ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος ΜΑΘΗΜΑ 7.

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος ΜΑΘΗΜΑ 7."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος ΜΑΘΗΜΑ 7

2 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Μια σχέση συνάρτησης ή ανταγωνισμού;  Κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα ασκεί κάποια επίδραση που επιφέρει αλλοιώσεις τόσο στο περιβάλλον όσο και στην κοινωνία, οι οποίες δεν είναι πάντα μετρήσιμες, ενώ πολύ συχνά έμμεσες και μελλοντικές  Τα οικολογικά συστήματα ακολουθούν κύκλους ζωής στους οποίους τα είδη εναλλάσσονταν, αναδύονταν ή εξαφανίζονταν, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση

3 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Μια σχέση συνάρτησης ή ανταγωνισμού;  Η αναπτυξιακή δραστηριότητα ασκείται σε βάρος της προστασίας του περιβάλλοντος, συγχρόνως όμως, έστω και κατά τρόπο λιγότερο εμφανή, η δραστηριότητα αυτή αυτοϋπονομεύεται, εφόσον κάθε περιβαλλοντική υποβάθμιση είναι μακροπρόθεσμα «αντιοικονομική»

4 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Μια σχέση συνάρτησης ή ανταγωνισμού;  Η διοίκηση δίνει πολύ μεγαλύτερη σημασία στην παραγωγή και ότι οι οικονομικές επιταγές κυριαρχούν στη συλλογική συνείδηση, στις περιβαλλοντικές. Τίθεται, επομένως ζήτημα πολιτικής επιλογής στόχων, οι οποίοι πρέπει να προκριθούν βάσει ορισμένων κριτηρίων, όπως:  Αρχή της αναλογικότητας και της αναγκαιότητας  Αρχή της πρόνοιας  Αρχή της μη ουσιαστικής υποβάθμισης  Αρχή του συνδυασμού οικονομικών και οικολογικών σχεδίων

5 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Μια σχέση συνάρτησης ή ανταγωνισμού;  Η προστασία του περιβάλλοντος και η οικονομική ανάπτυξη, όχι μόνο δε βρίσκονται σε σχέση ανταγωνιστική, άλλα αποτελούν η μια προϋπόθεση της άλλης. Η ανάπτυξη είναι απολύτως συμβατή με την προστασία του περιβάλλοντος, εάν η προσπάθεια συγκεντρωθεί σε μια ανάπτυξη, η οποία προσαρμόζεται προς τις αναλλοίωτες όψεις ανθρώπου και φύσης

6 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Μια σχέση συνάρτησης ή ανταγωνισμού;  Τα περιβαλλοντικά προβλήματα απαιτούν χρόνο για την επίλυσή τους, με αποτέλεσμα το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος να είναι δυσβάσταχτο, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οικονομικές επιταγές είναι αδήριτες.  Η αειφορική ανάπτυξη έχει τρεις διαστάσεις, μια αξιολογική, μια πολιτική και μια τεχνική όπου βρίσκεται η λύση του παραπάνω προβλήματος

7 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Έννοια και περιεχόμενο βιώσιμης ανάπτυξης  Η βιώσιμη ή αειφόρος ανάπτυξη μπορεί να οριστεί ως η συμβατή προς το περιβάλλον ανάπτυξη και συνδέεται αναμφισβήτητα με το ζήτημα της διαχείρισης των πόρων του πλανήτη  Η βιώσιμη ανάπτυξη μπορεί να οριστεί ως «η μεγιστοποίηση του καθαρού οφέλους της οικονομικής ανάπτυξης υπό την προϋπόθεση της διατήρησης των υπηρεσιών και της ποιότητας του φυσικού κεφαλαίου διαχρονικά» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

8 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Έννοια και περιεχόμενο βιώσιμης ανάπτυξης  Οι προτεραιότητες τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει η πολιτική και νομική έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης αναφέρονται κυρίως στα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής, της όξινης βροχής και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της εξάντλησης των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας, της υπεράντλησης και της ρύπανσης του νερού, της υποβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος, των ακτών και των αποβλήτων

9 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Έννοια και περιεχόμενο βιώσιμης ανάπτυξης  Μια αλλαγή προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης θα σημάνει αλλαγές στο βιομηχανικό προφίλ της Ε.Ε. Η στροφή προς τη βιώσιμη ανάπτυξη πρέπει να γίνει σταδιακά. Η επιλογή των εργαλείων πρέπει να γίνει με γνώμονες, πρώτον την καλύτερη αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού, δεύτερον τη σώφρονα διαχείριση και διαφύλαξη των περιβαλλοντικών πόρων και τρίτον τη χρήση καθαρής τεχνολογίας

10 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Έννοια και περιεχόμενο βιώσιμης ανάπτυξης  Σημαντικός είναι και ο ρόλος των δημοσίων αρχών. Οι κυβερνήσεις έχουν εξαιρετικά βαριές ευθύνες, τόσο όσον αφορά στις καθαρά κρατικές δραστηριότητες, όσο και αυτές που ελέγχονται από το κράτος. Οφείλουν να δημιουργήσουν το απαραίτητο πλαίσιο και τις προϋποθέσεις, δημιουργήσουν κίνητρα και να άρουν τα εμπόδια, ώστε να διευκολύνουν τα άτομα και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις να αντεπεξέλθουν στο ρόλο που τους αναλογεί.

11 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Έννοια και περιεχόμενο βιώσιμης ανάπτυξης  Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές έχουν έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης, μέσω της άσκησης των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων, που τους απονέμουν κοινοτικές οδηγίες και κανονισμοί στο πλαίσιο της αρχής της επικουρικότητας

12 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η βιώσιμη ανάπτυξη στα διεθνή και κοινοτικά κείμενα  Στη διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον, στη Στοκχόλμη (1972) αναφέρεται ότι η προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος επηρεάζουν την ευημερία των λαών, τα περιβαλλοντικά προβλήματα προκαλούνται από την υπανάπτυξη και ότι η προστασία και βελτίωση αναγορεύονται σε καθήκον. Επίσης, στο κείμενο των διεθνών αρχών αναφέρεται η προστασία του περιβάλλοντος ως συνιστώσα της οικονομικής ανάπτυξης

13 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η βιώσιμη ανάπτυξη στα διεθνή και κοινοτικά κείμενα  Στην τελική πράξη της συνδιάσκεψης στο Ελσίνκι (1975) επαναλαμβάνεται με μεγάλη ομοιότητα στη διατύπωση «η προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, καθώς και η προστασία της φύσης και η ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων της, προς το συμφέρον των παρούσων και μελλοντικών γενεών, αποτελεί μια πολύ σημαντική υποχρέωση των κρατών για την εξασφάλιση της ποιότητας ζωής των λαών τους και της οικονομικής ανάπτυξης

14 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η βιώσιμη ανάπτυξη στα διεθνή και κοινοτικά κείμενα  Στη συνθήκη του Μάαστριχ (1992) στο άρθρο Β ορίζεται ότι «η Ένωση θα θέσει ως στόχο της την προώθηση μιας οικονομικής και κοινωνικής προόδου που θα είναι ισόρροπη και βιώσιμη». Στο άρθρο 130 παρ.1 επιβάλλεται ως στόχος η συνετή και ορθολογική χρησιμοποίηση των φυσικών πόρων. Στη Δήλωση 20 ορίζεται ότι τόσο η Επιτροπή όσο και τα κράτη μέλη αναλαμβάνουν να λάβουν υπόψη τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις όλων των μέτρων καθώς και την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης

15 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η βιώσιμη ανάπτυξη στα διεθνή και κοινοτικά κείμενα  Στην Αναφορά της Παγκόσμιας Επιτροπής για το Περιβάλλον, Bruntland Report (1987), αναφέρεται ότι κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα επιτυγχάνει ή αποτυγχάνει ανάλογα με την ποιότητα της σχέσης μεταξύ κοινωνίας και φυσικού κόσμου, ενώ πρέπει να ακολουθεί ένα δρόμο, ο οποίος διατηρεί την πρόοδο αυτής της δραστηριότητας για όλον τον πλανήτη και στο απώτερο μέλλον

16 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η βιώσιμη ανάπτυξη στα διεθνή και κοινοτικά κείμενα  Στο Πέμπτο Πρόγραμμα Δράσης της Κοινότητας για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη (1992), ορίζεται ως βασικός άξονας η αειφορική ανάπτυξη, δηλαδή η συμβατή με το περιβάλλον ανάπτυξη. Οι απαιτήσεις της περιβαλλοντικής προστασίας πρέπει να ενσωματωθούν στον ορισμό και την εφαρμογή των άλλων κοινοτικών πολιτικών.

17 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η βιώσιμη ανάπτυξη στα διεθνή και κοινοτικά κείμενα  Στην Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Κορυφής (1993) υπογράφηκε η Λευκή Βίβλος της Επιτροπής για την Ανάπτυξη, τον Ανταγωνισμό και την Απασχόληση. Το κεφάλαιο 10 είναι αφιερωμένο στις «σκέψεις για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο», αυτό της βιώσιμης ανάπτυξης. Η καινούργια πολιτική πρέπει να δώσει ουσιαστικές απαντήσεις στο πως θα μειωθεί η ρύπανση και πως θα βελτιωθεί η ποιότητα ζωής

18 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η βιώσιμη ανάπτυξη στα διεθνή και κοινοτικά κείμενα  Στην Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών στο Ρίο (1992) για το περιβάλλον και την ανάπτυξη, η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης περιλαμβάνεται στο κείμενο των Αρχών στη Διακήρυξη του Ρίο. Στο κεφάλαιο 10 της Agenta 21, η βιώσιμη ανάπτυξη προσδιορίζεται αφ΄ενός από την ανάγκη διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντος και αφετέρου από τη θεμιτή ανάγκη των αναπτυσσόμενων κρατών να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο επίπεδο ζωής στους λαούς τους

19 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η βιώσιμη ανάπτυξη στα διεθνή και κοινοτικά κείμενα  Στην Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την αειφορική ανάπτυξη (2002) περιλαμβάνει τη διακήρυξη του Γιοχάνεσμπουργκ με 5 ενότητες και 34 παραγράφους. Η γενική συμφωνία για την υιοθέτηση της βιώσιμης ανάπτυξης ως κοινού προγραμματικού στόχου, χωρίς όμως ιδιαίτερη αναφορά στην παράλληλη υποχρέωση για άμεση λήψη συγκεκριμένων δεσμεύσεων

20 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η βιώσιμη ανάπτυξη στα διεθνή κείμενα  Συνδιάσκεψη Στοκχόλμης – ανθρώπινο περιβάλλον  Συνδιάσκεψη Ρίο – περιβάλλον και ανάπτυξη  Συνδιάσκεψη Γιοχάνεσμπουργκ – αειφορική ανάπτυξη

21 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η βιώσιμη ανάπτυξη στα διεθνή κείμενα  Το τρίπτυχο οικονομική αύξηση / μεγέθυνση, κοινωνική ανάπτυξη και περιβαλλοντική προστασία και διαχείριση αποτελούν τους τρεις πυλώνες του αναπτυξιακού μοντέλου. Κάθε ένας πυλώνας ήταν το αποτέλεσμα κάθε συνδιάσκεψης Κάθε μια διακήρυξη προώθησε τις βασικές αρχές του δικαίου περιβάλλοντος, οι οποίες αναδείχθηκαν σε κύριο μοχλό στήριξης της προγραμματικής βούλησης των κρατών στον τομέα λήψης αποφάσεων προστασίας περιβάλλοντος

22 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η σύγκρουση προστασία περιβάλλοντος και οικονομική ανάπτυξη στη νομολογία του ΣτΕ  Μέχρι το 1992 αποδεικνύεται ότι όπου υπήρχε περίπτωση σύγκρουσης περιβαλλοντικών και οικονομικών αγαθών, η στάθμιση κατέληγε συνήθως υπέρ των δεύτερων, πράγμα που δε συνέβαινε στην περίπτωση της σύγκρουσης με το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, το οποίο συνήθως υποχωρούσε εν όψει περιβαλλοντικών αναγκών

23 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η σύγκρουση προστασία περιβάλλοντος και οικονομική ανάπτυξη στη νομολογία του ΣτΕ  Η νομολογία αυτή, χαρακτηριστική μιας κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής, βεβαίως πραγματικότητα, αντικαθρέπτιζε τις αξίες και αντιλήψεις μιας χώρας αναπτυσσόμενης, που διακατέχεται από σαφέστατα οικονομικές προτεραιότητες, την αύξηση δηλαδή του εθνικού και του κατά κεφαλήν εισοδήματος

24 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η σύγκρουση προστασία περιβάλλοντος και οικονομική ανάπτυξη στη νομολογία του ΣτΕ  Η αποδοχή της βιώσιμης ανάπτυξης ως αρχής η οποία εξυπηρετεί και προάγει όχι μόνο τα περιβαλλοντικά αγαθά, αλλά κυρίως τα οικονομικά μεγέθη, εφόσον μόνο με την εφαρμογή της εξασφαλίζεται η διάρκεια των φυσικών πόρων, άρχισε ήδη να εισχωρεί στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, μέσω θαρραλέων και φωτισμένων αποφάσεων του Ε΄ τμήματος

25 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η σύγκρουση προστασία περιβάλλοντος και οικονομική ανάπτυξη στη νομολογία του ΣτΕ  Σύμφωνα με την πιο χαρακτηριστική νομολογία του ΣτΕ, απορρέει η αρχή ότι η αναπτυξιακή οικονομική πολιτική ασκείται σε συνδυασμό προς τη δημόσια πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος και με προέχουσα μέριμνα για την πρόληψη βλάβης του περιβάλλοντος, ούτως ώστε η ανάπτυξη να είναι βιώσιμη

26 Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος Η σύγκρουση προστασία περιβάλλοντος και οικονομική ανάπτυξη στη νομολογία του ΣτΕ  Το σημαντικότερο κατά τον τρόπο που διατυπώθηκε η έννοια αυτή είναι ότι η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης πήρε τη σωστή θέση: πρόκειται αναντίρρητα για έννοια νομική και πολιτική απαραίτητη τόσο για τη διαφύλαξη των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος όσο και για την προστασία και επιβίωση της οικονομικής ανάπτυξης

27 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

28 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC- ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

29 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

30 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.