Το κάστρο εξασκεί μυστηριώδη γοητεία επί της ψυχής του ανθρώπου. Ξεσηκώνει τη φαντασία μας σε ιλιγγιώδη ύψη και την οπλίζει για τα μακρινά ταξίδια στις.

Παρουσίαση με θέμα: "Το κάστρο εξασκεί μυστηριώδη γοητεία επί της ψυχής του ανθρώπου. Ξεσηκώνει τη φαντασία μας σε ιλιγγιώδη ύψη και την οπλίζει για τα μακρινά ταξίδια στις."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2

3 Το κάστρο εξασκεί μυστηριώδη γοητεία επί της ψυχής του ανθρώπου. Ξεσηκώνει τη φαντασία μας σε ιλιγγιώδη ύψη και την οπλίζει για τα μακρινά ταξίδια στις μεγάλες αποφάσεις. ‘Όταν ατενίζουμε το κάστρο αθελά μας βγάζουμε μια κραυγή σαν ηχώ πολέμου που μοιάζει σαν η ίδια μας η ψυχή συνταράχτηκε σύσσωμη και κινητοποίησε οτιδήποτε ευγενικό και μεγαλειώδες έχουμε μέσα μας. Όπως η ποίηση δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ανάλυση ενός καημού ή μια χαρά τραγουδημένη με λόγια, έτσι και η άναρθρη αυτή φωνή είναι μια ολόκληρη ποίηση, η έξαρση της ψυχής μας, η κινητοποίηση του εσωτερικού μας κόσμου. Οτιδήποτε βλέπουμε στον κόσμο, το έχουμε και εμείς μέσα στην ψυχή μας. Βουνά, θάλασσες, λαγκάδια, δάση, αλλά έχουμε και το ΚΑΣΤΡΟ ΜΑΣ. Και μέσα σε αυτό φυλάμε, την τιμή μας, τα ιδανικά μας, τις αγάπες μας και τα μυστικά μας. Γι’ αυτό όταν ατενίζουμε ένα κάστρο, τον εαυτό μας βλέπουμε, το μέσα μας θωρούμε

4 η «χρυσή εποχή » των Μεσαιωνικών κάστρων ανέτειλε τον 9ο με 10 αιώνα, με την πτώση της Καρολίγγειας δυναστείας και τη διάσπαση σε πάμπολλες τοπικές ηγεμονίες και πριγκιπάτα. Αυτοί οι τοπικοί άρχοντες άρχισαν να χτίζουν κάστρα για να ελέγξουν τις περιοχές τους. Παρόλο που στην ιστοριογραφία των δυτικών κάστρων δίνεται έμφαση στο στρατιωτικό και αμυντικό τους ρόλο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα κάστρα απετέλεσαν και διοικητικά κέντρα, πυρήνες εμπορικής ανάπτυξης και κυρίως σύμβολα κύρους και εξουσίας. Παρόλο που στην ιστοριογραφία των δυτικών κάστρων δίνεται έμφαση στο στρατιωτικό και αμυντικό τους ρόλο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα κάστρα απετέλεσαν και διοικητικά κέντρα, πυρήνες εμπορικής ανάπτυξης και κυρίως σύμβολα κύρους και εξουσίας. Η οχυρωματική αρχιτεκτονική του κάστρου επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό και από την εξέλιξη των όπλων. Γι' αυτό το λόγο ο κάθε κατακτητής έκανε προσθήκες και τροποποιήσεις ώστε το κάστρο να ανταποκρίνεται στις πολεμικές συνθήκες της εποχής. Η οχυρωματική αρχιτεκτονική του κάστρου επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό και από την εξέλιξη των όπλων. Γι' αυτό το λόγο ο κάθε κατακτητής έκανε προσθήκες και τροποποιήσεις ώστε το κάστρο να ανταποκρίνεται στις πολεμικές συνθήκες της εποχής.

5 . Το κάστρο του Αγίου Γεωργίου είναι χτισμένο πάνω από το χωριό Περατάτα σ' ένα λόφο περίπου 300 μ. ύψους και απέχει από την πρωτεύουσα της Κεφαλονιάς, το Αργοστόλι, 5χλμ περίπου. Το κάστρο του Αγίου Γεωργίου είναι χτισμένο πάνω από το χωριό Περατάτα σ' ένα λόφο περίπου 300 μ. ύψους και απέχει από την πρωτεύουσα της Κεφαλονιάς, το Αργοστόλι, 5χλμ περίπου. Έχει έκταση περίπου 16.000 τ.μ. και περίμετρο τειχών 600 μέτρων Πού βρίσκεται;

6 χάρτης Κεφαλονιάς 1688, Coronelli Vincenzo Τοπογραφικοί και αμυντικοί λόγοι συνέβαλαν στο κτίσιμο του Κάστρου στο συγκεκριμένο μέρος και η παρουσία του είναι συνδεδεμένη με την βενετική κυριαρχία στην Κεφαλονιά. χάρτης Κεφαλονιάς 1688, Coronelli Vincenzo

7 Προέρχεται από το μικρό εκκλησάκι αφιερωμένο στο Αη Γιώργη που ήταν κτισμένο στην κορυφή του λόφου πριν από την κατοίκηση και οχύρωση του και πριν από την ίδρυση του πρώτου και παλαιότερου εσωτερικού φρουρίου από τους βυζαντινούς.

8 Έχει πολυγωνικό σχήμα. Αποτελείται από το εξωτερικό περιτείχισμα τον εσωτερικό περίβολο, που έχει σχήμα πετάλου και μια βραχώδη κορυφή που υψώνεται στο κέντρο περίπου του περιβόλου όπου βρίσκονται τα ερείπια του Παλαιού Φρουρίου

9 Οι Βενετοί μόλις κατέλαβαν το νησί φρόντισαν για την ενίσχυση του φρουρίου προκειμένου να προστατευτεί και από τις επιθέσεις πειρατών που την περίοδο εκείνη λυμαίνονταν τις θάλασσες. Το 1504 κατασκευάστηκε ένα νέο εξωτερικό περιτείχισμα, που σώζεται μέχρι σήμερα Στο εξής προσθήκες και βελτιώσεις γίνονταν ανά τακτά χρονικά διαστήματα Το βορειοανατολικό μέρος του τείχους ενισχύεται από τους Βενετούς, καθώς και το τμήμα που βρίσκεται απέναντι από το Προάστιο, γιατί το έδαφος είναι ομαλότερο και οι επιθέσεις θα ήταν ευκολότερες Πλευρά Προαστίου: οικοδομείται ο ισχυρότερος προμαχώνας. Υπάρχουν επιχωματώσεις ύψους 1,70 μ. και πάνω σ'αυτές επάλξεις πλάτους 2 μ. Η θωράκιση του φρουρίου στο νοτιοδυτικό τμήμα ήταν φυσική, γιατί το έδαφος είναι δύσβατο, βραχώδες και απότομο, έτσι ώστε να μη προσφέρεται για επίθεση και ανάπτυξη του πεζικού με τα δεδομένα της εποχής εκείνης

10 Μέσα στο φρούριο υπήρχαν κτήρια δημόσια και ιδιωτικά, ναοί, αποθήκες τροφίμων και πυρομαχικών, στρατώνες, νοσοκομεία, φυλακές, δεξαμενές νερού. Μέσα στο φρούριο υπήρχαν κτήρια δημόσια και ιδιωτικά, ναοί, αποθήκες τροφίμων και πυρομαχικών, στρατώνες, νοσοκομεία, φυλακές, δεξαμενές νερού. Σε πολλά κτήρια ήταν εντοιχισμένα οικόσημα ευγενών. Στο κάστρο υπήρχαν πολλές εκκλησίες, σήμερα σώζονται μόνο τα ερείπια όπως τα ερείπια της καθολικής εκκλησίας Αγ. Νικολάου. Στο μπόργκο του Κάστρου υπάρχει ο μητροπολιτικός ναός Ιερός Ναός της Ευαγγελίστρας, χαρακτηριστικό δείγμα επτανησιακού μπαρόκ. Στο κάστρο υπήρχαν πολλές εκκλησίες, σήμερα σώζονται μόνο τα ερείπια όπως τα ερείπια της καθολικής εκκλησίας Αγ. Νικολάου. Στο μπόργκο του Κάστρου υπάρχει ο μητροπολιτικός ναός Ιερός Ναός της Ευαγγελίστρας, χαρακτηριστικό δείγμα επτανησιακού μπαρόκ.

11 1. Πύλη και αμέσως μετά πύλη ασφαλείας. Πάνω από την εξωτερική πύλη, αύλακες οδηγούσαν αλυσίδες που σήκωναν την ξύλινη πόρτα- γέφυρα. Υπήρχε μονόλιθος με λαξευμένο λιοντάρι της Βενετίας 1 α. Δύο εσωτερικές στοές 2. Ν.Α Προμαχώνας ύψους 25 μ. θέση 3 τηλεβόλων- αποθήκη πυρομαχικών-φυλακή 3. Διοικητήριο 4. Παρεκκλήσι Παναγιάς της Φρουράς 5. Εκκλησία του Αγίου Μάρκου 6. Στρατώνες 7. Σκοπιά 8. Στέρνα/Πηγάδι 9. Τοίχος στρατωνικού κτίσματος ιταλικής κατοχής 10. Λιθόστρωτο και κανάλι που οδηγεί σε στέρνα 11. Ανατολικός Προμαχώνας με θέσεις πυροβόλων 12. Ερείπια κατοικιών 13. Τείχος παλαιού φρουρίου Τοπογραφικό Ευριδίκης Λειβαδά -Ντούκα, (1997), Κεφαλληνία Κεφαλλήνων, ΔωρικόςΚεφαλληνία Κεφαλλήνων

12 14. Στέρνα/ πηγάδι 15. Ναός Αγίου Γεωργίου. Παλαιότερος του Βυζαντινού φρουρίου 16. Πυροβολείο ιταλικής κατοχής 17. Δεξαμενή 18. Ίχνη Βυζαντινά –Μεταγενέστερα φυλάκια 19. Βόρειος προμαχώνας. Παρατηρητήριο 20. Ερείπια κτιρίου που λειτουργούσε ως ξενώνας 21. Είσοδος προμαχώνα 22. Στόμιο σήραγγος 23. Κτίσμα λαξευμένο μισό εντός βράχου. Οικόσημο με αρχικά D.B. Κάτω πιθανόν χώρος δεσμωτηρίου 24. Άνοδος προς το παλαιό φρούριο 25. Βορειοδυτική ακμή τείχους όπου οικόσημο 26. Κλίση τειχών 10-15 μ. 27. Όρυγμα για αποθήκη οικοδομικών υλικών 28. Αποθήκη 29. Πυριταποθήκη 30. Σκάλα πέτρινη που συνδέει το βόρειο με το νότιο τμήμα 31. Αποθήκη ή παρατηρητήριο ή διοικητήριο 32. Ναός Αγίου Νικολάου (δυτικού δόγματος) 33. Λίθινη γούρνα 34. Δίστομη δεξαμενή – Βέρα με θυρεό Tiepolo 35. Λιθόστρωτος δρόμος 36. Θέση «Κανόνι», Πλάτωμα κέντρο συνάντησης ευγενών Τοπογραφικό Ευριδίκης Λειβαδά -Ντούκα, (1997), Κεφαλληνία Κεφαλλήνων, ΔωρικόςΚεφαλληνία Κεφαλλήνων

13  Κτίσθηκε μακριά από την θάλασσα για την αποφυγή κινδύνου των πειρατικών ρεσάλτων, σε θέση περίοπτη για να κατοπτεύει το γύρω χώρο και στο εσωτερικό μέρος του νησιού για να ελέγχει και να να επιβάλλει την τάξη Το φρούριο του Αη Γιώργη αποτελεί την μορφολογική συνέχεια του λόφου που το οχυρώνει φυσικά με βάτα και κάθε λογής αγκάθια από τη νοτιοδυτική πλευρά, ενώ από τα ανατολικά ο ορεινός όγκος του Αίνου του παρέχει ασφάλεια.

14  Κατά την Βυζαντινή αυτοκρατορία και σύμφωνα με το R.J. Lilie, εμφανίστηκε η συγκρότηση των θεμάτων στο β΄τρίτο του 7ου αιώνα συνέπεια της αραβικής επίθεσης και των νέων συνθηκών που αυτή διαμόρφωσε στο ανατολικό σύνορο της αυτοκρατορίας.  Η Κεφαλονιά με την Ιθάκη, Λευκάδα και Ζάκυνθο αποτελούσαν το «Θέμα Κεφαλληνίας» δηλαδή μια γεωγραφική στρατιωτική και διοικητική ενότητα με έδρα την Κεφαλονιά και συγκεκριμένα το Κάστρο.  Η διοίκηση του αποτελούνταν από τον: Στρατηγό, τον πρωτονοτάριο του θέματος, πολιτικό διοικητή του θέματος, τον πραίτωρα του θέματος, που ήταν ο θεματικός δικαστής και το χαρτουλάριο του θέματος, που ήταν ο στρατολόγος του θέματος, και μπορούσαν να απευθύνονται όλοι στον αυτοκράτορα για υποθέσεις του θέματος.  Η διοίκηση του αποτελούνταν από τον: Στρατηγό, τον πρωτονοτάριο του θέματος, πολιτικό διοικητή του θέματος, τον πραίτωρα του θέματος, που ήταν ο θεματικός δικαστής και το χαρτουλάριο του θέματος, που ήταν ο στρατολόγος του θέματος, και μπορούσαν να απευθύνονται όλοι στον αυτοκράτορα για υποθέσεις του θέματος.

15  Στα θέματα υπηρετούσαν ελεύθεροι αγρότες Χριστιανοί ορθόδοξοι στους οποίους το κράτος παραχωρούσε στρατιωτικά κτήματα (στρατιωτόπια, ή στρατοτόπια).  Το κτήμα και η υποχρέωση για στρατιωτική υπηρεσία μεταβιβαζόταν από τον πατέρα στον πρωτότοκο γιο.  Με τα έσοδά τους εξ αυτών οι στρατιώτες - αγρότες συντηρούσαν τις οικογένειες τους, αγόραζαν οπλισμό και κάλυπταν τα έξοδα των εκστρατειών.

16

17

18

19  Το 1185 με το Γουλιέλμο Β΄άρχισε η εξάρτηση της Κεφαλονιάς από το Νορμανδικό κράτος της Σικελίας και το νησί δωρίστηκε στον πειρατή από το Μπρίντεζι, Μαργκαριτόνε με τον τίτλο του Μεγάλου Ναυάρχου του Σικελικού Βασιλείου.  Πολύς κόσμος μετοίκησε από το Βρίνδισι στην Κεφαλονιά και αλλοίωσε την αρχική πληθυσμιακή του σύνθεση.  Το μεσαιωνικό όνομα της Κεφαλονιάς και Ιθάκης ήταν Val di Compare και ήταν κρησφύγετα πειρατών και κουρσάρων  Το μεσαιωνικό όνομα της Κεφαλονιάς και Ιθάκης ήταν Val di Compare και ήταν κρησφύγετα πειρατών και κουρσάρων  Ο Μαργκαριτόνε διαίρεσε το νησί σε τιμάρια* και τα παραχώρησε σε Ιταλούς άρχοντες. * Αρχικά ήταν η δωρεά όπλων και αλόγων στους ευνοούμενους, μετά προσφορά γης. Στην αρχή όλες οι δωρεές ήταν μετακλητές, αργότερα ισόβιες και μετά μεταβιβάζονταν από γενιά σε γενιά.

20  1195-1258 Matteo Orsini:  είχε παντρευτεί την κόρη του Μαργκαριτόνε.  Ανέλαβε την Διοίκηση του νησιού όταν ο Φρειδερίκος ΙΙ έγινε Βασιλιάς της Σικελίας.  1195-1258 Matteo Orsini:  είχε παντρευτεί την κόρη του Μαργκαριτόνε.  Ανέλαβε την Διοίκηση του νησιού όταν ο Φρειδερίκος ΙΙ έγινε Βασιλιάς της Σικελίας. Το 1207 έθεσε κάτω από την επικυριαρχία του Πάπα Ιννοκέντιου ΙΙΙ τις κτήσεις του για να αποφύγει τους Βενετούς και κατάργησε τον Ορθόδοξο Θρόνο της Κεφαλονιάς. Δύο χρόνια μετά δέχεται την επικυριαρχία τους και ασκεί πειρατεία στο Ιόνιο Το 1207 έθεσε κάτω από την επικυριαρχία του Πάπα Ιννοκέντιου ΙΙΙ τις κτήσεις του για να αποφύγει τους Βενετούς και κατάργησε τον Ορθόδοξο Θρόνο της Κεφαλονιάς. Δύο χρόνια μετά δέχεται την επικυριαρχία τους και ασκεί πειρατεία στο Ιόνιο  Το 1213 ο Πάπας Ονώριος Γ, όρισε με έδρα το Κάστρο, Επίσκοπο Κεφαλλήνιας Ζακύνθου Το 1236 η ηγεμονία της Κεφαλονιάς συμπεριλαμβάνεται στην ηγεμονία της Αχαΐας μαζί με άλλους 11 ομότιμους.  Συμμετέχει στην πολιορκία της Μονεμβασιάς το 1246 σαν υποχρέωση όπως επέβαλλε το φεουδαλιστικό αμυντικό σύστημα, όπου ήταν υποχρεωμένοι οι ηγεμόνες να συνδράμουν ο ένας στον άλλο

21 1258-1303 Ricardo Orsini, διάδοχος του Ματτέο με τίτλο «υψηλότατος και κυριώτατος κόντης του παλατίνου», τάχθηκε κάτω από τη σημαία του πριγκιπάτου της Αχαΐας και συνδέθηκε με φεουδαλικούς δεσμούς με τον βασιλιά της Νεάπολης και Σικελίας Κάρολο Ι΄D’ Anzu.  Επικύρωσε το πρακτικό της Λατινικής Επισκοπής Κεφαλληνίας και δημιουργήθηκε μεγάλη παροικία Λατίνων στο κάστρο του Αγίου Γεωργίου και γύρω από αυτό.  Διετέλεσε τοποτηρητής με βάση την Κέρκυρα.  Επικύρωσε το πρακτικό της Λατινικής Επισκοπής Κεφαλληνίας και δημιουργήθηκε μεγάλη παροικία Λατίνων στο κάστρο του Αγίου Γεωργίου και γύρω από αυτό.  Διετέλεσε τοποτηρητής με βάση την Κέρκυρα.  1304-1316 Ιωάννης Orsini, διάδοχος του Ricardo, έδωσε όρκο υποτέλειας στον Πρίγκιπα της Αχαΐας,Φίλιππο της Σαβοϊας 1316-1322 Νικόλαος Orsini ή Νικόλαος Δούκας Κομνηνός, ήταν ο πρώτος Orsini που ασπάστηκε την Ορθοδοξία, καθιέρωσε την ελληνική γλώσσα και την θέσπισε στην σφραγίδα του. Διοικούσε την Κεφαλονιά από την Ήπειρο. Τον δολοφόνησε ο αδελφός του Ιωάννης ΙΙ Orsini και τον διαδέχτηκε στο Κάστρο του Αη-Γιώργη 1316-1322 Νικόλαος Orsini ή Νικόλαος Δούκας Κομνηνός, ήταν ο πρώτος Orsini που ασπάστηκε την Ορθοδοξία, καθιέρωσε την ελληνική γλώσσα και την θέσπισε στην σφραγίδα του. Διοικούσε την Κεφαλονιά από την Ήπειρο. Τον δολοφόνησε ο αδελφός του Ιωάννης ΙΙ Orsini και τον διαδέχτηκε στο Κάστρο του Αη-Γιώργη 1322-1324 Ιωάννης ΙΙ Orsini. Αρχικά δήλωσε πίστη στον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄Παλαιολόγο και άλλαξε τίτλο και όνομα σε «Δεσπότης Ιωάννης Άγγελος Κομνηνός», αλλά αργότερα αναγκάστηκε να γίνει υποτελής της οικογένειας D’ Anzu, του βασιλιά της Νεάπολης και Σικελίας Το 1324 τελειώνει η δυναστεία των Orsini με την εκθρόνιση του τελευταίου γιατί δεν δέχτηκε τον Ιωάννη της Γραβίνα- της Νεάπολης στο Κάστρο του Αη- Γιώργη ενώ οι υπόλοιποι ηγεμόνες του Πριγκιπάτου της Αχαίας του πρόσφεραν φόρο τιμής. Φυλακίστηκε και του αφαιρέθηκε η κομητεία.

22  Όταν το πριγκιπάτο της Αχαΐας πέρασε στα χέρια των Φράγκων, οι Orsini δέχτηκαν την επικυριαρχία τους και το φεουδαλισμό.  προέρχεται από το λατινικό feudum, που σημαίνει το συμβόλαιο εκείνο που συνάπτεται μεταξύ του βασιλιά ή του ηγεμόνα και των διάφορων ευγενών και που παρέχει στους τελευταίους το δικαίωμα εκμετάλλευσης της γης και την ταυτόχρονη υποχρέωσή τους να έχουν πίστη στο βασιλιά και να πολεμούν μαζί του κατά των εχθρών του βασιλείου.  Ανώτατος άρχων ήταν ο ηγεμόνας, μετά οι 12 βαρώνοι, μετά οι μεγάλοι και μικροί υποτελείς ή λίζιοι, οι ελεύθεροι υπήκοοι και οι δουλοπάροικοι.  Στην οργάνωση αυτή υπάρχει ενός είδος δημοκρατίας για τους ανώτερους της κοινωνίας, αφού ο ηγεμόνας δεν ήταν "ελέω Θεού" αφέντης αλλά η εξουσία του περιοριζόταν από αυτή των βαρώνων και των λίζιων, οι οποίοι μπορούσαν να ελέγχουν την εξουσία αλλά και να ελέγχονται από αυτή. Επίσης και οι γυναίκες είχαν το δικαίωμα να κληρονομούν τις γαίες του θανόντος συζύγου τους αλλά και να τους διαδέχονται στο θρόνο.  Στην οργάνωση αυτή υπάρχει ενός είδος δημοκρατίας για τους ανώτερους της κοινωνίας, αφού ο ηγεμόνας δεν ήταν "ελέω Θεού" αφέντης αλλά η εξουσία του περιοριζόταν από αυτή των βαρώνων και των λίζιων, οι οποίοι μπορούσαν να ελέγχουν την εξουσία αλλά και να ελέγχονται από αυτή. Επίσης και οι γυναίκες είχαν το δικαίωμα να κληρονομούν τις γαίες του θανόντος συζύγου τους αλλά και να τους διαδέχονται στο θρόνο.

23

24 Αν μια γυναίκα υποτελής παντρευόταν έναν δουλοπάροικο αμέσως ξέπεφτε σε αυτή την κοινωνική τάξη και αυτή και τα παιδιά της. Ο δουλοπάροικος μπορούσε να γίνει ελεύθερος μόνο με πράξη του αφέντη του ή αν ήταν γυναίκα με το γάμο της με έναν ελεύθερο. Στη φεουδαλική Αχαΐα ο δουλοπάροικος είχε τα προνόμια του να κόβει βελανίδια ή ξύλα από τα δάση ελεύθερα, μπορούσε να πουλήσει για λογαριασμό του τα ζώα του και ο αφέντης του δεν μπορούσε να τον φυλακίσει για κάποιο παράπτωμα παραπάνω από μια νύχτα. Στην πράξη οι ηγεμόνες δεν ενοχλούσαν τους δουλοπάροικους, αφού δούλευαν όπως έγραφε ο πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ χωρίς πληρωμή και χωρίς δαπάνες Στη φεουδαλική Αχαΐα ο δουλοπάροικος είχε τα προνόμια του να κόβει βελανίδια ή ξύλα από τα δάση ελεύθερα, μπορούσε να πουλήσει για λογαριασμό του τα ζώα του και ο αφέντης του δεν μπορούσε να τον φυλακίσει για κάποιο παράπτωμα παραπάνω από μια νύχτα. Στην πράξη οι ηγεμόνες δεν ενοχλούσαν τους δουλοπάροικους, αφού δούλευαν όπως έγραφε ο πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ χωρίς πληρωμή και χωρίς δαπάνες

25  Η οικογένεια D’ Anzu απέκτησε την ηγεμονία της Αχαΐας και τοποθέτησαν τοποτηρητές σε κάθε κτήση της. Οι ηγεμόνες δεν επισκέφτηκαν όμως ποτέ την Κεφαλονιά.  Οι Οθωμανοί εξαπλώνονταν και ήταν φόβος και τρόμος των Φράγκων και Βυζαντινών  Τιμαριωτικά δικαιώματα είχαν οι ναοί, οι μονές και οι Λατίνοι Επίσκοποι  Τα αρχοντικά στο Κάστρο διέθεταν οικήματα, γαίες, δάση, μύλους, ύδατα και ανθρώπους υποτελείς και δουλοπάροικους  Η ανώτερη τάξη ήταν ένα τυχοδιωκτικό μείγμα διαφόρων φυλών  Η κοινωνία του Κάστρου ρυθμιζόταν από φεουδαλικούς νόμους

26 ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ 1357-1483 ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ 1357-1483 Ο Κάρολος Ι παντρεύτηκε την Φραγκίσκα, κόρη του Νέριο Ατζαγιόλι, αυθέντη της Αθήνας που είχε καθιερώσει την ελληνική γλώσσα ως επίσημη στην ηγεμονία του Το 1404 κυκλοφόρησαν νομίσματα για την κατάργηση των φεουδαλικών δεσμών με το βασιλιά της Νεάπολης Λαδίσλαο Κατά την ηγεμονία του Καρόλου Ι δημιουργήθηκε στην αυλή του έδρα νομικής, λογικής, φυσικής ή ηθικής φιλοσοφίας Παραχώρησε τιμάρια, τίτλους και διάφορα προνόμια σε πολλούς έμπιστους του, μεταξύ αυτών στους Βαλσαμάκη απένειμε τον τίτλο των βαρώνων και το φέουδο. Απ΄αυτό προέρχεται η τοπωνυμία Βαλσαμάτα Οι τούρκοι κέρδιζαν εδάφη και ο διάδοχος Κάρολος ΙΙ για να διατηρήσει τις κτήσεις του κατέβαλε στον Σουλτάνο ετήσιο φόρο και οι άρχοντες της Κεφαλονιάς κεφαλικό φόρο -χαράτσι Ο Κάρολος δεν είχε εμπιστοσύνη στους Έλληνες και γιαυτό μοίρασε τίτλους, προνόμια και τιμές σε νέους φεουδάρχες από την Ιταλία,όπως Λοβέρδο, Μηλιαρέση, Λούζη, Αλιμπράντη, Πεκατώρο Οι Βενετοί έκλεισαν συνθήκη με τον Μουράτ ΙΙ και επήλθε ειρήνη και στο Κάστρο μέχρι το 1444.

27 Το 1453 με την πτώση της Κωνσταντινούπολης πολλές βυζαντινές οικογένειες εγκαταστάθηκαν στην Κεφαλονιά. Οι τούρκοι συνέχιζαν να κατακτούν πολλά μέρη της Ελλάδας Η διοίκηση ήταν άριστα οργανωμένη. Το έδαφος της Κεφαλονιάς εύφορο. Πηγή εισοδήματος αποτελούσαν και οι δασμοί από τις αλυκές, διβάρια, μύλους. Είχε δυο ασφαλή και οργανωμένα λιμάνια και ο πληθυσμός ήταν 40.000 άτομα και 6000 σπίτια Ο Λεονάρντο επανίδρυσε την Ορθόδοξη Επισκοπή Κεφαλληνίας το 1452. Φρόντισε τα γράμματα αλλά ήταν δεσποτικός. Παντρεύτηκε δύο φορές και ο δεύτερος γάμος με την ανηψιά του Φερδινάρδου Ι δυσαρέστησε τους Βενετούς, που σύναψαν συμφωνία με τους Τούρκους το 1479 και τον απέκλεισαν. Το 1479 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν το νησί, το λεηλατούν, κατέσφαξαν πολλούς άρχοντες και μεταφέρουν10.000 χωρικούς στα σκλαβοπάζαρα. Καταστρέφουν επίσης την Ζάκυνθο. Ο Λεονάρντο δραπετεύει στον Τάραντα. Επιστρέφει το 1481 για να απελευθερώσει την Ζάκυνθο και το γιό του. Ο αδελφός του Αντώνιος καταλαμβάνει την Ζάκυνθο και το Κάστρο της Κεφαλονιάς αλλά δολοφονείται από τους ίδιους τους φρουρούς του και το νησί το καταλαμβάνουν οι Βενετοί, οι οποίοι το παρέδωσαν στους Τούρκους το 1485. Ο διάδοχος Λενάρντο ΙΙ ανέλαβε ανήλικος την Κομητεία της Κεφαλονιάς το 1449 και οι Βενετοί του παραχώρησαν Βενετική υπηκοότητα για να τον προστατεύουν από τους Τούρκους και να μην χάσουν το κυριαρχία τους στο Ιόνιο

28 Ο Βαγιαζήτ εξέδωσε καννουναμέ ειδικά για την Κεφαλονιά για δικαστικά, στρατιωτικά και διοικητικά θέματα. Το τουρκικό καθεστώς είναι απόλυτα θεοκρατικό Κυβερνήτης ήταν ο Βοεβόδας Δικαστής ο Καδής Κυβερνήτης ήταν ο Βοεβόδας Δικαστής ο Καδής Το 1500 οι Βενετοί με την βοήθεια των Ισπανών μετά από πολύμηνη πολιορκία κατακτούν το Κάστρο Βαριά φορολογία και είσπραξη εσόδων από προϊόντα πρωτογενούς τομέα. Εβραίοι από την Ισπανία εγκαταστάθηκαν στο νησί Όλη η περιουσία δημόσια και ιδιωτική πέρασε στα χέρια των Τούρκων Βαγιαζήτ Β

29 Νέα τείχη του Κάστρου κατασκευάζονται αρχικά το 1501 και μετά το 1504 Ο πληθυσμός έχει μειωθεί και Έλληνες από Μεθώνη Κορώνη εποίκησαν στο Κάστρο που στρατολογήθηκαν ως stradioti Βενετοί άρχοντες και τυχοδιώκτες έγιναν κάτοικοι του Κάστρου και απέκτησαν in feudo Τα μεγαλύτερα κομμάτια γης τα είχαν οι ναοί και τα μοναστήρια Πολιτική Διοίκηση  Proveditore Generale del Levante –Ανώτερος άρχοντας για όλα τα υπό κατοχή νησιά  Proveditore- Προβλεπτής Κεφαλονιάς  Consiglieri- Σύμβουλοι  Carmelingo-Οικονομικός Επίτροπος  Cancellier- Γραμματέας  Scontro- Ταμίας  Interprete- Μεταφραστής  Contestabili – Κοντόσταυλοι, Αστυνομικοί  Proveditore Generale del Levante –Ανώτερος άρχοντας για όλα τα υπό κατοχή νησιά  Proveditore- Προβλεπτής Κεφαλονιάς  Consiglieri- Σύμβουλοι  Carmelingo-Οικονομικός Επίτροπος  Cancellier- Γραμματέας  Scontro- Ταμίας  Interprete- Μεταφραστής  Contestabili – Κοντόσταυλοι, Αστυνομικοί

30 Οι Κεφαλλονίτες ζήτησαν και απέκτησαν από την Γαληνοτάτη δικό τους Συμβούλιο που αποτελούνταν από ευγενείς του Κάστρου. Το συμβούλιο εξέλεγε τους Συνδίκους, τον Γραμματέα του Δικαστηρίου, τους καπιτάνους των γαλέρων, τους εντολοδόχους. Τα μέλη από 180 αυξήθηκαν στα 1000. Στο LIBRO D’ ORO ήταν γραμμένοι όλοι οι «ιδιότυποι» Κεφαλλήνες ευγενείς με το μοναδικό αναρχοδημοκρατικό πνεύμα

31 Η οικονομία της Κεφαλονιάς στηριζόταν κυρίως στον πρωτογενή τομέα. Ελιές, αμπέλια, σιτηρά, αιγοπρόβατα, αλυκές, ιχθυοτροφεία-διβάρια, ξυλεία ελάτης. Επίσης παραγωγή κρασιού, σταφίδας και υφάσματα Όλα τα προϊόντα εξάγονταν στη Βενετία. Επιβάλλονταν βαριά φορολογία σε όλα τα σχεδόν τα είδη με συνέπεια έλλειψη ανταγωνιστικής αγοράς, ανάπτυξη λαθρεμπορίου, κοινωνικές αναταραχές, μαρασμός τοπικής αγοράς Εφαρμόστηκε ο θεσμός ενοικίασης των φόρων. Η δεκάτη ήταν φόρος της παραγωγής προϊόντων το 1/10 Εφαρμόστηκε ο θεσμός ενοικίασης των φόρων. Η δεκάτη ήταν φόρος της παραγωγής προϊόντων το 1/10

32 Η αντίληψη της εποχής εκείνης, που ασπάζονταν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, ήταν ότι η εκπαίδευση δεν μπορούσε να είναι υποχρεωτική για όλους αλλά μόνο για εκείνους που ήθελαν και μπορούσαν να σπουδάσουν Η στοιχειώδης εκπαίδευση προσφερόταν από κοινοτικά, ενοριακά ή μοναστηριακά σχολεία με βασικό σκοπό τη θρησκευτική διάπλαση των ατόμων η δεύτερη βαθμίδα εκπαίδευσης σε εκείνους που θα υπηρετήσουν τους ηγεμόνες διδάσκονταν καλούς τρόπους, λατινικά και άλλες γλώσσες και αθλήματα όσοι προορίζονταν για την εκκλησία διδάσκονταν θεολογία, φιλοσοφία και εκκλησιαστικούς συγγραφείς.

33  Επίσκεψη Ορθόδοξου Ιερατείου στον Λατίνο Αρχιεπίσκοπο την παραμονή Χριστουγέννων και Θεοφανείων  Καρναβάλι  Αγώνες Ιππικοί Γκιόστρες  Γιορτές του Πάσχα  Φαγοπότι Πρωτομαγιάς  Γιορτές λατίνων και Ορθόδοξων Αγίων  Πανήγυρις του Αγίου Μάρκου  Επίσκεψη Ορθόδοξου Ιερατείου στον Λατίνο Αρχιεπίσκοπο την παραμονή Χριστουγέννων και Θεοφανείων  Καρναβάλι  Αγώνες Ιππικοί Γκιόστρες  Γιορτές του Πάσχα  Φαγοπότι Πρωτομαγιάς  Γιορτές λατίνων και Ορθόδοξων Αγίων  Πανήγυρις του Αγίου Μάρκου Όταν δίνονταν ευκαιρίες, η ύπαιθρος έστηνε χορούς φερμένους από την αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο Μουσικά όργανα: Ανακαράδες, βούκινα, σουρλάδες

34  Δεκέμβρης 1502 Μεγάλες καταστροφές στο Κάστρο  1532 ο σεισμός αποδυναμώνει την περιφρούρηση του Κάστρου  1560 πολλοί νεκροί και ερείπια  30 Σεπτεμβρίου 1636 γκρεμίστηκαν 150 σπίτια στο Κάστρο, έπιασε φωτιά η πυριταποθήκη και κάηκαν ζωντανοί άνθρωποι και ζώα  1638 γκρεμίστηκαν πολλά σπίτια  28 Αυγούστου 1714  1736 και 1742. Οι πύργοι μισογκρεμίστηκαν και ένας κεραυνός κατέστρεψε τους προμαχώνες  1759 νέος καταστροφικός σεισμός ανάγκασε τους κατοίκους να μεταναστεύσουν στην Πελοπόννησο και στη Στερεά Ελλάδα  Στις 20 Απριλίου 1757 η πρωτεύουσα μεταφέρεται από το Κάστρο στο Αργοστόλι για λόγους ασφαλείας, φιλανθρωπικούς, οικονομικούς και καλής διοίκησης  Δεκέμβρης 1502 Μεγάλες καταστροφές στο Κάστρο  1532 ο σεισμός αποδυναμώνει την περιφρούρηση του Κάστρου  1560 πολλοί νεκροί και ερείπια  30 Σεπτεμβρίου 1636 γκρεμίστηκαν 150 σπίτια στο Κάστρο, έπιασε φωτιά η πυριταποθήκη και κάηκαν ζωντανοί άνθρωποι και ζώα  1638 γκρεμίστηκαν πολλά σπίτια  28 Αυγούστου 1714  1736 και 1742. Οι πύργοι μισογκρεμίστηκαν και ένας κεραυνός κατέστρεψε τους προμαχώνες  1759 νέος καταστροφικός σεισμός ανάγκασε τους κατοίκους να μεταναστεύσουν στην Πελοπόννησο και στη Στερεά Ελλάδα  Στις 20 Απριλίου 1757 η πρωτεύουσα μεταφέρεται από το Κάστρο στο Αργοστόλι για λόγους ασφαλείας, φιλανθρωπικούς, οικονομικούς και καλής διοίκησης

35 Η 25χρονη πολεμική σύγκρουση Βενετών και Οθωμανών κατέληξε στην κατάληψη της Κρήτης από τους τελευταίους το 1669. η Κεφαλονιά θεωρήθηκε ως ο καταλληλότερος τόπος για την εγκατάσταση αυτών των προσφύγων, καθώς το 16ο τουλάχιστον αιώνα είχε ανάγκη από καινούριο πληθυσμό λόγω προηγούμενης δημογραφικής καθίζησης Οι πρόσφυγες προέρχονταν από όλα τα κοινωνικά στρώματα, κυρίως όμως από τα αστικά και λαϊκά. Οι πιο πολλοί εγκαταστάθηκαν στα Σπήλια, λίγο έξω από το Αργοστόλι, και στην ευρύτερη περιοχή της Λιβαθώς Ο ερχομός και η εγκατάσταση των Κρητών προσφύγων στην Κεφαλονιά δημιούργησε νέα δεδομένα. Αναδιαμόρφωσε την κοινωνική δομή του νησιού, δυνάμωσε εθνογραφικά τον πληθυσμό, στήριξε το ορθόδοξο στοιχείο, την οικονομική ζωή και εμπλούτισε τον κεφαλονίτικο και γενικότερα τον επτανησιακό πολιτισμό Ο ερχομός και η εγκατάσταση των Κρητών προσφύγων στην Κεφαλονιά δημιούργησε νέα δεδομένα. Αναδιαμόρφωσε την κοινωνική δομή του νησιού, δυνάμωσε εθνογραφικά τον πληθυσμό, στήριξε το ορθόδοξο στοιχείο, την οικονομική ζωή και εμπλούτισε τον κεφαλονίτικο και γενικότερα τον επτανησιακό πολιτισμό. «Μέσα στις κασέλες του ξεριζωμένου αυτού κόσμου εύρισκες ακόμα παλιά και νέα χειρόγραφα, με κατάγραφες μνήμες της Κρήτης, με ρίμνες και ποιήματα, όπως τον “Ερωτόκριτο” και την “Ερωφίλη”

36

37 Μια φορά και έναν καιρό, πριν από πολλά χρόνια, οι Ενετοί είχαν στην κατοχή τους ένα μεγάλο νησί την Κεφαλονιά. Πολλοί άνθρωποι κατοικούσαν στο Κάστρο κοντά, εκείνο που ονομαζόταν Κάστρο του Αη Γιώργη. Φυσικά, δεν το ίδιο να ζει κάποιος δύο μίλια μακριά από τα τείχη με κάποιον που ζούσε σε μικρή απόσταση από το Κάστρο. Μόνο οι ευγενείς, οι άρχοντες και οι τζανκρατούροι (διοικούντες) έμεναν κοντά στα τείχη. Η κατάσταση για όσους ήταν χωρικοί, μικροκαλλιεργητές, δουλοπάροικοι ήταν σίγουρα σε άσχημη μοίρα. Υπάκουαν αμέσως στους ιδιοκτήτες τους και έκαναν πολλές αγγαρείες. Η χειρότερη όμως, εγγονάκια μου, είπε η γιαγιά, ήταν να γίνουν πλήρωμα στα καράβια των αφεντών τους γιατί εκείνες τις εποχές ήταν σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα ξαναγυρνούσαν. Μια φορά και έναν καιρό, πριν από πολλά χρόνια, οι Ενετοί είχαν στην κατοχή τους ένα μεγάλο νησί την Κεφαλονιά. Πολλοί άνθρωποι κατοικούσαν στο Κάστρο κοντά, εκείνο που ονομαζόταν Κάστρο του Αη Γιώργη. Φυσικά, δεν το ίδιο να ζει κάποιος δύο μίλια μακριά από τα τείχη με κάποιον που ζούσε σε μικρή απόσταση από το Κάστρο. Μόνο οι ευγενείς, οι άρχοντες και οι τζανκρατούροι (διοικούντες) έμεναν κοντά στα τείχη. Η κατάσταση για όσους ήταν χωρικοί, μικροκαλλιεργητές, δουλοπάροικοι ήταν σίγουρα σε άσχημη μοίρα. Υπάκουαν αμέσως στους ιδιοκτήτες τους και έκαναν πολλές αγγαρείες. Η χειρότερη όμως, εγγονάκια μου, είπε η γιαγιά, ήταν να γίνουν πλήρωμα στα καράβια των αφεντών τους γιατί εκείνες τις εποχές ήταν σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα ξαναγυρνούσαν.

38 Μια μέρα, λοιπόν, ήταν πολύ πρωί ακόμη και ο πατέρας πήγαινε να ανοίξει το μαγαζί του. Βρήκε στο δρόμο κάτω ένα δακτυλίδι. Αμέσως σκέφτηκε τα δυο παιδιά του που ήταν άριστοι μαθητές και χρειάζονταν χρήματα για να σπουδάσουν στην Βενετία. Μόνο τα παιδιά των ευγενών είχαν τέτοια δυνατότητα. Ο πατέρας βρέθηκε σε μεγάλο δίλημμα. Από τη μια να το προσπεράσει και από την άλλη να σκύψει να το πάρει και να το πουλήσει για να εξοικονομήσει χρήματα για τις σπουδές των παιδιών του. Εκείνη λοιπόν την εποχή ζούσε μια οικογένεια. Ο πατέρας ήταν έμπορος ξύλων και είχε το μαγαζί του πάνω στη λεωφόρο. Είχαν σπίτι κάπου κοντά στα τείχη αλλά ήταν φτωχογειτονιά η περιοχή τους.. Αποφάσισε τελικά να το πάρει και συνέχισε να περπατά για το μαγαζί του. Στο διαδρομή αυτή έπρεπε να παραδώσει εμπόρευμα σε κάποια σπίτια. Ζυγώνοντας σε ένα από αυτά του πέφτει το δακτυλίδι από την τσέπη.. Αποφάσισε τελικά να το πάρει και συνέχισε να περπατά για το μαγαζί του. Στο διαδρομή αυτή έπρεπε να παραδώσει εμπόρευμα σε κάποια σπίτια. Ζυγώνοντας σε ένα από αυτά του πέφτει το δακτυλίδι από την τσέπη.

39 -Ε! τι είναι αυτό;;; Αυτό είναι δικό μου, το έφερε ο άνδρας μου από την Βενετία…πού το βρήκες; Του λέει αγριεμένη η αρχόντισσα -Εεεε…να …εγώ το βρήκα κάτω στο δρόμο καθώς άνοιγα το μαγαζί μου. Το πήρα για τα παιδιά μου, που θέλουν να σπουδάσουν στην Ιταλία,είπε κλαίγοντας ο πατέρας. -Ε! τι είναι αυτό;;; Αυτό είναι δικό μου, το έφερε ο άνδρας μου από την Βενετία…πού το βρήκες; Του λέει αγριεμένη η αρχόντισσα -Εεεε…να …εγώ το βρήκα κάτω στο δρόμο καθώς άνοιγα το μαγαζί μου. Το πήρα για τα παιδιά μου, που θέλουν να σπουδάσουν στην Ιταλία,είπε κλαίγοντας ο πατέρας. Τον λυπήθηκε τόσο πολύ η κυρία που του χάρισε το δακτυλίδι,υπό τον όρο ότι θα σπουδάσει τα παιδιά του. Όταν γύρισε ο ευγενής άνδρας της από το ταξίδι, η πονόψυχη γυναίκα του τον έπεισε να δώσουν λίγα ακόμα χρήματα στην οικογένεια του εμπόρου, για την μόρφωση των παιδιών του. Φυσικά, εγγονάκια μου, δεν μπορούσαν να έχουν φιλικές σχέσεις αυτές οι δυο οικογένειες, ακόμα και αν ήθελαν, γιατί τότε η συμπεριφορά των μεγαλοκτηματιών προς τις κατώτερες τάξεις ήταν πολύ άσχημη. -Άρα, γιαγιάκα ήταν πολύ που τους έδωσαν το δακτυλίδι και τα λεφτά; Έτσι δεν είναι γιαγιά;;;; -Ναι ακριβώς! -Άρα, γιαγιάκα ήταν πολύ που τους έδωσαν το δακτυλίδι και τα λεφτά; Έτσι δεν είναι γιαγιά;;;; -Ναι ακριβώς! Ζήσαν αυτοί καλά και μεις καλύτερα…Πάμε λοιπόν τώρα αγάπες μου για ύπνο…;

40

41 …Εκύτταζα και μώφυγε μεμιάς η ζωηρότης Το Κάστρο που το ρίμαξε ο πανδαιμάτωρ χρόνος. κι έβλεπα στα οικήματα της πόλεως της πρώτης της ερημίας ο κισσός να βασιλεύει μόνος… …Εκύτταζα και μώφυγε μεμιάς η ζωηρότης Το Κάστρο που το ρίμαξε ο πανδαιμάτωρ χρόνος. κι έβλεπα στα οικήματα της πόλεως της πρώτης της ερημίας ο κισσός να βασιλεύει μόνος…

42 Τίφανι Κούμπς Ευγενία Μιχαλάτου Άννα Μαρία Μιχαλάτου Λεονάρντο Λελάι Τίφανι Κούμπς Ευγενία Μιχαλάτου Άννα Μαρία Μιχαλάτου Λεονάρντο Λελάι Σοφία Μανωλάτου Τζέρι Λιτσάι Χρήστος Μιτάκης Ιωάννα Κουλούρη Τάσος Νερατζίνης Σοφία Μανωλάτου Τζέρι Λιτσάι Χρήστος Μιτάκης Ιωάννα Κουλούρη Τάσος Νερατζίνης Κλαούντιο Κότση Χριστίνα Μπουφάι Διονύσης Μπάμπης ‘Αννα Μιχαλάτου Κλαούντιο Κότση Χριστίνα Μπουφάι Διονύσης Μπάμπης ‘Αννα Μιχαλάτου Δημήτρης Μαγδαληνός Κλαίρη Μπαλτσαβιά Διονυσία Μαριάτου Σαντάλ Μαχμούντ Δημήτρης Μαγδαληνός Κλαίρη Μπαλτσαβιά Διονυσία Μαριάτου Σαντάλ Μαχμούντ

43 https://el.wikipedia.org http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=kefalonia Θεοτόκης, Σπ. (1956), Η εκπαίδευσις εν Επτανήσω, Κερκυραϊκά Χρονικά Λειβαδά- Ντούκα,Ευρ. (2000), Το Κάστρο Αγίου Γεωργίου Κεφαλληνίας, Εκδόσεις ΟΔΥΣΣΕΙΑ Νίκος Μοσχονάς – Γεώργιος Πηλείδης – Σέργιος Μοσχονάς, Translatioregiminis Cefaloniae. Το ζήτημα της μεταφοράς της διοικητικής έδρας της Κεφαλονιάς, σ. 21-35 http://lyrasi.blogspot.gr/p/blog-page_16.html http://okeanis.lib.teipir.gr/ http://www.slideshare.net/katerinanikoloutsopoulou http:// en.wikipedia.org/wiki/Fourth_Crusade http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=kefalonia http://library.tee.gr/digital/books_notee/book_59509/book_59509_ge orgopoulou.pdf http://defensivearchitecture.blogspot.gr/

44 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CF%83%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD%CE%B 1%CF%82#/media/File:Cleric-Knight-Workman.jpg https://istoriatexnespolitismos.files.wordpress.com https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CE%BA%CF%8 1%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1 http://xiromeronews.blogspot.gr/2013/12/blog-post_9555.html http://www.kefaloniatoday.com/wp- content/uploads/2014/09/18483719_IPPOTIS_2.limghandler.jpg http://www.foreasainou.gr/gnorimia_me_to_drumo/istoria-politismoshttphttp://www.foreasainou.gr/gnorimia_me_to_drumo/istoria-politismoshttp: //eptanisiaka.blogspot.gr/2013/03/blog-post_28.html