Κρισιμότητα της βρεφικής ηλικίας

Παρουσίαση με θέμα: "Κρισιμότητα της βρεφικής ηλικίας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

0 Αναπτυξιακή Ψυχολογία (Θ)
Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Αναπτυξιακή Ψυχολογία (Θ) Ενότητα 5: Η Γνωστική και Γλωσσική Ανάπτυξη του Βρέφους Δρ. Κατερίνα Μανιαδάκη, Ψυχολόγος Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

1 Κρισιμότητα της βρεφικής ηλικίας
Η βρεφική ηλικία στο σύνολό της θεωρείται ως κρίσιμη περίοδος για την ανάπτυξη, επειδή η ανάπτυξη τουεγκεφαλικού φλοιού συντελείται κυρίως μετά τη γέννηση και εξελίσσεται ραγδαία κατά τη διάρκεια της βρεφικής ηλικίας. “brain human”, από OpenClips διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

2 Πειράματα με ποντίκια Ορισμένα ποντίκια μεγαλώνουν μόνα τους, σε άδεια κλουβιά. “Hamster Cage”, από Mathieu19 διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 Τα αδέλφια τους μεγαλώνουν ομαδικά σε κλουβιά με παιχνίδια, τα οποία αλλάζονται συχνά. “Fancy mice”, από Liftarn διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 Τα ποντίκια που μεγαλώνουν σε περιβάλλον που διαθέτει πολλά ερεθίσματα, αναπτύσσουν βαρύτερο εγκέφαλο, περισσότερες συνάψεις και αποκτούν περισσότερες δυνατότητες για μάθηση.

3 Η αισθησιοκινητική περίοδος
Το πρώτο στάδιο γνωστικής ανάπτυξης, σύμφωνα με τη θεωρία του Piaget, είναι η αισθησιοκινητική περίοδος, η οποία διαρκεί από τη γέννηση μέχρι το τέλος του 2ου έτους. “motherhoodandmusic”, από Donnie Ray Jones διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.0

4 Χαρακτηριστικά της αισθησιοκινητικής περιόδου
Χαρακτηριστικά της αισθησιοκινητικής περιόδου Τα παιδιά αρχικά αντιλαμβάνονται τον κόσμο μέσω των αισθήσεων και των αντανακλαστικών τους κινήσεων. Στη συνέχεια δημιουργούν εσωτερικές αναπαραστάσεις του κόσμου. Τελικά αναπτύσσουν τη συμβολική ικανότητα η οποία δημιουργεί τις βάσεις για τη λεκτική επικοινωνία.

5 Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (1 από 6)
Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (1 από 6) Υποστάδιο 1 0-1,5 μήνες Εξάσκηση των αντανακλαστικών σχημάτων Ακούσια στροφή της κεφαλής Πιπίλισμα “Baby-first teeth”, από Ejdzej διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 Λαβή Κοίταγμα

6 Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (2 από 6)
Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (2 από 6) Υποστάδιο 2 1,5-4 μήνες Πρωτογενείς κυκλικές αντιδράσεις Πρόκειται για οργανωμένες ενέργειες που οδηγούν σε πανομοιότυπη αναπαραγωγή του αποτελέσματος. Τα βρέφη επαναλαμβάνουν πράξεις οι οποίες είναι ευχάριστες και αφορούν το ίδιο τους το σώμα: Χτύπημα των ποδιών Πιπίλισμα δαχτύλου “Baby on Back”, από Elnaz6 διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 Μπουρμπουλήθρες

7 Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (3 από 6)
Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (3 από 6) Υποστάδιο 3 4-8 μήνες Δευτερογενείς κυκλικές αντιδράσεις Τα βρέφη επαναλαμβάνουν πράξεις οι οποίες προκαλούν ενδιαφέρουσες αλλαγές στο περιβάλλον, όπως κούνημα ή χτύπημα των αντικειμένων προκειμένου να παράγουν κάποιο θόρυβο. udecactus.com, διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-SA 2.0 “baby”, από amy_buthod διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-SA 2.0

8 Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (4 από 6)
Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (4 από 6) Υποστάδιο 4 8-12 μήνες Συντονισμός δευτερογενών κυκλικών αντιδράσεων Τα βρέφη συνδυάζουν δευτερογενείς αντιδράσεις προκειμένου να επιτύχουν ένα στόχο, όπως απομάκρυνση ενός εμποδίου για το πιάσιμο ενός αντικειμένου.

9 Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (5 από 6)
Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (5 από 6) Υποστάδιο 5 12-18 μήνες Τριτογενείς κυκλικές αντιδράσεις Τα βρέφη μεταβάλλουν σκόπιμα την ακολουθία των πράξεών τους κάνοντας την εξερεύνηση του κόσμου πιο περίπλοκη. Πειραματίζονται για να διαπιστώσουν τις επιπτώσεις της πράξης τους στο περιβάλλον. Πέταγμα αντικειμένου στο πάτωμα και παρακολούθησή του. Επανάληψη μόλις το πιάσει ο ενήλικας. Κούνημα διαφορετικών αντικειμένων που παράγουν διαφορετικό ήχο.

10 Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (6 από 6)
Τα χαρακτηριστικά των υποσταδίων (6 από 6) Υποστάδιο 6 18-24 μήνες Αρχές συμβολικής αναπαράστασης Πρόκειται για την ικανότητα χρήσης «νοερών» εικόνων ή συμβόλων προκειμένου να θυμάται κανείς ένα πρόσωπο, ένα αντικείμενο ή μια κατάσταση Τα βρέφη μπορούν να βασίσουν τις πράξεις τους σε νοητικές αναπαραστάσεις προηγούμενων εμπειριών: Συμβολικό παιχνίδι, Ικανότητα μίμησης των συμβάντων μετά την εμφάνισή τους, Χρήση της γλώσσας.

11 Η μονιμότητα του αντικειμένου (1 από 4)
Πρόκειται για την επίγνωση ότι τα αντικείμενα έχουν δική τους υπόσταση, είναι έξω από μας και εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη και όταν δεν τα βλέπουμε. Η ικανότητα αυτή, σύμφωνα με τον Piaget, αποκτάται στο υποστάδιο 4 της αισθησιοκινητικής περιόδου. “How I...peekaboo”, από HaniSham Salleh διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-SA 2.0

12 Η συμπεριφορά του βρέφους πριν την απόκτηση της μονιμότητας
“US Navy N-7478G-346 Operations Specialist 2nd Class Reginald Harlmon and Electronics Technician 3rd Class Maura Schulze play peek-a-boo with a child in the Children's Ward at Hospital Likas”, από BotMultichillT διαθέσιμο με ως κοινό κτήμα “Objperm”, από Cajek διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-SA 3.0

13 Η μονιμότητα του αντικειμένου (2 από 4)
Μεταξύ 8 και 12 μηνών, το βρέφος αρχίζει να παρουσιάζει τις πρώτες ενδείξεις ότι ξέρει πως τα αντικείμενα υπάρχουν ακόμη και όταν δεν τα βλέπει: αρχίζει να τα ψάχνει. Γι’ αυτό και το βρέφος συνήθως κλαίει σε αυτή την ηλικία όταν του παίρνουν ένα αντικείμενο από το χέρι. Ωστόσο, ακόμη το βρέφος κάνει το λάθος Α αντί Β. Δηλαδή ψάχνει ένα κρυμμένο αντικείμενο στην αρχική του θέση, ακόμη κι αν έχει μετακινηθεί σε άλλη θέση μπροστά στα μάτια του.

14 Το λάθος Α αντί Β Το βρέφος κοιτάζει το μήλο.
Μπροστά στα μάτια του, το μήλο τοποθετείται κάτω από την αριστερή πετσέτα (Α). Στη συνέχεια, μπροστά στα μάτια του, το μήλο αλλάζει θέση. Τώρα το μήλο βρίσκεται κάτω από την δεξιά πετσέτα (Β). Το βρέφος όμως ψάχνει λανθασμένα κάτω από την πετσέτα (Α) .

15 Η μονιμότητα του αντικειμένου (3 από 4)
Παρακολουθείστε το παρακάτω βίντεο: Object Permanence Experiment

16 Η μονιμότητα του αντικειμένου (4 από 4)
Μεταξύ 12 και 18 μηνών, το βρέφος δεν κάνει πια το λάθος Α-αντί-Β. Ωστόσο, ψάχνει το αντικείμενο στη νέα του θέση μόνο αν έχει δει την απομάκρυνσή του αλλά όχι αν το αντικείμενο έχει απομακρυνθεί κρυφά. Μεταξύ 18 και 24 μηνών, το βρέφος ψάχνει το κρυμμένο αντικείμενο σίγουρο ότι υπάρχει κάπου. Από το σημείο αυτό και μετά, τα βρέφη μπορούν να προβλέψουν την τροχιά ενός κινούμενου αντικειμένου και το σημείο που θα επανεμφανιστεί αν περάσει πίσω από κάποιο χώρισμα (π.χ. η μπάλα που κυλάει κάτω από τον καναπέ). Αυτό συμβαίνει επειδή τα βρέφη έχουν πια την ικανότητα να υπολογίσουν νοερά τη θέση του αντικειμένου.

17 Η αντίληψη σχημάτων και προσώπων
Ως τις αρχές της δεκαετίας του ΄60, επικρατούσε η άποψη πως τα νεογέννητα έβλεπαν μόνο τις άμορφες εναλλαγές του φωτός. Ο R. Fantz απέδειξε ότι τα νεογέννητα μπορούν να κάνουν διάκριση μεταξύ οπτικών μορφών. Τα νεογέννητα προτιμούν να κοιτούν οπτικά ερεθίσματα με συγκεκριμένο σχήμα παρά απλά ερεθίσματα. Η προτίμηση αυτή αυξάνεται με την ηλικία. Η προτίμηση αυτή ενθαρρύνει τα βρέφη να προσέξουν στοιχεία στο περιβάλλον που βοηθούν την ανάπτυξη του οπτικού τους συστήματος.

18 Η αντίληψη των προσώπων
Ο Fantz υποστήριξε ότι τα νεογνά δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση για το ανθρώπινο πρόσωπο. Η προτίμηση αυτή συμβάλλει στην ανάπτυξη του πρώτου συναισθηματικού δεσμού.

19 Η αντίληψη του βάθους Το βρέφος νωρίς στη ζωή του έχει αντίληψη του χώρου, του βάθους, των αποστάσεων και μπορεί να αντιληφθεί τα πράγματα σε τρεις διαστάσεις. Αυτές οι αντιληπτικές ικανότητες συνεχώς αναπτύσσονται και εξειδικεύονται. Στο πείραμα του «οπτικού γκρεμού» (Gibson & Walk, 1960), διαπιστώθηκε ότι βρέφη ηλικίας 6 μηνών δίσταζαν να προχωρήσουν προς την πλευρά του τραπεζιού που ήταν χαμηλότερη, δείχνοντας έτσι ότι αναγνωρίζουν και φοβούνται το βάθος. Σε ηλικία νεώτερη των 6 μηνών, τα βρέφη φαίνονται να αντιλαμβάνονται το βάθος αλλά δεν εκδηλώνουν ακόμη αντιδράσεις φόβου.

20 Το πείραμα του οπτικού γκρεμού
Παρακολουθείστε το παρακάτω βίντεο: An Experiment by Joseph Campos: The Visual Cliff

21 H γλωσσική ανάπτυξη του βρέφους γέννηση
Το βρέφος αναγνωρίζει και προτιμά τη φωνή της μητέρας του και ήχους της γλώσσας έναντι άλλων ειδών ήχου. Λίγες μέρες μετά τη γέννησή του, το βρέφος μπορεί να διακρίνει τους ήχους της μητρικής του γλώσσας από τους ήχους μιας ξένης γλώσσας. Πολύ πριν μιλήσει, το βρέφος έχει περιορίσει το φάσμα των ήχων που μπορεί να αναγνωρίσει στις ηχητικές κατηγορίες των γλωσσών που ακούει γύρω του.

22 H γλωσσική ανάπτυξη του βρέφους δύο μηνών
Το βρέφος αρχίζει να παράγει λαρυγγικούς ήχους, αποτελούμενους κυρίως από φωνήεντα (π.χ. /aaa/, /uuu/, /eee/) και καμιά φορά από συνδυασμούς φωνηέντων και συμφώνων (π.χ. /agu/). Αυτό το φωνητικό παιχνίδι παρουσιάζεται συνήθως όταν το βρέφος διακατέχεται από συναισθήματα ικανοποίησης. Η ομιλία αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα των πρώιμων πειραματισμών του βρέφους με τους διάφορους ήχους. “Radio one guest DJ MOJO. Bringing you baby fat beats. He's about to release his first studio album WOMB on Breastfed Records.”, από Ashley Ringrose διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-ND 2.0

23 H γλωσσική ανάπτυξη του βρέφους δύο μηνών
Το βρέφος αρχίζει να «απαντά» στους ήχους που παράγουν οι γονείς (ψευδοδιάλογοι). Παρακολουθείστε το παρακάτω βίντεο: P&B: Baby Talks to Mommy

24 H γλωσσική ανάπτυξη του βρέφους πέντε έως επτά μηνών
Το βρέφος αρχίζει να συνδυάζει φωνήεντα με σύμφωνα σε εκτενείς ακολουθίες (π.χ. /bababa/, /mamama/). Σταδιακά, το βρέφος δημιουργεί αλυσίδες συλλαβών, ολοένα και πιο πολύπλοκες. Το βάβισμα μειώνεται μόλις παρουσιαστούν οι πρώτες πραγματικές λέξεις.

25 H γλωσσική ανάπτυξη του βρέφους δέκα μηνών
Το βρέφος παρουσιάζει αυξημένη φωνητική δραστηριότητα. Το βάβισμα αντικαθίσταται από ακατάληπτες λέξεις με ιδιότυπο νόημα. Κατανοεί απλές οδηγίες και αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν αντικείμενα, πρόσωπα και δραστηριότητες στα οποία αναφέρονται οι διάφορες λέξεις. Μιμείται αδρά τον ήχο απλών λέξεων που προφέρουν οι ενήλικες. Συνδυάζει χειρονομίες με φωνοποιήσεις για να εκφράζει προθέσεις και ανάγκες και να ζητήσει βοήθεια.

26 H γλωσσική ανάπτυξη του βρέφους δώδεκα έως δεκαοκτώ μηνών
Το βρέφος προφέρει τις πρώτες πραγματικές λέξεις. Οι λέξεις αυτές είναι μονοσύλλαβες ή δισύλλαβες και εκφράζουν μια ολόκληρη σκέψη (ολοφράσεις) πχ. «γάλα» ⟹ «Θέλω το γάλα μου» ή «Να το γάλα μου». Οι λέξεις αυτές συνήθως μπορούν να ερμηνευθούν μόνο στο πλαίσιο εκφοράς από οικεία πρόσωπα. Περιορίζεται η χρήση χειρονομιών και αυξάνεται η χρήση της γλώσσας ως μέσο επικοινωνίας.

27 Συνομιλία μεταξύ διδύμων
Παρακολουθείστε το παρακάτω βίντεο: Talking Twin Babies - PART 2 - OFFICIAL VIDEO

28 H γλωσσική ανάπτυξη του βρέφους δεκαοκτώ μηνών
Γύρω στο 18ο μήνα, το βρέφος κάνει συνδυασμούς δύο τουλάχιστον λέξεων που αποδίδουν διαφορετικές ιδέες, χωρίς να χρησιμοποιούν όμως άρθρα, προθέσεις ή συνδέσμους (τηλεγραφικός λόγος) π.χ. «πάει μαμά» ⟹ «η μαμά έφυγε». Το ενεργητικό λεξιλόγιο του βρέφους περιέχει πλέον περίπου λέξεις . Το βρέφος μαθαίνει περίπου 8 λέξεις την εβδομάδα. “Business baby must-haves: laptop, cell phone, bottle.))”, από Olga/ Олька διαθέσιμο με άδεια CC BY-ND 2.0

29 Ανησυχητικές ενδείξεις (1 από 3)
Όταν το βρέφος μέχρι την ηλικία των 12 μηνών: Δεν αντιδρά σε ήχους. Δεν προφέρει ήχους ή δεν βαβίζει. Δεν έχει συστηματική βλεμματική επαφή. Δεν εμπλέκεται σε «ψευδοδιάλογο» με τους γονείς. Δεν κάνει προσπάθεια να μιμηθεί ήχους, συλλαβές και απλές λέξεις.

30 Ανησυχητικές ενδείξεις (2 από 3)
Όταν το βρέφος μέχρι την ηλικία των 18 μηνών: Επικοινωνεί κυρίως με χειρονομίες. Δεν χρησιμοποιεί ακόμη καμία λέξη, ούτε καν δικής του κατασκευής. Δείχνει να μην κατανοεί απλές οδηγίες, όπως «κάνε γεια», «χτύπα παλαμάκια», «δείξε μου τη μύτη σου», «έλα εδώ», «δώσε μου τη μπάλα», όταν ΔΕΝ συνοδεύονται από ΚΑΜΙΑ χειρονομία. Δεν δείχνει απλά αντικείμενα όταν του ζητηθεί.

31 Ανησυχητικές ενδείξεις (3 από 3)
Όταν το βρέφος μέχρι την ηλικία των 24 μηνών: Χρησιμοποιεί λεξιλόγιο το οποίο περιορίζεται στις 3-4 λέξεις. Δεν συνδυάζει δύο λέξεις μεταξύ τους για να δημιουργήσει προτάσεις. Δεν γίνεται κατανοητό ούτε από τους οικείους του.

32 Τέλος Ενότητας

33 Σημειώματα

34 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Κατερίνα Μανιαδάκη Κατερίνα Μανιαδάκη. «Αναπτυξιακή Ψυχολογία (Θ). Ενότητα 5: Η Γνωστική και Γλωσσική Ανάπτυξη του Βρέφους». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr.

35 Σημείωμα Αδειοδότησης
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

36 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων
Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. διαθέσιμο με άδεια CC-BY Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

37 Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

38 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.