ΑΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων ΑΠΛΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Mέρος Α! Καθηγητής: Γεώργιος Κουρτέσας

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων ΑΠΛΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Mέρος Α! Καθηγητής: Γεώργιος Κουρτέσας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΑΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων ΑΠΛΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Mέρος Α! Καθηγητής: Γεώργιος Κουρτέσας E-mail: arkour@tour.teithe.gr

2 ΟΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΒΑΣΙΖΟΝΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΣΤΑ ΣΥΓΓΡΑΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΙΑΝΕΜΟΝΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ‘ΕΥΔΟΞΟΣ’ ΣΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΟΣ.

3 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Όρισμος Οικονομίας: Είναι η επιστήμη η οποία εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιώνται οι παραγωγικοί συντελεστές, (γη-κεφάλαιο- εργασία και εσχάτως η επιχειρηματικότητα) για την παραγωγή υλικών και άυλων (υπηρεσιών) αγαθών και τον τρόπο που αυτά μπορούν να διατεθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μεταξύ των ατόμων και των κοινωνικών ομάδων. Υφίσταται ως επιστήμη γιατί οι παραγωγικοί συντελεστές (οι πόροι, δηλ.) είναι περιορισμένοι ενώ οι ανθρώπινες ανάγκες είναι απεριόριστες.

4 Κατηγορίες των Οικονομικών Θετικά οικονομικά: προσπαθούν να ορίσουν « το τί είναι» Δεοντολογικά Οικονομικά, προσπαθούν να ορίσουν « το τί θα έπρεπε να είναι», παράδειγμα: οι μειώσεις των συντάξεων. Μικροοικονομία: Είναι ο κλάδος των Οικονομικών που ασχολείται με την συμπεριφορά και τις επιλογές των ανθρώπων, σε σχέση με σχετικά μικρές μονάδες όπως είναι ο καταναλωτής, ο εργαζόμενος, ο επενδυτής, το νοικοκυριό,μία επιχείρηση, κτλ.

5 Κατηγορίες των Οικονομικών (Συνέχεια) Μακροοικονομία: Είναι ο κλάδος των Οικονιμικών που εξετάζει την συμπεριφορά, τα προβλήματα και τις επιλογές των ανθρώπων σε σχέση με τις συνολικές αγορές των επιμερούς μεγάλων τομέων της Οικονομίας ( π.χ. της γεωργίας, του τουρισμού, του Δημοσίου Τομέα κ.ο.κ.) Μεταφορικά θα λέγαμε ότι η Μικροοινομία ασχολείται με το «δέντρο», ή δε Μακροοινομία με το « δάσος».

6 Διαχρονική εξέλιξη: Η οικονομία στην ουσιαστική της μορφή ήταν όχι μόνο στην αρχαιότητα γνωστή αλλά ακόμη και στην ελληνική μυθολογία εμφανίζονται θεότητες οι οποίες επηρεάζουν οικονομικές λειτουργίες ( Ερμής ο Θεός του εμπορίου, προστάτης των κλεφτών και των τυχερών παιχνιδιών και ο Πλούτος που εκφράζει την αφθονία των αγαθών. Αναπτύχθηκε ιδιαίτερα από τις τότε πόλεις- κράτη (Αθήνα- Σπάρτη, κ.ο.κ.) και τεκμηριώνεται από ενέργειες όπως η κοπή νομίσματος (ανταλλακτικών μέσων, χάλκινων, ασημένιων, χρυσών, νομισματοκοπείο Δήλου) επικοισμών (αποικίες Κάτω Ιταλίας κ.ο.κ. για αύξηση του παραγωγικού συντελεστή γη) κ.ο.κ.

7 Η οικονομική έρευνα και οι επιπτώσεις των οικονομικών αλλαγών αποτέλεσε αντικείμενο της φιλοσοφίας της εποχής εκείνης. Όπως και τότε έτσι και σήμερα η οικονομική παρουσιάζει τρείς όψεις και ισάριθμες λειτουργίες: α) Να αντιληφθεί την λειτουργία της οικονομίας β) Να διατυπώσει βελτιωτικές προτάσεις για την πλέον εύρυθμη λειτουργία της γ) Να τεκμηριώσει το κριτήριο που λαμβάνει κάθε φορά ως μέσο βελτίωσης. Και επειδή το κριτήριο εμπεριέχει ηθικές και πολιτικές εκτιμήσεις (πως μπορεί να είναι και διαμετρικά αντίθετες) η Οικονομική δεν μπορεί να αποτελέσει μία απόλυτη καθαρή επιστήμη χωρίς την πρόσμιξη των ανθρωπίνων αντιλήψεων και σχέσεων.

8 Βασικές Αρχές της Οικονομίας Οι βασικές κεντρικές ιδέες πάνω στις οποίες εδράζεται και κατ’ επέκτασην αποτελούν τις Αρχές της Οικονομικής Επιστήμης είναι: α) Πώς οι άνθρωποι παίρνουν τις αποφάσεις τους  Οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να επιλέγουν μεταξύ πραγμάτων που συνδέονται αντίστροφα  Το κόστος ενός πράγματος είναι αυτό από το οποίο παραιτείται κανείς για να το αποκτήσει  Οι λογικοί άνθρωποι σκέφτονται οριακά ( προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν το όφελος τους ).  Οι άνθρωποι ανταποκρίνονται (αντιδρούν) σε κίνητρα.  Το εμπόριο (ανταλλαγή με οποιοδήποτε τρόπο) αγαθών μπορεί να βελτιώσει τη θέση όλων.

9 Πώς οι άνθρωποι παίρνουν τις αποφάσεις τους (Συνέχεια...)  Οι αγορές αποτελούν ένα καλό τρόπο για την οργάνωση της οικονομικής δραστηριότητας.  Ο κρατικός παρεμβατισμός μπορεί να βελτιώσει τη λειτουργία των αγορών  Το βιοτικό επίπεδο μίας χώρας εξαρτάται από την παραγωγική της ικανότητα κια τον τρόπο διάθεσης των προϊόντων και αγαθών στην αγορά.  Οι πόροι (πρώτες ύλες, συντελεστές παραγωγής) σπανίζουν.  Η πληροφόρηση αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα στην λήψη οικονομικών (παραγωγικών, διάθεσης παραγωγής, εξεύρεσης πόρων, κινήτρων) αποφάσεων.  Ο ρόλος του κράτους είναι ουσιαστικός παράγοντας για την εύρυθμη λειτουργία της (εθνικής) οικονομίας.

10 Κεφάλαιο 2 ο Οικονομικές ανάγκες – Οικονομικά αγαθά. Ανάγκη είναι το συναίσθημα κάποιας έλλειψης που συνοδεύεται από την επιθυμία να ικανοποιηθεί. Κατηγορίες αναγκών: 1)Υπαρξιακές ανάγκες (ανάγκες επιβίωσης) 2) Πολιτισμικές (μορφωτικές – ψυχαγωγικές) 3)Ατομικές (υποκειμενικές) 4)Κοινωνικές ή συλλογικές.

11 Οι ανάγκες μπορεί να είναι: 1)Διαρκείς 2)Περιοδικές 3)Υλικές 4)Πνευματικές Ιδιότητες των αναγκών 1)Πολλαπλασιασμός των αναγκών (λόγω ανόδου βιοτικού επιπέδου, εξέλιξης της τεχνολογίας κ.ο.κ.) 2)Κορεσμός: Η ένταση κάποιας ανάγκης βαίνει μειωμένη με την επανάληψη της ικανοποίησης της. 3)Εξέλιξης λόγω βελτίωσης της παραγωγής νέων προϊόντων και υπηρέσιων.

12 Οικονομικά Αγαθά Αγαθό θεωρείται οτιδήποτε υλικό ή άυλο προϊόν (υπηρεσία) ικανοποιεί μία ή περισσότερες ανθρώπινες ανάγκες ως εκ τούτου εμπεριέχουν την ιδιότητα της χρησιμότητας, η οποία αποτελεί υποκειμενικό παράγοντα (π.χ. καπνός, αντίκες, κ.ο.κ.).

13 ΑΓΑΘΑ OIKONOMIKA ΕΛΕΥΘΕΡΑ (ΦΥΣΙΚΑ) (αέρας, νερό, θάλασσα, φύση) ΔΗΜΟΣΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΔΙΑΡΚΗ ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ( ΙΧ, Η/Υ, κλπ ) (καύσιμα, υπηρεσίες) Διακρίσεις Αγαθών

14 Νόμος της Φθίνουσας Οριακής Χρησιμότητας Η χρησιμότητα ενός αγαθού ή υπηρεσίας βαίνει μειούμενη σε σχέση με την αύξηση της κατανάλωσης του συγκεκριμένου αγαθού ή υπηρεσίας. Η τελευταία μονάδα του αγαθού που καταναλώνεται καλείται οριακή μονάδα και η χρησιμότητα αυτής οριακή χρησιμότητα. Το δε επιπλέον κόστος για την κτήση της ονομάζεται οριακό κόστος.

15 Μέτρηση συνολικής και οριακής χρησιμότητας αγαθού Χ Ποσότητα ΑγαθούΣυνολική Χρησιμοτητα (μονάδες χρησιμότητας) Οριακή Χρησιμότητα (μονάδες χρησιμότητας) 0Μονάδες0- 1»16 2»2711 3»347 4»384 5»402 6»411 7» 0 8»40

16 Ο νόμος της φθίνουσας οριακής χρησιμότητας 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Οριακή Χρησιμότητα (μονάδες αγαθού) Ποσότητα (μονάδες αγαθού)

17 Καμπύλη Συνολικής Χρησιμότητας (Total Utility) 40 38 36 34 32 30 28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7

18 Κεφάλαιο 3 ο Οικονομικό Σύστημα: Είναι ένα πλαίσιο αρχών και κανόνων μέσα στα πλαίσια των οποίων λειτουργεί η οικονομία μίας χώρας. Ανάλογα με το πλαίσιο αυτό κάθε κοινωνία προσπαθεί να δώσει λύση στο βασικό οικονομικό πρόβλημα. Το πλαίσιο αρχών και οι κανόνες που καθορίζουν τον τρόπο της κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης της κοινωνίας προσδιορίζει και τους τρείς βασικούς τύπους οικονομικών συστημάτων.

19 Τύποι οικονομικών συστημάτων 1) Ελεύθερη Οικονομία ή Καπιταλιστικό Σύστημα: Έχει αποκεντρωτικό χαρακτήρα και στηρίζεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Τις αποφάσεις τις παίρνουν αποκλειστικά και μόνο τα άτομα και οι επιχειρήσεις. Κύριος εκφραστής με σημαντική συμβολή στο εν λόγω σύστημα είχε ο Adam Smith (1723-1790, Ο Πλούτος των Εθνών). 2) Μεικτό Οικονομικό Σύστημα: Το κράτος παρεμβαίνει (ρυθμιστικά ή βελτιωτικά) στην λειτουργία της οικονομίας. Η συνεπίδραση (συνεργασία) Κράτους και Ιδιωτών θεωρείται η βασική αρχή του συγκεκριμένου συστήματος του οποίου κύριος εκφραστής είναι ο J.M. Keynes (1883-1946, Γενική Θεωρία της Απασχόλησης του Τόκου και του Χρήματος). Είναι το σύστημα το οποίο εφαρμόζουν με διαφοροποιήσεις σχεδόν όλες οι οικονομίες της υφηλίου.

20 Τύποι οικονομικών συστημάτων (Συνέχεια...) 3) Κεντρικά Ελεγχόμενο Οικονομικό Σύστημα: Συγκεντρωτικό Οικονομικό Σύστημα το οποίο εκπονείται και στηρίζεται στην κρατική οντότητα. Όλες (σχεδόν) οι οικονομικές αποφάσεις λαμβάνονται και παρακολουθούνται (ελέγχονται) αποκλειστικά από το Κράτος μέσω μιας κεντρικής Υπηρεσίας Προγραμματισμού (Πρώην Σοβιετική Ένωση, Κούβα, Κίνα, Β. Κορέα). Κύριος εκφραστής του συστήματος - αν όχι πατέρας- ο Karl Marx (1818-1883, το Κεφάλαιο).

21 Το Οικονομικό Κύκλωμα Αγορές Αγαθών και Υπηρεσιών Αγορές Παραγωγικών Συντελεστων ΕπιχειρήσειςΝοικοκυριά ΔαπάνεςΈσοδα ΠληρωμέςΕισόδημα Παραγωγικοί Συντελεστές Αγαθά και Υπηρεσίες

22 Η εξωτερική ροή (ροή αγαθών και υπηρεσιών) ονομάζεται πραγματική κυκλική ροή. Η εσωτερική ροή (αμοιβές συντελεστών παραγωγής, καταναλωτικές δαπάνες) ονομάζεται χρηματική κυκλική ροή.

23 Βασικά προβλήματα οικονομικού συστήματος 1. Προβλήματα επιλογής των αγαθών που θα παραχθούν. 2. Προβλήματα επιλογής των μεθόδων παραγωγής. 3. Προβλήματα διανομής των παραχθέντων αγαθών. 4. Προβλήματα αποδοτικής χρησιμοποίησης των συντελεστών της παραγωγής. 5. Προβλήματα επιπέδου απασχόλησης των συντελεστών της παραγωγής. 6. Προβλήματα ανάπτυξης των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας.

24 Κεφάλαιο 4ο Ζήτηση και προσφορά Ζήτηση για ένα προϊόν είναι η σχέση που δείχνει την ποσότητα που οι καταναλωτές επιθυμούν και έχουν την δυνατότητα να αγοράσουν σε κάθε τιμή του. Δεν αφορά την επιθυμία κτήσης των αγαθών αλλά την δυνατότητα και προθυμία να πληρώσει γι’ αυτό (αποτελεσματική ζήτηση ή effective demand).

25 Καμπύλη Ζήτησης Τιμή 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 Ποσότητα D D

26 Η καμπύλη ζήτησης είναι αρνητική από αριστερά προς τα δεξιά γιατί η τιμή και η ποσότητα του αγαθού είναι δυνάμεις αντίρροπες (αντιστρόφως ανάλογες), δηλ. όταν αυξάνεται η μία μειώνεται η άλλη. Ατομική καμπύλη ζήτησης Είναι η καμπύλη με όλους τους δυνατούς συνδυασμούς ποσοτήτων / τιμών ενός και μόνο αγαθού σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

27 ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ Α ΤΙΜΗΠΟΣΟΤΗΤΑ 10 ν.μ.7 κιλά 15 ν.μ.4 κιλά 20 ν.μ.3 κιλά 25 ν.μ.2 κιλά 30 ν. μ.1,5 κιλά ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ Β ΤΙΜΗΠΟΣΟΤΗΤΑ 10 ν.μ.5,8 κιλά 15 ν.μ.4 κιλά 20 ν.μ.2,5 κιλά 25 ν.μ.1,8 κιλά 30 ν. μ.1 κιλό ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ ΓΤΙΜΗΠΟΣΟΤΗΤΑ 10 ν.μ.6 κιλά 15 ν.μ.4 κιλά 20 ν.μ.2,5 κιλά 25 ν.μ.2 κιλά 30 ν. μ.1,7 κιλά

28 Συνολική καμπύλη ζήτησης Καταδεικνύει αθροιστικά την ζήτηση των αγοραστών για ένα συγκεκριμένο αγαθό ή υπηρεσία και καλείται καμπύλη ζήτησης του αγαθού ή της υπηρεσίας στην αγορά. Τυχόν αλλαγή της ζητούμενης ποσότητας επιφέρει κίνηση επάνω στην υπάρχουσα καμπύλη ζήτησης ( η οποία εξαρτάται από το ύψος της τιμής) χωρίς μετατόπιση της (της καμπύλης) είτε προς τα επάνω δεξιά, είτε προς τα κάτω αριστερά. Άρα κάθε αυξομείωση της τιμής συνεπάγεται αλλαγή της ζητούμενης ποσότητας πάντα επάνω στην καμπύλη ζήτησης.

29 Προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης: α) Το μέγεθος του εισοδήματος β) Η κατανομή του εισοδήματος γ) Το μέγεθος του πληθυσμού δ) Οι προτιμήσεις των καταναλωτών ε) Η τιμή των αγαθών που σχετίζονται με το ζητούμενο αγαθό στ) Η ποικιλία των αγαθών ζ) Οι προσδοκίες των καταναλωτών σχετικά με τις μελλοντικές μεταβολές τιμών και εισοδημάτων.

30 Κανονικό αγαθό: ή ανώτερο αγαθό ονομάζουμε εκείνο για το οποίο η ζήτηση αυξάνεται (ή μειώνεται) καθώς αυξάνεται (ή μειώνεται) το εισόδημα (π.χ. οχήματα νέας τεχνολογίας). Κατώτερο αγαθό: ονομάζουμε εκείνο του οποίου η ζήτηση μειώνεται όταν αυξάνεται το εισόδημα ή αυξάνεται όταν μειώνεται το εισόδημα (οχήματα παλιάς τεχνολογίας).

31 Ουδέτερο αγαθό: ονομάζουμε εκείνο του οποίου η ζήτηση παραμένει σταθερή παρότι το εισόδημα μπορεί είτε να αυξηθεί είτε να μειωθεί (π.χ. το αλάτι ή το πόσιμο νερό).

32 ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΑΓΑΘΑΚΑΤΩΤΕΡΑ ΑΓΑΘΑΟΥΔΕΤΕΡΑ ΑΓΑΘΑ Εισόδημα Ζήτηση Σταθερή

33 Υποκατάστατα αγαθά: Ονομάζουμε εκείνα τα αγαθά που μπορούν να αντικαταστήσουν την χρησιμότητα ενός κανονικού αγαθού, ικανοποιώντας τις ανάγκες αυτές συνολικώς ή μερικώς (π.χ. Ελαιόλαδο και σπορέλαιο). Στα υποκατάστατα αγαθά η αύξηση της τιμής του κανονικού αγαθού οδηγεί στην αύξηση της ζήτησης του υποκατάστατου (μεταβολή προς την ίδια κατεύθυνση). Συμπληρωματικά αγαθά: Θεωρούνται δύο (ή και περισσότερα αγαθά) τα οποία χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα (αυτοκίνητο και καύσιμο, τσιγάρο και σπίρτα ή αναπτήρας, όπου σπίρτα και αναπτήρας είναι υποκατάστατα). Στα συμπληρωματικά αγαθά η αύξηση της τιμής του ενός οδηγεί στην μείωση της ζήτησης του άλλου.

34 Μετατοπίσεις ολόκληρης της καμπύλης ζήτησης. Η καμπύλη ζήτησης μπορεί να μετατοπισθεί ολόκληρη είτε προς τα δεξιά είτε προς τα αριστερά όταν ένας από τους προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης αλλάξει (π.χ. Αύξηση του εισοδήματος ή μείωση του). Αυτό σημαίνει ότι σε μία αύξηση του εισοδήματος η καμπύλη μετατοπίζεται προς τα δεξιά όπερ σημαίνει ότι στις τιμές που ίσχυαν θα ζητώνται μεγαλύτερες ποσότητες του αγαθού ή λιγότερες σε μία μείωση του εισοδήματος.

35 Μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης λόγω μεταβολής του εισοδήματος. ΤΙΜΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ P Q 2 Q Q 1 Q D’’ D D D’ 0 P

36 Προσοχή: Θεωρούμε ως δεδομένο ότι οι άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες παραμένουν αμετάβλητοι (όρος ceteris paribus).

37 Ασκήσεις για κατ’οίκον εμπέδωση της ύλης. Βαθμός δυσκολίας 1. 1) Όταν η τιμή ενός αγαθού μειώνεται κατά 20% η ζητούμενη ποσότητα αυξάνεται από 20 σε 25 κιλά. Να υπολογίσετε και να χαρακτηρίσετε την ελαστικότητα ζήτησης. 2) Όταν η τιμή ενός αγαθού είναι 56 € η ζητούμενη ποσότητα του είναι 700 τεμάχια. Εάν η ζητούμενη ποσότητα αυξηθεί σε 750 τεμάχια και με δεδομένο ότι η ελαστικότητα ζήτησης είναι ίση με -2,5 (ή 2,5 απόλυτη τιμή) να υπολογίσετε την νέα τιμή του.

38 3) Έστω ότι ένας παραγωγός θέλει να αυξήσει την τιμή ενός προϊόντος του κατά 10%. Η τρέχουσα τιμή του αγαθού είναι 20 € και η ελαστικότητα ζήτησης του είναι -2 (2 απόλυτη τιμή). Πόσο πρέπει να μειώσει την τιμή πώλησης του συγκεκριμένου αγαθού; Ποια θα είναι η νέα τιμή του προϊόντος;

39 4) Δίδονται σε μία υποθετική καμπύλη ζήτησης τα ακόλουθα δεδομένα: Στο σημείο Α (κάθετος άξονας) τιμή 500 € και στον οριζόντιο άξονα στο σημείο Π 1 ποσότητα αγαθού 300 μονάδες. Στο σημείο Β των παραπάνω αξόνων τιμή 600 € και Π 2 200 μονάδες. Να σχεδιαστεί το διάγραμμα και να υπολογισθεί και να χαρακτηρισθεί η ελαστικότητα ζήτησης στο τόξο Α-Β.

40 Ελαστικότητα Ζήτησης Ως γνωστόν η ποσότητα και η τιμή των αγαθών και υπηρεσίων συνδέονται μεταξύ τους αντιστρόφως ανάλογα. Η ελαστικότητα της ζήτησης μετρά την ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας για μια δεδομένη ποσοστιαία μεταβολή της τιμής. Η τιμή του συντελεστού της ελαστικότητας είναι πάντοτε αρνητική (λόγω αντίστροφης σχέσης) αλλά στην οικονομική επιστήμη παίρνουμε πάντοτε την απόλυτη (δηλ. θετική) τιμή.

41 Μαθηματικός ορισμός της ελαστικότητας ζήτησης Εάν χρησιμοποιήσουμε αντί περιγραφής των μεγεθών ποσότητα και τιμή, τα σύμβολα: ΔD= μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας D= αρχική ποσότητα ΔP= μεταβολή της τιμής P= αρχική τιμή τότε έχουμε: e d = eded ΔD D ΔΡ Ρ =

42 Δηλαδή: eded = %μεταβολή ποσότητας %μεταβολή τιμής

43 Παράδειγμα Α Ας υποθέσουμε ότι αποφασίζεται η αύξηση της τιμής του αγαθού Χ από 25 ν.μ. σε 35 ν.μ. Ως συνέπεια, η ζητούμενη ποσότητα από 500 μ. το μήνα πέφτει σε 400 μ. Ποιά είναι η ελαστικότητα ζητήσεως ως προς την τιμή;(η ελαστικότητα τιμής). Από τα δεδομένα έχουμε: ΔD= -100 D= 500 ΔΡ= 10 Ρ= 25

44 =-0.20 ή 20%ΔD= 500 -100 e d = ΔDΔD P = 10 25 =0.40 ή 40% Αντικαθιστώντας τον τύπο της ελαστικότητας έχουμε:

45 Αυτό σημαίνει ότι αν η τιμή υψωθεί κατά 10%, η ζητούμενη ποσότητα θα μειωθεί κατά 5%, ενώ αν η τιμή μειωθεί κατά 10%, η ζητούμενη ποσότητα θα αυξηθεί κατά 5%. Η ζήτηση για το αγαθό Χ χαρακτηρίζεται ως ανελαστική. Η ποσοσταία μεταβολή της τιμής είναι μεγαλύτερη της ποσοστιαίας μεταβολής της ζητήσεως. Με άλλα λόγια, το καταναλώτικο κοινό αντιδρά αλλά όχι έντονα σε δεδομένες μεταβολές της τιμής.

46 P P 2 =35 P 1 =25 ΤΙΜΗ ΑΓΑΘΟΥ Χ 0 D D α β 400 D 2 500 D 1 ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΓΑΘΟΥ Χ Q Ελαστικότητα της Ζήτησης

47 Ελαστικότητα τόξου Εάν η ελαστικότητα της ζήτησης θέλουμε να αναφέρεται σε τμήμα της καμπύλης ζήτησης και όχι μόνο σε ένα σημείο, τότε μιλάμε για ελαστικότητα τόξου. Στην περίπτωση αυτή παίρνουμε τις μέσες τιμές των ποσοτήτων και των τιμών των άκρων του τόξου και έτσι ο τύπος της ελαστικότητας διαμορφώνεται:

48 (D1+D2)/2 P2-P1 (P1+P2)/2 D1-D2 e= = D1-D2 x (P1+P2)/2 P2-P1 x (D1+D2)/2 ed=ed= -100 10 x (25+35)/2 (500+400)/2 ep= 100 10 x 30 450 = 0.66

49 P P 2 =35 P 1 =25 ΤΙΜΗ ΑΓΑΘΟΥ Χ 0 D D α β 400 D 2 500 D 1 ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΓΑΘΟΥ Χ Q Ελαστικότητα της Ζήτησης

50 Ελαστικότητα της Ζήτησης ως προς την Τιμή Συντελεστής Ελαστικότητας Ικανότητα Ανταπόκρισης Ζητουμένης Ποσότητας σε μια Αλλαγη Τιμής Ορολογία E d >1 Η ζητούμενη ποσότητα αλλάζει αναλογικά περισσοτερο απ’όσο αλλάζει η τιμή: %ΔQ d >%ΔΡ Ελαστική E d <1 Η ζητούμενη ποσότητα αλλάζει αναλογικά λιγότερο απ’όσο αλλάζει η τιμή: %ΔQ d <%ΔΡ Ανελαστική Ed=1Ed=1 Η ζητούμενη ποσότητα αλλάζει αναλογικά όταν αλλάζει η τιμή: %ΔQ d =%ΔΡ Μοναδιαία ελαστική Ed=∞Ed=∞ Η ζητούμενη ποσότητα ανταποκρίνεται εξαιρετικά ακόμη και σε πολύ μικρές αλλαγές στην τιμή Πλήρως ελαστική Ed=0Ed=0 Η ζητούμενη ποσότητα δεν αλλάζει όταν αλλάζει η τιμή Πλήρως ανελαστική

51 Ζητούμενη Ποσότητα (α) ΤΙΜΗ ΖΗΤΟΥΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ 10% 20% Q 2 Q 1 P2P1P2P1 E d >1 ΕΛΑΣΤΙΚΗ 0 D

52 Ζητούμενη Ποσότητα (β) ΤΙΜΗ ΖΗΤΟΥΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ 10% 4% D 0 P2P1P2P1 Q 2 Q 1 E d <1 ANΕΛΑΣΤΙΚΗ

53 Ζητούμενη Ποσότητα (γ) ΤΙΜΗ ΖΗΤΟΥΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 P2P1P2P1 Q 2 Q 1 10% E d =1 ΜΟΝΑΔΙΑΙΑ ΕΛΑΣΤΙΚΗ D

54 Ζητούμενη Ποσότητα (δ) ΤΙΜΗ ΖΗΤΟΥΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 P1P1 Q 1 E d = ∞ ΠΛΗΡΩΣ ΕΛΑΣΤΙΚΗ D

55 Ζητούμενη Ποσότητα (ε) ΤΙΜΗ ΖΗΤΟΥΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 P2P1P2P1 Q1Q1 D E d =0 ΠΛΗΡΩΣ ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΗ 10%

56 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή και συνολική δαπάνη Οι συνολικές δαπάνες των καταναλωτών αντιπροσωπεύουν τα έσοδα των μονάδων που τα παράγουν. Αυξομειώσεις στις αγορές προϊόντων από τους καταναλωτές (μείωση ή αύξηση της ζήτησης) επισύρουν διακυμάνσεις στα έσοδα των παραγωγών. Η δάπάνη για την απόκτηση κάποιου αγαθού ισούται με το γινόμενο της ποσότητας επί την τιμή του.

57 Άρα Δαπάνη: (ποσότητα αγαθού) x τιμή αγαθού. Η δαπάνη για όλα τα αγαθά ισούται με το άθροισμα όλων των γινομένων των μεμονωμένων αγαθών που αντιπροσωπεύει στην ουσία τα συνολικά έσοδα της επιχείρησης από την πώληση όλων των προϊόντων (αγαθών) που αγοράσθηκαν από τους καταναλωτές.

58 Είναι προφανές ότι τα έσοδα των επιχειρήσεων και συνεπώς και τα κέρδη αποτελούν ακολουθία (προσδιορίζονται) από την καταναλωτική συμπεριφορά των αγοραστών. Έτσι όταν η ζήτηση είναι ανελαστική (0<e<1) τότε (ποσοστιαία μεταβολή της τιμής επιφέρει ποσοστιαία μεταβολή των πωλήσεων) τότε έχουμε σε περίπτωση αύξησης της τιμής αύξηση των εσόδων και μείωση της τιμής μείωση των εσόδων.

59 ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΙΜΗΣΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕDΕD P ΣΔ |ED|<1 P ΣΔ |ED|>1 P, P ΣΔ σταθερή|ED|=1 Συνολική δαπάνη= P*Q Επειδή η συνολική δαπάνη είναι το γινόμενο δύο μεγεθών που έχουν αντίστροφη σχέση οι μεταβολές της εξαρτώνται από την ελαστικότητα ζήτησης.

60 Τα παραπάνω εξηγούνται ως εξής: Όταν |ED|<1, Όταν |ED|>1, Όταν |ED|=1, Πρέπει να τονίσουμε ότι στο συσχετισμό ΕD και Σ.Δ. είναι καλό να χρησιμοποιείται ο τύπος της τοξοειδούς ελαστικότητας. Αυτό συμβαίνει διότι η ελαστικότητα ζήτησης σημείου ισχύει για μικρές μόνο μεταβολές. ΔQ Q Q ΔQΔQ Q Άρα Σ.Δ. και P έχουν ανάλογη σχέση. Άρα Σ.Δ και Ρ έχουν αντίστροφη σχέση. Άρα η Σ.Δ. Μένει ανεπηρέαστη (σταθερή).

61 Συνεπώς: Στο συσχετισμό Ed και Συνολικής Δαπάνης xρησιμοποιείται για αποφυγή άτοπου χαρακτηρισμού, ο τύπος της τοξοειδούς ελαστικότητας.

62 ΤΙΜΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ P1PP1P Q1 Q A B D D 0 Q P ΖΗΤΗΣΗ ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΗ: ΥΨΩΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ

63 Όταν η ζήτηση είναι ελαστική (ποσοστιαία μείωση της τιμής οδηγεί σε ποσοστιαία μεγαλύτερη αύξηση της ζητούμενης ποσότητας, άρα αύξηση των εσόδων και ποσοστιαία αύξηση της τιμής έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση της ζητούμενης ποσότητας γεγονός που οδηγεί σε μείωση εσόδων.

64 ΤΙΜΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ P1PP1P Q1 Q Γ Δ D D 0 Q P ΖΗΤΗΣΗ ΕΛΑΣΤΙΚΗ: ΥΨΩΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΑΣΤΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ

65 Σε περιπτώσεις μοναδιαίας ελαστικότητας οποιαδήποτε μείωση ή άνοδος των τιμών (επειδή έχουν λόγο την μονάδα) τα έσοδα παραμένουν σταθερά.

66 ΤΙΜΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ P1PP1P Q1 Q D D 0 Q P ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ=1: Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ ΔΕΝ ΜΕΤΑΒΑΛΕΤΑΙ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΙΜΕΣ κ λ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΟΝΑΔΙΑΙΑΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ

67 Εισοδηματική Ελαστικότητα Είναι γεγονός ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας επηρεασμού της ζήτησης είναι το εισόδημα (χαμηλό εισόδημα  περιορισμένη ζήτηση, αύξηση εισοδήματος  αύξηση της ζήτησης). Τα δύο μεγέθη είναι ομόρροπα (κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση) για τα ανώτερα αγαθά και αντίρροπα για τα κατώτερα αγαθά.

68 Παράδειγμα: Αύξηση εισοδήματος  αύξηση της ζήτησης για ελαιόλαδο, μείωση εισοδήματος  αύξηση της ζήτησης για σπορέλαιο. Η εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης μετράει την ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας σε σχέση με την ποσοστιαία μεταβολή του εισοδήματος.

69 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Έστω οτι έχουμε αύξηση εισοδήματος από 10000 ν.μ. σε 12.000 ν.μ. και ότι η εκ της μεταβολής αυτής ζητούμενη ποσότητα δοθέντος αγαθου Χ αυξάνεται απο 10 κιλά σε 14 κιλά το μήνα. Να υπολογιστεί ο συντελεστής εισοδηματικής ελαστικότητας. Από τα δεδομένα έχουμε: ΔD=4 D=10 ΔΥ=2.000 Υ=10.000 Εάν αντικαταστήσουμε στον τύπο της εισοδηματικής ελαστικότητας θα έχουμε: e y = = = =2 D ΔΥ ΔDΔD Υ10000 2000 10 4 0,40 0,20 Αυτό σημαίνει ότι, αν έχουμε αύξηση του εισοδήματος κατα 10%, η ζητούμενη ποσότητα του αγαθού Χ θα αυξηθεί κατά 20%.

70 Τιμές συντελεστή εισοδηματικής ελαστικότητας α) Εισοδηματική ελαστικότητα ίση με το 0 (μηδέν): Η ζητούμενη ποσότητα ενός αγαθού δεν αλλάζει όσο και εάν μεταβληθεί το εισόδημα (π.χ. Πόσιμο νερό, αλάτι, ζάχαρη). β) Εισοδηματική ελαστικότητα μεγαλύτερη του μηδενός και μικρότερη της μονάδας. Ποσοστιαία μεταβολή του εισοδήματος μεγαλύτερη από την ποσοστιαία μεταβολή της ποσότητας του αγαθού (αγαθά καθημερινής χρήσης ή είδη πρώτης ανάγκης π.χ. έντυπος τύπος). γ) Εισοδηματική ελαστικότητα ίση με την μονάδα ισόποσες ποσοστιαίες μεταβολές εισοδήματος και αγαθών. Συμβαίνει σπανίως π.χ. ασφάλεια ζωής. δ) Εισοδηματική ελαστικότητα μεγαλύτερη της μονάδας. Η ποσοστιαία αύξηση της ζήτησης είναι μεγαλύτερη της ποσοστιαίας αύξησης του εισοδήματος (αγαθά πολυτελείας). ε) Εισοδηματική ελαστικότητα τείνουσα στο άπειρο. Μικρή ποσοστιαία μεταβολή του εισοδήματος οδηγεί σε υπέρμετρη ποσοστιαία αύξηση ενός προϊόντος ή αγαθού (σπανιότατη περίπτωση).

71 Σταυροειδής ελαστικότητα Μετράει πώς μία μεταβολή της τιμής ενός αγαθού Α επηρεάζει την ζητούμενη ποσότητα ενός αγαθού Β όταν αυτά συνδέονται μεταξύ τους. Εάν δύο αγαθά είναι μεταξύ τους υποκατάστατα (π.χ. ελαιόλαδο και σπορέλαιο). Εάν αυξηθεί η τιμή του ενός (ελαιόλαδου) θα αυξηθεί η ζητούμενη ποσότητα του άλλου (εν προκειμένω του σπορέλαιου). Εάν τα δύο αγαθά είναι συμπληρωματικά (π.χ. καύσιμα και οχήματα), εάν αυξηθεί η τιμή των καυσίμων μειώνεται η ζήτηση για οχήματα. % ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΤΙΜΗ ΤΟΥ Α % ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΟΥ Β ΤΥΠΟΣ=

72 Στα υποκατάστατα αγαθά η σταυροειδής ελαστικότητα έχει θετικό πρόσημο γιατί οι ποσοστιαίες μεταβολές είναι ίδιας κατεύθυνσης ενώ στα συμπληρωματικά έχουν αρνητικό πρόσημο, γιατί οι μεταβολές είναι αντίθετης κατεύθυνσης. Εάν η σταυροειδής ελαστικότητα είναι μηδέν τότε τα δύο αγαθά είναι ανεξάρτητα (π.χ. βενζίνη και πόσιμο νερό).

73 Ασκήσεις για κατ’οίκον εμπέδωση της ύλης. Βαθμός δυσκολίας 1. 1) Όταν η τιμή ενός αγαθού μειώνεται κατά 20% η ζητούμενη ποσότητα αυξάνεται από 20 σε 25 κιλά. Να υπολογίσετε και να χαρακτηρίσετε την ελαστικότητα ζήτησης. 2) Όταν η τιμή ενός αγαθού είναι 56 € η ζητούμενη ποσότητα του είναι 700 τεμάχια. Εάν η ζητούμενη ποσότητα αυξηθεί σε 750 τεμάχια και με δεδομένο ότι η ελαστικότητα ζήτησης είναι ίση με -2,5 (ή 2,5 απόλυτη τιμή) να υπολογίσετε την νέα τιμή του.

74 3) Έστω ότι ένας παραγωγός θέλει να αυξήσει την ζήτηση(η την προσφορά) ενός προϊόντος του κατά 10%. Η τρέχουσα τιμή του αγαθού είναι 20 € και η ελαστικότητα ζήτησης του είναι -2 (2 απόλυτη τιμή). Πόσο πρέπει να μειώσει την τιμή πώλησης του συγκεκριμένου αγαθού; Ποια θα είναι η νέα τιμή του προϊόντος;

75 4) Δίδονται σε μία υποθετική καμπύλη ζήτησης τα ακόλουθα δεδομένα: Στο σημείο Α (κάθετος άξονας) τιμή 500 € και στον οριζόντιο άξονα στο σημείο Π 1 ποσότητα αγαθού 300 μονάδες. Στο σημείο Β των παραπάνω αξόνων τιμή 600 € και Π 2 200 μονάδες. Να σχεδιαστεί το διάγραμμα και να υπολογισθεί και να χαρακτηρισθεί η ελαστικότητα ζήτησης στο τόξο Α-Β.

76 Κεφάλαιο 5ο Ανάλυση της προσφοράς: Στην ελεύθερη οικονομία οι αγοραστές καθορίζουν την ζήτηση και οι παραγωγοί (πωλητές) καθορίζουν την προσφορά. Προσφορά ενός αγαθού είναι οι ποσότητες που επιθυμούν να πουλήσουν οι παραγωγοί του συγκεκριμένου αγαθού σε διάφορες τιμές σε ορισμένη χρονική περίοδο. Όσο η τιμή του αγαθού έχει ανοδική πορεία, τόσο αυξάνεται και η ποσότητα του προσφερόμενου αγαθού και τούτο διότι οι παραγωγοί ενδιαφέρονται να διαθέσουν μεγαλύτερες ποσότητες στην αγορά όταν οι τιμές ανεβαίνουν. Ως εκ τούτου, η τιμή του αγαθού και η προσφερόμενη ποσότητα είναι δυνάμεις ανάλογες (ομόρροπες) δηλ. αύξηση τιμής  αύξηση προσφοράς. Μείωση τιμής  μείωση προσφοράς.

77 Το οριζόντιο άθροισμα των προσφερόμενων ποσοτήτων όλων των παραγωγών (Α, Β, Γ) και δίνει την συνολική κλίμακα προσφοράς σε διάφορες τιμές του αγαθού Χ. ΑΤΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΤΙΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΑΓΑΘΟΥ Χ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΑΒΓ 187520 23020 70 338272590 4443229105 5483532115 6503733120 Συνολική κλίμακα προσφοράς

78 P6543210P6543210 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 TIMH ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΓΑΘΟΥ X S S ΚΑΜΠΥΛΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ Q

79 Προσδιοριστικοί παράγοντες της προσφοράς α) Οι στόχοι των επιχειρήσεων β) Το επίπεδο της τεχνολογίας γ) Οι τιμές των άλλων αγαθών δ) Οι τιμές των συντελεστών παραγωγής ε) Οι προβλέψεις των παραγωγών ζ) Άλλοι (αστάθμητοι) παράγοντες

80 Μετατοπίσεις της καμπύλης προσφοράς ‘ Οταν ένας ή περισσότεροι προσδιοριστικοί παράγοντες της προσφοράς μεταβάλλονται, αυτό έχει ως συνέπεια την μετατόπιση ολόκληρης της καμπύλης προσφοράς είτε προς τα δεξιά (αύξηση της προσφοράς), είτε προς τα αριστερά (μείωση της προσφοράς).

81 ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΜΠΥΛΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΓΑΘΟΥ Χ PP0PP0 Q’’QQ’ S’ S S’’ S ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

82 Ελαστικότητα της προσφοράς Μετρά την ποσοστιαία μεταβολή της ποσότητας που προκύπτει από συγκεκριμένη ποσοστιαία μεταβολή της τιμής. Ελαστικότητα προσφοράς= %μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας %μεταβολή στην τιμή

83 Παράδειγμα: Εάν η τιμή ενός αγαθού αυξηθεί κατά 10% και η ποσότητα αυξηθεί κατά 20%, τότε η ελαστικότητα προσφοράς = 0,20/0,10=2 Όπερ σημαίνει, ότι όταν η τιμή του αγαθού αυξηθεί κατά 1% η προσφερόμενη ποσότητα θα αυξηθεί κατά 2% και αντίστροφα εάν έχουμε πτώση της τιμής κατά 1% τότε θα έχουμε μείωση της προσφερόμενης ποσότητας κατά 2%.

84 Αριθμητικές τιμές της ελαστικότητας προσφοράς Ο συντελεστής της ελαστικότητας είναι πάντοτε θετικός (λόγω αναλόγων δυνάμεων) και μπορεί να κυμανθεί από το 0 έως και το άπειρο. Χαρακτηριστικές τιμές της ελαστικότητας α) Ελαστικότητα προσφοράς ίση με το 0 Σ’ αυτήν την περίπτωση η παραγόμενη ποσότητα παραμένει σταθερή και δεν επηρεάζεται από την άνοδο ή πτώση της τιμής.

85 ΤΙΜΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΓΑΘΟΥ Χ 0 P2P1P2P1 Q S ΠΛΗΡΗΣ ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΗ ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ P Q α β ΠΛΗΡΩΣ ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ

86 β) Ελαστικότητα προσφοράς μικρότερη της μονάδας και μεγαλύτερη του 0. Όταν η ελαστικότητα προσφοράς παίρνει τιμές μεταξύ 0,001 και 1 τότε οποιαδήποτε ποσοστιαία μεταβολή στην τιμή προκαλεί μικρότερη ποσοστιαία μεταβολή στη προσφερόμενη ποσότητα, άρα η προσφορά είναι ανελαστική. Παρουσιάζεται στην παραγωγή αγαθών που δεν μπορούν να παραχθούν σε μεγαλύτερες ποσότητες παρόλο που οι τιμές τους στην αγορά έχουν ανοδική τάση. Οφείλεται κυρίως σε έλλειψη ενός ή περισσοτέρων συντελεστών παραγωγής, προβλήματα τεχνικού χαρακτήρα των εγκαταστάσεων, βλαβών, κ.ο.κ.

87 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S S ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ Q ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΗ ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ P

88 Ελαστικότητα προσφοράς ίση με την μονάδα. Στην περίπτωση αυτή κάθε ποσοστιαία άνοδο της τιμής προκαλεί ακριβώς την ίδια ποσοστιαία αύξηση της προσφοράς (και αντίστροφα). Στην περίπτωση αυτή έχουμε μοναδιαία ελαστικότητα προσφοράς, η δε καμπύλη (προσφοράς) διέρχεται από την αρχή των αξόνων (ποσότητας και τιμής).

89 20 15 13 10 0 P Q 6 7 8 10 13 15 20 26 30 TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S3 S1 S2 ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΕ ΜΟΝΑΔΙΑΙΑ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

90 γ) Ελαστικότητα προσφοράς μεγαλύτερη της μονάδας. Εάν η ελαστικότητα προσφοράς ενός αγαθού είναι μεγαλύτερη από τη μονάδα, τότε οποιαδήποτε ποσαστιαία μεταβολή στην τιμή προκαλεί μεγαλύτερη ποσοστιαία μεταβολή στην προσφερόμενη ποσότητα. Στην περίπτωση αυτή έχουμε ελαστική προσφορά και απαντάται στην παραγωγή αγαθών για τα οποία υπάρχουν επαρκείς παραγωγικοί συντελεστές, οπότε σε μία αύξηση της τιμής αυτών, υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής και προσφοράς μεγάλων ποσοτήτων.

91 P TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ Q 50 40 30 20 10 0 100200300400500600 S S ΕΛΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ

92 δ) Ελαστικότητα πρόσφορας ίση με το άπειρο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση η παραγωγή και προσφορά ενός αγαθού εμφανίζεται και σε άπειρη ποσότητα μόνο όταν η τιμή του λάβει μία δεδομένη (και κατ’ ακολουθίαν υψηλότερη) τιμή. Η καμπύλη προσφοράς στην προκειμένη περίπτωση είναι παράλληλη προς τον άξονα της ποσότητας ξεκινώντας όμως από την αναφερθείσα δεδομένη τιμή. Στην περίπτωση αυτή έχουμε άπειρα ελαστική προσφορά.

93 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q 1 Q 2 Q 3 P1P1 ΑΠΕΙΡΩΣ ΕΛΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ

94 Προσδιοριστικοί παράγοντες της ελαστικότητας προσφοράς. α) Η ύπαρξη πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας: Αύξηση της παραγωγής με καλύτερη αξιοποίηση των συντελεστών παραγωγής (εκπαίδευση εργατικού δυναμικού, καλύτερη αξιοποίηση του κεφαλαιοχικού εξοπλισμού), κ.ο.κ.

95 β) Το μήκος της παραγωγικής διαδικασίας. Όσο λιγότερος χρόνος χρειάζεται για την παραγωγή και διάθεση ενός αγαθού τόσο μεγαλύτερες ποσότητες μπορούν να διατεθούν στην αγορά. γ) Το επίπεδο της τεχνολογίας. Η εφαρμογή νέων τεχνολογιών επιταχύνει την παραγωγή και βελτιώνει την ποιότητα των παραγόμενων αγαθών.

96 δ) Το μέγεθος μεταβολής της τιμής. Όσο μεγαλύτερη είναι η αύξηση της τιμής του προϊόντος, τόσο γρηγορότερη και μεγαλύτερη είναι η ποσότητα που θα παραχθεί για να διατεθεί στην αγορά. ε) Η είσοδος νέων επιχειρήσεων στην αγορά που παράγουν το ίδιο αγαθό, (π.χ. υγραεριοκίνηση, παραγωγή pellets, κ.ο.κ.)

97 ζ) Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων. Είναι προσπάθειες για προσέγγιση των αγοραστικών επιθυμιών των καταναλωτών τόσο σε ότι αφορά την τιμή, όσο και την ποσότητα. η) Η διάρκεια προσαρμογής (ο χρόνος δηλ.) προσαρμογής στις καινούριες παραγωγικές διαδικασίες. (Όσο πιο σύντομο το χρονικό διάστημα, τόσο αμεσότερη η προσαρμογή στα νέα δεδομένα της αγοράς).

98 Ασκήσεις: 1)Όταν η τιμή ενός αγαθού μειώνεται κατά 30% η προσφερόμενη ποσότητα μειώνεται επίσης κατά 60%. α) Να υπολογίσετε και να χαρακτηρίσετε την ελαστικότητα προσφοράς του εν λόγω αγαθού. β) Εάν η μείωση της ποσότητας ήταν μόνο 20%, να υπολογίσετε και να χαρακτηρίσετε επίσης την ελαστικότητα προσφοράς.

99 2) Όταν η προσφερόμενη ποσότητα ενός αγαθού αυξάνεται κατά 50% η τιμή του αυξάνεται από 200 σε 300 €. Να υπολογισθεί και να χαρακτηρισθεί η ελαστικότητα προσφοράς. 3) Ποια η διαφορά μιας μεταβολής στην προσφορά και μιας μεταβολής στην προσφερόμενη ποσότητα. 4) Ποια είναι η κλίση της καμπύλης προσφοράς και πού οφείλεται ;

100 Κεφάλαιο 6ο Προσδιορισμός της τιμής και ποσότητας ισορροπίας στην αγορά προϊόντων. Όταν για ένα προϊόν (υλικό ή άυλο) η ζητούμενη – από τους καταναλωτές- ποσότητα εξισωθεί με την προσφερόμενη ποσότητα από τους παραγωγούς σε μία συγκεκριμένη τιμή, τότε η τιμή αυτή ονομάζεται τιμή ισορροπίας. Εάν η ποσότητα αυξηθεί χωρίς η τιμή να αλλάξει τότε έχουμε πλεονασματική παραγωγή. Ενώ σε περίπτωση μείωσης της παραγωγής, τότε εμφανίζεται στην αγορά έλλειμα του συγκεκριμένου αγαθού.

101 Διακρίσεις της ισορροπίας α) Στατική ισορροπία: εξετάζει την κατάσταση ισορροπίας στην οικονομία σε μία δεδομένη χρονική στιγμή (φαινόμενο φωτογραφίας). β) Δυναμική ισορροπία: λαμβάνει υπ’ όψιν τον παράγοντα χρόνο παρακολουθώντας την εξέλιξη των μεταβλητών που την διαμορφώνουν μέσα σ’ ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο (π.χ. οπωροκηπευτικά, φρούτα, αλιεύματα, κ.ο.κ.)

102 γ) Γενική και μερική ισορροπία. Αφορά στην εξέταση όλων των μεταβλητών που απαρτίζουν το οικονομικό σύστημα, δηλ. τις επιπτώσεις που έχει η αλλαγή μίας μεταβλητής σ’ όλες τις υπόλοιπες μεταβλητές του συστήματος (γενική ισορροπία). Ενώ, στην μερική ισορροπία, η μεταβλητή στην προσφορά ή τη ζήτηση ενός αγαθού, εξετάζεται η επίπτωση που θα έχει επάνω στην τιμή και κατ’ επέκταση στην ποσότητα ισορροπίας του συγκεκριμένου αγαθού.

103 Ευσταθής και ασταθής ισορροπία Εάν η τιμή ενός αγαθού αλλάζει, και μετά από εύλογο χρονικό διάστημα η τιμή αυτή επικρατήσει στην αγορά, τότε μιλάμε για ασταθή ισορροπία. Εάν όμως, η νέα τιμή δεν καθιερωθεί και επιστρέψει στο αρχικό της ύψος, τότε μιλάμε για ευσταθή ισορροπία.

104 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 Q 0 P1P0P2P1P0P2 αβ γ δ S D D S S>D S<D ΕΥΣΤΑΘΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ. ΤΑΣΗ ΓΙΑ ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΕΥΣΤΑΘΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

105 Προσδιορισμός της Τιμής και Ποσότητας ισορροπίας. Σημείο ισορροπίας: καλείται η κατάσταση κατά την οποία η προσφορά ενός αγαθού είναι ίση με την ζήτηση του. Στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπάρχει ούτε πλεόνασμα αλλά ούτε έλλειψη του συγκεκριμένου αγαθού στην αγορά και η τιμή του τείνει να παραμένει σταθερή.

106 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 Q P α S S D D ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

107 Μία ύψωση της τιμής δημιουργεί πλεόνασμα του αγαθού στην αγορά (εφόσον οι καταναλωτές επιλέγουν να πληρώσουν την αρχική τιμή) και τότε έχουμε υπερβάλλουσα προσφορά. Οι προσπάθειες για μείωση των επιπλέον αποθεμάτων, από πλευράς των παραγωγών συμπιέζει την τιμή του αγαθού προς τα κάτω, εώς ότου η τιμή φτάσει στο αρχικό της επίπεδο.

108 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 Q 1 Q 3 Q 0 Q 4 Q 2 P2P1P0P2P1P0 α S S D D ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ (ΥΠΕΡΒΑΛΛΟΥΣΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ) ΥΠΕΡΒΑΛΛΟΥΣΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ

109 Μία μείωση της τιμής του αγαθού δημιουργεί ανισότητα στη σχέση προσφοράς και ζήτησης, με τη ζήτηση να είναι μεγαλύτερη της προσφερόμενης ποσότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι καταναλωτές να είναι διατεθιμένοι να πληρώνουν υψηλότερες τιμές για την κτήση του αγαθού. Αυτό συνεχίζεται έως ότου η τιμή φθάσει στο αρχικό της επίπεδο όπου προσφορά=ζήτηση.

110 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 Q 1 Q 3 Q 0 Q 4 Q 2 P0P3P4P0P3P4 α S S D D ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ (ΥΠΕΡΒΑΛΛΟΥΣΑ ΖΗΤΗΣΗ) ΥΠΕΡΒΑΛΛΟΥΣΑ ΖΗΤΗΣΗ

111 Μεταβολή των Συνθηκών Ζήτησης και Προσφοράς, Επίδραση επί της τιμής και Ποσότητας Ισορροπίας. Είναι προφανές ότι κάθε θέση ισορροπίας (τομή καμπύλης ζήτησης και προσφοράς) αναφέρεται σε μία συγκεκριμένη κατάσταση των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά στην χρονική περίοδο που εξετάζουμε. Εάν όμως οι συνθήκες αλλάξουν, τότε θα προκύψει μία νέα και διαφορετική θέση ισορροπίας.

112 Μετατοπίσεις της καμπύλης ζήτησης Εάν υπάρξει μεταβολή κάποιου προσδιοριστικού παράγοντα της ζήτησης, με την τιμή να παραμένει σταθερή, (στο εισόδημα, στα καταναλωτικά πρότυπα, τις τιμές των υπολοίπων αγαθών κ.λ.π.) τότε μπορεί να προκύψει μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης και συγκεκριμένα: α) Αύξηση της ζήτησης

113 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q Q 1 Q 2 P1PP1P ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ D D D1D1 D1D1 S E E’

114 Μία (π.χ.) αύξηση του εισοδήματος έχει ως αποτέλεσμα την μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης προς τα επάνω και δεξιά (αύξηση της ζήτησης σε όλες τις τιμές). Προσωρινά προκύπτει η ζήτηση να είναι μεγαλύτερη της προσφερόμενης ποσότητας, σταδιακά όμως η παραγωγή καλύπτει τη ζήτηση με παράλληλη άνοδο της τιμής έως ότου έχουμε ένα νέο σημείο ισορροπίας.

115 Άρα λοιπόν, αύξηση της ζήτησης συνεπάγεται αύξηση της τιμής και της ποσότητας ισορροπίας του αγαθού. β) Μείωση της ζήτησης Εάν όμως το εισόδημα περιορισθεί, τότε η καμπύλη ζήτησης μετατοπίζεται προς τα κάτω και αριστερά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχει στην αγορά πλεόνασμα του αγαθού και οι παραγωγοί με σταδιακή μείωση της τιμής να προσπαθούν να το εξαλείψουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προκύψει κάποια στιγμή μία νέα θέση ισορροπίας στην αγορά με μικρότερη προσφερόμενη ποσότητα και χαμηλότερη τιμή.

116 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q 1 Q 2 Q P1P2P1P2 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ D2D2 D2D2 D D S E E’

117 Σχέσεις μετατόπισης καμπύλης ζήτησης και ελαστικότητας προσφοράς. Η μεταβολή (μετατόπιση) της καμπύλης ζήτησης εξαρτάται από την εκάστοτε αριθμητική τιμή του συντελεστή ελαστικότητας προσφοράς, έτσι: α) Μεταβολή στην ζήτηση με ελαστικότητα προσφοράς ίση με το μηδέν. Στην συγκεκριμένη περίπτωση μεταβολή στην ζήτηση (ανοδική ή καθοδική) συνεπάγεται μόνο μεταβολή στην τιμή ενώ η ποσότητα παραμένει σταθερή.

118 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΣΤΗ ΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΜΗΔΕΝ TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 Q Q P1PP2P1PP2 D1 D D2 S n s= 0 E’ E E’’ P

119 β) Μεταβολή στην ζήτηση με ελαστικότητα μεγαλύτερη του μηδενός και μικρότερη της μονάδας (ανελαστική προσφορά). Στην περίπτωση αυτή οι διακυμάνσεις στην τιμή του αγαθού επηρεάζουν ελάχιστα την προσφερόμενη ποσότητα.

120 TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 Q2 Q Q1 Q P1PP2P1PP2 D1 D D2 0<n s <1 E’ E E’’ P D1 D D2 S S ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΣΤΗ ΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΟΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ

121 γ ) Μεταβολή στη ζήτηση με ελαστικότητα προσφοράς μεγαλύτερη της μονάδας και τείνουσα στο άπειρο (ελαστική προσφορά). Μικρές μεταβολές στην τιμή επιφέρουν μεγάλες προσφορές στις ζητούμενες ποσότητες του αγαθού.

122 TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 Q2 Q Q1 Q P1PP2P1PP2 D1 D D2 E’ E E’’ P D1 D D2 S S ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΣΤΗ ΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΟΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ

123 δ) Μεταβολή ζήτησης με ελαστικότητα προσφοράς ίση με τη μονάδα (μοναδιαία ελαστικότητα). Μετατοπίσεις στην καμπύλη ζήτησης προς τον (κάθετο) άξονα τιμών, επιφέρει αύξηση της τιμής και της ζητούμενης ποσότητας, ενώ σε μετατόπιση προς τον (οριζόντιο) άξονα ποσοτήτων προκαλεί μείωση τιμών και ποσοτήτων.

124 TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ 0 Q’2 Q’ Q’1 Q2 Q Q1Q P’1 P’ P’2 P1 P P2 P D1 D D2 D1 D D2 n s= 1 E’ E E’’ E’ E E’’ n s= 1 S’ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΣΤΗ ΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΙΣΗ ΜΕ ΤΗ ΜΟΝΑΔΑ

125 ε) Μεταβολή στη ζήτηση με ελαστικότητα προσφοράς ίση με το άπειρο. Μετατοπίσεις της καμπύλης ζήτησης προκαλούν μόνο μεταβολές στην ποσότητα ενώ η τιμή παραμένει σταθερή.

126 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q2 Q Q1 P n s= ∞ D1 D D2 D1 D D2 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΣΤΗ ΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΠΕΙΡΟ

127 Μετατοπίσεις της καμπύλης προσφοράς Εμφανίζεται όταν μεταβάλλεται ένας ή περισσότερος παράγοντες που προσδιορίζουν την προσφορά. Πιθανές μετατοπίσεις: α) Προς τα κάτω και δεξιά σημαίνει αύξηση της προσφοράς β) Προς τα επάνω και αριστερά σημαίνει μείωση της προσφοράς

128 P P P1P1 ΤΙΜΗ 0 D Q Q1 Q2 ΠΟΣΟΤΗΤΑ Q ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ: S S S’ E’ E

129 Μία μείωση του κόστους (των συντελεστών) παραγωγής οδηγεί σε μεγαλύτερο όγκο προσφοράς σε όλες τις δυνατές (προφανώς χαμηλότερες) τιμές. Το σημείο ισορροπίας μετακινείται προς τα κάτω και δεξιά και όσο το πλεόνασμα προσφοράς εξαντλείται, τότε σταδιακά επιστρέφει στην αρχική του (περίπου) θέση. (Ασταθής – Ευσταθής ισορροπία).

130 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q 1 Q 2 Q P2PP2P ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ: D D S E E’ S2S2 S2S2

131 Μείωση της προσφοράς Μία αύξηση του κόστους (των συντελεστών) παραγωγής οδηγεί σε μικρότερο όγκο προσφοράς σε όλες τις δυνατότητες (προφανώς υψηλότερες) τιμές. Το σημείο ισορροπίας μετακινείται προσωρινά (ασταθής ισορροπία) προς τα επάνω και αριστερά και έως όπου το έλλειμμα προσφοράς αντιμετωπισθεί και επανέλθει στον αρχικό του σημείο (ευσταθής ισορροπία).

132 Μετατόπιση των καμπυλών ζήτησης και προσφοράς αντίστοιχα 1.Ισόποση αύξηση προσφοράς και ζήτησης: Οι δύο καμπύλες μετακινούνται προς τα δεξιά προκύπτει ένα νέο σημείο ισορροπίας στο οποίο η μεν τιμή παραμένει αμετάβλητη, η δε προσφερόμενη και ζητούμενη ποσότητα αυξάνεται.

133 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q Q 1 P ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΙΣΟΠΟΣΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΕΩΣ D D D1D1 D1D1 S E E’ S1

134 2. Ισόποση μείωση προσφοράς και ζήτησης: Οι δύο καμπύλες μετακινούνται προς τα αριστερά προσδιορίζοντας ένα νέο σημείο ισορροπίας με την τιμή παραμένουσα αμετάβλητη και τη ζητούμενη ποσότητα μειούμενη.

135 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S2S2 0 Q2 Q P ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΙΣΟΠΟΣΗΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΕΩΣ D2D2 D2D2 D D S2S2 E’’ E S S

136 3. Ισόποση αύξηση της ζήτησης και μείωση της προσφοράς: Η καμπύλη ζήτησης μετατοπίζεται προς τα επάνω και δεξιά, η δε καμπύλη προσφοράς προς τα επάνω και αριστερά με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός νέου σημείου ισορροπίας με μεγαλύτερη τιμή και αμετάβλητη ποσότητα.

137 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S2S2 0 Q P2PP2P ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΙΣΟΠΟΣΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ D D D1D1 D1D1 S2S2 E E’ S S

138 4. Ισόποση μείωση της ζήτησης και αύξηση της προσφοράς : Η μεν καμπύλη ζήτησης μετατοπίζεται προς τα κάτω και αριστερά (μείωση), η δε καμπύλη προσφοράς επίσης προς τα κάτω, αλλά δεξιά, με αποτέλεσμα την δημιουργία ένας νέου σημείου ισορροπίας όπου η τιμή είναι μικρότερη, η δε ποσότητα παραμένει η ίδια.

139 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q PP1PP1 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΙΣΟΠΟΣΗΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ D2D2 D2D2 D D S E’’ E S1S1 S1S1

140 5. Αύξηση της προσφοράς μικρότερη από την αύξηση της ζήτησης: Η καμπύλη ζήτησης μετακινείται προς τα επάνω και δεξιά, η δε καμπύλη προσφοράς προς τα κάτω και δεξιά με αποτέλεσμα να προκύπτει ένα νέο σημείο ισορροπίας με (ελαφρώς) αυξημένη τιμή και (σαφώς μεγαλύτερη)προσφερόμενη ποσότητα.

141 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q 1 Q2 P2PP2P ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ D1D1 D1D1 D D S E’E’ E S1S1 S1S1

142 6. Αύξηση της προσφοράς μεγαλύτερη από την αύξηση της ζήτησης: Η καμπύλη ζήτησης μετακινείται προς τα επάνω και δεξιά, η δε καμπύλη προσφοράς προς τα κάτω και δεξιά, με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός νέου σημείου ισορροπίας με (ελαφρώς) χαμηλότερη τιμή και (σαφώς) μεγαλύτερη προσφερόμενη ποσότητα.

143 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q Q2 PP1PP1 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ D1D1 D1D1 D D S E’’ E’E’ S1S1 S1S1

144 7. Μείωση της προσφοράς μικρότερη από την μείωση της ζήτησης: Η καμπύλη προσφοράς μετακινείται προς τα επάνω και αριστερά (μείωση), η δε καμπύλη ζήτησης προς τα κάτω και αριστερά (επίσης μείωση) με αποτέλεσμα επειδή η μείωση της ζήτησης είναι μεγαλύτερη της μείωσης προσφοράς να προκύπτει ένα νέο σημείο ισορροπίας με την τιμή να είναι χαμηλότερη παρότι οι προσφερόμενη ποσότητα θα είναι μικρότερη.

145 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q1 Q PP1PP1 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ D2D2 D2D2 D D S E E’E’ S2S2 S2S2

146 8. Μείωση της προσφοράς μεγαλύτερη από την μείωση της ζήτησης: Η μεν καμπύλη προσφοράς μετατοπίζεται προς τα επάνω και αριστερά (μείωση), η δε καμπύλη ζήτησης προς τα κάτω και αριστερά (επίσης μείωση), με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός νέου σημείου ισορροπίας όπου η τιμή είναι σαφώς υψηλότερη, η δε προσφερόμενη ποσότητα μικρότερη.

147 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S2S2 0 Q1 Q P2PP2P ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ D D D2D2 D2D2 S2S2 E E’E’ S S

148 9. Αύξηση της ζήτησης μικρότερη από την μείωση της προσφοράς: Η μεν καμπύλη ζήτησης μετακινείται προς τα επάνω και δεξιά (αύξηση), η δε καμπύλη προσφοράς προς τα επάνω και αριστερά (μείωση), με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός νέου σημείου ισορροπίας όπου η τιμή είναι σαφώς υψηλότερη της αρχικής και η προσφερόμενη ποσότητα μικρότερη.

149 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S2S2 0 Q2 Q P2PP2P ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ D D1D1 D1D1 D S2S2 E E’E’ S S

150 10. Αύξηση της ζήτησης μεγαλύτερη από την μείωση της προσφοράς: Η καμπύλη ζήτησης μετακινείται προς τα επάνω και δεξιά (αύξηση), η δε καμπύλη προσφοράς προς τα επάνω και αριστερά με αποτέλεσμα την δημιουργία νέου σημείου ισορροπίας όπου η τιμή είναι σαφώς μεγαλύτερη και η προσφερόμενη ποσότητα μεγαλύτερη.

151 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S2S2 0 Q Q2 P2PP2P ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ AYΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ D D D1D1 D1D1 S2S2 E E’E’ S S

152 11. Μείωση της ζήτησης μεγαλύτερη από την αύξηση προσφοράς: Η καμπύλη ζήτησης μετακινείται προς τα κάτω και αριστερά(μείωση), η δε καμπύλη προσφοράς προς τα κάτω και δεξιά (αύξηση) με αποτέλεσμα το νέο σημείο ισορροπίας να παρουσιάζει μια σαφώς χαμηλότερη τιμή με μείωση των προσφερόμενων (και ζητουμένων) ποσοτήτων του αγαθού.

153 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q1 Q PP1PP1 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ D2D2 D2D2 D D S E E’’ S1S1 S1S1

154 12. Μείωση της ζήτησης μικρότερη από την αύξηση της προσφοράς: Η μεν καμπύλη ζήτησης μετατοπίζεται προς τα κάτω και αριστερά (μείωση), η δε καμπύλη προσφοράς μετατοπίζεται επίσης προς τα κάτω και δεξιά (αύξηση) με αποτέλεσμα την δημιουργία νέου σημείου ισορροπίας όπου η τιμή είναι χαμηλότερη, η δε προσφερόμενη (και ζητούμενη) ποσότητα του αγαθού μεγαλύτερη.

155 P Q TIMH ΠΟΣΟΤΗΤΑ S 0 Q Q2 PP1PP1 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ D2D2 D2D2 D D S E E’’ S1S1 S1S1

156 Κεφάλαιο 7 ο Θεωρία Παραγωγής Η διεργασία κατά την οποία ανέτοιμα αγαθά (πρώτες ύλες) τροποποιούνται από τον άνθρωπο έτσι ώστε να γίνουν κατάλληλα προς ικανοποίηση των αναγκών του, ονομάζεται παραγωγή.

157 Παραγωγή Τεχνική Οικονομική Συνδυασμός υλικών και ανθρώπινης δύναμης με στόχο την ολοκληρωμένη κατασκευή. Το σύνολο των ενργειών των ανθρώπων με επενέργεια των συντελεστών παραγωγής. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών.

158 Κλάδοι Παραγωγής Πρωτογενής: (γεωργία, αλίεια, κτηνοτροφία, ορυχεία, κλπ.) Δευτερογενής: Μεταποίησηση των υλών της πρωτογενούς παραγωγής. (Βιοτεχνίες, βιομηχανία, κλάδος ενέργειας, κλπ.) Τριτογενής: Τομέας υπηρεσιών. (Περίθαλψη, Παιδεία, ασφαλιστικές εταιρείες, μεταφορές, κτλ.)

159 Συντελεστές Παραγωγής Θεωρούνται τα μέσα τα οποία είναι απαραίτητα και χρησιμοποιούνται σε κάθε παραγωγική διαδικασία. Οι συντελεστές παραγωγής είναι: Κατά τον Adam Smith, η Εργασία, το Έδαφος και το Κεφάλαιο. Κατά τον K. Marx, μόνο η Εργασία, διότι το Έδαφος δηλ. Η Φύση προϋπάρχει και το Κεφάλαιο είναι παράγωγο της Εργασίας (και της Φύσης).

160 Κατά τον Mill και Marshall η Εργασία, το Έδαφος, το Κεφάλαιο, αλλά και η Κοινωνική Οργάνωση (Κράτος). Εσχάτως, προστέθηκε στους ανωτέρω συντελεστές η Επιχειρηματικότητα (πνευματική εργασία που απαιτέι πρωτοβουλία και ευθύνη για την ανεύρεση και τον συντονισμό των συντελεστών παραγωγής).

161 Σταθεροί συντελεστές: είναι εκείνοι των οποίων οι εσροές (ποσότητα) δεν μεταβάλλεται εύκολα (π.χ. μόνιμο προσωπικό των εποχιακών τουριστικών επιχειρήσεων). Μεταβλητοί συντελεστές: ονομάζονται εκείνοι των οποίων οι εισροές (ποσότητα) προσαρμόζονται πάντοτε στο επίπεδο παραγωγής (εποχιακό προσωπικό στις τουριστικές επιχειρήσεις).

162 Παραγωγικότητα των Συντελεστών Παραγωγής Συνολική παραγωγικότητα (ή συνολικό προϊόν): ενός συντελεστή παραγωγής, ονομάζεται η σχέση μεταξύ του συνολικού παραγόμενου προϊόντος και της συνολικής ποσότητας του συντελεστή που χρησιμοποίηθηκε (με δεδομένο ότι οι υπόλοιποι συντελεστές παραγωγής παραμένουν σταθεροί). Μέση παραγωγικότητα ή μέσο προϊόν: ενός συντελεστή ονομάζεται το πηλίκον του συνολικού προϊόντος προς την συνολική ποσότητα του χρησιμοποιηθέντος συντελεστή.

163 Οριακή παραγωγικότητα ή οριακό προϊον: ενός συντελεστή είναι η αύξηση του συνολικού προϊόντος η οποία προκύπτει από την αύξηση κατά μία μονάδα της ποσότητας του συντελεστή (με ceteris paribus)

164 (1)(2)(3)(4)(5) ΓΗΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ ΜΕΣΟ ΠΡΟΙΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΡΙΑΚΟ ΠΡΟΙΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1110 - 12241214 13391315 145213 156112,29 1664113 17659,41 18648 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

165 Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 70 60 50 40 30 20 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 ΚΑΜΠΥΛΗ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ

166 1 2 3 4 5 6 7 8 15 10 5 0 ΚΑΜΠΥΛΗ ΜΕΣΟΥ ΚΑΙ ΟΡΙΑΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ ΚΑΜΠΥΛΗ ΜΕΣΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ ΚΑΜΠΥΛΗ ΟΡΙΑΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΜΕΣΟ ΟΡΙΑΚΟ ΠΡΟΙΟΝ

167 Νόμος της φθίνουσας απόδοσης (Ν.Φ.Α.) Σύμφωνα με τον Ν.Φ.Α. ίσες διαδοχικές αυξήσεις ενός συντελεστή με σταθερούς όλους τους υπόλοιπους και δεδομένη (παραμένουσα ίδια) τεχνολογία, δίνουν συνεχώς μεγαλύτερες αυξήσεις στο συνολικό προϊόν μέχρι ένα σημείο. Από εκεί και πέρα κάθε ίση διαδοχική αύξηση του μεταβλητού συντελεστή θα αρχίσει να δίνει όλο και μικρότερες αυξήσεις στο συνολικό προϊόν, με επακόλουθο το οριακό προϊόν στην αρχή να αυξάνεται και μετά να μειώνεται.

168 Κεφάλαιο 8 ο Θεωρία του Κόστους Παραγωγής Κόστος παραγωγής είναι το σύνολο των δαπανών για την αγορά των συντελεστών παραγωγής οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την παραγωγή του προϊόντος. Κοινωνικό Κόστος είναι η αξία εκείνων των εναλλακτικών χρήσεων των παραγωγικών μέσων οι οποίες είναι διαθέσιμες.

169 Κόστος Ευκαιρίας ή Εναλλακτικό Κόστος: Είναι η ποσότητα του αγαθού Α που πρέπει να θυσιασθεί για να παραχθεί ανάλογη ποσότητα του αγαθού Β. Διακρίσεις του κόστους: 1.Μέσο σταθερό κόστος= 2.Μέσο μεταβλητό κόστος= 3.Μέσο συνολικό κόστος= ΣΤΑΘΕΡΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ή AFC=FC/Q ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ή AVC=VC/Q ή ATC=TC/Q

170 Το άθροισμα του σταθερού και του μεταβλητού κόστους μας δίνουν το συνολικό κόστος, δηλ.: ATC= AFC+AVC Οριακό κόστος= Επειδή όμως η μεταβολή του συνολικού κόστους αφορά μόνο την μεταβολή του μεταβλητού κόστους (το σταθερό κόστος παραμένει το ίδιο) τότε το οριακό κόστος μπορεί να εκφράζεται και με την κάτωθι παράσταση: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ή MC=Δ(TC)/ΔQ

171 Οριακό κόστος= ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ή MC=Δ(VC)/ΔQ

172 FC Q C VC Q C TC Q C Q C VC FC AFC Q C Q C MC Q C AVC ATC AFC AVC ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΜΠΥΛΩΝ Η καμπύλη του σταθερού κόστους (FC) είναι μια ευθεία παράλληλη στον άξονα των ποσοτήτων. Η καμπύλη του μεταβλητού κόστους (VC) ξεκινάει από την αρχή των αξόνων και έχει ανοδική πορεία, καθώς τα μεταβλητά έξοδα της επιχείρησης αυξάνονται όσο αυξάνεται η παραγωγή. Η καμπύλη του συνολικού κόστους (TC) ξεκινάει από το ύψος των σταθερών εξόδων και έχει ανοδική πορεία. Η καμπύλη του μέσου σταθερού κόστους (AFC) συνεχώς κατέρχεται. Αυτό είναι φυσικό εφόσον το ίδιο κόστος επιμερίζονται ολοένα και περισσότερες μονάδες. Η καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους (AVC) στην αρχή κατέρχεται και μετά ανέρχεται. Η συμπεριφορά της οφείλεται στο νόμο της φθίνουσας απόδοσης. Η καμπύλη του μέσου συνολικού κόστους στην αρχή κατέρχεται και μετά ανέρχεται. Ακολουθεί δηλαδή την ίδια πορεία με το AVC. Κάτι τέτοιο είναι φυσικό, γιατί καθώς αυξάνεται η παραγωγή το ATC επηρεάζεται περισσότερο από το AVC παρά από το AFC. Η καμπύλη του οριακού κόστους (MC) στην αρχή κατέρχεται και μετά ανέρχεται. Η συμπεριφορά της οφείλεται στο νόμο της φθίνουσας απόδοσης.