Η ερωτική ζωή της αρχαιότητας

Παρουσίαση με θέμα: "Η ερωτική ζωή της αρχαιότητας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η ερωτική ζωή της αρχαιότητας
Βασίλης Μακράκης Φιλολογικός ιστότοπος

2 Άνδρας – Γυναίκα Στον αρχαιότητα υπάρχουν δύο διακριτές κοινωνικές σφαίρες. Μια των ανδρών και μια των γυναικών. Η μία δεν συμπλεκόταν ποτέ με την άλλη Η γυναίκα έπρεπε να μένει πάντα στο σπίτι. Έπρεπε να την διακρίνει η σεμνότητα της Ο άνδρας βρισκόταν στη δημόσια ζωή. Η γυναίκα ήταν απούσα από αυτήν

3 Η θεωρία της διείσδυσης
Σήμερα υπάρχουν δύο διακριτοί κόσμοι γύρω από το σεξ: η ετεροφυλία και η ομοφυλοφιλία Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε τέτοια ορολογία. Από τη σκοπιά του άνδρα, το αντικείμενο της διείσδυσης (γυναίκες, αγόρια, άνδρες) είναι απλά θέμα ατομικής προτίμησης και η επιθυμία για να διεισδύσει κανείς είτε άνδρες είτε γυναίκες εξίσου φυσιολογική.

4 Το αντικείμενου του πόθου (άνδρες, γυναίκες, άνδρες και γυναίκες) είναι απλά θέμα ατομικής προτίμησης, αλλά η μορφή της σεξουαλικής πράξης είναι καθοριστική για την ταυτότητα του ατόμου Ο καθυστερημένος γάμος για τους άνδρες δημιουργεί ένα σημαντικό χρονικό παράθυρο μεταξύ σεξουαλικής ενηλικίωσης και γάμου. Ο έμφυλος διαχωρισμός και ο γάμος με προξενιό σήμαιναν ότι η δημόσια ερωτοτροπία προς ελεύθερες γυναίκες απουσίαζε πλήρως από τις ελληνικές κοινωνίες.

5 Μορφές νοικοκυριών Μοναχικά Μη συζυγικά (μη παντρεμένοι συγκάτοικοι)
Συζυγικά (πυρηνική οικογένεια) Εκτεταμένα (μια πυρηνική οικογένεια και συγγενείς ή άλλα εξαρτημένα μέλη) Πολλαπλά (δύο ή περισσότερες πυρηνικές οικογένειες και άλλοι συγγενείς: α) οικογένεια του πατέρα + οικογένεια ενός ή πολλών παιδιών β) συγκατοικούσες οικογένειες αδερφιών )

6 Οι αρχαία κοινωνία έβλεπε το σεξ ως μια αναπαραγωγική δραστηριότητα που θα έπρεπε να γίνεται αποκλειστικά στα πλαίσια του γάμου. Αυτό γιατί υπήρχε μεγάλη θνησιμότητα, η οικογένεια έπρεπε να αποκτήσει μέλη για τις καθημερινές δουλειές (γεωργικά, κτηνοτροφικά, καθαρισμός, φαγητό κτλ.) Με απούσα την τεχνολογία οι δουλείες αυτές απαιτούσαν πάρα πολλές ώρες και πολλά ανθρώπινα χέρια. Εντούτοις, οι πλούσιοι είχαν τους δούλους.

7 Από την άλλη η αρχαία κοινωνία θεωρούσε το σεξ ως μια απόλαυση
Από την άλλη η αρχαία κοινωνία θεωρούσε το σεξ ως μια απόλαυση. Όμως, κάθε πάθος χρειάζεται και αυτοέλεγχο γιατί οι συνέπειες είναι καταστροφικές για την κοινωνία και το άτομο. Το αποτέλεσμα είναι η ηθική ασωτεία που οδηγεί στην εκθήλυνση, στη διασπάθιση της περιουσίας, και σε πολιτικές και κοινωνικές εκτροπές.

8 Φιλήμων, απόσπασμα 3, Αδελφοί
Φιλήμων, απόσπασμα 3, Αδελφοί Έφτιαξες νόμους για τα πάντα Σόλωνα. Γιατί λένε ότι ήσουν ο πρώτος που ανακάλυψε αυτή την πρακτική – που είναι δημοκρατική και σωτήρια, μα το Δία. Όταν είδες ότι η πόλη ήταν γεμάτη νεαρούς που αναγκάζονταν από τη φύση να αδικούν με τρόπο που δεν έπρεπε, αγόρασες γυναίκες και τις έστησε σε σημεία που ήταν διαθέσιμες σε όλους, με την κατάλληλη ενδυμασία. Στέκονται εκεί γυμνές, ώστε κανείς να μην εξαπατηθεί. Κοίτα! Δεν νιώθεις εντάξει; Η πόρτα είναι ανοιχτή. Ένας οβολός: προχώρα! Δεν υπάρχει τίποτα να ντρέπεσαι, ούτε χαζομάρες, και δεν κατεβάζει το βλέμμα. Όχι, αμέσως πας σε όποια θες, για ότι θες. Τελείωσες; Πες της να πάει στον κόρακα: ούτε που την ξέρεις!

9 Η βασική απάντηση της ελληνικής και ρωμαϊκής ηθικής σκέψης σε αυτό το πρόβλημα είναι η ηθική άσκηση και διαπαιδαγώγηση του άνδρα πολίτη προκειμένου να μάθει τον αυτοέλεγχο. Ήταν όμως αρκετά αποδεκτό οι άνδρες να κάνουν σεξ με μη αξιοπρεπείς γυναίκες ( πόρνες, ξένες, δούλες) αλλά και με νεαρά αγόρια. Ακόμη και στα πλαίσια του γάμου. Εάν όμως ένας άνδρας έκανε σεξ με μια αξιοπρεπή γυναίκα (ελεύθερη πολίτης) τότε είχαμε μοιχεία.

10 Μορφές σεξ εκτός γάμου Παλλακεία: μια σταθερή σχέση με γυναίκα κατώτερης τάξης, δούλα ή φτωχή ελεύθερη, που δεν αποτελεί γάμο, γι’αυτό και τα τέκνα της σχέσης είναι νόθα. Μοιχεία: η ερωτική σχέση μεταξύ μια γυναίκας και ενός άνδρα εκτός του συζύγου της, και μεταξύ ενός άνδρα και μιας αξιοπρεπούς γυναίκας που δεν είναι υπό την εξουσία του. Πορνεία

11 Πορνεία Στο ένα άκρο είναι η πορνεία του πορνείου, που γυναίκες είναι φανερά διαθέσιμες σε όλους έναντι χρηματικής ανταμοιβής. Σχεδόν όλες οι πόρνες των πορνείων ήταν δούλες. Ενδιάμεσα βρίσκονται οι πόρνες, ελεύθερες ή δούλες, που ασκούν το επάγγελμα εκτός πορνείου, στο δρόμο και σε άλλους δημόσιους χώρους, ή στην ατομική τους κάμαρα. Στο άλλο άκρο είναι οι γυναίκες (εταίρες) που δεν είναι ανοιχτά διαθέσιμες στον οποιονδήποτε, αλλά επιλέγουν οι ίδιες τους άντρες με τους οποίους συνάπτουν σχέσεις και παίρνουν ως αντάλλαγμα δώρα αντί καθορισμένης χρηματικής αμοιβής.

12 Το πορνείο ( lupanar) της Πομπίας

13

14

15 Ερωτικές σκηνές που έχουν στόχο να βάλουν τον πελάτη στο κλίμα του πορνείου.

16 ΟΜΟΕΡΩΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

17 Η αρχαία κοινωνία ενδιαφερόταν για τις ομοερωτικές σχέσεις μεταξύ των ανδρών και μόνων.
Οι ομοερωτικές σχέσεις μεταξύ γυναικών ήταν κάτι αδιάφορο ακόμη και να συνέβαινε. Δείγμα της κατωτερότητας των γυναικών.

18 Ο παθητικός ρόλος του άνδρα θεωρούνταν κάτι κατώτερο
Ο παθητικός ρόλος του άνδρα θεωρούνταν κάτι κατώτερο. Στη Ρώμη οι Ρωμαίοι πολίτες δεν θα έπρεπε να είχαν παθητικό ρόλο στο σεξ μόνο ενεργητικό. Η αποδοχή του ομοερωτισμού ήταν ανάλογα την κοινωνία. Π.χ. στην Αθήνα ήταν αποδεκτή ενώ στη Σπάρτη όχι.

19 Το αγγείο του Ευρυμέδοντα
Το αγγείο του Ευρυμέδοντα. Οι Έλληνες ως ενεργητικοί άνδρες και οι Πέρσες ως παθητικοί άνδρες.

20 Στην Ελλάδα υπήρχε η κουλτούρα του γυμνισμού. Γυνμάσιο κτλ
Στην Ελλάδα υπήρχε η κουλτούρα του γυμνισμού. Γυνμάσιο κτλ. Στη Ρώμη ο γυμνισμός ήταν κάτι πολύ κακό. Το ομοερωτικό σεξ χρησιμοποιείται για πολιτικούς, στρατιωτικούς και παιδαγωγικούς σκοπούς. Κάτι τέτοιο σήμερα δεν υφίσταται.

21 Πλουτάρχου, Βίος Πελοπίδα 18 1-5 Η χρήση του ομοερωτικού σεξ για στρατιωτικούς λογους
Ο Ιερός Λόχος λέγεται ότι οργανώθηκε πρώτη φορά από τον Γοργίδα με μέλη 300 επίλεκτους άνδρες, που εκπαιδεύονταν και σιτίζονταν δημοσία δαπάνη... Κάποιοι λένε ότι ο λόχος αποτελούνταν από εραστές και ερωμένους... Γιατί όταν τα πράγματα είναι σκούρα, τα μέλη μιας φυλής δεν νοιάζονται και πολύ για τα άλλα μέλη, ούτε τα μέλη ενός γένους για τους άλλους γεννήτες. Αλλά ένας λόχος που συνέχεται από τον έρωτα δεν μπορεί να καταστραφεί ή να διαλυθεί: τα μέλη του στέκονται σταθερά το ένα δίπλα στο άλλο την ώρα του κινδύνου, εραστής και ερωμένος με το ίδιο κίνητρο της αιδούς μπροστά στον άλλο.

22 Στη Κρήτη υπήρχε έθιμο ομοερωτικού σεξ για να βρουν τα καλύτερα μέλη της ελίτ. Χρήση ομοερωτικού σεξ για πολιτικούς λόγους. Ο Στράβων το περιγράφει αναλυτικά.

23 Στράβωνος, Γεωγραφία, 10.4.21: οι ομοερωτικές σχέσεις στην Κρήτη
Έχουν ένα ιδιαίτερο έθιμο σε σχέση με τις ερωτικές υποθέσεις, καθότι κερδίζουν το αντικείμενο του ερωτικού τους πόθου όχι με την πειθώ, αλλά με την απαγωγή. Ο εραστής ανακοινώνει στους φίλους του αγοριού τρεις ή τέσσερεις μέρες πιο πριν ότι θα κάνει την απαγωγή. Αλλά αν οι φίλοι κρύψουν το αγόρι, ή δεν το αφήσουν να πάει στον ορισμένο δρόμο, θεωρείται πολύ ντροπιαστικό, και σαν ομολογία ότι το αγόρι είναι ανάξιο να έχει τέτοιο εραστή. Και όταν συναντηθούν, αν ο απαγωγέας είναι ισάξιος ή ανώτερος του αγοριού κοινωνικά ή σε σχέση με κάποιο άλλο κριτήριο, οι φίλοι τον κυνηγούν και τον πιάνουν, αλλά χωρίς να βάζουν δύναμη, και έτσι τηρούν το έθιμο. Και μετά με χαρά του επιτρέπουν να πάρει το αγόρι και να φύγει. Αν όμως ο εραστής είναι ανάξιος, τότε παίρνουν το αγόρι και φεύγουν.

24 Και το κυνήγι δεν τελειώνει μέχρι το αγόρι να οδηγηθεί στο ανδρείο του απαγωγέα. Θεωρούν ως άξιο αντικείμενο έρωτα όχι το αγόρι που είναι εξαιρετικά όμορφο, αλλά αυτό που είναι εξαιρετικά αρρενωπό και κόσμιο. Αφού δώσει στο αγόρι δώρα, ο απαγωγέας το οδηγεί όπου θέλει στην ύπαιθρο. Και αυτοί που ήσαν παρόντες στην απαγωγή τους ακολουθούν, και αφού περάσουν δύο μήνες κυνηγώντας και δειπνώντας (γιατί απαγορεύεται να κρατήσει κανείς ένα αγόρι για περισσότερο), γυρίζουν στην πόλη. Το αγόρι αφήνεται ελεύθερο αφού πάρει ως δώρα μια στρατιωτική στολή, ένα βόδι και ένα κύπελο (αυτά τα δώρα ορίζει ο νόμος), και άλλα δώρα, τόσο πολυάριθμα και ακριβά, πού λόγω του κόστους συνεισφέρουν και οι φίλοι.

25 Το αγόρι θυσιάζει το βόδι στο Δία και παραθέτει γεύμα σε αυτούς που επέστρεψαν μαζί του (από την ύπαιθρο). Και μετά ανακοινώνει τα γεγονότα σε σχέση με την οικειότητα με τον εραστή του, εάν είναι ικανοποιημένο ή όχι. Καθότι ο νόμος δίνει αυτή τη δυνατότητα, ώστε αν του ασκήθηκε βία κατά την απαγωγή, να μπορεί σε αυτό το δείπνο να πάρει το αίμα του πίσω και να απαλλαγεί από τον εραστή. Είναι ντροπή για όσους είναι όμορφοι στην όψη ή έχουν ένδοξους προγόνους να μην έχουν εραστές, διότι αυτό θεωρείται ένδειξη ότι αυτό τους συνέβη λόγω του κακού τους χαρακτήρα.

26 Αλλά οι παρασταθέντες (έτσι αποκαλούν τους απηγμένους) τιμούνται: γιατί στους χορούς και στους αγώνες έχουν τις πιο τιμητικές θέσεις, και τους επιτρέπεται να φοράνε καλύτερα ρούχα από τους υπόλοιπους, δηλαδή αυτά που τους έδωσαν οι εραστές τους. Και όχι μόνο τότε, αλλά και όταν γίνουν άνδρες, φορούν ξεχωριστά ρούχα, που έχουν ως στόχο να κάνουν ορατό ότι αυτός που τα φοράει έχει γίνει κλεινός, καθότι αποκαλούν τον ερωμένο κλεινό και τον εραστή φιλήτορα. Αυτά είναι τα έθιμα τους σε σχέση με τις ερωτικές υποθέσεις.

27 Πινδάρου, Πυθιόνικος Περιμένω ότι με τα άσματα μου θα κάνω τον στεφανωμένο Ιπποκλέα πιο περίλαμπρο στην όψη, τόσο για τους συνομηλίκους του όσο και για τους μεγαλύτερους άνδρες, και να κάνει να χτυπούν δυνατά οι καρδιές των κοριτσιών. Γιατί διαφορετικοί έρωτες συνεπαίρνουν διαφορετικούς ανθρώπους. Ο αθλητής θα γίνει αντικείμενου πόθου και για τους άνδρες και για τις γυναίκες.

28 Ομοερωτικές σχέσεις υπήρχαν και στους θεούς, στους ήρωες αλλά και στους αυτοκράτορες.

29 Πλάτωνος, Συμπόσιον 180 Αχιλλέας και Πάτροκλος
Πλάτωνος, Συμπόσιον 180 Αχιλλέας και Πάτροκλος Παρεπιπτόντως, η άποψη του Αισχύλου ότι ήταν ο Αχιλλέας που ήταν ερωτευμένος με τον Πάτροκλο είναι ανοησία. Εκτός από το γεγονός ότι ήταν πιο όμορφος από τον Πάτροκλο, (και από όλους τους άλλους ήρωες, εδώ που τα λέμε) και δεν είχε ακόμα βγάλει γένια, ήταν ακόμα, σύμφωνα με τον Όμηρο, πολύ νεώτερος.

30 Αρμόδιος και Αριστογείτων
Σκότωσαν τον Ιππία και τον Ίππαρχο, τυράννους της Αθήνας και τιμήθηκαν με κεντρικό μνημείο στη αθηναϊκή αγορά. Ομοερωτική σύνδεση μεταξύ των δύο. Οι πηγές λένε ότι μια αιτία του φόνου είναι ότι ο Ιππίας προσκαλούσε ερωτικά τον Αρμόδιο

31 Ο Αυτοκράτορας Αδριανός στήνει άγαλμα για το δούλο του
Ο Αυτοκράτορας Αδριανός στήνει άγαλμα για το δούλο του. Κάτι πολύ παράξενο για τα δεδομένα της Ρώμης. Ο Αδριανός είχε ερωτικές επαφές με τον δούλο του.

32 Παιδεραστία Η παιδεραστία είναι αναμφισβήτητα η μορφή ομοερωτικών σχέσεων με τη μεγαλύτερη παρουσία στις αρχαίες πηγές. Παρολ’ αυτά, η παιδεραστία δεν ήταν σε καμία περίπτωση η μόνη μορφή ομοερωτικών σχέσεων. Η ελληνική παιδεραστία είναι η μοναδική μορφή δημόσιας ερωτοτροπίας στις ελληνικές κοινωνίες. Παιδερεστία για παιδαγωγικούς σκοπούς. Ήταν αποδεκτή και στη Σπάρτη γι’αυτό τον λόγο.

33 Αριστοφάνη, Όρνιθες Τηρέας: Λοιπόν, σε τι είδους πόλη θα ήθελες να ζήσεις? Ευελπίδης: Σε ένα μέρος που ο πατέρας ενός όμορφου αγοριού θα με συναντούσε και θα μου παραπονιόταν ως εξής, σαν να του είχα κάνει κακό: «Καλά βρε Στιλβωνίδη, να μου πει, αντάμωσες το γιο μου να φεύγει από το στάδιο, λουσμένος και όμορφος και ούτε που του μίλησες ούτε τον πλησίασες ούτε τον φίλησες, ούτε του χάϊδεψες τα αρχίδια; Και λες πως είσαι φίλος κι από πατέρα φίλο!»

34 Θεόγνις , Αγόρι μου, όσο το μάγουλο σου είναι λείο, δεν θα σταματήσω να σε παινεύω, ακόμα κι αν πρέπει να πεθάνω. Γιατί ακόμα είναι εντάξει να δώσεις, και δεν είναι ντροπή για μένα να ζητάω, αφού είμαι ερωτευμένος. Στα γόνατα σου... εκλιπαρώ, σεβάσου με, αγόρι μου, δώσε απόλαυση, αν είναι κάποτε να αποκτήσεις το δώρο της Κύπριδας με το στεφάνι απο μενεξέδες, όταν θα είσαι εσύ που θα ποθείς και θα πλησιάσεις κάποιον άλλο. Μακάρι να δώσει η θεά και να πάρεις ακριβώς την ίδια απάντηση.

35 Δουλεία και σεξ Οι δούλοι αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία ανθρώπων χωρίς σεξουαλική τιμή στην αρχαιότητα. Η ύπαρξη των δούλων ήταν αναγκαία συνθήκη για τη σεξουαλική οικονομία των αρχαίων κοινωνιών. Δεν υπήρχε θεωρητικό όριο στη σεξουαλική εκμετάλλευση των δούλων (αρσενικών και θηλυκών) από τους δεσπότες τους. Η σεξουαλική πρόσβαση στους δούλους ήταν απρόσκοπτη και ο βιασμός ενός δούλου ή δούλας από τον αφέντη δε συνιστούσε ποινικό αδίκημα, ούτε ήταν ηθικά μεμπτός.

36 Εκτός από την άμεση σεξουαλική εκμετάλλευση των δούλων από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες τους, υπήρχε και η εμπορευματική εκμετάλλευση των δούλων μέσω της πορνείας. Οι δούλες αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος των πορνών στην αρχαιότητα. Συχνά, οι σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ δούλων και δεσποτών αποκτούσαν μια κανονικότητα και μετατρέπονταν σε ένα είδος μακρόχρονης σχέσης. Η παλλακεία ήταν η πιο συνηθισμένη μορφή αυτών των σχέσεων. Κάποιες κοινωνίες δεν επέτρεπαν τη μονιμοποίηση αυτών των σχέσεων και την απόδοση ιδιαίτερων δικαιωμάτων στις παλλακίδες, ούτε τους γάμους μεταξύ δούλων και ελευθέρων, ενώ άλλες είχαν πολύ διαφορετική στάση.

37 Ορατίου, Sermones Αν τα αχαμνά σου είναι πρησμένα, και υπάρχει γύρω ένας οικογενής νεαρός δούλος ή δούλα, όπου μπορείς να τον χώσεις στα γρήγορα, θα προτιμούσες να σκάσεις από την ένταση; Όχι εγώ – μου αρέσει ένα εύκολο πήδημα.

38 Σεξ και τιμωρία. Priapeia 35
Για την πρώτη κλοπή, κλέφτη, θα σε πηδήξω από τον κώλο (pedicare). Αν σε πιάσω για δεύτερη φορά, θα σου πηδήξω το στόμα (irrumare). Αλλά αν επιχειρήσεις και τρίτη κλοπή, θα υποστείς και τις δυο τιμωρίες: θα σε πηδήξω από τον κώλο και από το στόμα.

39 Σεξ και χωρος Το σεξ είναι παρόν σε ένα ευρύ φάσμα χώρων και πλαισίων στις αρχαίες κοινωνίες. Οι απεικονίσεις σεξουαλικών πράξεων σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους είναι μάλλον αναπάντεχες για τα δικά μας δεδομένα. Δεν έχουν όλες οι απεικονίσεις του σεξ ως σκοπό τον ερωτισμό ή τη διέγερση. Ένας σημαντικός αριθμός αναπαραστάσεων είναι χιουμοριστικές. Πολλές έχουν αποτροπαϊκό χαρακτήρα.

40 Σεξ και χώρος Το σεξ είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη γονιμότητα και ως εκ τούτου έχει μια ισχυρή θρησκευτική διάσταση και παρουσία σε θρησκευτικά πλαίσια. Η τοπογραφία του σεξ και η απεικόνιση του γυμνού σώματος στην αρχαιότητα είναι έντονα διαχωρισμένη με βάση το κοινωνικό φύλο. Παρότι η δημόσια αναπαράσταση του σεξ είναι ορατή και από τα δύο φύλλα, η δημόσια αλληλεπίδραση μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

41 Φαλλοί σε δημόσιους χώρους

42 Hanc ego cacavi ΙΤΑΛΙΑ, Πομπίηα

43 Tintinabulum

44 Σεξ και χιούμορ. Ρίχνει λίπασμα σε φαλλούς για να μεγαλώσουν.

45 Φαλλοί και Διόνυσος

46 Σεξ και σάτυροι

47 ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΚΡΑΚΗΣ