Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Νευρολογική Νοσηλευτική Ενότητα 3: Επικοινωνία του νοσηλευτή με τον ασθενή με ψυχική νόσο Δρ. Χρυσούλα Νταφογιάννη, Επίκουρη.

Παρουσίαση με θέμα: "Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Νευρολογική Νοσηλευτική Ενότητα 3: Επικοινωνία του νοσηλευτή με τον ασθενή με ψυχική νόσο Δρ. Χρυσούλα Νταφογιάννη, Επίκουρη."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Νευρολογική Νοσηλευτική Ενότητα 3: Επικοινωνία του νοσηλευτή με τον ασθενή με ψυχική νόσο Δρ. Χρυσούλα Νταφογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Νοσηλευτικής Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

2 Περίγραμμα του μαθήματος  Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας,  Στόχοι του μαθήματος,  Ο σκοπός του μαθήματος,  Ορισμός της Επικοινωνίας,  Στοιχεία Ανθρώπινης Επικοινωνίας,  Πακέτο Μηνυμάτων,  Αντιληπτική Διαδικασία Μηνυμάτων,  Μηνύματα Ανατροφοδότησης,  Εαυτός στην Επικοινωνία,  Ορισμός της Αυτοαντίληψης. 1

3 Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας Η 3 Η Ενότητα περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας για την επικοινωνία στην ψυχική υγεία, τα στοιχεία της ανθρώπινης επικοινωνίας, τα μηνύματα και πως ερμηνεύονται από την πλευρά του ασθενή και του νοσηλευτή. Περιλαμβάνει τον προσδιορισμό της αυτοαντίληψης, αυτοσυνείδησης, αυτοεκτίμησης και της αυτοαποκάλυψης. Τον προσδιορισμό των στοιχείων της θεραπευτικής επικοινωνίας. Η εφαρμογή των τεχνικών της θεραπευτικής επικοινωνίας και ο προσδιορισμός των χαρακτηριστικών της επικοινωνίας. Η αποτύπωση των εμποδίων της θεραπευτικής επικοινωνίας. Ο προσδιορισμός των χαρακτηριστικών της θεραπευτικής επαγγελματικής θεραπευτικής σχέσης. Η αποτύπωση της νοσηλευτικής φροντίδας. 2

4 Στόχοι Ενότητας Μετά από την παρακολούθηση και τη μελέτη του μαθήματος, ο φοιτητής νοσηλευτικής θα είναι σε θέση να ορίζει την επικοινωνία στην ψυχική υγεία, τα στοιχεία της ανθρώπινης επικοινωνίας, τα μηνύματα και να ερμηνεύει τα μηνύματα του νοσηλευτή στην επικοινωνία με τον ασθενή. Να αξιολογεί την ερμηνεία των μηνυμάτων από τον ασθενή. Να προσδιορίζει την αυτοαντίληψη, την αυτοσυνείδηση, αυτοεκτίμηση και την αυτοαποκάλυψη. Να προσδιορίζει τα στοιχεία της θεραπευτικής επικοινωνίας. Να εφαρμόζει Η εφαρμογή της τεχνικές της θεραπευτικής επικοινωνίας και να προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά της επικοινωνίας. Να αποτυπώνει τα εμπόδια της θεραπευτικής επικοινωνίας. Να προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά της θεραπευτικής επαγγελματικής θεραπευτικής σχέσης. Να εφαρμόζει την επικοινωνία στην καθημερινή νοσηλευτική φροντίδα. 3

5 Εκπαιδευτικοί Σκοποί του μαθήματος 1/3 Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τις βασικές έννοιες για την επικοινωνία και ιδιαίτερα την επικοινωνία του Νοσηλευτή με τον ασθενή που έχει ψυχικό νόσημα. 4

6 Εκπαιδευτικοί Σκοποί του μαθήματος 2/3  Να εκπαιδευτείτε στην έννοια της επικοινωνίας,  Να ενημερωθείτε για τις αξίες και πως τις χρησιμοποιούμε στη θεραπευτική μας σχέση με τον άρρωστο ο ρόλο του νοσηλευτή στην ψυχική υγεία,  Να εκπαιδευτείτε στην θεραπευτική επικοινωνία και στην θεραπευτική σχέση,  Να ενημερωθείτε για το πακέτο μηνυμάτων,  Να εκπαιδευτείτε στην αντιληπτική διαδικασία των μηνυμάτων. 5

7 Εκπαιδευτικοί Σκοποί του μαθήματος 3/3 Να κατανοήσετε την έννοια της αυτοαντίληψης, Να κατανοήσετε την έννοια της αυτοσυνείδησης, Να κατανοήσετε την έννοια της αυτοεκτίμησης, Να κατανοήσετε την έννοια της αυτοαντίληψης, Να κατανοήσετε την έννοια της αυτο-αποκάλυψης. 6

8 Ορισμός Επικοινωνίας Η επικοινωνία είναι η διαδικασία που αναπτύσσεται μεταξύ ενός ατόμου και άλλων ατόμων στα πλαίσια μιας επικοινωνιακής σχέσης μεταξύ του εαυτού του ατόμου ή και των άλλων ατόμων. 7

9 Στοιχεία Ανθρώπινης Επικοινωνίας  Πομπός,  Δέκτης,  Φυσικό Πλαίσιο,  Πολιτισμικό Πλαίσιο,  Κοινωνικοψυχολογικό Πλαίσιο,  Χρονικό Πλαίσιο. 8

10 Πακέτο Μηνυμάτων  Λεκτική,  Μη Λεκτική Επικοινωνία,  Αντίληψη των Μηνυμάτων. 9

11 Αντιληπτική Διαδικασία Μηνυμάτων Η αντίληψη είναι μια πολύπλοκη διαδικασία  Εμφάνιση αισθητηριακής διέγερσης,  Οργάνωση αισθητηριακής διέγερσης,  Ερμηνεία – Αξιολόγηση της αισθητηριακής διέγερσης,  Σημασία Ακρόασης. 10

12 Μηνύματα Ανατροφοδότησης  Θετική ≠ Αρνητική,  Εστιασμένη στο άτομο ≠ Εστιασμένη στο μήνυμα,  Άμεση ≠ Καθυστερημένη,  Χαλαρού ελέγχου ≠ Αυστηρού ελέγχου,  Υποστηρικτική ≠ Κριτική. 11

13 Ο Εαυτός Στην Επικοινωνία  Η Αυτοαντίληψη,  Η Αυτοσυνείδηση,  Η Αυτοεκτίμηση,  Η Αυτοαποκάλυψη. 12

14 Η Αυτοαντίληψη  Είναι η εικόνα που έχετε για αυτό που είστε,  Εικόνα των Άλλων: Πως με βλέπουν τα πρόσωπα που είναι σημαντικά για μένα;  Συγκρίσεις κοινωνικές: Πως συγκρίνομαι με τους συνομήλικους μου;  Πως εφαρμόζω διδάγματα του πολιτισμού μου; 13

15 Η Αυτοσυνείδηση Αυτοσυνείδηση έχει ιδιαίτερη πρακτική σημασία: όσο καλύτερα καταλαβαίνετε τον εαυτό σας, τόσο καλύτερα θα μπορείτε να ελέγχετε τις σκέψεις σας και τις συμπεριφορές σας. Διάλογος με τον Εαυτό. Κανένας δεν γνωρίζει τον εαυτό σας καλύτερα από εσάς. Το πρόβλημα είναι ότι σπάνια ρωτάμε τον εαυτό σας για τον εαυτό μας. Σκεφτείτε όσα γνωρίζετε κάνοντας το τεστ «Ποιος Είμαι; (Bugental and Zelen 1950)». 14

16 Αυτοεκτίμηση Η προσωπική αυτοεκτίμηση (self – esteem) αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο αισθάνεστε για τον εαυτό σας. Πόσο σας αρέσει ο εαυτός σας; Πόσο αξιόλογα άτομα πιστεύετε ότι είστε; Πόσο ικανοί νομίζετε ότι είστε; 15

17 Αυτοαποκάλυψη Η αυτό-αποκάλυψη (self-disclosure) είναι η επικοινωνία με την οποία αποκαλύπτετε πληροφορίες για τον εαυτό σας. Όταν αναφέρετε πληροφορίες από τον κρυμμένο εαυτό σας, αποκαλύπτετε τον εαυτό σας (Jourard 1968,1971a, b). Επειδή η αυτό- αποκάλυψη είναι ένα είδος επικοινωνίας δεν περιλαμβάνει μόνο φανερές δηλώσεις, αλλά και παραδρομές της γλώσσας, ασυνείδητα μη λεκτικά σήματα. Η αυτό- αποκάλυψη αποκαλύπτει σε εσάς τις σκέψεις, τα συναισθήματα, και τις συμπεριφορές σας. Έτσι, η αυτό – αποκάλυψη θα μπορούσε να αναφέρεται στις δικές σας πράξεις ή στις πράξεις των γονιών σας ή των παιδιών σας, αφού αυτές έχουν σχέση με αυτό που είστε. 16

18 Θεραπευτική Επικοινωνία Ορισμός Η θεραπευτική επικοινωνία είναι δημιουργία ευκαιριών μάθησης για τον άρρωστο, στηριζόμενη στη διάγνωση των προσωπικών αναγκών του και κατευθυνόμενη από τους νοσηλευτικούς σκοπούς που τέθηκαν για την εκπλήρωση των αναγκών του αρρώστου. 17

19 Στοιχεία Θεραπευτικής Επικοινωνίας  Αποδοχή του αρρώστου,  Θερμό ενδιαφέρον,  Σεβασμός,  Ετοιμότητα για παροχή βοήθειας. 18

20 Αποδοχή του Αρρώστου 1/2 Αποδοχή ως προσώπου με αξία και με το δικαίωμα να ζήσει με τη φροντίδα της υγείας του και με ανθρώπους κοντά του που να ενδιαφέρονται για αυτόν. Η αποδοχή του αρρώστου σημαίνει ενδιαφέρον για αυτόν χωρίς όρους και προϋποθέσεις, ανεξάρτητα από την κατάστασή του και τη συμπεριφορά του. Η αποδοχή δημιουργεί άνετο, έμπιστο και ασφαλές διαπροσωπικό κλίμα. 19

21 Αποδοχή του Αρρώστου 2/2 Η αποδοχή ως θεραπευτική στάση είναι κατευθυνόμενη ενσυνείδητη στάση με σκοπό να βοηθήσει τον άρρωστο να αλλάξει τους παθολογικούς τρόπους συμπεριφοράς του για μεγαλύτερη ψυχική ικανοποίηση και πιο αρμονική συμβίωση με τους άλλους ανθρώπους. 20

22 Το Θερμό Ενδιαφέρον για τον Άρρωστο Το ενδιαφέρον προς τον ασθενή με ψυχικό νόσημα εκφράζεται σαν ειλικρινής μέριμνα για την βοήθεια του αρρώστου, σαν καλοσύνη για την κάλυψη των αναγκών που έχει και σαν αγάπη και ετοιμότητα για την εξυπηρέτηση και την υποστήριξη του στη δύσκολη αυτή φάση της ζωής του. 21

23 Ο Σεβασμός Ο σεβασμός προς τον άρρωστο με ψυχικό νόσημα εκδηλώνεται ως λεπτή ευαισθησία έναντι των αδυναμιών και των δυνατοτήτων του αρρώστου. Ο σεβασμός του Νοσηλευτή εκφράζεται προς τον άρρωστο με προσεκτική ακρόαση, την εξήγηση του σκοπού της επικοινωνίας, τη ζήτηση της πληροφορημένης συγκατάθεσής του, τη συνεργασία μαζί του στην επιδίωξη κοινών σκοπών, το κάλεσμα με το όνομά του, τη συνέπεια στη συμφωνημένη ώρα συνάντησης τους και την τήρηση των υποσχέσεων του νοσηλευτή. 22

24 Η Ετοιμότητα για παροχή βοήθειας Η ετοιμότητα για παροχή βοήθειας σημαίνει ότι ο Νοσηλευτής με την παρουσία του και τη διάθεσή του συμβάλλει στη βοήθεια του αρρώστου με τη θεραπευτική επικοινωνία να προχωρήσει στην ψυχολογική ανάπτυξη και την ψυχική του υγεία. Ο Νοσηλευτής βεβαιώνει τον άρρωστο ότι στην προσπάθειά του αυτή θα έχει το Νοσηλευτή δίπλα του ως προστασία και ασφάλεια, όταν ο ίδιος δεν θα μπορεί να ελέγχει τις τάσεις του για να προλαμβάνεται η αποτυχία και η απογοήτευση. 23

25 Τεχνικές Θεραπευτικής Επικοινωνίας 1/2  Χρήση σιωπής,  Αποδοχή,  Αναγνώριση,  Παρουσία δίπλα στον άρρωστο,  Ενθάρρυνση του αρρώστου,  Τοποθέτηση σε χρονική σειρά γεγονότων και πράξεων,  Ενθάρρυνση περιγραφής. 24

26 Τεχνικές Θεραπευτικής Επικοινωνίας 2/2  Ενθάρρυνση περιγραφής διαπροσωπικών εμπειριών,  Επανάληψη κύριας ιδέας,  Παροχή πληροφοριών που χρειάζεται ο άρρωστος,  Παρουσίαση πραγματικότητας,  Πρόταση συνεργασίας,  Περίληψη των κύριων σημείων,  Συμβουλευτική βοήθεια του αρρώστου. 25

27 Χαρακτηριστικά επικοινωνίας  Ενεργητική Ακρόαση,  Σιωπή,  Αποδοχή,  Ενδιαφέρον,  Κατανόηση,  Υπομονή,  Αυτοκυριαρχία. 26

28 Ενεργητική Ακρόαση Η ακρόαση είναι τέχνη και απαιτεί γνώση και προσπάθεια. Απαιτεί αυτοπειθαρχία, συγκέντρωση προσοχής, υπομονή ενδιαφέρον, ενεργητική συμμετοχή με τη σκέψη, το συναίσθημα, τα μάτια και τα αυτιά. Ο Νοσηλευτής ακούει τα λόγια του αρρώστου, παρακολουθεί την επιλογή των λέξεων και ποιες λέξεις επαναλαμβάνονται, τις αυξομειώσεις του τόνου της φωνής, τη διστακτική ή ορμητική έκφραση λέξεων και ιδεών, την προφορά και την άρθρωση του λόγου. Επίσης παρατηρεί το ύφος, τις χειρονομίες, και τη στάση του σώματος του αρρώστου για να αντιληφθεί τα μηνύματα που μεταβιβάζονται χωρίς λόγια. 27

29 Σιωπή Δεν μπορείτε να ακούτε συγχρόνως και να μιλάτε. Μιλάτε λίγο και ακούτε πολύ. Χρησιμοποιείτε μη λεκτικές εκφράσεις του προσώπου και χειρονομίες που μεταδίδουν αποδοχή και συμπάθεια. Η σιωπή είναι ειδικό δίαυλος μεταβίβασης και λήψης μηνυμάτων, που μπορεί να χρησιμοποιεί εκλεκτικά ο Νοσηλευτής είτε για να βοηθάει τους αρρώστους είτε για να τους γνωρίσει. Στην αντιμετώπιση της σιωπής του ασθενή, ο Νοσηλευτής περιμένει για ένα λογικό χρονικό διάστημα, δείχνει ενδιαφέρον χωρίς να κατακρίνει τη στάση του αρρώστου, παρατηρεί τη μη λεκτική συμπεριφορά του. 28

30 Αποδοχή Δημιουργείτε συνθήκες άνεσης για να μιλά ο ασθενής ελεύθερα. Δημιουργείτε κατάλληλο θεραπευτικό περιβάλλον. 29

31 Αναγνώριση Είναι λεκτική έκφραση παρατήρησης της αλλαγής και των προσωπικών προσπαθειών του ασθενή κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας, της θεραπευτικής παρατήρησης της εξέλιξης της συμπεριφοράς του ασθενή σε κάθε επικοινωνία του Νοσηλευτή ή του θεραπευτή. 30

32 Παρουσία δίπλα στον άρρωστο Όταν ο Νοσηλευτής είναι δίπλα στον ασθενή δείχνει το ενδιαφέρον του για φροντίδα, για κατανόηση της κατάστασης του, για ενδυνάμωση, ώστε να υποστηριχτείς και να αντιμετωπίσει την κατάσταση του με θάρρος για επαναφορά σε υγιή συμπεριφορά. 31

33 Ενθάρρυνση του αρρώστου Ο Νοσηλευτής ενθαρρύνει τον ασθενή να διευθύνει ο ίδιος τη συζήτηση και να ξεδιπλωθεί το ταλέντο του στην επικοινωνία και τη ροή του λόγου, της σκέψης και των συναισθημάτων. 32

34 Τοποθέτηση σε χρονική σειρά γεγονότων και πράξεων Ενθαρρύνει τον ασθενή να τοποθετήσει με τη βοήθεια του Νοσηλευτή τα αναφερόμενα γεγονότα και τις πράξεις σε χρονική σειρά και επισήμανση διαπροσωπικών δυσκολιών. 33

35 Ενθάρρυνση περιγραφής Ενθάρρυνση περιγραφής - όπως την αντιλαμβάνεται ο ασθενής – των συναισθημάτων και των δυσκολιών του ώστε να ελαττώνεται η ανάγκη να τα εκδηλώνει με ακατάλληλη συμπεριφορά. 34

36 Ενθάρρυνση περιγραφής διαπροσωπικών εμπειριών  Ενθάρρυνση σύγκριση των διαπροσωπικών εμπειριών που βοηθάει τον ασθενή να διαπιστώσει ομοιότητες και διαφορές. 35

37 Επανάληψη Κύριας Ιδέας Επανάληψη από το Νοσηλευτή της κύριας ιδέας που ανέφερε ο ασθενής ώστε να ξεκαθαρίσει τι έχει πει, αν αυτό που είπε δεν ήταν κατανοητό από την πλευρά του. 36

38 Παροχή πληροφοριών που χρειάζεται ο άρρωστος Ο Νοσηλευτής παρέχει πληροφορίες που χρειάζεται ο άρρωστος για να κατανοήσει τη νοσηλεία, τη θεραπεία ή το περιβάλλον όπου νοσηλεύεται και για να πάρει αποφάσεις ή να βγάλει συμπεράσματα. 37

39 Παρουσίαση Πραγματικότητας Όταν ο ασθενής παρερμηνεύει όσα συμβαίνουν χωρίς λογομαχία και επιμονή για να πεισθεί ο Νοσηλευτής παρουσιάζει την πραγματικότητα. Ο Νοσηλευτής απλώς περιγράφει την προσωπική του αντίληψη ή τα γεγονότα στη δεδομένη περίσταση. 38

40 Πρόταση Συνεργασίας Ο Νοσηλευτής συνάπτει συμβόλαιο επικοινωνίας και συνεργασίας με τον ασθενή για να βοηθηθεί ο ασθενής να ξεπεράσει τις ψυχικές του διαταραχές. 39

41 Περίληψη των Κύριων Σημείων Γίνεται περίληψη των κυριότερων σημείων της συζήτησης για αύξηση της αμοιβαίας κατανόησης ώστε ο Νοσηλευτής και ο Ασθενής να αποχωρήσουν με τις ίδιες ιδέες στο μυαλό τους. 40

42 Συμβουλευτική Βοήθεια του Αρρώστου Ο Νοσηλευτής συμβάλλει στη συμβουλευτική βοήθεια του Ασθενή με τη διατύπωση ενός προγράμματος εναλλακτικών πράξεων όταν αντιμετωπίσει στο μέλλον διαπροσωπικές περιστάσεις που τον ενοχλούν και τον διαταράσσουν. 41

43 Εμπόδια Θεραπευτικής Επικοινωνίας  Μεταβίβαση,  Έγκριση,  Χρησιμοποίηση ακατάλληλου λεξιλογίου Γενικόλογα σχόλια,  Αμυντική στάση,  Αλλαγή θέματος,  Έλλειψη Σεβασμού. 42

44 Μεταβίβαση Η μεταβίβαση είναι ένας φραγμός στην επικοινωνία. Στη μεταβίβαση το άτομο νιώθει συναισθήματα από το παρελθόν και τα μεταφέρει στη θεραπευτική σχέση. Η μεταβίβαση μπορεί να προκαλεί θετικά ή αρνητικά συναισθήματα σε μια σχέση. Ο Νοσηλευτής πρέπει να μάθει να αναγνωρίζει τη μεταβίβαση. Μερικοί Νοσηλευτές μπορεί να δείχνουν συναισθήματα προς τον άρρωστο. 43

45 Έγκριση Στη θεραπευτική σχέση Νοσηλευτή – Ασθενή, δεν είναι ευθύνη του Νοσηλευτή να αποφασίσει αν ο ασθενής έχει δίκιο ή άδικο. Στόχος για τον ασθενή είναι να πάρει τις καλύτερες αποφάσεις με γνώμονα το δικό του συμφέρον και όχι να έχει την έγκριση του Νοσηλευτή. 44

46 Γενικόλογα σχόλια Τα γενικόλογα σχόλια δεν έχουν θέση στην επικοινωνία του Νοσηλευτή με τον Ασθενή σε μια επικοινωνία που εμπεριέχει βαθιά συναισθήματα του ασθενή. Τα γενικόλογα σχόλια δημιουργούν στον λήπτη υπηρεσιών υγείας την αίσθηση ότι ο Νοσηλευτής δεν νοιάζεται αρκετά, ώστε να πει κάτι ουσιαστικό και να δώσει σημασία στα λεγόμενα του ασθενή. 45

47 Αμυντική Στάση Είναι όταν ο ασθενής έχει ένα πρόβλημα και ο Νοσηλευτής απαντάει με δικαιολογίες, η επικοινωνία γίνεται ανταγωνιστική. Δώστε στον ασθενή την ευκαιρία να εκφράσει τόσο θετικά, όσο και αρνητικά συναισθήματα. Αυτό ακριβώς είναι το νόημα του σεβασμού και της αποδοχής του ασθενή. 46

48 Αλλαγή Θέματος Παραδείγματα απειλητικών ή δύσκολων θεμάτων είναι η συμπεριφορά του ασθενή, σωματικές λειτουργίες που προκαλούν ντροπή και σοβαρά νοσήματα. Η αλλαγή του θέματος, όταν ο ασθενής έχει μια δικαιολογημένη ανησυχία μεταδίδει το μήνυμα ότι ο νοσηλευτής δε θέλει να συζητήσει για το πρόβλημα του ασθενή. Ο Νοσηλευτής πρέπει να διατηρεί την αντικειμενικότητά του και να συνεχίζει τη συζήτηση για να ικανοποιήσει την ανάγκη του ασθενή. 47

49 Έλλειψη Σεβασμού Οι Νοσηλευτές σπάνια δείχνουν σκόπιμα έλλειψη σεβασμού προς τον ασθενή, αλλά όταν υποτιμούν τις ανησυχίες του, δείχνουν ότι δεν τον σέβονται. Ακόμα και αν το θέμα φαίνεται ασήμαντο στο νοσηλευτή, πρέπει να σεβαστεί το γεγονός ότι προκαλεί σημαντική ανησυχία στον ασθενή και να το χειριστεί σα να πρόκειται για κάτι σπουδαίο. Ειδικά αν οι ασθενείς είναι μεγαλύτερης ηλικίας από εσάς ή προέρχονται από άλλη χώρα, να απευθύνεστε σε αυτούς με το επίθετό τους. 48

50 Παροχή Συμβουλών Ο Νοσηλευτής μπορεί να θεωρεί σωστό να δίνει συμβουλές. Όμως ο Ασθενής είναι ένα διαφορετικό άτομο και παίρνει μόνος του τις αποφάσεις με βάση την αρχή της αυτονομίας. Ο ρόλος του Νοσηλευτή είναι να υποστηρίζει τον ασθενή και όχι να αφαιρεί τον έλεγχο της ζωής του μέσω της λήψης αποφάσεων για θέματα που τον αφορούν. 49

51 Σχέση Νοσηλευτή – Ασθενή Η Hildegard Pepleu, περιέγραψε πρώτη τη σχέση Νοσηλευτή – Ασθενή το 1952. Αυτή η σχέση χρησιμοποιείται για την προαγωγή της ανάπτυξης του ασθενή ως άτομο, για την επίλυση προβλημάτων και για την ανάπτυξη αυτογνωσίας από τη μεριά του ασθενή. Η επαγγελματική σχέση νοσηλευτή – ασθενή διαφέρει από τις κοινωνικές σχέσεις. 50

52 Τα Χαρακτηριστικά της Επαγγελματικής Θεραπευτικής Σχέσης 1/2 Επικεντρώνεται στον ασθενή, Αποσκοπεί στην επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Είναι χρονικά περιορισμένη. Όταν ο νοσηλευτής δεν έχει βάρδια ή όταν ο ασθενής πάρει εξιτήριο από το νοσηλευτικό ίδρυμα, η σχέση τερματίζεται. 51

53 Στην επαγγελματική σχέση είναι σημαντικό να τηρείται ο κατάλληλος βαθμός αντικειμενικότητας. Με τον καιρό, οι νοσηλευτές μαθαίνουν να ισορροπούν τα συναισθήματά τους με την επαγγελματική αντικειμενικότητα και να καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες των ασθενών τους. Fortinash & Holoday Worret, 2004 52 Τα Χαρακτηριστικά της Επαγγελματικής Θεραπευτικής Σχέσης 2/2

54 Φάσεις Διαπροσωπικής Σχέσης Νοσηλευτή - Ασθενή  Φάση Προσανατολισμού,  Φάση Συνεργασίας,  Τελική ή Καταληκτική Φάση. 53

55 Φάση Προσανατολισμού Στη φάση αυτή ο Νοσηλευτής και ο Ασθενής καθορίζουν τους όρους της σχέσης που θα ακολουθήσει. Συστήνονται και θέτουν στόχους της αλληλεπίδρασης. Στο χώρο της ψυχιατρικής, ένας στόχος μπορεί να είναι να διερευνηθούν συναισθήματα ή να αναπτυχθούν στρατηγικής επίλυσης προβλημάτων. 54

56 Φάση Συνεργασίας Ο Νοσηλευτής εφαρμόζει παρεμβάσεις για την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν στη φάση του προσανατολισμού. Ο Νοσηλευτής και Ασθενής συνεργάζονται για την επίτευξη του μέγιστου επιπέδου λειτουργικότητας και αυτοφροντίδας του ασθενή με βάση τις δυνάμεις που έχει. Μια θεραπευτική παρέμβαση είναι η θεραπευτική επικοινωνία. 55

57 Τελική ή Καταληκτική Φάση Σε αυτή τη φάση ο Νοσηλευτής και ο Ασθενής συνοψίζουν την πρόοδο τους και αξιολογούν κατά πόσον επιτεύχθηκαν οι στόχοι για τον ασθενή. Ο Νοσηλευτής μαθαίνει από αυτήν τη διαδικασία ποιες παρεμβάσεις είναι αποτελεσματικές και ποιες όχι. 56

58 Κλινική Συνέντευξη  Λήψη πληροφοριών,  Παροχή πληροφοριών,  Ενθάρρυνση έκφρασης συναισθημάτων,  Εξακρίβωση και αποσαφήνιση αναγκών,  Διδασκαλία και άσκηση συμβουλευτικής. 57

59 Νοσηλευτική Φροντίδα Εκτίμηση. Διάγνωση, Σχεδιασμός και Εφαρμογή. Θεραπευτική Επικοινωνία. Καταγραφή διαδικασίας. Αξιολόγηση. Σχέδιο Φροντίδας με τη χρήση της Νοσηλευτικής Διεργασίας. 58

60 Συμπεράσματα Οι Νοσηλευτές πρέπει να έχουν επίγνωση της δύναμης που συνοδεύει το ρόλο τους. Η θεραπευτική σχέση νοσηλευτή – ασθενή οικοδομείται σε θεμέλια εμπιστοσύνης, σεβασμού και κατάλληλης χρήσης της δύναμης. Οι Νοσηλευτές πρέπει να κατανοούν τη διαφορά της δύναμης στη σχέση νοσηλευτή – ασθενή, προκειμένου να θέτουν και να τηρούν τα επαγγελματικά όρια. 59

61 Βιβλιογραφία 1/2 American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition (DSM-5), 5 th Edition. Washington, DC: Author. http://www.terapiacognitiva.eu/dwl/dsm5/DSM-5.pdf http://www.terapiacognitiva.eu/dwl/dsm5/DSM-5.pdf Thomas A. Widiger and Douglas B. Samuel, 2005. Diagnostic Categories or Dimensions? A Question for the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders—Fifth Edition. Journal and abnormal Psychology, vol. 114, no 5, 494-104. Γιάννης Τσιάντης, Σωτήρης Μανωλόπουλος. Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής, Δεύτερος Τόμος, Δεύτερο Μέρος, Ψυχοπαθολογία. 1998, Εκδόσεις Καστανιώτη. Mary Ann Hogan. Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας. Ανασκοπήσεις και Αιτιολογήσεις 2008. Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης. 60

62 Βιβλιογραφία 2/2 Χ. Νταφογιάννη. «Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΟΥΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΣΙΡΡΙΣ», Φεβρουάριος 2000. Χ. Νταφογιάννη.: «ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΨΥΧΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2002. Χ. Νταφογιάννη –Α. Νεστορίδου: «ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2003. 61

63 Τέλος Ενότητας Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας

64 Σημειώματα

65 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Χρυσούλα Νταφογιάννη 2014. Χρυσούλα Νταφογιάννη. «Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας / Νευρολογική Νοσηλευτική. Ενότητα 3: Επικοινωνία του νοσηλευτή με τον ασθενή με ψυχική νόσο». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr.ocp.teiath.gr

66 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί και δοθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

67 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

68 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

69 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.