7 ο εργαστήριο: Κλάδεμα Εσπεριδοειδών Εισηγητής: Δρ. Νίκη Ταβερναράκη, Γεωπόνος, Οινολόγος.

Παρουσίαση με θέμα: "7 ο εργαστήριο: Κλάδεμα Εσπεριδοειδών Εισηγητής: Δρ. Νίκη Ταβερναράκη, Γεωπόνος, Οινολόγος."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 7 ο εργαστήριο: Κλάδεμα Εσπεριδοειδών Εισηγητής: Δρ. Νίκη Ταβερναράκη, Γεωπόνος, Οινολόγος

2 Στόχοι κλαδέματος Ισορροπία βλάστησης / παραγωγής, για κανονική και ποιοτική καρποφορία Ισχυρός σκελετός και κατάλληλο σχήμα, για κάθε δεντροκαλλιέργεια Μεγαλύτερη δυνατή διατήρηση των δέντρων σε παραγωγική κατάσταση Ομοιόμορφη διασπορά καρπών σε όλη την κόμη του δέντρου, για καλύτερη τροφοδοσία τους και βελτίωση της ποιότητας τους Προστασία από φυτοπαθογόνες καταστάσεις

3 Με το κλάδεμα.. διαφοροποιούμε τη φυσική κατάσταση των φυτών:  δεν πρέπει να υπερβάλλουμε στην έντασή του (απώλεια ζωτικών τμημάτων τους, ως και καταστροφή τους)  υπάρχουν κάποιοι κανόνες-τεχνικές, που σχετίζονται με πολλούς παράγοντες π.χ. Το περιβάλλον (έδαφος, κλίμα...) Τη συμπεριφορά και φυσιολογία των φυτών, που είναι ανάλογη με την ποικιλία, την ηλικία τους, τα στάδια ανάπτυξης...

4 Τι πρέπει να γνωρίζει ο κλαδευτής γενικά: Είσοδος σε καρποφορία μετά από ορισμένη ηλικία και απόκτηση ικανοποιητικής ανάπτυξης Ανταγωνισμός βλάστησης/ καρποφορίας : υπερβολική βλάστηση εμποδίζει την καλή καρποφορία και η υπερβολική καρποφορία την κανονική βλάστηση Ανταγωνισμός Λαίμαργων/Καρποφόρων βλαστών : οι λαίμαργοι (όρθιοι, δυνατοί) συνήθως αφαιρούνται από τη βάση τους Τα πιο εξαντλημένα ή γερασμένα δέντρα δέχονται πιο αυστηρό κλάδεμα και εντατικές περιποιήσεις

5 Τι πρέπει να γνωρίζει ο κλαδευτής ειδικά για τα εσπεριδοειδή: Μικρές απαιτήσεις σε κλάδεμα (παρόλο που είναι από τις πιο εντατικές δενδροκομικές καλλιέργειες) Κλαδοκάθαρος: αφαίρεση ξερών ή ανεπιθύμητων βλαστών. Το σύνηθες κλάδεμα καρποφορίας, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων (λεμονιά, κιτριά...) Καρποφορούν σε βλαστάρια του ίδιου έτους, που βγαίνουν την άνοιξη  ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΛΩΝ ΤΕΤΟΙΩΝ ΒΛΑΣΤΩΝ, ΚΑΛΑ ΚΑΤΑΝΕΜΗΜΕΝΩΝ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΚΟΜΗ

6 Βασικές αρχές κλαδέματος 1. Αφαίρεση λαίμαργων όσο γίνεται πιο γρήγορα (μόλις παρουσιαστούν), αλλά και Διατήρηση λαίμαργων σε κατάλληλη θέση, για συμπλήρωση κενού στην κόμη του δέντρου (παραγωγικοί π.χ. με κάμψη) 2. Αφαίρεση τμήματος ή ολόκληρου βλαστού δυναμώνει τον υπόλοιπο ή τους διπλανούς 3. Πολλοί νέοι βλαστοί στα σημεία τομής: αραίωμα, δηλ. αφαίρεση των άχρηστων από τη βάση τους γιατί καταναλώνουν πολύτιμα θρεπτικά στοιχεία και προξενούν ανεπιθύμητες σκιάσεις

7 Κατηγορίες κλαδεμάτων στα εσπεριδοειδή 1.σποροφύτων & νεαρών δενδρυλλίων (κλάδεμα διαμόρφωσης) 2.δέντρων σε κανονική καρποφορία (κλάδεμα καρποφορίας) 3.γερασμένων και εξαντλημένων δέντρων (κλάδεμα ανανέωσης) 4.παγετόπληκτων δέντρων (κλάδεμα επαναφοράς)

8 Κλάδεμα σπορόφυτων (Υ) Αφαίρεση κάθε πλάγιας βλάστησης του κορμού, ως 30-40 εκ. (προετοιμασία εμβολιασμού) Κόψιμο του Υποκειμένου λίγο πάνω από το εμβόλιο, μετά την επιτυχία του εμβολιασμού (συνήθως την επόμενη άνοιξη) Αφαίρεση του τακουνιού του Υ, όταν ο βλαστός του εμβολίου αποκτήσει ύψος τουλάχιστον 60 εκ. Κάλυψη των τομών που δημιουργούνται (π.χ. με κόλλα εμβολιασμού)

9 Κλάδεμα νεαρών δέντρων Στόχος = να δώσουμε στα δέντρα το επιθυμητό σχήμα διαμόρφωσης, δηλ. Να αποφύγουμε βραχίονες ακατάστατους και ασθενείς, ή πολλά και μικρά κλωνάρια, αρκετούς λαίμαργους (όρθιοι) και ελάχιστους καρποφόρους βλαστούς (πλαγιαστοί) Να προάγουμε την έντονη ανάπτυξη των βλαστών: απαραίτητοι για σχηματισμό και διαμόρφωση κόμης

10 Ημιελεύθερο ή κατευθυνόμενο: Τι είναι, που εφαρμόζεται = τα δέντρα αφήνονται να αναπτυχθούν ελεύθερα, ενώ ο άνθρωπος επεμβαίνει λίγο (για απόκτηση ορισμένου σχήματος & μορφής σκελετού) Για πορτοκαλιά, νεραντζιά, μανταρινιά, γκρέιπ-φρουτ.. Δύσκολο για τα πιο ζωηρά είδη (π.χ. λεμονιά και λιμεττία): υπερβολική ανάπτυξη, χωρίς ανάλογη απόδοση σε καρπούς  περισσότερες επεμβάσεις για περιορισμό της ανάπτυξη τους, στους σύγχρονους εσπεριδοειδώνες (εντατικής εκμετάλλευσης)

11 Ημιελεύθερο ή κατευθυνόμενο : Πώς γίνεται Στο φυτώριο, ελαφρύ κορυφολόγημα = πολυάριθμοι πλάγιοι βλαστοί, αφήνονται να αναπτυχθούν ως την εγκατάσταση στην οριστική θέση Στην εγκατάσταση, επιλογή 3-4 πλάγιων βλαστών για να γίνουν οι βασικοί βραχίονες (οι πιο καλοί και ζωηροί)  Αφαίρεση κάτω βλαστών αμέσως, των πάνω σταδιακά (1-2 έτη) Για σωστή ανάπτυξη κόμης, τα επόμενα 2-3 έτη, αφαίρεση όλων σχεδόν των λαίμαργων & κορυφολόγημα των πιο ζωηρών Στην τελική διαμόρφωση (συνήθως σφαιρικό), το μέγεθος περιορίζεται σε ύψος και πλάτος

12 Κύπελλο ή κυπελλοειδές σχήμα (1) = Η κόμη μοιάζει με κύπελλο ή με χωνί. Αποκτάται με ειδικό κλάδεμα και από έμπειρους, που κατευθύνουν τους βραχίονες και τα κλωνάρια συνεχώς προς τα έξω και επάνω Η παραγωγική επιφάνεια  αναπτύσσεται περισσότερο περιφερειακά  είναι μεγαλύτερη  αερίζεται και φωτίζεται καλύτερα  περισσότεροι καρποί και καλύτερης ποιότητας Όμως, τα δέντρα φυτεύονται σε μεγαλύτερες αποστάσεις...

13 Κύπελλο ή κυπελλοειδές σχήμα (2) Στο φυτώριο, ελαφρύ κορυφολόγημα Στην εγκατάσταση, επιλογή 3-4 πλάγιων βλαστών σε κατάλληλες θέση και αποστάσεις, για ισχυρό σκελετό Τα επόμενα 2 -3 έτη, κορυφολόγημα των πιο ζωηρών βλαστών – βραχιόνων και κλάδεμα όλων στα 50-60 εκ., για να βγουν πλάγιοι βλαστοί πάνω σε κάθε βραχίονα, αφαίρεση των υπόλοιπων, για σωστά σταύρωμα και κόμη Τον επόμενο χρόνο, επιλογή 2-4 βλαστών / βραχίονα = δευτερεύοντες βραχίονες ή πρώτα κλωνάρια της κόμης Σε κατάλληλη θέση, ώστε να γεμίζουν την κόμη Τα αμέσως επόμενα χρόνια συνεχίζουμε με τον ίδιο τρόπο, για τα δεύτερα ή και τρίτα κλωνάρια

14 Κύπελλο ή κυπελλοειδές σχήμα (3) ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΒΡΑΧΙΟΝΕΣ & ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ (2 ες, 3 ες, 4 ες ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΕΠΑΝΩ ΚΑΙ ΕΞΩ  Στο μέσο και το κέντρο της κόμης, μένει χώρος άδειος; σπάνια, λόγω λαίμαργων ή αρκετά ζωηρών βλαστών στις βάσεις των βραχιόνων και των κλωναριών  Τακτικός έλεγχος του μέσου και κέντρου της κόμης, για λαίμαργους ή ζωηρούς βλαστούς:  Ζωηροί βλαστοί πρέπει να αφαιρούνται τακτικά και για να μην εξαντλούν το δέντρο και γιατί μειώνουν την καρποφορία  Όσοι μένουν κορφολογούνται και κάμπτονται, ώστε να μπουν σε καρποφορία (μετά, με το βάρος των καρπών τους γίνονται πλαγιαστοί και κανονικοί καρποφόροι)  Λαίμαργοι της κόμης: αφαιρούνται αμέσως από τη βάση...

15 Κλάδεμα καρποφορίας Πιο γρήγορη εισαγωγή από άλλα καρποφόρα δέντρα (ελιά, αχλαδιά, μηλιά,...) Εξισορρόπηση βλάστησης / καρποφορίας (μετά την εισαγωγή στην καρποφορία) =  αρκετή καρποφορία για ικανοποιητικό ετήσιο εισόδημα  κανονική ανάπτυξη νέων βλαστών, χρήσιμων για την καρποφορία στα επόμενα έτη Δέντρα καλής παραγωγής + λίγους και μικρούς βλαστούς  κλάδεμα αυστηρότερο, για εξοικονόμηση χυμών και ανάπτυξη περισσότερων και ζωηρότερων βλαστών, με λιγότερους καρπούς. Ακλάδευτα, θα δέσουν περισσότερους καρπούς...

16 Σε δέντρα π.χ....  πολύ καχεκτικά: έλεγχος και αντιμετώπιση αιτίων (διατροφή, φυτοϋγεία), ελαφρύ κλάδεμα (με αυστηρό δεν παίρνουμε νέους βλαστούς, αντίθετα εξασθενούν περισσότερο)  πολύ ζωηρά + αρκετή παραγωγή: τελείως ακλάδευτα και απεριποίητα, ώσπου να έρθουν σε ισορροπία βλάστησης/ καρποφορίας  Πολύ ζωηρά + μικρή παραγωγή: επεμβαίνουμε με άλλα τεχνικά μέσα (χαράκωμα, δακτυλίωση κ.λ.π.) ώσπου να καρποφορήσουν αρκετά. ΠΟΤΕ αυστηρό κλάδεμα στα πολύ ζωηρά δέντρα = μεγαλώνει ακόμη περισσότερο η βλαστομανία

17 Αρχές κλαδέματος καρποφορίας: εκτίμηση θρεπτικής κατάστασης 1. Βλαστοί μικρής ανάπτυξης (<10 εκ.): φτωχή βλάστηση ή πολύ μικρή ζωηρότητα, καχεκτικά δέντρα λόγω κακής λίπανσης, φυτοϋγείας, ή ζημιών σε ρίζες και κορμό = μικρή καρποφορία  αντιμετώπιση αιτιών 2. Βλαστοί κανονικής ανάπτυξης (20-40 εκ.): καλή φυσική κατάσταση = καλή ανθοφορία 3. Βλαστοί μεγάλης ανάπτυξης (>60 εκ.): μεγάλη ζωηρότητα = μικρή καρποφορία, κακής ποιότητας καρποί

18 Αρχές κλαδέματος καρποφορίας: ένταση κλαδέματος 4. Αυστηρό ή βαρύ: ανάπτυξη περισσότερων βλαστών Όχι σε πολύ ζωηρά δέντρα, με βλαστομανία Όχι σε πολύ αδύνατα, γιατί τα εξαντλεί περισσότερο Μόνον όταν είναι απόλυτα αναγκαίο 5. Ελαφρύ: περιορίζει την ανάπτυξη βλαστών (γήρανση) Σε πολύ ζωηρά δέντρα, τα επαναφέρει Τα μέτρια ζωηρά τα εξασθενεί Τα καχεκτικά και εξαντλημένα τα οδηγεί σε πρόωρη γήρανση 6. Ηλικιωμένα και παραγωγικά: ανανέωση κάθε χρόνο ένα μέρος από την παραγωγική επιφάνεια Σταδιακή αφαίρεση των πιο εξαντλημένων βλαστών ή βραχιόνων και ύπαρξη έτοιμων αντικαταστατών

19 Αρχές κλαδέματος καρποφορίας: ειδικά στα εσπεριδοειδή 7. Έχουν έντονη τάση για ανάπτυξη όρθιων βλαστών, σε κάθε κάμψη πλάγιων.  Ένας υπερισχύει (καβαλάρης), ενώ οι άλλοι μετατρέπονται άμεσα σε καρποφόρους  Ο καβαλάρης αντικαθιστά τον αρχικό πλάγιο βλαστό και τότε θα δώσει άλλους καβαλάρηδες κ.λ.π. 8. Πολλοί λαίμαργοι στα μεγαλύτερα κλωνάρια και προς το κέντρο της κόμης, ή γύρω από τις μεγάλες τομές:  Μεγαλώνουν ώσπου να βρουν φώς (τότε αρχίζουν να καρποφορούν)  Με τους πρώτους καρπούς, κάμπτονται = καλοί βλαστοφόροι. Οι περισσότεροι ν’ αφαιρούνται νωρίς. Να μένουν όμως οι κατάλληλοι αντικαταστάτες

20 Αρχές κλαδέματος καρποφορίας: πώς γίνεται στα εσπεριδοειδή 9. Κλαδοκάθαρος: αφαίρεση άχρηστων ή ζημιωμένων βλαστών – κλαδιών 10. Πράσινο κλάδεμα: κατά το καλοκαίρι  αφαίρεση ανεπιθύμητων βλαστών, αμέσως μετά την ανάπτυξη τους, για διατήρηση σχήματος και κανονικής πυκνότητας.  άλλοι κορυφολογούνται, για να δώσουν πλάγιους βλαστούς «καρποφόρους» την επόμενη άνοιξη 11. Κυρίως όμως αφαίρεση περίσσιων βλαστών πολύ νωρίς, όταν είναι τρυφεροί: με το χέρι. Μετά εργαλεία 12. Οι τομές: λίγο λοξές (για να μην κρατούν υγρασία) και πλήρεις (χωρίς νύχι ή τακούνι). Όχι μεγάλες τομές (δύσκολη επούλωση)  συχνό κλάδεμα, όχι περιοδικό

21 Αρχές κλαδέματος καρποφορίας: 13. Τα κλαδευτικά εργαλεία αρκετά κοφτερά (να μη μασάνε) για λείες τομές 14. Αν γίνει αυστηρό κλάδεμα, θα πρέπει να ψεκάζεται όλο το δέντρο με αραιό βορδιγάλειο πολτό ή οξυχλωριούχο χαλκό (1%), για προστασία από κομμίωση ή σήψεις Διάφορα είδη  διάφορες απαιτήσεις σε κλάδεμα Άλλα ζωηρότερα, άλλα με μικρότερη βλάστηση κι ανάπτυξη Μεγαλύτερες απαιτήσεις σε κλάδεμα: Ξινά είδη (λεμονιά, κιτριά, λιμετία), με έντονη και ακατάστατη βλάστηση. Μετά Τα είδη με έντονη παρενιαυτοφορία (μανταρινιές, πορτοκαλιές...)

22 Κλ. καρποφορίας Πορτοκαλιάς, Γκρέϊπ-φρούτ και Φράπας (1) Αφαίρεση άχρηστων, εξαντλημένων κλωναριών ή βλαστών, στη κόμη: αντικατάσταση μέρους από το παλιό τους παραγωγικό ξύλο Διατήρηση αντικαταστατών, για να αναπληρωθεί σύντομα το κενό που θα δημιουργηθεί στην κόμη Αφαίρεση και όλων των βλαστών της βάσης Τελικά αφαίρεση όλων των κακοανεπτυγμένων μικρών βλαστών και των χειρότερων από τους ετήσιους, στα πυκνότερα σημεία της κόμης: καλές συνθήκες αερισμού σε υπόλοιπους βλαστούς

23 Κλ. καρποφορίας Πορτοκαλιάς, Γκρέϊπ-φρούτ και Φράπας (2) Κανονικό κλαδοκάθαρο (πιο αυστηρό θα δώσει έντονη βλάστηση σε βάρος της καρποφορίας) + πολύ ελαφριά αραίωση μικρών βλαστών της κόμης + κορυφολόγημα βλαστών που καρποφόρησαν ήδη, για να δώσουν νέους βλαστούς την άνοιξη Αν η βλάστηση είναι φτωχή: αυστηρότερο κλάδεμα με ταυτόχρονη λίπανση και καλύτερη περιποίηση Οι μικροί λαίμαργοι της κορυφής και οι εξέχοντες πλάγιοι της κόμης: ΔΕΝ ΑΦΑΙΡΟΥΝΤΑΙ Περιοδικά, ανά 2-3 χρόνια

24 Κλ. καρποφορίας Μανταρινιάς μεγαλύτερη τάση για παρενιαυτοφορία, από πριν  αυστηρότερο κλάδεμα από τη πορτοκαλιά όπως και το κλάδεμα των άλλων ειδών, με τη διαφορά ότι το αραίωμα των βλαστών είναι μεγαλύτερο (για μεγαλύτερους καρπούς μανταρινιών τη χρονιά του κλαδέματος, και καλή παραγωγή την επόμενη χρονιά) Διαμόρφωση σχήματος «ομπρέλας»: εσφαλμένο, γιατί χάνεται πολλή παραγωγική επιφάνεια, ενώ η παρενιαυτοφορία είναι πολύ πιο έντονη εκεί Κλάδεμα σχεδόν κάθε χρόνο

25 Κλ. καρποφορίας Λεμονιάς και Λιμεττίας (1) Τις μεγαλύτερες απαιτήσεις σε κλάδεμα από τα προηγούμενα  αυστηρότερο κλάδεμα,κάθε έτος Για να μειωθεί το κόστος παραγωγής τους, το κλάδεμα γίνεται με μηχανικά πριονιά:  αποτελούνται από ένα μεγάλο βραχίονα, επάνω στον οποίο βρίσκονται ορισμένοι περιστρεφόμενοι οδοντωτοί δίσκοι  Ο βραχίονας φέρεται από ένα είδος ελκυστήρα και κατευθύνεται από τον οδηγό με υδραυλικό σύστημα  Ο ελκυστήρας κινείται κατά μήκος των γραμμών των δέντρων και με τους πριονωτούς δίσκους κόβονται όλοι οι βλαστοί που θα βρεθούν μπροστά τους  Μπορεί να ακολουθήσει και συμπληρωματικό κλάδεμα με τεχνίτες κλαδευτές

26 Κλ. καρποφορίας Λεμονιάς και Λιμεττίας (2) Και εδώ αφαίρεση λαίμαργων κι εξαντλημένων βλαστών (φροντίζοντας να υπάρχουν αντικαταστάτες τους) Ελαφρύ αραίωμα των νεαρών βλαστών (συνήθως δεν δημιουργούν πυκνή βλάστηση) Ελαφρύ κορυφολόγημα δυνατών βλαστών  για ελεγχόμενη εξάπλωση της κόμης και περιοδική ανανέωση ακραίων τμημάτων παλαιότερων βλαστών  Επειδή αναπτύσσουν λίγους βλαστούς, αλλά και ζωηρότερους: κορυφολόγημα καταλλήλως, για να δημιουργηθούν περισσότεροι Στα πολύ ζωηρά δέντρα, διατηρούνται βλαστοί, ανάλογα τη ζωηρότητα των, για διέξοδο στη φυσική ορμή των δέντρων. Αφαίρεση όλων των ζωηρών βλαστών= αναπτύσσονται περισσότεροι στο ίδιο σημείο

27 Κλ. Καρποφορίας Κιτριάς Αυστηρό κλάδεμα, όπως και η λεμονιά Ιδιαίτερη πρόνοια για γρήγορη αφαίρεση ανεπιθύμητων, γιατί οι μεγάλες τομές είναι πολύ επιζήμιες γι αυτήν: Κλάδεμα κάθε χρόνο και πράσινα κλαδέματα το θέρος Κλ. Καρποφορίας Νερατζιάς Δεν καλλιεργείται συστηματικά  σπάνια κλαδεύεται Όταν χρειαστεί κλάδεμα, εφαρμόζεται όπως και στις ζωηρότερες ποικιλίες πορτοκαλιάς

28 Κλάδεμα ανανέωσης (1) Εσπεριδοειδή : υπεραιωνόβια δέντρα, αλλά, λόγω εντατικής καλλιέργεια και ευαισθησίας σε πολλές ασθένειες (μυκητολογικές, εντομολογικές και ιολογικές), εξαντλούνται φυσιολογικά και παρακμάζουν γρήγορα Γήρανση φυσιολογική ή πρόωρη: οι κεντρικοί βραχίονες εξασθενούν, πολλά κλωνάρια και μεγάλοι βλαστοί ξηραίνονται πρόωρα, οι νέοι τους βλαστοί είναι λίγοι και καχεκτικοί. Συγχρόνως πέφτει σημαντικά η καρποφορία τους = ασύμφορη η διατήρησή τους για περισσότερο χρονικό διάστημα.  «Κλάδεμα γερασμένων δέντρων ή κλάδεμα ανανέωσης»

29 Κλάδεμα ανανέωσης (2) = στηρίζεται στην ύπαρξη άφθονων κοιμώμενων οφθαλμών στο παλαιότερο ξύλο, σε όλους τους βραχίονες και τους μεγαλύτερους βλαστούς Εξωθούνται σε βλάστηση, όπως και στο κλάδεμα καρποφορίας (αφαίρεση και αντικατάσταση μεμονωμένων κλάδων και βλαστών), ενώ Αφαιρούνται όλοι οι παλαιότεροι βλαστοί, ακόμα και με μέρος από τους βραχίονες, για να ανανεωθούν Πολλοί τρόποι τέτοιου κλαδέματος, κυρίως 3 ακόλουθοι:  Σταδιακή ανανέωση  Καρατόμηση  Σκελετοκλάδεμα

30 Σταδιακή ανανέωση = Ανανέωση ολόκληρης της κόμης σταδιακά, αρχίζοντας με τους πιο εξασθενισμένους βραχίονες: Κόβεται πρώτα ο πιο εξασθενισμένος, περιμένουμε 2-3 χρόνια για να αναπτυχθούν νέοι υγιείς βλαστοί και μετά Κόβεται ο επόμενος κ.ο.κ.  Λίγη παραγωγή κάθε χρόνο, αλλά και ανανέωση και σχηματισμός της νέας κόμης  Μπορεί να γίνει Και αλλαγή ποικιλίας

31 Καρατόμηση = Ανανέωση ολόκληρης της κόμης, με μια μόνο επέμβαση Κόψιμο όλων των βραχιόνων σε 50-100 εκ. από το κεντρικό σταύρωμα = νέοι βλαστοί + παλιοί Αφαίρεση παλαιών βλαστών, με την ανάπτυξη των νέων Αραίωση σημαντική των νέων, διατήρηση κατάλληλων για σχηματισμό ισχυρού σκελετού και κανονικής κόμης Αφαίρεση και όλων των νέων κάτω από το σταυρό  Ταχύτερη βλάστηση και ανάπτυξη νέων βλαστών = ταχύτερη ανανέωση, αλλά τα δέντρα ξανά καρποφορούν σε 3-4 χρόνια  μπορεί να γίνει και τμηματικά (κατά το 1/4, 1/3, 1/2)  Μπορεί να γίνει Και αλλαγή ποικιλίας

32 Σκελετοκλάδεμα = όχι αφαίρεση βραχιόνων, αλλά μόνο οι μεγαλύτεροι βλαστοί, πάχους <2-3 εκ.  ανάπτυξη νέων βλαστών για τη νέα καρποφόρα επιφάνεια των δέντρων Αραίωση μερικών και διατήρηση τελικά των καλύτερων που θα δώσουν σύντομα παραγωγή Οι βραχίονες και οι μεγαλύτεροι βλαστοί που μένουν πρέπει να είναι αρκετά υγιείς και ισχυροί για τη νέα κόμη  Δεν γίνεται αλλαγή ποικιλίας εδώ  Και εδώ, κάλυψη των κορμού, βραχιόνων, κλάδων και βλαστών με καλύμματα ή και με απλό ασβέστη

33 Κλάδεμα παγετόπληκτων (1) Ζημιές σε παγετόπληκτα δέντρα: από τους νεαρούς βλαστούς μέχρι και τον κορμό. Ανάλογα, λοιπόν, με το μέγεθος των ζημιών εφαρμόζεται και στα δέντρα αυτά κλάδεμα: μερικό, σκελετοκλάδεμα ή καρατόμηση. Διαφορά με το κλάδεμα ανανέωσης: το είδος του κλαδέματος εξαρτάται από το μέγεθος των ζημιών και όχι από την επιθυμία του εσπεριδοκαλλιεργητή Κλάδεμα αμέσως μετά τη περίοδο του παγετού, ή πολύ αργότερα (αφού αναπτυχθούν αρκετά οι νέοι βλαστοί επάνω στα δέντρα); Επιδρά και στο τύπο κλαδέματος, αλλά και στις περιποιήσεις των δέντρων  Υπολογισμός ζημιών πολύ νωρίς και μπορεί να πέσει πολύ έξω στο κλάδεμα

34 Κλάδεμα παγετόπληκτων (2) π.χ. η λίπανση Όταν οι ζημιές είναι σοβαρές και αφαιρεθεί μεγάλο μέρος από τη καρποφόρα επιφάνεια, η λίπανση περιορίζεται περίπου στη μισή Αν όμως οι ζημιές είναι πολύ σοβαρές και αναγκαστούμε να προβούμε σε καρατόμηση των δέντρων, δεν είναι ανάγκη να προβούμε σε καμία λίπανση. Το ισχυρό τους ριζικό σύστημα είναι σε θέση να θρέψει αρκετά καλά όλους τους νέους βλαστούς.

35 Εποχή του κλαδέματος (1) Οποιαδήποτε εποχή έτους, κυρίως όμως από τέλος χειμώνα ως αρχές άνοιξης (πριν τη νέα βλάστηση): 1) Δεν υπάρχουν συνήθως ώριμοι καρποί στα δέντρα, αλλιώς το κλάδεμα πάει μετά τη συγκομιδή τους (π.χ. όψιμες πορτοκαλιές, δίφορες ή πολύφορες λεμονιές...) 2) Με τη βλάστηση της άνοιξης, καλύπτονται αμέσως τα κενά από το κλάδεμα, με νέους καρποφόρους βλαστούς 3) Οι τομές επουλώνονται γρηγορότερα τότε και μένουν λιγότερο εκτεθειμένες στις ασθένειες 4) Οι νέοι βλαστοί προλαβαίνουν να αναπτυχθούν και να ξυλοποιηθούν αρκετά, για τον επόμενο χειμώνα 5) Ρυθμίζουμε κυρίως τη βλάστηση της άνοιξης (σπουδαία για τη διαμόρφωση της κόμης αλλά και την καρποφορία)

36 Εποχή του κλαδέματος (2) Στα είδη και στις ποικιλίες που παρενιαυτοφορούν έντονα  το κλάδεμα τη χρονιά που περιμένουμε μεγάλη παραγωγή, όχι στην μικρή παραγωγή Σε είδη με απαιτήσεις για περιοδικό κλάδεμα, κάθε χρόνο, για αποφυγή μεγάλων τομών και αυστηρών κλαδεμάτων Κλαδοκάθαρος: όλο το έτος, μόλις διαπιστωθεί ανάγκη αφαίρεσης περιττού βλαστού, ιδίως αν δεν εφαρμόζεται κλάδεμα Πράσινα κλαδέματα: νωρίς το καλοκαίρι, ή μετά από κάθε κύμα βλάστησης, πάλι για να μην γίνονται μεγάλες τομές