα Και σε ώριμους και σε μη ώριμους καρπούς

5

6 Καταπολέμηση 1. Βιολογική καταπολέμηση Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα σκευάσματα που βασίζονται στο Bacillus thuringiensis. Επίσης, ωοπαρασιτοειδή (Trichogrammatidae) και αρπακτικά (Nesidiocoris tenuis) 2. Βιοτεχνική καταπολέμηση Παρεμπόδιση της συνεύρεσης των δύο φύλων (mating disruption) και μαζική παγίδευση

7 3. Καλλιεργητικά-μηχανικά μέτρα
Η αντιμετώπιση των ζιζανίων, και ιδιαίτερα της ντάτουρας (τάτουλα) και της αγροντοματιάς, αποτελεί απαραίτητο μέρος της καταπολέμησης Χρησιμοποίηση διχτυών σε θύρες παράθυρα για την αποφυγή εισόδου

8

9 4. Χημική καταπολέμηση Ψεκασμοί
Το είδος αυτό είναι γενικά δύσκολο στην αντιμετώπιση, διότι: Έχει πολλές γενεές (χρειάζονται πολύ συχνά ψεκασμοί) Προσβάλλει καθ’ όλο το έτος Βρίσκεται μέσα στους ιστούς που προσβάλλει Παρακολούθηση της πτήσεις των ακμαίων με φερομονικές παγίδες Χρειάζεται επέμβαση νωρίς την περίοδο (όταν οι πληθυσμοί είναι ακόμα χαμηλοί) Μόνο ελάχιστα εντομοκτόνα είναι αποτελεσματικά

10 Lyriomyza trifolii (Diptera: Agromyzidae) λυριόμυζα, φιδάκι, σιδηρόδρομος
Εξαιρετικά πολυφάγο, κυρίως σε: Solanaceae Asteraceae πολλά αυτοφυή διαφόρων οικογ. Τέλειο: Μήκος mm, κεφαλή, θυρεός και πόδες κίτρινα, υπόλοιπο σώμα καστανό Προνύμφη: ακέφαλη άποδη, λευκη-κίτρινη, μέχρι 3 mm Προσβάλλει ως φυλλορύκτης, κάνοντας στοές στα φύλλα Μειώνει τη φωτοσυνθετική δραστηριότητα Σύντομος βιολογικός κύκλος (1-2 εβδ.) πολλές γενεές το έτος, νύμφωση στο έδαφος Ψεκασμοί νωρίς την περίοδο (βλ. παραπάνω)

11

12 Lyriomyza vs Tuta

13 ΕΝΤΟΜΑ ΠΕΥΚΗΣ (αστικού πρασίνου)
Κύριοι εχθροί Thaumetopoea pityocampa (Lepidoptera: Thaumetopoeidae): κάμπια της πεύκης Marchalina hellenica (Hemiptera: Margarodidae): βαμβακάδα, βαμβακίαση

14 Thaumetopoea pityocampa (Lepidoptera: Thaumetopoeidae) κάμπια της πεύκης
Pinus Τέλειο: Μήκος 3-4 cm, με υπόλευκες πρόσθιες πτέρυγες με γραμμές Προνύμφη: μέχρι 5 cm, κίτρινο-μαύρο, με χαρακτηριστικούς θυσσάνους τριχών

15 Φεβρουάριος- Μάρτιος Χειμώνας Άνοιξη Είναι δραστήριο και κατά το χειμώνα, προσβάλλοντας φύλλα (βελόνες) Βρίσκεται ως προνύμφη μέσα στις «φωλιές» «Λιτανεία» Προνύμφες τελευταίου σταδίου Η έξοδος λαμβάνει χώρα νωρίτερα σε μεγαλύτερα υψόμετρα Νύμφωση στο έδαφος Σε χωμάτινο κελί Παραμένει για πολλούς μήνες Ιούλιος- Αύγουστος Δημιουργία «φωλιάς» Εμφάνιση ακμαίων Σύζευξη Τα γονιμοποιημένα θήλεα ωοτοκούν Ωοτοκίες σε «κυλίνδρους» στις βελόνες Η εμφάνιση των ακμαίων γίνεται σταδιακά μέχρι τον Νοέμβριο Έξοδος νεαρών προνυμφών Αύγουστος- Νοέμβριος Τρέφονται από τις βελόνες Συχνά και κλαδίσκους

16 Ζημιές που προκαλούνται από το T. pityocampa
Άμεση ζημιά Κατατρώγει τις βελόνες, και κλαδίσκους Σε περιπτώσεις έντονης προσβολής, καχεξία, παρακμή και ξήρανση ολόκληρου του δένδρου (κυρίως σε νεαρά δένδρα) Ρύπανση στο αστικό περιβάλλον Ιδιαίτερα κατά την εποχή της «λιτανείας» το αστικό περιβάλλον (πάρκα, πλακόστρωτα κτλ.) ρυπαίνονται από τις προνύμφες, που συχνά θανατώνονται Έμμεσες ζημιές Έντονος κνησμός από τα παράγωγα (κυρίως τις εκκρίσεις) των προνυμφών (κυρίως μέσα στις «φωλιές») Σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται (μετά από επαφή ή εισπνοή) έντονο αλλεργικό σοκ, δύσπνοια, δερματίτιδες, ρινίτιδες κα (πολύ συχνά σε παιδιά)

17

18

19

20 Καταπολέμηση 1. Βιολογική καταπολέμηση Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα σκευάσματα που βασίζονται στο Bacillus thuringiensis. Επίσης, παρασιτοειδή (Trichogrammatidae κα)

21 2. Μηχανικά μέτρα 3. Χημική αντιμετώπιση Απομάκρυνση των φωλιών
Μπορούν να καούν Πολύ καλή μέθοδος στο αστικό πράσινο (χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό, με προστασία) 3. Χημική αντιμετώπιση Δύσκολη λόγω: Μεγάλου ύψους των δένδρων Δεν υπάρχουν πολλά εντομοκτόνα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο αστικό πράσινο Χρησιμοποιούνται (εκτός από αυτά που βασίζονται στο B-t) ρυθμιστές ανάπτυξης Χρειάζεται και εδώ εξειδικευμένο προσωπικό και μηχανήματα Σημαντικός παράγοντας η επέμβαση κατά την «κρίσιμη περίοδο» (νεαρές προνύμφες) και όχι αργότερα (κατά την «λιτανεία») Παρακολούθηση της πτήσης με φερομονικές παγίδες Παρακολούθηση της ωοτοκίας και εκκόλαψης (δείγματα)

22

23

24 Marchalina hellenica (Hemiptera: Margarodidae) βαμαβακάδα της πεύκης, βαμβακίαση
Πεύκη Τέλειο: Μήκος mm, κίτρινο, καλυμένο με άφθονα κηρώδη νημάτια Εκκρίνει άφθονο μελίτωμα (και καπνιά) Μυζεί τους κλάδους και προκαλεί ξήρανση «Ωφέλιμο» για τη μελισσοκομία Ρυπογόνο (λόγω μελιτώματος) στο αστικό πράσινο Άλατα καλίου, ρυθμιστές ανάπτυξης, έλαια κα. Δύσκολο στην αντιμετώπιση, λόγω παρουσίας νηματίων και μελιτώματος Καραντίνας σε πολλές χώρες

25

26 ΕΝΤΟΜΑ ΦΟΙΝΙΚΟΕΙΔΩΝ (αστικού πρασίνου)
Κύριοι εχθροί Rhynchophorus ferrugineus (Coleoptera: Curculionidae): ρυγχοφόρος ή σκαθάρι του φοίνικα Διάφορα μυζητικά είδη

27 Rhynchophorus ferrugineus (Coleoptera: Curculionidae) ρυγχοφόρος ή σκαθάρι του φοίνικα
Ξενιστές: Φοινικοειδή Τέλειο: Μήκος 3-4 cm, με κόκκινο-καστανό χρώμα, ρύγχος κηλίδες στο πρόνωτο Προνύμφη: υπόλευκη (αρχικά)-καστανή (αργότερα), μέχρι 5 cm, ευκέφαλη, άποδη Διαπιστώθηκε για πρώτη φορά στην Κρήτη το 2005 (εισαγόμενοι φοίνικες)

28 Potential Worldwide Distribution of the Red Palm Weevil

29 Άλλοι εχθροί των φοινικοειδών

30

31 Ζημιές που προκαλούνται από το R. ferrugineus
Άνοιξη Διαχειμάζει ως νύμφη Προνύμφες Στο έδαφος, μέσα και έξω από το δένδρο Συχνά συναντάται το χειμώνα και στα άλλα στάδια ανάπτυξης Το θήλυ γεννά 300 ωά σε πληγές και οπές του δένδρου Εκκόλαψη ταχύτατη (2-5 ημέρες) Οι προνύμφες εισέρχονται στο ξύλο και δημιουργούν στοά Οι προνύμφες ζουν 1-3 μήνες Ζημιές που προκαλούνται από το R. ferrugineus Η προσβολή ξεκινά από την κορυφή του δένδρου, όπου ωοτοκούν τα ακμαία (στη βάση των νεαρών φύλλων) Αρχικά οι προνύμφες τρέφονται με μαλακές ίνες Λίγο πριν τη νύμφωση, οι προνύμφες εισέρχονται στην «καρδιά» του ξύλου και δημιουργούν στοά προς τα κάτω, που συχνά ξεπερνά και το 1 m Απώλεια των φύλλων και σήψη των δένδρων Η ζημιά είναι ορατή μόνο όταν είναι «αργά» Νύμφωση Νύμφωση σε ειδική «θήκη» από τις ίνες του δένδρου Διάρκεια νύμφωσης 2-3 εβδ. Βιολογικός κύκλος 4 μήνες 1-3 γενεές ανά έτος Όλα τα στάδια συνυπάρχουν στο εσωτερικό του δένδρου

32

33

34 Καταπολέμηση 1. Διάφορα μέτρα Αναφέρεται ότι ορισμένα είδη φοινικοειδών είναι ανθεκτικά (Wasingtonia robusta και Chamaerops humilis) 2. Χρήση παγίδων Υπάρχουν ορισμένες συσκευές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μαζική παγίδευση των ακμαίων (μέτρια αποτελέσματα)

35 3. Χημική καταπολέμηση Τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα χημικά μέσα δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν επαρκώς το έντομο Συχνά, προτείνονται ριζοποτίσματα καθώς και ψεκασμοί καλύψεως Η πιο ασφαλής μέθοδος (οδηγία υπουργείου, και με βάση την φυτοϋγειονομική νομοθεσία): Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος καταπολέμησης είναι η κοπή όλων των προσβεβλημένων φοινικόδενδρων από τη βάση και η καταστροφή τους σε αρχικό στάδιο της προσβολής πριν την έξοδο των ακμαίων και την αναπαραγωγή τους. Οι προσβεβλημένοι φοίνικες πρέπει να ανοίγονται στα δύο (στη μέση) και να καταστρέφονται όλα τα βιολογικά στάδια του εντόμου. Πρέπει να γίνεται κάψιμο της κόμης του δέντρου καθώς και τεμαχισμός του κορμού και κάψιμο των τεμαχίων.

36 ΕΝΤΟΜΑ ΣΥΚΙΑΣ Κύριοι εχθροί Homotoma ficus (Homoptera: Psyllidae) ψύλλα της συκιάς Ceratitis capitata (Diptera: Tephritidae) μύγα της Μεσογείου Δευτερεύοντες εχθροί Blastophaga psenes (Hymenoptera: Agaonidae) ψήνας Ceroplastes rusci (Homoptera: Coccidae) κηροπλάστης ή ψώρα της συκιάς άλλα (φυλλοφάγα κα) είδη

37 Ceroplastes rusci (Hemiptera: Coccoidea) κηροπλάστης
Πολυφάγο (αυτοφυή, δενδρώδη) >70 ξενιστές Το σώμα του θήλεος καλύπτεται από κερί (3-6 mm διάμετρος), σφαιρικό σχήμα, κοκκινωπό χρώμα Διαχειμάζει ως ακμαίο Έξοδος νεαρών νυμφών νωρίς την άνοιξη 2-3 γενεές/έτος Αναπτύσσει μεγάλους πληθυσμούς, καλύπτει τα φύλλα (ιδιαίτερα στις νευρώσεις), βλαστούς, καρπούς με μελίτωμα Ιδιαίτερη η σημασία του στη συκιά Καταπολέμηση (αν χρειαστεί)

38

39 Homotoma ficus (Hemiptera: Psyllidae) ψύλλα της συκιάς
Ξενιστές: συκιά και αγριοσυκιά Ακμαίο: 3-5 mm, κιτρινοπράσινο-πράσινο. Νύμφη: κοντές πτέρυγες Μια γενεά το έτος Διαχειμάζει ως ωό στου οφθαλμούς Έξοδος νεαρών νυμφών νωρίς την άνοιξη, μυζούν οφθαλμούς, φύλλα (κυρίως στην κάτω επιφάνεια) Παρόμοιες ζημιές και καταπολέμηση με τα άλλα είδη ψύλλας

40 Blastophaga psenes (Hymenoptera: Agaonidae) ψήνας της συκιάς
Ξενιστές: συκιά (Ficus carica) Ακμαίο: θήλυ 2.5 mm, μαύρο, γυαλιστερό, πτερωτό, άρρεν άπτερο, ανοιχτοκαστανό, με στενόμακρη άκρη κοιλίας 3 γενεές/έτος (όσες και οι εσοδείες συκωνίων του ξενιστή)

41 Διαχειμάζει: ως νύμφη Άνοιξη: σύζευξη Θήλεα επόμενης γενεάς Τα θήλεα της επόμενης γενεάς εξέρχονται από τους ερινεούς Κατά την έξοδο παρασύρουν και γύρη (από το ‘’μάτι’’ του σύκου) η οποία επικονιάζει την επόμενη γενεά σύκων Μέσα στα χειμερινά αγριόσυκα Νύμφωση: μέσα στον καρπό Τα θήλεα, μετά τη σύζευξη, εισέρχονται στους ερινεούς Ωοτοκούν στα βραχύστυλα θήλεα άνθη Ficus carica ‘Ημερη συκιά Με την επικονίαση τα θήλεα άνθη δίδουν σπόρους, ενώ τα άρρενα άνθη δίδουν ψήνες Τα θήλεα θανατώνονται, γιατί δεν υπάρχει επόμενη γενεά σύκων

42 Anthophila memorana (Lepidoptera: Glyphipterygidae)
Ξενιστές: συκιά Ακμαίο: άνοιγμα πτερύγων 20 mm, τεφρό, με ζώνες στις πτέρυγες Προνύμφη: πράσινη-κίτρινη, 1 cm Προσβάλλει τα φύλλα της συκιάς: η προνύμφη τρώει την άνω επιδερμίδα και το μεσόφυλλο, και αφήνει την κάτω επιδερμίδα ανέπαφη Βρίσκεται προστατευμένη κάτω από ιστό που φτιάχνει η ίδια 2-3 γενεές/έτος Σε περιπτώσεις μεγάλης προσβολής επέμβαση με ένα εντομοκτόνο επαφής και στομάχου (πυρεθροειδή κα)