Εισαγωγή στη Ζωοτεχνία Θεματική ενότητα 2. 1.Καταγωγή & κατοικιδιοποίηση των αγροτικών ζώων, 2. Tαξινόμηση των βοοειδών, 3. Tαξινόμηση προβάτου, αίγας.

Παρουσίαση με θέμα: "Εισαγωγή στη Ζωοτεχνία Θεματική ενότητα 2. 1.Καταγωγή & κατοικιδιοποίηση των αγροτικών ζώων, 2. Tαξινόμηση των βοοειδών, 3. Tαξινόμηση προβάτου, αίγας."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Εισαγωγή στη Ζωοτεχνία Θεματική ενότητα 2. 1.Καταγωγή & κατοικιδιοποίηση των αγροτικών ζώων, 2. Tαξινόμηση των βοοειδών, 3. Tαξινόμηση προβάτου, αίγας & χοίρου και άλλων κατοικίδιων ειδών. Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών Διδάσκουσα: Κουτσούλη Παναγιώτα

2 Αντικειμενικοί στόχοι του μαθήματος 1. Η κατοικιδιοποίηση των φυτών και των ζώων, η καταγωγή των παραγωγικών ζώων, η εξέλιξή τους και η σχέση τους με τις άγριες μορφές είναι ζητήματα που απασχολούν τους σύγχρονους ανθρώπους και έχουν προσεγγιστεί από επιστήμονες με ευρεία γκάμα γνωστικών αντικειμένων. 2. H ταξινόμηση της υποοικογένειας Βοvinae με τα διαφορετικά γένη, τα διαφορετικά υπογένη, τις κατοικίδιες και άγριες μορφές. 3. H ταξινόμηση του προβάτου, της αίγας, των χοίρων και άλλων ειδών που έχουν κατοικιδιοποιηθεί.

3 Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα Κατοικιδιοποίηση (ορισμός, θεωρίες για την καταγωγή και εξέλιξη των αγροτικών ζώων). Καταγωγή και ταξινόμηση της οικογένειας των βοοειδών. Καταγωγή και ταξινόμηση του προβάτου, της αίγας, του χοίρου και άλλων ειδών που έχουν κατοικιδιοποιηθεί.

4 Μαθησιακοί στόχοι 1/4 Η κατοικιδιοποίηση των ζώων παράλληλα με την ανακάλυψη της γεωργικής πραχτικής αποτέλεσε την απαρχή για το πέρασμα από τον κυνηγό - συλλέκτη τροφής στο σημερινό άνθρωπο. H κατοικιδιοποίηση συνέβη κατά την προϊστορική εποχή και οι μέχρι τώρα γνώσεις μας, βασίζονται σε αρχαιολογικά και ζωο-αρχαιολογικά ευρήματα ενώ τα τελευταία χρόνια είναι σημαντική η συμβολή της γονιδιακής τεχνολογίας.

5 Μαθησιακοί στόχοι 2/4 Tα βοοειδή ανήκουν στην οικογένεια Bovidae και την υποοικογένεια Bovinae. H υποοικογένεια Bovinae ανήκει στην τάξη των αρτιοδακτύλων και περιλαμβάνει 4 γένη : –Bos, –Bubalus, –Bison & –Syncerus. To γένος Bos υποδιαιρείται σε 3 υπογένη : –Bos, –Bibos, –Poephagus.

6 Μαθησιακοί στόχοι 3/4 Το είδος Bos primigenius Bojanus είναι ο σπουδαιότερος εκπρόσωπος του γένους Bos. Περιλαμβάνει δύο υποείδη: το υποείδος Bos taurus από το οποίο προέρχονται όλες οι ευρωπαϊκές φυλές αγελάδων και το υποείδος Bos indicus από το οποίο προέρχονται όλες οι φυλές ινδικού βοός (Zebu).

7 Μαθησιακοί στόχοι 4/4 Tα πρόβατα ανήκουν στην τάξη Artiodactyla, την οικογένεια Bovidae, την υποοικογένεια Caprinae και το γένος Ovis. Οι αίγες ανήκουν στην τάξη Artiodactyla, την οικογένεια Bovidae, την υποοικογένεια Caprinae και το γένος Capra. Οι χοίροι ανήκουν στην τάξη Artiodactyla, την οικογένεια Suidae και το γένος Sus. Από την τάξη των Perissodactyla έχουν κατοικιδιοποιηθεί το άλογο και ο γάιδαρος.

8 Καταγωγή & κατοικιδιοποίηση 1/2 Κατοικιδιοποίηση (domestication) –μια διαδικασία κατά την οποία η φροντίδα για την αναπαραγωγή και τη διατροφή των ζώων είναι υπό τον έλεγχο του ανθρώπου (Hale, 1962) –η διαδικασία κατά την οποία τα ζώα προσαρμόστηκαν να ζουν με τους ανθρώπους στις περιβαλλοντικές συνθήκες που αυτοί τους παρέχουν (Price, 1998) των αγροτικών ζώων

9 Καταγωγή & κατοικιδιοποίηση 2/2 Κοινωνική συμπεριφορά (social behavior) Darwin (1875): «...η πλήρης υπόταξη ενός ζώου εξαρτάται από το αν είναι κοινωνικό στις συνήθειές του και αν δέχεται τον άνθρωπο για αρχηγό της αγέλης....» των αγροτικών ζώων

10 Kέντρα έναρξης της γεωργίας Στον παγκόσμιο χάρτη οι περιοχές της γης στις οποίες υπάρχουν ενδείξεις για την πρώιμη ανάπτυξη της γεωργίας σημειώνονται με το σχήμα της έλλειψης.

11 Kέντρα έναρξης κατοικιδιοποίησης ζώων Στον παγκόσμιο χάρτη οι περιοχές της γης στις οποίες υπάρχουν ενδείξεις για την πρώιμη ανάπτυξη της κτηνοτροφίας σημειώνονται με το σχήμα κύκλου ή έλλειψης, ενώ αναφέρονται τα σχετικά είδη των ζώων.

12 Από τη γένεση του κόσμου έως σήμερα… Αντιστοίχιση των σημαντικότερων γεγονότων στη σχετική διάρκεια ενός έτους (από Stricklin W. R., 2001) έτη πρινγεγονόταΣχετική διάρκεια σε 1 έτος 4,5- 5 δισ. 2-3,5 δισ. 600.000.000 500.000.000 400.000.000 310.000.000 220.000.000 180.000.000 35.000.000 5.500.000 1.000.000 250.000 14.000 7.000 – 11.000 5.000 2.000 200 150 100 50 10 Γένεση του πλανήτη Βακτήρια, άλγες Ασπόνδυλα Σπονδυλωτά Φυτά, ιχθύες, έντομα, αμφίβια Ερπετά, κυριαρχία αμφίβιων Δεινόσαυροι Πτηνά & Θηλαστικά Σύγχρονα γένη θηλαστικών Homo erectus Πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες Homo sapiens Κατοικιδιοποίηση σκύλου Πρόβατο, αίγα, χοίρος, αγελάδα,όρνιθα Γραπτά κείμενα Γέννηση Χριστού Robert Bakewell Darwin (1859) The origin of species/ Mendel Ίδρυση γενεαλογικών βιβλίων Watson & Crick (1953) Επανάσταση πληροφορικής και γονιδ. τεχνολογίας 1/ 1 19/4 17/11 28/11 1/12, βράδυ 17/12, 10.00 19/12, βράδυ 31/12, 11.59 31/12, μεσάνυχτα

13 Παλαιολιθική εποχή Πηγές τροφής το κυνήγι, το ψάρεμα και η συλλογή καρπών & ριζών Μετακίνηση ανάλογα με την μετακίνηση των ζώων και την εποχική ανάπτυξη της βλάστησης Μικρές ομάδες (κυνηγών) - Κατοικεί σε σπήλαια ή στο ύπαιθρο

14 Νεολιθική εποχή (8000 – 12000 χρόνια πριν): Κατοικιδιοποίηση ζώων και φυτών - Μόνιμη κατοικία Μερική ανεξαρτησία από διακυμάνσεις συνθηκών περιβάλλοντος Αύξηση μεγέθους ανθρώπινων ομάδων - Εμφάνιση πρώτων πόλεων Καταμερισμός εργασίας - Ανάπτυξη εμπορικών σχέσεων Ανάπτυξη πολιτισμού, τεχνολογίας, επιστήμης κλπ Νεολιθική επανάσταση

15 κατοικιδιοποίηση Η κατοικιδιοποίηση είναι μία συνεχής διαδικασία που άρχισε τη νεολιθική εποχή και συνεχίζεται έως σήμερα. Στη πορεία αυτή τα κατοικίδια ζώα και τα καλλιεργούμενα φυτά υπέστησαν σοβαρές μεταβολές και διαφοροποιήθηκαν προς διάφορες κατευθύνσεις, ανάλογα με τις επιθυμίες του ανθρώπου, μέσω κυρίως της τεχνητής επιλογής

16 Πληθυσμιακή κατανομή του κυνηγού – συλλέκτη (με κόκκινο χρώμα) από Ρογδάκης (2002) Η κατανομή των ανθρώπινων πληθυσμών που βασίζονται για τη διατροφή τους στο κυνήγι και τη συλλογή καρπών ακολουθεί φθίνουσα πορεία κατά το χρονικό διάστημα των τελευταίων 10.000 χρόνων

17 Καταγωγή των αγροτικών ζώων 1/5 Ποια είναι η καταγωγή των διαφόρων ειδών στα παραγωγικά ζώα; To ζήτημα αυτό κίνησε το ενδιαφέρον των ζωοτεχνών πολύ νωρίς ακόμη και όταν είχε γίνει πλέον αποδεκτό ότι τα αγροτικά ζώα δεν αποτελούν καθαυτό δημιουργήματα του ανθρώπου, αλλά ότι προέρχονται από άγρια είδη.

18 Καταγωγή των αγροτικών ζώων 2/5 Οι σχετικές έρευνες είχαν σαν αφετηρία τις κατοικίδιες μορφές, γεγονός που προξενούσε προβλήματα, καθότι: επικρατούσε το δόγμα της σταθερότητας των ειδών για αρκετό χρονικό διάστημα μετά τον Linneaus (1707-1778) και δεν επέτρεπε στους ασχολούμενους μελετητές εκείνης της εποχής να κατανοήσουν πώς αυτή η μεγάλη παραλλακτικότητα που εμφανίζουν οι κατοικίδιες μορφές των ζώων είναι δυνατόν να έχει παραχθεί εντός των στενών ορίων του είδους

19 Καταγωγή των αγροτικών ζώων 3/5 Aρχικά επικράτησε η λανθασμένη άποψη ότι η καταγωγή των αγροτικών ζώων είναι πολυφυλετικής προέλευσης: Δηλαδή πίστευαν ότι στη δημιουργία και τη διαμόρφωση του κάθε είδους κατοικίδιου ζώου έχουν συμβάλλει περισσότερα από ένα είδη άγριων ζώων

20 Καταγωγή των αγροτικών ζώων 4/5 Οι θεωρίες των Lamarck (1744-1829) και Darwin (1731-1802) ανέτρεψαν τη θεωρία της σταθερότητας των ειδών και τεκμηρίωσαν ότι: κάθε είδος κατοικίδιου ζώου έχει προέλθει μόνον από ένα άγριο είδος (μονοφυλετική προέλευση) Σημείωση: είδος = ένα σύνολο ατόμων τα οποία γονιμοποιούνται μεταξύ τους και δίδουν γόνιμους απογόνους

21 Καταγωγή των αγροτικών ζώων 5/5 Συνεπώς: Τα κατοικίδια ζώα δεν αποτελούν διαφορετικά είδη, αλλά μόνο διαφορετικές μορφές των άγριων ειδών από τα οποία κατάγονται Ονομασία  όνομα του άγριου είδους από το οποίο προήλθαν, με την προσθήκη της λέξεως «forma» ή των λέξεων «forma domestica» στις περιπτώσεις που η κατοικίδια μορφή δεν έχει καθιερωμένη ονομασία

22 Ταξινόμηση των βοοειδών 1/2 Τάξη: Artiodactyla, Οικογένεια: Bovidae, Υποοικογένεια : Bovinae  Η υποοικογένεια Bovinae έχει 4 γένη: –Bos, Bubalus, Bison, Syncerus To γένος Bos έχει 3 υπογένη: Βοs, Bibos, Poephagus Σπουδαιότερος εκπρόσωπος του γένους Bos: ο άγριος βους (Bos primigenius Bojanus, 1827) (Ur, αρχέγονος βους) (δεν υπάρχει, έχει εξαφανιστεί) από αυτόν έχουν προέλθει δύο υποείδη (κατοικίδιες μορφές): Bos taurus  oι ευρωπαϊκές φυλές αγελάδων Bos indicus  οι διάφορες φυλές του ινδικού βοός (Zebu)

23 Ταξινόμηση των βοοειδών 2/2 Υπο- οικογένεια γένοςυπογένοςΆγριο είδοςΚατοικίδια μορφή Bovinae BοsBοs Bos Bos primigeniusBos taurus (ευρωπαϊκές αγελάδες) Bos indicus (Zebu) Bibos Bos (Bibos) javanicus Bos (Bibos) javanicus forma domestica (Banteng) Bos (Bibos) gaurus forma frontalis (Gaur) Poephagus Bos (Poephagus) mutus forma grinniens (Yak) Bison Bison bonasus (ευρωπαϊκός) Bison bison (αμερικανικός) Bubalus Bubalus arneeBubalus arnee forma bubalis Syncerus Syncerus caffer

24 Γένος: Bos, είδος: Bos primigenius (o αρχέγονος βους) 1/2 Δύo εκατομμύρια χρόνια πριν, από Ινδία εξαπλώθηκε σε Ευρώπη, Νότια Ασία και Βόρεια Αφρική. Μεγαλόσωμα ζώα με έντονο φυλετικό διμορφισμό. Στα αρσενικά ύψος ακρωμίου (ΥΑ): 175-185 cm και σωματικό βάρος (ΣΒ): 800-1000 kg. Το σωματικό μέγεθος των θηλυκών ήταν σημαντικά μικρότερο. εικόνα: από αναπαράσταση του αρχέγονου βοός (Augsburger Abbildung des Urs (echten Auerochsen)). Unkown Source: Brehms Tierleben, Small Edition 1927.

25 Γένος: Bos, είδος: Bos primigenius (o αρχέγονος βους) 2/2 Τρίχωμα: βραχύ και λείο, περισσότερο πυκνό κατά το χειμώνα, με ανοικτή καστανή απόχρωση. Ζούσε σε αραιά δάση και λιβάδια σε μικρές αγέλες αποτελούμενες από ένα αρσενικό, αρκετά θηλυκά και τα μικρά τους (ο τελευταίος αναφέρεται ότι σκοτώθηκε το 1627 στην Πολωνία). Η αναπαραγωγική περίοδος ήταν εποχική (Αύγουστος-Σεπτέμβριος) και η διάρκεια της κυοφορίας ανερχόταν γύρω στους 9 μήνες. εικόνα: από αναπαράσταση του αρχέγονου βοός (Augsburger Abbildung des Urs (echten Auerochsen)). Unkown Source: Brehms Tierleben, Small Edition 1927.

26 Διαδρομές εξάπλωσης των άγριων και εξημερωμένων βοοειδών … 6 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα (από Friend J.& D. Bishop, Cattle of the world in colour, 1978). …από τα κέντρα κατοικιδιοποίησης προς διάφορες περιοχές της γης.

27 Γένος: Bos, υπογένος: Poephagus, είδος: Poephagus mutus (Yak ) 1/2 Γιακ από περιοχή του Θιβέτ (http://www.fairfun.net/tour10/100821- ChinaTibet/fauna/P1040759b.jpgΓιακ από περιοχή του Θιβέτ (http://www.fairfun.net/tour10/100821- ChinaTibet/fauna/P1040759b.jpg).

28 Γένος: Bos, Υπογένος: Poephagus, είδος: Poephagus mutus (Yak ) 2/2 Γιακ (http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Bos_mutus.JPGΓιακ (http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Bos_mutus.JPG).

29 Poephagus mutus (Yak) 1/2 Τα άγρια Yak (Poephagus mutus) ζουν στα υψίπεδα του Θιβέτ, Κανσού, Λαντάκ και Παμίρ, σε υψόμετρο 4500 έως 6000 m σε ξηρές στέπες και αντέχουν θερμοκρασίες από – 40 ο C έως - 50˚C. Στα υψίπεδα του Θιβέτ εκτιμάται ότι διαβιούν από 3000 έως 8000 άγρια Yak. Το τρίχωμα έχει βαθιά καστανή απόχρωση και είναι πλούσιο και μακρύ, το ύψος ακρωμίου κυμαίνεται στα αρσενικά από 170 έως 208 cm και το σωματικό βάρος γύρω στα 1000 kg, ενώ τα θηλυκά έχουν μικρότερο σωματικό μέγεθος, με το ύψος ακρωμίου να ανέρχεται σε 145 έως 155 cm.

30 Poephagus mutus (Yak) 2/2 Τα θηλυκά με τα μικρά τους ζουν σε μεγάλες αγέλες, ενώ τα ενήλικα αρσενικά σχηματίζουν μικρές απομονωμένες αγέλες. H κατοικιδιοποιημένη μορφή του είναι το Poephagus mutus forma grinniens. Το κατοικίδιο Yak διακρίνεται για την αντοχή του και χρησιμοποιείται κυρίως για φορτία και έλξη. Ο πληθυσμός του ανέρχεται στα 14 εκατομμύρια περίπου άτομα.

31 Υπογένος: Bibos, είδος Bibos javanicus (Banteng) 1/3 Ζει στα τροπικά και υποτροπικά κλίματα, στα δάση και τις πυκνές θαμνώδεις περιοχές της Βιρμανίας, του Σιάμ, της Ιάβας και της Βόρνεo. Banteng, (http://wp10636094.wp271.webpack.hoste urope.de/imagedb/1160702/sr54ckkt/Java- Banteng.jpg).

32 Υπογένος: Bibos, είδος: Bibos javanicus (Banteng) 2/3 Ζώο μέσου έως μεγάλου σωματικού μεγέθους, με ύψος ακρωμίου από 120 έως 150 cm και σωματικό βάρος από 490 έως 900 kg. O χρωματισμός του τριχώματος ποικίλλει. Το άγριο Banteng ζει συνήθως σε μικρές αγέλες των 2 έως 40 ατόμων. Σε κάθε αγέλη υπάρχει κατά κανόνα ένα μόνο αρσενικό. Οι συζεύξεις λαμβάνουν χώρα κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο και η κυοφορία διαρκεί από 9,5 έως 10 μήνες. Το άγριο Banteng συγκαταλέγεται στα απειλούμενα από εξαφάνιση είδη.

33 Υπογένος: Bibos, Είδος: Bibos javanicus (Banteng) 3/3 Banteng (http://images-mediawiki- sites.thefullwiki.org/10/3/1/4/853689815546 01815.jpg). Υπάρχουν περίπου 1,5 εκατομμύρια κατοικίδια Banteng τα οποία χρησιμοποιούνται για εργασία και για κρεοπαραγωγή.

34 Υπογένος: Bibos, είδος: Bibos gaurus (Gaur) 1/2 Συγγενές προς το Banteng. Απαντάται στην Ινδία, το Νεπάλ, το Ασσάμ, τη Μπούρμα και τη χερσόνησο της Mαλαισίας. Ζει σε δασοσκεπή υψώματα και στέπες. Το είδος απειλείται από εξαφάνιση. Η κατοικίδια μορφή (Bibos gaurus forma frontalis) είναι περισσότερο διαδεδομένη και ονομάζεται Gayal. Gaur (http://upload.wikimedia.org/wikipedia/com mons/thumb/3/32/Gaur_bull_Kodaikanal_ %22Biff%22.jpg/220px- Gaur_bull_Kodaikanal_%22Biff%22.jpg).

35 Υπογένος: Βibos, είδος: Bibos gaurus (Gaur) 2/2 http://www.biodiversityofindia.org/images/thumb/Gaur_at_the_B ronx_Zoo.jpg/300px-Gaur_at_the_Bronx_Zoo.jpg

36 Γένος: Bubalus, είδος: Bubalus bubalis Νεροβούβαλος (http://www.biolib.cz/IMG/GAL/44922.jpgΝεροβούβαλος (http://www.biolib.cz/IMG/GAL/44922.jpg).

37 Γένος: Bubalus, είδος: Bubalus arnee (νεροβούβαλος) Το τελευταίο είδος από την υποοικογένεια Bovinae το οποίο έδωσε κατοικίδια ζώα. Η εξάπλωση του άγριου βούβαλου περιορίζεται σήμερα στην Ινδία, Βόρνεο και Μιντόρο. Η κατοικίδια μορφή του (Bubalus arnee forma bubalis) είναι περισσότερο διαδεδομένη. Νεροβούβαλος (http://www.mongabay.com/images/rob _roy/africa/buffalo_01.jpgΝεροβούβαλος (http://www.mongabay.com/images/rob _roy/africa/buffalo_01.jpg).

38 Γένος Bison από το γένος Bison δεν έχουν προκύψει κατοικίδια ζώα ο ευρωπαϊκός βίσονας (είδος: Bison bonasus) (http://commons.wikimedia.or g/wiki/File%3AWisente_Bison _bonasus-cc.jpg )http://commons.wikimedia.or g/wiki/File%3AWisente_Bison _bonasus-cc.jpg ο βίσονας της Βόρειας Αμερικής (είδος: Bison bison) (http://upload.wikimedia.org/wikipedia/c ommons/thumb/8/8d/American_bison_ k5680-1.jpg/800px- American_bison_k5680-1.jpg ).http://upload.wikimedia.org/wikipedia/c ommons/thumb/8/8d/American_bison_ k5680-1.jpg/800px- American_bison_k5680-1.jpg

39 Γένος: Syncerus caffer (Aφρικανικός βούβαλος) από το γένος Syncerus δεν έχουν προκύψει κατοικίδιες μορφές. Ονομάζεται και αφρικανικός βούβαλος αν και δεν έχει σχέση με το νεροβούβαλο. Είναι πολύ επιθετικός στους ανθρώπους. http://commons.wi kimedia.org/wiki/Fi le%3AAfrikanische _B%C3%BCffel_( Syncerus_caffer)_ 1.jpg http://commons.wi kimedia.org/wiki/Fi le%3AAfrikanische _B%C3%BCffel_( Syncerus_caffer)_ 1.jpg

40 Ταξινόμηση προβάτου Τάξη: Artiodactyla, Υποτάξη : Ruminantia, Οικογένεια: Bovidae, Υποοικογένεια : Caprinae Γένος: Ovis ammon Είδος : Ovis ammon forma aries Βελτιωμένη φυλή Άρτας. Πηγή: Προσωπικό αρχείο.

41 Αρχικά κέντρα εξάπλωσης του άγριου προβάτου 1/2 Eξάπλωση των άγριων προβάτων από τα κέντρα κατοικιδιοποίησης σε διάφορες περιοχές της γης. Από Ρογδάκης Εμμ. (2002).

42 Αρχικά κέντρα εξάπλωσης του άγριου προβάτου 2/2 Η ομάδα urial αποτελεί τον κύριο πρόγονο του κατοικίδιου προβάτου, η ομάδα mouflon θεωρείται ότι έχει συμβάλλει στην εξέλιξη των ευρωπαϊκών φυλών. Στην εξέλιξη των ασιατικών φυλών έχει συμβάλλει η ομάδα argal. Τα παραπάνω είναι υπό διερεύνηση και διαρκώς καινούργια δεδομένα προστίθενται από τις DNA αναλύσεις.

43 πληθυσμοί άγριων προβάτων και περιοχές εξάπλωσης άγρια πρόβατα: 1.Ovis ammon (argali) / Ορεινές περιοχές Κεντρικής Ασίας. 2.Ovis vignei (uriali) / Δυτικά των περιοχών του argali. 3.Ovis orientalίs (ασιατικό mouflon) / Δυτικά των περιοχών του urial. 4.Ovis musimon (ευρωπαϊκό mouflon) / Κορσική, Σαρδηνία κλπ. 5.Ovis canadensis (μεγακέρατο) / Βόρεια Αμερική. 6.Ovis nivicola (πρόβατο του χιονιού) / Σιβηρία. 7.Ovis dali (λεπτοκέρατο) / Αλάσκα.

44 Ευρωπαϊκό mouflon (Οvis musimon) 1/4 Ευρωπαϊκό mouflon, άγριο πρόβατο. Πιθανόν να αποτελεί εξαγριωμένη μορφή κατοικίδιου προβάτου. (http://www.wildsheep.or g/sheep/images_interna tional/mouflon_287wide. jpg).

45 Ευρωπαϊκό mouflon (Ovis musimon) 2/4 Καταγωγή & Διάδοση: Είδος ιθαγενές στα νησιά Κορσική και Σαρδηνία. Ζεί σε απότομες ορεινές περιοχές κοντά στην ζώνη των δασών. Έχει με επιτυχία εισαχθεί σχεδόν σε όλη την Ευρώπη και ακόμη σε ΗΠΑ, Χαβάη και Ν. Ζηλανδία. Στην Ελλάδα έχει εισαχθεί πειραματικά στα νησάκια Αταλαντονήσι Φθιώτιδας, Σπετσοπούλα και Σαπιένζα Μεσσηνίας καθώς και στις περιοχές Κόζιακα Τρικάλων και σε εκτροφείο θηραμάτων (Φθιώτιδα).

46 Ευρωπαϊκό mouflon (Ovis musimon) 3/4 Περιγραφή: Μοιάζει με το κατοικιδιοποιημένο πρόβατο, έχει όμως πιο κοντό τρίχωμα και είναι πιο λεπτοκαμωμένο. Στην άνω ραχιαία περιοχή ο χρωματισμός είναι καστανοκόκκινος το καλοκαίρι και καστανόφαιος το χειμώνα. Τα άκρα κάτω από τα γόνατα και η κοιλιά έχουν χρώμα λευκό. Το αρσενικό έχει μεγάλη λευκή κηλίδα στη ράχη και τα πλευρά. Οι γλουτοί είναι λευκοί και η ουρά σχετικά κοντή με μαύρη λωρίδα στη μέση. Στην κάτω τραχηλική επιφάνεια έχει μακριές σκουρόχρωμες τρίχες. Το θηλυκό είναι πιο ομοιόμορφο στο χρώμα. Τα κέρατα στο αρσενικό είναι μεγάλα και γυριστά και στα μεγάλης ηλικίας αρσενικά σχηματίζουν σχεδόν πλήρη κύκλο. Στο θηλυκό τα κέρατα είναι μικρά και ελαφρώς κυρτά (πληθυσμός Κορσικής) ή ελλείπουν (πληθυσμοί Σαρδηνίας και υπόλοιπης Ευρώπης).

47 Ευρωπαϊκό mouflon (Ovis musimon) 4/4 Ευρωπαϊκό mouflon, άγριο πρόβατο. Πιθανόν να αποτελεί εξαγριωμένη μορφή κατοικίδιου προβάτου. (http://www.forst.hu/files/ img/muflon.jpg).

48 Ovis canadensis (bighorn sheep) (Βραχώδη όρη) Μεγακέρατο, άγριο πρόβατο της Βόρειας Αμερικής, το οποίο δεν κατοικιδιοποιήθηκε ποτέ (http://cherylyoung.files.wordpress.com/2010/08/1.jpg).

49 Ovis nivicola http://www.ultimateungulate.com/Ima ges/Ovis_nivicola/O_nivicola2.jpg http://www.ultimateungulate.com/Im ages/Ovis_nivicola/O_nivicola3.jpg Πρόβατο του χιονιού (άγριο πρόβατο της Σιβηρίας) το οποίο δεν κατοικιδιοποιήθηκε ποτέ.

50 Ovis dali 1/2 http://www.esacademic.com/pict ures/eswiki/50/230px- Dallschaf.jpg http://tolweb.org/tree/ToLimages/ 76737434_d000004132_o.300a. jpg Λεπτοκέρατο, άγριο πρόβατο της Αλάσκας. Και για αυτή την ομάδα είναι αποδεκτό ότι δεν κατοικιδιοποιήθηκε ως τώρα.

51 Ovis dali 2/2 Λεπτοκέρατο, άγριο πρόβατο της Αλάσκας, (http://t1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSLssvvg1ET4xjp8GaboMf LddIuATGtTD0970JZgSISI0Vcox09 ).

52 Ταξινόμηση αιγών Τάξη: Artiodactyla Υποτάξη : Ruminantia Οικογένεια: Bovidae Υποοικογένεια : Caprinae Γένος: Capra Είδος: Capra aegagrus forma hircus Υποείδη άγριων αιγών: 1.Capra aegagrus 2.Capra ibex 3.Capra falconeri Η κατοικίδια αίγα έχει εξελιχθεί από την ομάδα Capra aegagrus. Η συμβολή της Capra falconeri αμφισβητείται. Αίγες φυλής Σκοπέλου. (Πηγή: Κτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Γιδοτρόφων Γιδιών Φυλής Σκοπέλου).

53 Ταξινόμηση χοίρου Τάξη: Artiodactyla Οικογένεια: Suidae Γένος: Sus Είδος: Sus scrofa forma domestica Στη δημιουργία του κατοικίδιου χοίρου έχουν συμβάλλει τα υποείδη: 1.Ευρωπαϊκός αγριόχοιρος (Sus scrofa) 2.Ασιατικός αγριόχοιρος (Sus scrofa vittatos) Νεαρό χοιρίδιο από βελτιωμένο κατοικίδιο χοίρο. (http://images.indialiste d.com/nlarge/pig_farm _1970441.jpg).

54 Άγριοι πρόγονοι άλλων κατοικίδιων ειδών 1/3 ΕίδοςΆγριος πρόγονοςΤάξη ΆλογοEquus przewalskii Poliakow, 1881Perissodactyla ΓάιδαροςEquus africanus Fintzinger, 1857Perissodactyla Καμήλα- Βακτριανή Camelus bactrianus Linneaus, 1758Artiodaktyla (Tylopoda) Καμήλα- Δρομάδα Camelus dromedarius Linneaus, 1758Artiodaktyla (Tylopoda) ΤάρανδοςRangifer tarandus,Linneaus, 1758Artiodaktyla ΛάμαLama guanaco Mueller, 1776Artiodaktyla (Tylopoda) ΚουνέλιOryctolagus cuniculus Linneaus, 1758Lagomorpha Παρουσιάζονται οι κατοικίδιες και οι άγριες μορφές των κυριότερων κατοικίδιων ζώων καθώς και η τάξη στην οποίαν ανήκουν.

55 Άγριοι πρόγονοι άλλων κατοικίδιων ειδών 2/3 ΕίδοςΆγριος πρόγονοςΤάξη ΛάμαLama guanaco Mueller, 1776Artiodaktyla (Tylopoda) ΚουνέλιOryctolagus cuniculus Linneaus, 1758 Lagomorpha Ινδικό χοιρίδιοCavia aperea Erxleben,1777Rodentia ΤσιντσιλλάChinchilla chinchilla Lictenstein, 1830 Rodentia ΜυοκάστοραςMyocastor corpus Molina, 1782Rodentia ΟρτύκιCoturnix coturnix Linneaus, 1758 Galliformes ΧήναAnser anser Linneaus, 1758Anseriformes ΠάπιαAnas platyrhynchos Linneaus, 1758 Anseriformes Συνέχεια του προηγούμενου πίνακα.

56 Άγριοι πρόγονοι άλλων κατοικίδιων ειδών 3/3 ΣκύλοςCanis lupus Linneaus, 1758Carnivora ΓάταFelis silvestris Schreher, 1777Carnivora ΙκτίςMustela vison Schreher, 1777Carnivora ΜέλισσαApis melifera Liineaus, 1758Hymenoptera ΜεταξοσκώληκαςBοmbyx mandarina Moorem, 1882 Lepidoptera ΣολωμόςSalmo gairdneri Richardson, 1836 Salmoniformes ΚυπρίνοςCyprinus carpio Linneaus, 1758Cyprinoformes ΤιλάπιαTilapia mossambica Pepers, 1852 Perciformes Συνέχεια του προηγούμενου πίνακα.

57 Βιβλιογραφία 1 Darwin (1875): “The variation of Plants and Animals under Domestication”, 2 nd edn, John Murray, London Hale E. B. (1962): “Domestication and the evolution of behaviour” in : Hafez E.S.E. (ed.) The Behaviour of Domestic Animals, 2 nd edn. Baillière, Tindall & Cassell, London, pp.22-42 Price E. O. (1984): “Behavioural aspects of animal domestication”. The Quarterly Review of Biology 59, pp.1-32 Ρογδάκης Εμμ. (2002): «Εγχώριες φυλές προβάτων», εκδόσεις Αγροτύπος Ρογδάκης Εμμ. (2006): κεφάλαιο 3 από «Γενική Ζωοτεχνία», εκδόσεις Αθ. Σταμούλης Stricklin R.W. (2001): “The Evolution and Domestication of Social Behaviour”, pp: 83-110, in “Social Behaviour in Farm Animals” (eds L.J. Keeling and H. W. Gonyou) © CAB International 2001.

58 Βιβλιογραφία 2 Ρογδάκης Εμμ. (2006): κεφάλαιο 3 από «Γενική Ζωοτεχνία», εκδόσεις Αθ. Σταμούλης Friend J.& D. Bishop (1978): «Cattle of the world in colour», Blandford press Ltd. The Yak, Second edition, revised and enlarged by G. Wiener, H. Jianlin & L.Ruijun, the Rap Publication 2003/06, FAO. Leslie D. M. JR. & G.B. Schaller (1990): “Bos grunniens and Bos mutus (Artiodactyla: Bovidae)”. Mammalian species, 836, 1-17. Burt D. W. (2009): “The cattle genome reveals its secrets”. The Journal of Biology, 8:36.

59 Βιβλιογραφία 3 Ρογδάκης Εμμ. (2002): «Εγχώριες φυλές προβάτων», εκδόσεις Αγροτύπος Ρογδάκης Εμμ. (2006): κεφάλαιο 3 από «Γενική Ζωοτεχνία», εκδόσεις Αθ. Σταμούλης Kαραντούνιας Α. (1968): Ειδική Ζωοτεχνία, Προβατοτροφία & Αιγοτροφία Mason, I. L. (1967): Sheep breeds of the Mediterranean. FAO, CAB. Εικόνες από ©Brent Huffman, www.ultimateungulate.com

60 Λέξεις- έννοιες κλειδιά 1 Κατοικιδιοποίηση, καταγωγή αγροτικών ζώων, θηρευτής – συλλέκτης, παλαιολιθική εποχή, νεολιθική εποχή, άγριες μορφές αγροτικών ζώων, πολυφυλετική - μονοφυλετική προέλευση, ταξινόμηση, γένος, υπογένος, είδος, υποείδος Domestication, origin of domestic animals, monophyletic theory, Stone Age, Neolithic, wild ancestors, wild species, domestic species, taxonomy, classification, polyphyletic – monophyletic origin

61 Λέξεις – έννοιες κλειδιά 2 ταξινόμηση, γένος, υπογένος, είδος, υποείδος, άγριοι πρόγονοι, αρτιοδάκτυλα, βοοειδή, αρχέγονος βους, βίσωνας, βούβαλος, ταύρος, αγελάδα, αφρικανικός βούβαλος taxonomy, classification, genus, subgenus, species, subspecies, wild ancestors, wild species, Artiodactyla, Bovinae, Bos primigenius, Bison, Bibos javanicus, Gaur, Gayal, Banteng, Bubalus bubalis, Syncerus, Bos taurus, Bos indicus, Zebu

62 Λέξεις – έννοιες κλειδιά 3 Αρτιοδάκτυλα, περισσοδάκτυλα, ταξινόμηση, πρόβατο, αίγα, χοίρος, άλογο, καμήλα, λάμα taxonomic classification, sheep, goat, pig, wild boar, wild forms, distribution of wild goat populations, Ovis aries, Mοuflon, Capra aegagrus, Sus scrofa, Camelus bactrianus, Lama guanaco