Υπεύθυνες καθηγήτριες: Γεωργιάδου Μαρία, Λαζοπούλου Μαρία, Τσαλδάρη Φωτεινή.

Παρουσίαση με θέμα: "Υπεύθυνες καθηγήτριες: Γεωργιάδου Μαρία, Λαζοπούλου Μαρία, Τσαλδάρη Φωτεινή."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Υπεύθυνες καθηγήτριες: Γεωργιάδου Μαρία, Λαζοπούλου Μαρία, Τσαλδάρη Φωτεινή

2 ΒΥΝ1 Αθανασιάδου Ολυμπία Αντωνιάδου Ελένη Βαρκάδος Χρήστος Δημητριάδου Γεωργία Δραγκόλα Ιωάννα Θεοχαροπούλου Ιωάννα Κακαλέ Δήμητρα Κάμτση Ιωάννα Κονδέλη Γρηγορία Κιουτάχιαλη Αγνή Κοτζαχρήστου Σοφία ΒΥΝ 3 Ντέλλα Ελευθερία Παναγιωτίδου Μαρία Σαρηγιαννίδου Σταυρούλα Σπάτα Χριστίνα ΒΓΡΦ Γιαννάκη Βασιλική Κότζα Σιντορέλα Κυκίδου Ραφαέλα Μέτσο Μαρία Πιτούλιας Παύλος Τσολλάκου Αρμάντο Χαρισοπούλου Ειρήνη Χατζηαθανασίου Νικόλαος

3 Οι πρώτες φωτογραφίες αποτελούν απλές προβολές εικόνων πάνω σε κάποια επιφάνεια. Ο Αριστοτέλης περιγράφει τον τρόπο που λειτουργεί η απλούστερη φωτογραφική μηχανή, η γνωστή ως camera obscura, η οποία τροποποιήθηκε και βελτιώθηκε ως τον 16 ο αιώνα. Ακολούθησε η χημική φωτογραφία από το 18 ο αιώνα. Το 1888 πραγματοποιήθηκε η επαναστατική ανακάλυψη του φιλμ σε ρολό. Η τεχνική της φωτογραφίας χρώματος εξερευνήθηκε το 19 ο αιώνα, ενώ η ψηφιακή φωτογραφία αποτελεί ίσως την τελευταία σημαντική εξέλιξη σε ότι αφορά την τεχνική της φωτογραφίας.

4 Το σύνολο των πολιτιστικών αγαθών ενός τόπου συγκροτεί την πολιτιστική του κληρονομιά. Αυτή περιέχει τα στοιχεία που απαρτίζουν την ιστορική μνήμη του λαού ή της κοινωνίας των ανθρώπων που τον κατοικούν, δηλαδή οτιδήποτε δημιουργήθηκε στο παρελθόν και σχετίζεται με τη διαδρομή του στο χρόνο.

5 Η πολιτιστική κληρονομιά ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο με την ίδρυση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας(1833), που βασικός πυρήνας της είναι η Εφορεία Αρχαιοτήτων (25 μονάδες πανελληνίως), εποπτεύει, ελέγχει, υποστηρίζει και συντονίζει τις ανασκαφές, την αναστήλωση και αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας. Με τα πολιτιστικά αγαθά των βυζαντινών αρχαιοτήτων απασχολούνται δεκατέσσερις (14) εφορείες αρχαιοτήτων σε όλη τη χώρα. Στα πλαίσια της πολιτιστικής κληρονομιάς εντάσσονται και οι βυζαντινές εκκλησίες της Βέροιας και ανήκουν στα ακίνητα πολιτιστικά αγαθά.

6 Περίοδοι παλαιοχριστιανική τέχνη και πρωτοβυζαντινή περίοδος(4ος-7ος αιώνας) εικονομαχία και μεσοβυζαντινή τέχνη (8ος-12ος αιώνας) περίοδος των Παλαιολόγων και ύστερη βυζαντινή τέχνη (13ος-15ος αιώνας)

7 Ο ρυθμός Ροτόντας: 3 ος αι. Ο ρυθμός της Βασιλικής: 4 ος -5 ος αι. Ο ρυθμός Βασιλικής με τρούλο: 6 ος -7 ος αι. Ο Βυζαντινός ρυθμός: 10 ος -12 ος αι.

8 «Λόγω της πληθώρας των εκκλησιών της και του εν γένει θρησκευτικού της χαρακτήρα, η Βέροια αναφέρεται ως "η μικρή Ιερουσαλήμ". Στο κέντρο της πόλης διασώζονται 48 από τους 72 βυζαντινούς ναούς, αρκετοί από τους οποίους, λόγω των επισκευών, δεν διατηρούν την αρχική τους μορφή, χωρίς όμως να χάνουν την γοητεία των αιώνων που εσωκλείουν. Οι 39 εκκλησίες έχουν στο εσωτερικό τους πανέμορφες τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τον 11ο - 18ο αιώνα. Ο μεγάλος αριθμός εκκλησιών οφείλεται στο γεγονός ότι πολλές από αυτές, ήταν αρχικά ιδιωτικοί ναοί και ανήκαν σε οικογένειες αξιωματούχων που συνδέονταν με την αυτοκρατορική οικογένεια και ζούσαν στη Βέροια.»

9 ΣΩΤΗΡΑΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΓΙΟΙ ΚΗΡΥΚΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΛΙΤΤΑ ΑΓΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑ ΒΑΓΓΕΛΙΣΤΡΑ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΑΚΑΡΙΩΤΙΣΣΑΣ ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο ΜΙΚΡΟΣ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΑΛΑΙΟΦΟΡΙΤΙΣΣΑ Ή ΠΑΝΤΑΝΑΣΣΑ ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΔΩΡΟΙ ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

10 Η σημαντική μονόχωρη εκκλησία, σύμφωνα με έμμετρη επιγραφή πάνω από τη δυτική είσοδο, χτίστηκε από τον Ξένο Ψαλίδα. Η σύζυγος του, Ευφροσύνη φρόντισε για την ολοκλήρωση των εργασιών ανέγερσης και την τοιχογράφηση του ναού το έτος 1315. Ζωγράφος του ναού είναι ο περίφημος θεσσαλονικέας Γεώργιος Καλλιέργης. Σώζονται επίσης τοιχογραφίες του 1326 και του 1355 με παραστάσεις κεκοιμημένων αρχόντων, όπως η Μαρία Συναδηνή, που απεικονίζεται στο ψευδαρκοσόλιο της δυτικής πρόσοψης, καθώς και του 1727 στην εξωτερική επιφάνεια του βόρειου τοίχου του αρχικού ναού. Οι τελευταίες παραστάσεις συνοδεύονται από σχετικές αφιερωτικές επιγραφές που μνημονεύουν ονόματα κατοίκων της πόλης.

11 ψαροκόκαλο άβακας

12 τεθλασμένη Το σύμβολο του Χριστού και το γράμμα Χ

13 Η αρχική εκκλησία ήταν σταυροειδής εγγεγραμμένη με τρούλο, o μοναδικός στη Βέροια. Από το 16ο αιώνα, οπότε κατέρρευσε ο τρούλος, έχει τη μορφή μονόχωρου πυρήνα που περιβάλλεται από στοά.

14 Ο χρόνος ίδρυσης της είναι άγνωστος. Αναφέρεται, ωστόσο, ως καθολικό σταυροπηγιακής μονής το 1395. Από τον τοιχογραφικό διάκοσμό της διατηρούνται υπολείμματα των μέσων του 14ου αιώνα στο χώρο της πρόθεσης, του τέλους του 15ου αιώνα στις εξωτερικές επιφάνειες του δυτικού και του νότιου τοίχου του αρχικού ναού και του 1589 στο μονόχωρο κεντρικό πυρήνα.

15 Κτίσμα κυρίως του τέλους του 18 ου ή αρχών του 19 ου αιώνα, έχει στοιχεία ενός μεγάλου ναού του 16 ου αιώνα, όπως δείχνουν λείψανα τοιχογραφικού διακόσμου στον ανατολικό τοίχο. Αλλά και αυτός έχει περιλάβει στο σχήμα του έναν αρχαιότερο, λείψανα του οποίου στέκονται δύο πεσσοί και δύο κίονες με παλαιοχριστιανικά κιονόκρανα. Η σύνδεση πεσσών και κιόνων και ο γενικότερος κατασκευαστικός τύπος υποβάλλουν την ιδέα ότι το σωζόμενο αρχαιότερο τμήμα ανήκε ίσως σε έναν παλαιοχριστιανικό ναό.

16

17 Μονόχωρος ξυλόστεγος ναός. Μετά από δύο ανακαινίσεις και επισκευές το ιερό εγγράφεται στο πάχος του ανατολικού τοίχου. Αποτέλεσμα ήταν να έχει διατηρηθεί τμήμα μόνο του νότιου αρχικού τοίχου.

18

19 Παλαιολόγιο κτίσμα του 14 ου ή αρχών του 15 ου αιώνα. Αρχικά ήταν μονόχωρος και ξυλόστεγος. Στη ριζική του ανακαίνιση (17 ος αι.) κατεδαφίζεται το δυτικό μέρος του ναού, ο μισός αρχικός ναός, και αυξάνεται ο ωφέλιμος χώρος προς τη βόρεια και νότια πλευρά του. Σε αυτή τη φάση ο ναός αποκτά τη μορφή τρίκλιτου ξυλόστεγου με δίριχτη στέγη.

20

21

22 Μονόχωρος ναός του τέλους του 14ου αιώνα, με ποικίλες επισκευές, προσθήκες και μετατροπές, που του έδωσαν τη μορφή ναού με βόρειο κλίτος και νάρθηκα. Οι φάσεις του μαρτυρούνται από τις αλλεπάλληλες τοιχογραφήσεις του στο 14ο, 15ο, 16ο, 17ο και 18ο αιώνα. Η φάση του 17ου αιώνα μαρτυρείται από σχετική κτητορική επιγραφή πάνω από την κεντρική θύρα εισόδου, που μνημονεύει το έτος 1683.

23 Ο ναός, αρχικό κτίσμα του 15ου αιώνα, δέχθηκε αλλεπάλληλες επισκευές, προσθήκες και μετατροπές στο 18ο αιώνα, οπότε απέκτησε τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής. Οι παλαιότερες τοιχογραφίες διατηρούνται στο βόρειο αρχικό τοίχο του ναού και χρονολογούνται στο τελευταίο τέταρτο του 15ου αιώνα. Οι υπόλοιπες έγιναν στο 1705 και το 1730.

24

25 Τρίκλιτη βασιλική των μέσων του 16ου αιώνα. Ελάχιστα ίχνη τοιχογραφιών του β' μισού του 16ου αιώνα έχουν μείνει ακάλυπτα από επιχρίσματα. Έχει αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο των αρχών του 18ου αιώνα και δεσποτικές εικόνες που χρονολογούνται στη λίγο μεταγενέστερη περίοδο των ζωγράφων Μπαλασίου και Χρυσάφη του Μυτιληναίου.

26 ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΑ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝH ΜΙΚΡΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ ΠΑΝΑΓΙΑ ΓΟΡΓΟΕΠΗΚΟΟΣ ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΙΟΣ ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΩΤΙΣΣΑΣ ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΩΤΙΣΣΑΣ ΠΑΝΑΓΟΥΔΑ Ή ΥΠΑΠΑΝΤΗ ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ ΠΑΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΤΙΦΩΝΗΤΗΣ

27 Τρίκλιτη βασιλική, η οποία δέχθηκε αλλεπάλληλες επισκευές το 17ο, 18ο και 20ό αιώνα. Φιλοξενεί την επισκοπική έδρα της Βέροιας. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού με αναρτημένες εικόνες του 17ου και του 18ου αιώνα. Ξυλόγλυπτος είναι και ο επισκοπικός θρόνος με εικόνα του ένθρονου Χριστού, στον οποίο δέεται ο ανακαινιστής του ναού κατά το έτος 1728, μητροπολίτης Ιωακείμ Γ.

28

29 Τρίκλιτη βασιλική του τέλους του 16ου ή των αρχών του 17ου αιώνα, η οποία δέχθηκε ποικίλες επισκευές και μετατροπές στον 20ό αιώνα. Στο χώρο του διακονικού φυλάσσεται η εικόνα της Θεοτόκου Φανερωμένης, αξιόλογο έργο του β' μισού του 13ου αιώνα και σημαντικό παλαιολόγειο προσκύνημα, στην προσωνυμία της οποίας οφείλεται και το όνομα του ναού. Ελάχιστα ίχνη τοιχογραφιών, του τέλους του 16ου ή των αρχών του 17ου αιώνα, κοσμούν το νότιο τοίχο του ναού.

30 Η αρχικά μονόχωρη εκκλησία (14ος αι.) διαμορφώθηκε σε τρίκλιτη, πιθανώς στα μέσα του 16ου αιώνα. Στον αρχικό πυρήνα έχουν διασωθεί τοιχογραφίες, οι οποίες αποδίδονται στο ζωγράφο Γεώργιο Καλλιέργη και χρονολογούνται γύρω στο 1320. Στην εκκλησία σώζονται επίσης τοιχογραφίες του β' μισού του 17ου αιώνα (ανατολική και βόρεια πλευρά βόρειου κλίτους). Οι τοιχογραφίες ισάξιες με τη ζωγραφική του ναού του Χριστού, θεωρούνται ως το δεύτερο γνωστό έργο του μεγάλου ζωγράφου Γεωργίου Καλλιέργη.

31 Από την παλαιότερη τρίκλιτη βασιλική του 14ου αιώνα διατηρούνται ο ανατολικός τοίχος και οι διαχωριστικοί τοίχοι της πρόθεσης και του διακονικού. Το υπόλοιπο τμήμα του ναού χρονολογείται στις αρχές του 19ου αιώνα.

32 Η κόγχη του ιερού, εξωτερικά, φέρει πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο και εσωτερικά τοιχογραφίες του 14ου αιώνα. Σ΄ αυτόν διακρίνονται σχηματισμένα με πλίνθους τα γράμματα ΠΛΓΝ τα οποία αναλύονται στο όνομα Π(α)λ(αιολο)γ(ί)ν(α). Η Παλαιολογίνα του συμπιλήματος ταυτίζεται με τη μοναχή Ξένη Παλαιολογίνα, το μοναδικό πρόσωπο του οίκου των Παλαιολόγων, που εντοπίζονται στη Βέροια με σεβαστή περιουσία στον κάμπο της, γνωστή από έγγραφο του 1344.

33

34

35

36

37 Δίκλιτη βασιλική με νάρθηκα, η οποία ανοικοδομήθηκε στα ερείπια τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής με νάρθηκα. Οι παλαιότερες τοιχογραφίες του ναού (τελευταίο τέταρτο του 15ου αι.) σώζονται στην κόγχη του ιερού. Το 1706 τοιχογραφήθηκαν, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, ο κυρίως ναός και το βόρειο κλίτος.

38 Πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία

39 Αρχικά ήταν μονόχωρος ξυλόστεγος ναός. Στον 16 ο αιώνα καθαίρεσαν τον βόρειο τοίχο του ναού και δημιούργησαν βόρειο κλίτος με πρόθεση στην ανατολική απόληξη. Στα 1687 προστίθεται στοά στη νότια πλευρά του δίκλιτου ναού και επισκευάζεται ίσως ο βόρειος και ο ανατολικός τοίχος του βόρειου κλίτους.

40

41 Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με υποτυπώδες εγκάρσιο κλίτος. Αποτελεί έναν από τους μεγάλους επισκοπικούς ναούς που χτίστηκαν στη Μακεδονία κατά τον 11ο αιώνα. Στη σημερινή μορφή δεν σώζεται το νότιο κλίτος. Κατά την οθωμανική περίοδο μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος με την επωνυμία Χουνκιάρ Τζαμί (Ηϋηkâr Camii) (τζαμί της Νίκης). Από τη φάση αυτή του κτίσματος, σήμερα είναι ορατός ο μιναρές και μέρος των εσωτερικών και εξωτερικών επιχρισμάτων του ναού.

42 Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο σωζόμενος τοιχογραφικός διάκοσμος, ο οποίος στο μεγαλύτερο μέρος του χρονολογείται στο 13ο αιώνα (1215/6-1224/5 και 1270-1290). Οι τοιχογραφίες που κοσμούν τον ανατολικό τομέα του βόρειου κλίτους του ναού χρονολογούνται γύρω στο 1320. Μια μοναχική παράσταση του Χριστού Χαλκίτη, στο μέτωπο του βόρειου πεσσότοιχου του ιερού της Παλιάς Μητρόπολης, πρέπει να χρονολογηθεί στα τέλη της κομνήνειας περιόδου (1200).

43 ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΗΣ ΓΟΥΡΝΑΣ ΜΕΓΑΛΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΕΡΙΒΛΕΠΤΟΣ ΑΓΙΟΣ ΠΑΤΑΠΙΟΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΨΑΡΑΣ

44

45 Ο ναός πρέπει να ήταν αρχικά μονόχωρος και ξυλόστεγος. Στα τέλη του 15 ου αιώνα ή στις αρχές του 16 ου και οπωσδήποτε πριν από το 1525, αποκτά τη σημερινή του τρίκλιτη μορφή με δίριχτη στέγη, χωρίς τον δυτικό νάρθηκα. Ο νεωτερικός νάρθηκας αντικατέστησε κάποια προϋπάρχουσα μορφή νάρθηκα στοάς, μια και οι τοιχογραφίες του 1525 που υπάρχουν εκεί δεν μπορεί να έμειναν απροστάτευτες.

46 Ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Παταπίου ανοικοδομήθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα στα ερείπια προϋπαρχόντων κτισμάτων. Διατηρεί τοιχογραφικό διάκοσμο των αρχών του 16ου αιώνα (ιερό, βόρεια αρχική κιονοστοιχία), του τέλους του ίδιου αιώνα (νότιος και δυτικός τοίχος νεότερου ναού, βόρειος τοίχος αρχικού ναού) και των αρχών του 17ου και του 18ου αιώνα (νάρθηκας), ο οποίος μαρτυρεί τις συνεχείς μετατροπές στο μνημείο. Αποτελούσε πιθανώς τον κεντρικό ναό της παλαιοχριστιανικής Βέροιας και συνδεόταν λειτουργικά με τη διερχόμενη ρωμαϊκή οδό, που βαίνει κατά μήκος της σημερινής οδού Βενιζέλου.

47 Στον περιβάλλοντα χώρο του ναού διακρίνονται τα υπολείμματα συγκροτήματος παλαιοχριστιανικού βαπτιστηρίου (4ος αι.) και τρίκλιτης βασιλικής με εγκάρσιο κλίτος (5ος αι.). Από το βαπτιστήριο σώζονται οι χώροι του τετράκογχου φωτιστηρίου, της χτιστής οκταγωνικής κολυμβήθρας και τμήμα του προαύλειου οίκου, όλοι διακοσμημένοι με επιδαπέδια ψηφιδωτά και μαρμαροθετήματα. Η βασιλική, η οποία θεμελιώθηκε πάνω στα ερείπια του βαπτιστηρίου, στη βόρεια και τη νότια πλευρά της έχει βοηθητικούς χώρους και αψιδωτό κτίριο που ταυτίσθηκε με επισκοπείο. Κοσμείται επίσης με λαμπρά ψηφιδωτά και μαρμαροθετήματα.

48 Τρίκλιτη βασιλική του 14ου αιώνα. Έχει νάρθηκα, γυναικωνίτη και ανοιχτή στοά στη νότια πλευρά, που χρονολογούνται στα τέλη του 18ου ή τις αρχές του 19ου αιώνα. Διατηρούνται τοιχογραφίες του 16ου, 17ου και 18ου αιώνα.

49

50 Πεντάκλιτος ναός με δίριχτη στέγη των αρχών του 19ου αιώνα. Διαδέχθηκε πρωιμότερο ναό από τον οποίο σώζεται μόνον ο ανατολικός τοίχος. Ελάχιστες ορατές, σήμερα, τοιχογραφίες του προχωρημένου 16ου αιώνα κοσμούν το σωζόμενο αρχικό τμήμα του ναού.

51 Τρίκλιτη βασιλική με δίριχτη στέγη, η οποία δέχθηκε ποικίλες επισκευές και λειτουργικές προσθήκες στο δυτικό τμήμα. Στο χώρο του ιερού διατηρούνται τοιχογραφίες των αρχών του 17ου αιώνα.

52

53

54 Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με δίριχτη στέγη, παλαιότερη του 1558, και τοιχογραφίες στο χώρο του ιερού του δεύτερου τετάρτου του 17 ου αιώνα, έργο του ζωγράφου που εργάστηκε και στον Άγιο Νικόλαο της Γούρνας στο διάστημα 1638-1642.

55

56 Οι ομοιότητες της δομής και του σχήματος με τον Άγιο Νικόλαο της ενορίας Δεξιάς καθιστούν πιθανή τη χρονολόγησή του στα τέλη του 18 ου αιώνα.

57

58 ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ ΜΕΓΑΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑ ΧΑΒΙΑΡΑ ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΑΝΘΙΜΟΥ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΚΑΛΟΚΡΑΤΑ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΝΩΣΤΟΣ ΩΣ ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΕΝΟΡΙΑΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΑ ΔΕΞΙΑ

59 Μονόχωρος στην αρχική του φάση και στη θέση παλαιοχριστιανικής μικρής βασιλικής. Ο ναός δέχτηκε ριζική ανακαίνιση το 16 ο αιώνα.

60 Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική. Το αρχαιότερο σωζόμενο τμήμα είναι το ιερό βήμα. Ο ναός διατήρησε την αρχική του μορφή έως και τις αρχές του 14 ου αιώνα. Αργότερα, καταστράφηκε και καταργήθηκε η κόχη του διακονικού, ενώ κατασκευάστηκε νέα κόγχη στη θέση της κόγχης της πρόθεσης.

61 Αρχικά, ο ναός ήταν μονόχωρος και ξυλόστεγος. Από αυτή τη φάση σώζεται ο δυτικός τοίχος του κεντρικού κλίτους και το ιερό. Πιθανόν το 17 ο αιώνα, οι τοξοστοιχίες, που αντικατέστησαν το βόρειο και νότιο τοίχος, έδωσαν στο ναό τη μορφή ξυλόστεγης βασιλικής με νάρθηκα σε όλο το πλάτος του ναού.

62

63

64 Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με νάρθηκα. Σώζεται το ιερό και ο δυτικός τοίχος του κυρίως ναού, ενώ το 16 ο αιώνα κατασκευάζονται οι δύο κιονοστοιχίες και ο ναός παίρνει τη μορφή που έχει σήμερα.

65 Μεσοβυζαντινό κτίσμα τρίκλιτης βασιλικής με νάρθηκα σε πολλές κατασκευαστικές φάσεις.Τοιχογραφίες έγιναν με χορηγία του άρχοντος Γραμματικού και άλλων αφιερωτών. Διατηρήθηκε ο δυτικός τοίχος του κυρίως ναού και τμήματα των διαχωριστικών τοίχων μεταξύ ιερού, πρόθεσης και διακονικού.

66

67 Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με δίριχτη στέγη και νάρθηκα. Η ιδιοτυπία του οφείλεται στο σχήμα της στέγης. Ο φωτισμός γινόταν από φωτιστικές ξύλινες θυρίδες στη στέγη. Η κόγχη του ιερού καλύπτεται με τοίχο. Ο μοναχός Άνθιμος έκτισε το ναό ως Καταφυγή μοναχών, δηλαδή ως καθολικό μονής. Η ίδρυσή του στα 1565 οφείλεται ίσως στις ενέργειες του μητροπολίτη Θεοφάνους Μαλάκη.

68 Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με νάρθηκα και δίριχτη στέγη των αρχών του 17ου αιώνα. Αξιοσημείωτο είναι ότι το υλικό κατασκευής του ναού προέρχεται από αρχαιότερα μνημεία της Βέροιας. Οι τοιχογραφίες του ναού, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, χρονολογούνται στο έτος 1617.

69 Ο ναός στη σημερινή μορφή του αποτελείται από τμήμα του αρχικού ιερού του 14ου αιώνα και μεγαλύτερο ναό του τέλους του 18ου ή των αρχών του 19ου αιώνα. Στο σωζόμενο παλαιότερο τμήμα του ναού υπάρχουν και οι αρχαιότερες τοιχογραφίες με τη Θεοτόκο στην κόγχη και μέρος του Μελισμού με επίσκοπο και άγγελο.

70 Ο ναός επισκευάστηκε ριζικά και τοιχογραφήθηκε με χορηγία του άρχοντα Κομνηνού Καλοκρατά στα 1566. Στην αρχική χάραξη ανήκει ο χώρος του ιερού.

71 Μονόχωρος ξυλόστεγος ναός με νάρθηκα – στοά, κατά μήκος της νότιας πλευράς του. Ο χρόνος ανέγερσής του είναι ο 16 ος αιώνας, όπως φαίνεται από τις τοιχογραφίες του ιερού.

72 Τρίκλιτη βασιλική του 14 ου αιώνα που ανακαινίστηκε ριζικά το 16 ο αιώνα. Μετά από μια δεύτερη ανακαίνιση καταστράφηκαν τα περισσότερα τμήματα της φάσης του 16 ου αιώνα. Σήμερα διατηρείται σε τοιχογραφία του 16 ου αιώνα η ένθρονη Θεοτόκος με τους αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ στο βόρειο τοίχο του ναού και τοιχογραφίες του 14ου στο ανατολικό αέτωμα του αρχικού ναού.

73 Θανάσης Παπαζώτος, Οδοιπορικό στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή Βέροια, εκδ. ΤΑΠΑ Αθήνα 2003 Θανάσης Παπαζώτος, Η Βέροια και οι ναοί της (11 ος - 18 ος αι.),εκδ. ΤΑΠΑ Αθήνα 1994 www.apostoliki-diakonia.gr el.wikipedia.org www.akalanthis.gr