Οργανωσιακή Συμπεριφορά και Ηγεσία Ενότητα 3: Συναισθήματα & Διαθέσεις Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται.

Παρουσίαση με θέμα: "Οργανωσιακή Συμπεριφορά και Ηγεσία Ενότητα 3: Συναισθήματα & Διαθέσεις Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Οργανωσιακή Συμπεριφορά και Ηγεσία Ενότητα 3: Συναισθήματα & Διαθέσεις Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

2 1 Θεματικές Ενότητες (1) 1.Διάκριση των συναισθημάτων από τις διαθέσεις και απαρίθμηση των βασικών συναισθημάτων και διαθέσεων. 2.Προσδιορισμός των πηγών των συναισθημάτων και των διαθέσεων. 3.Ο αντίκτυπος της συναισθηματικής εργασίας στους υπαλλήλους.

3 2 Θεματικές Ενότητες (2) 4.Εφαρμογή εννοιών σχετικών με συναισθήματα και διαθέσεις σε συγκεκριμένα ζητήματα ΟΣ. 5.Αντιπαραβολή της βίωσης, ερμηνείας και έκφραση συναισθημάτων στους διάφορους πολιτισμούς.

4 3 Γιατί αποκλείονταν τα συναισθήματα από τη μελέτη της ΟΣ; Ο μύθος της ορθολογικότητας – τα συναισθήματα συνιστούσαν το αντίθετο της ορθολογικότητας, και δεν έπρεπε να υπάρχουν στο χώρο εργασίας. Πεποίθηση ότι τα συναισθήματα οποιασδήποτε μορφής είναι αποδιοργανωτικά στο χώρο εργασίας.

5 4 Θυμικό, συναισθήματα και διαθέσεις 3-4

6 5 Η δομή της διάθεσης Κατηγοριοποίηση διαθέσεων: Θετικό και αρνητικό θυμικό 3-5

7 6 Μας κάνουν τα συναισθήματα παράλογους; «Σε περιπτώσεις που έχουμε έντονα συναισθήματα, διατρέχουμε τον κίνδυνο να ξεγελαστούμε» Carl Sagan

8 7 Το παράδειγμα του Phineas Gage (1) O Phineas Gage ήταν εργάτης στους σιδηρόδρομους του Βερμόντ. Μια μέρα του Σεπτεμβρίου του 1948, ενώ ο Gage τοποθετούσε ένα εκρηκτικό μείγμα εν ώρα εργασίας, μια σιδηρόβεργα μήκους 3 ποδιών και 7 ιντσών εκσεφενδονίστηκε στο αριστερό μέρος της κάτω γνάθου και εξήλθε από την κορυφή του κρανίου. Κατά ένα εντυπωσιακό τρόπο, ο Gage κατάφερε να επιζήσει.

9 8 Το παράδειγμα του Phineas Gage (2) «Η λογική μπορεί να μην είναι τόσο καθαρή όσο οι περισσότεροι πιστεύουμε ή ελπίζουμε ότι είναι […] τα συναισθήματα και τα αισθήματα μπορεί να μην είναι καν εισβολείς στο προπύργιο της λογικής: μπορεί να είναι μπλεγμένα στα δίκτυα της, καλώς και κακώς» Damasio A.R.

10 9 Οι λειτουργίες των συναισθημάτων Συναισθήματα και λογική – Τα συναισθήματα είναι κεφαλαιώδη για τη λογική σκέψη: μας βοηθούν να καταλάβουμε τον κόσμο γύρω μας Εξελικτική ψυχολογία – Η θεωρία ότι τα συναισθήματα εξυπηρετούν έναν εξελικτικό σκοπό: βοηθούν στην επιβίωση της γονιδιακής δεξαμενής – Η θεωρία δεν είναι καθολικά αποδεκτή 3-9

11 10 Πηγές συναισθημάτων και διαθέσεων Προσωπικότητα: Ορισμένοι άνθρωποι έχουν εγγενείς τάσεις να βιώνουν ορισμένες διαθέσεις και συναισθήματα πιο συχνά ή έντονα απ’ ότι άλλοι. Σύγκριση της προσωπικότητας του προπονητή μπάσκετ και νυν βουλευτή Γιάννη Ιωαννίδη με τον καθηγητή πανεπιστημίου Χρήστου Γιανναρά. Διαφέρουν ως προς την ένταση του θυμικού ή ως προς το πόσο έντονα βιώνουν τα συναισθήματά τους.

12 11 Πηγές συναισθημάτων και διαθέσεων Ημέρα της εβδομάδας και ώρα της ημέρας Πιο θετικές αλληλεπιδράσεις θα λάβουν χώρα πιθανότατα το μεσημέρι και προς το τέλος της εβδομάδας 3-11

13 12 Περισσότερες πηγές Καιρός Κανένας αντίκτυπος σύμφωνα με την έρευνα. Απατηλή συσχέτιση (illusory correlation) η τάση να πιστεύουν ότι ο καλός καιρός βελτιώνει τη διάθεση τους. Συμβαίνει όταν οι άνθρωποι συσχετίζουν δύο γεγονότα που δεν έχουν καμία συνάφεια στην πραγματικότητα. Άγχος Το αυξημένο άγχος επιδεινώνει τις διαθέσεις. Κοινωνικές δραστηριότητες Οι σωματικές, ανεπίσημου χαρακτήρα ή γαστρονομικές δραστηριότητες αυξάνουν τη θετική διάθεση. Ύπνος Η έλλειψη ύπνου αυξάνει τα αρνητικά συναισθήματα και επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων.

14 13 Ακόμα περισσότερες πηγές Άσκηση Ενισχύει ήπια τη θετική διάθεση Ηλικία Οι πιο μεγάλοι άνθρωποι βιώνουν αρνητικά συναισθήματα λιγότερο συχνά Φύλο Οι γυναίκες δείχνουν μεγαλύτερη συναισθηματική έκφραση, βιώνουν τα συναισθήματα πιο έντονα και προβαίνουν πιο συχνά σε εκφράσεις συναισθημάτων Ενδεχομένως οφείλεται στην κοινωνικοποίηση

15 14 Συναισθηματική εργασία Η έκφραση από τον υπάλληλο επιθυμητών, με βάση τον οργανισμό, συναισθημάτων κατά τις διαπροσωπικές συναλλαγές στο πλαίσιο της εργασίας Συναισθηματική δυσαρμονία (emotional dissonance) υφίσταται όταν ένας υπάλληλος πρέπει να επιδείξει ένα συγκεκριμένο συναίσθημα, ενώ νιώθει κάποιο άλλο.

16 15 Συναισθηματική εργασία Η συναισθηματική εργασία δημιουργεί διλήμματα για τους υπαλλήλους. Υπάρχουν άνθρωποι με τους οποίους πρέπει να δουλέψει κανείς που πολύ απλά δεν τους συμπαθεί. Ίσως βρίσκει την προσωπικότητά τους ενοχλητική. Ίσως γνωρίζει ότι έχουν εκφραστεί με αρνητικά σχόλια για εκείνον πίσω από την πλάτη του. Όπως και να’ χει η δουλειά του απαιτεί να συναλλάσσεται μαζί τους τακτικά. Έτσι, είναι αναγκασμένος να παριστάνει τον φιλικό.

17 16 Τα συναισθήματα που νιώθει κανείς εναντίον των συναισθημάτων που επιδεικνύει Τα συναισθήματα που νιώθει κανείς: – Τα πραγματικά συναισθήματα του ατόμου Τα συναισθήματα που επιδεικνύει κανείς: – Τα επίκτητα συναισθήματα που ο οργανισμός απαιτεί να εκδηλώσουν οι εργαζόμενοι και θεωρεί πρέποντα για μια δεδομένη δουλειά – Η επιφανειακή δράση αποκρύπτει τα πραγματικά συναισθήματα κάποιου. – Η δράση σε βάθος προσπαθεί να τροποποιήσει τα πραγματικά εσωτερικά αισθήματα κάποιου με βάση τους κανόνες για τη συμπεριφορά που πρέπει να προβάλλεται

18 17 Συναισθηματική νοημοσύνη Η Πηνελόπη Παπαδοπούλου είναι υπεύθυνη γραφείου. Η επίγνωση που έχει για τα δικά της όσο και για τα συναισθήματα των άλλων είναι σχεδόν μηδενική. Είναι κυκλοθυμική και ανίκανη να εμπνεύσει ενθουσιασμό ή ενδιαφέρον στους υπαλλήλους της. Δεν καταλαβαίνει γιατί οι υπάλληλοι θυμώνουν μαζί της. Συχνά αντιδρά υπερβολικά στα προβλήματα και επιλέγει τις πλέον αναποτελεσματικές αντιδράσεις σε συναισθηματικές καταστάσεις. Η Πηνελόπη έχει χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη.

19 18 Συναισθηματική νοημοσύνη Η ικανότητα ενός ατόμου να: Έχει αυτεπίγνωση (να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του όταν τα βιώνει) Αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα σε άλλους Διαχειρίζεται τις συναισθηματικές νύξεις και τις πληροφορίες. Σχετίζεται μετρίως με την υψηλή εργασιακή απόδοση

20 19 Εφαρμογές των συναισθημάτων και των διαθέσεων στην ΟΣ Η κατανόηση συναισθημάτων και διαθέσεων βελτιώνει την ικανότητα να εξηγήσουμε και να προβλέψουμε Τη διαδικασία επιλογής σε οργανισμούς. Τη λήψη αποφάσεων. Τη δημιουργικότητα. Την παρακίνηση. Την ηγεσία. Τις διαπροσωπικές συγκρούσεις. Τη διαπραγμάτευση. Την εξυπηρέτηση πελατών. Τις εργασιακές στάσεις, και Τις παρεκκλίνουσες συμπεριφορές στον εργασιακό χώρο.

21 20 Εφαρμογές των συναισθημάτων και των διαθέσεων στην ΟΣ Επιλογή – Οι εργοδότες θα πρέπει να τη θεωρούν παράγοντα για την πρόσληψη υπαλλήλων σε θέσεις που απαιτούν υψηλό βαθμό κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Λήψη αποφάσεων – Τα θετικά συναισθήματα μπορούν να αυξήσουν τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε και να αναλύσουμε νέες πληροφορίες. Δημιουργικότητα – Η καλή διάθεση και η ανατροφοδότηση μπορεί να αυξήσουν τη δημιουργικότητα. 3-20

22 21 Περισσότερες εφαρμογές των συναισθημάτων και των διαθέσεων στην ΟΣ Παρακίνηση – Η προαγωγή της θετικής διάθεσης μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ένα εργατικό δυναμικό με μεγαλύτερη παρακίνηση Ηγεσία – Τα συναισθήματα βοηθούν να περάσουν τα μηνύματα πιο αποτελεσματικά Διαπραγμάτευση – Τα συναισθήματα μπορεί να βλάψουν την απόδοση του διαπραγματευτή. Εξυπηρέτηση πελατών – Οι πελάτες «κολλάνε» συναισθήματα από τους υπαλλήλους, φαινόμενο που ονομάζεται συναισθηματική μεταδοτικότητα.

23 22 Ακόμα περισσότερες εφαρμογές των συναισθημάτων και των διαθέσεων στην ΟΣ Εργασιακές στάσεις – Τα συναισθήματα μεταφέρονται στο σπίτι αλλά σπάνια αντέχουν μέχρι την επόμενη ημέρα 3-22 Παρεκκλίνουσες συμπεριφορές στο χώρο εργασίας – Όσοι νιώθουν αρνητικά συναισθήματα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να επιδείξουν παρεκκλίνουσα συμπεριφορά στο χώρο εργασίας

24 23 Πώς μπορούν οι μάνατζερ να επηρεάσουν τις διαθέσεις; Χρησιμοποιήστε το χιούμορ για να ελαφρύνετε το κλίμα Δώστε μικρά δείγματα εκτίμησης Διατηρήστε την καλή σας διάθεση – γίνετε το παράδειγμα Προσλάβετε θετικούς ανθρώπους

25 24 Διαχείριση της οργανωσιακής συμπεριφοράς Διαχείριση της οργανωσιακής συμπεριφοράς: η συστηματική εφαρμογή των αρχών θετικής ενίσχυσης σε οργανωσιακά περιβάλλοντα με σκοπό την αύξηση της πιθανότητας να υπάρξουν οι επιθυμητές οργανωσιακές συμπεριφορές. Επίσης είναι γνωστή ως τροποποίηση της οργανωσιακής συμπεριφοράς.

26 25 Πειθαρχία Εξάλειψη της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς Πειθαρχία είναι η διαδικασία της συστηματικής απονομής τιμωρίας.

27 26 Συμβουλές για την αποτελεσματική πειθαρχία Επιβάλλετε την τιμωρία αμέσως μετά την εμφάνιση της ανεπιθύμητης αντίδρασης. Επιβάλλετε μέτρια επίπεδα τιμωρίας: ούτε πολύ αυστηρή, ούτε πολύ επιεική. Τιμωρήστε την ανεπιθύμητη συμπεριφορά, όχι το άτομο. Να είστε συνεπής σε θέματα τιμωρίας. Να υπάρχει πάντα τιμωρία, για όλους τους υπαλλήλους. Εξηγήστε με σαφήνεια τους λόγους που επιβάλατε την τιμωρία. Να μη συνοδεύεται η τιμωρία από μη συναφείς ανταμοιβές

28 27 Παγκόσμιες προεκτάσεις Ποικίλλει ο βαθμός στον οποίο βιώνουν οι άνθρωποι τα συναισθήματα στις διάφορες κουλτούρες; Ποικίλλουν οι ερμηνείες των συναισθημάτων στις διάφορες κουλτούρες; Διαφέρουν οι νόρμες για την έκφραση συναισθημάτων στις διάφορες κουλτούρες; «Ναι» σε όλα τα παραπάνω! 3-27

29 28 Παγκόσμιες προεκτάσεις (1) Στην Κίνα, οι άνθρωποι αναφέρουν ότι βιώνουν λιγότερα θετικά και αρνητικά συναισθήματα απ’ ότι οι άνθρωποι σε άλλες κουλτούρες. Οι άνθρωποι στις περισσότερες κουλτούρες δείχνουν να βιώνουν ορισμένα θετικά και αρνητικά συναισθήματα, όμως η συχνότητα και η ένταση ποικίλουν σε ένα βαθμό.

30 29 Παγκόσμιες προεκτάσεις (2) Η Αμερικάνικη κουλτούρα εκτιμά ιδιαίτερα τον ενθουσιασμό, ενώ οι Κινέζοι θεωρούν τα αρνητικά συναισθήματα πιο χρήσιμα και εποικοδομητικά απ’ ότι οι άνθρωποι στις ΗΠΑ. Η υπερηφάνεια είναι γενικά ένα καλό συναίσθημα για τους δυτικούς ατομικιστικούς πολιτισμούς όπως των ΗΠΑ, αλλά οι ανατολικοί πολιτισμοί όπως της Κίνας και της Ιαπωνίας θεωρούν την υπερηφάνεια ανεπιθύμητη.

31 30 Παγκόσμιες προεκτάσεις (3) Οι άνθρωποι στις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή αναγνωρίζουν το χαμόγελο ως ένδειξη ευτυχίας, όμως στη Μέση Ανατολή ένα χαμόγελο μπορεί να θεωρηθεί ως ένδειξη σεξουαλικής έλξης, οπότε οι γυναίκες έχουν μάθει να μη χαμογελούν στους άνδρες. Οι μάνατζερ πρέπει να γνωρίζουν τις συναισθηματικές νόρμες της κάθε κουλτούρας στην οποία δραστηριοποιούνται ή με την οποία συνεργάζονται, ώστε να μη στέλνουν αθέλητα μηνύματα ή να μην παρερμηνεύουν τις αντιδράσεις των άλλων. Ένας Αμερικανός μάνατζερ για παράδειγμα θα πρέπει να γνωρίζει ότι στην Ιαπωνική κουλτούρα τα συχνά χαμόγελα αποδίδονται σε έλλειψη εξυπνάδας.

32 31 Να θυμάστε... Τα θετικά συναισθήματα μπορεί να αυξήσουν τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Τα άτομα με υψηλή ΣΝ ενδέχεται να είναι πιο αποτελεσματικά στη δουλειά τους. Οι μάνατζερ πρέπει να γνωρίζουν τις συναισθηματικές νόρμες της κάθε κουλτούρας με την οποία συνεργάζονται

33 Βιβλιογραφία Robbins, P. S. and Judge, A. T. (2011), Οργανωσιακή Συμπεριφορά: Βασικές Έννοιες και Σύγχρονες Προσεγγίσεις, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα. Greenberg, J. and Baron, R. A. (2013), Οργανωσιακή Ψυχολογία και Συμπεριφορά, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα.

34 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

35 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

36 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

37 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.