Θεσμοί προσχολικής αγωγής Ενότητα 6 η : Στις απαρχές του 20 ου αιώνα. Νέα παιδαγωγική και εθνικοί οραματισμοί Παντελής Κυπριανός Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών.

Παρουσίαση με θέμα: "Θεσμοί προσχολικής αγωγής Ενότητα 6 η : Στις απαρχές του 20 ου αιώνα. Νέα παιδαγωγική και εθνικοί οραματισμοί Παντελής Κυπριανός Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Θεσμοί προσχολικής αγωγής Ενότητα 6 η : Στις απαρχές του 20 ου αιώνα. Νέα παιδαγωγική και εθνικοί οραματισμοί Παντελής Κυπριανός Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η

2 Σκοποί ενότητας Να καταφανεί ότι στις αρχές του 20 ου αιώνα εμφανίζεται μία νέα παιδαγωγική που θέλει να είναι πιο επιστημονική. Να αναδειχθούν οι δύο κυρίαρχες τάσεις: η παιδαγωγική της Ιταλίδας Μαρία Μοντεσσόρι και η αναπτυξιακή θεωρία του Ζαν Πιαζέ. Να καταστεί κατανοητό ότι η εκπαίδευση δεν είναι απαλλαγμένη από ιδεολογικούς προσανατολισμούς Κατανόηση των επιπτώσεων στο θεσμό και την κοινωνική σύνθεση των νηπιαγωγών, την κατάρτιση τους ως προσωπικού και η εξέλιξη της θέσης τους Να κατανοηθεί η επιρροή που άσκησε η Μοντεσσόρι στην κατάρτιση των νηπιαγωγών

3 Σκοποί ενότητας Η απόκτηση ολοκληρωμένης εικόνας για την εξέλιξη στην κατάρτιση των νηπιαγωγών, ποιες ήταν οι δυσχέρειες και πως αντιμετωπίστηκαν

4 Περιεχόμενα ενότητας Η Νέα Παιδαγωγική: Μοντεσσόρι και Πιαζέ (Νέα Αγωγή) Το νηπιαγωγείο. Από παιδαγωγικός θεσμός στην υπηρεσία του Έθνους Νέα κατηγορία εκπαιδευτικών: οι νηπιαγωγοί Κατάρτιση Νηπιαγωγών και Μοντεσσόρι Η Αικατερίνη Λασκαρίδου και τα Ανώτερα Τμήματα του Διδασκαλείου Νηπιαγωγών της Καλλιθέας

5 Η Νέα Παιδαγωγική: Μοντεσσόρι και Πιαζέ (Νέα Αγωγή) Οι θεωρίες των Μοντεσσόρι και Πιαζέ για την εκπαίδευση

6 Η Νέα Παιδαγωγική: Μοντεσσόρι και Πιαζέ (Νέα Αγωγή) Μοντεσσόρι: «Σήμερα η επιστήμη της παιδικής ηλικίας έχει μελετηθεί και κατανοηθεί καλύτερα απ’ ότι σε προηγούμενες εποχές. Μόλις στα μέσα του περασμένου αιώνα, άρχισε να γίνεται λόγος στα σοβαρά, γι’ αυτή την επιστήμη. Μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα, οι μελέτες σχετικά με την παιδική ηλικία αποτελούσαν κυρίως απλώς παρατηρήσεις, που δεν αποτελούσαν μεγάλη επιστημονική οξύνοια. ‘’ Στις αρχές του αιώνα, τα αποτελέσματα από τη μελέτη του παιδιού ήταν τα εξής: Παρατηρήθηκε πώς αρέσει στο παιδί να παίζει, να μιμείται και να του διηγούνται ιστορίες. Οι παρατηρήσεις αυτές είχαν οργανωμένη πρακτική εφαρμογή σε ορισμένα ιδρύματα και περιορισμένη εφαρμογή στα σπίτια».

7 Η Νέα Παιδαγωγική: Μοντεσσόρι και Πιαζέ (Νέα Αγωγή) Η Montessori θεωρεί ότι δυνάμει της θεϊκής πρόνοιας το παιδί εγκλείει από τη γέννησή του τους μηχανισμούς και τις δυνατότητες ανάπτυξής του. Γιατί δεν έφτασε στα όρια της δυνητικής του ανάπτυξης; Η εξήγηση της, τη θεωρεί δική της ανακάλυψη, έγκειται στην ανάδειξη, του «μυστικού της παιδικής ηλικίας», της υφιστάμενης σχέσης ανάμεσα στα παιδιά και τους γονείς, τον «καταπιεστικό» ρόλο των τελευταίων, ιδιαίτερα της μητέρας. «Ο ενήλικος οφείλει να προσαρμοστεί στις ανάγκες του παιδιού, να το κάνει ανεξάρτητο, να μην του στέκεται εμπόδιο και να μην το υποκαθιστά στη δράση του, που το οδηγεί στην ωριμότητα. Η δική μας μέθοδος διαπαιδαγώγησης χαρακτηρίζεται ακριβώς από την εξαιρετική σημασία, που δίνει στο περιβάλλον».

8 Η Νέα Παιδαγωγική: Μοντεσσόρι και Πιαζέ (Νέα Αγωγή) Σ ε πρακτικό επίπεδο, οι εν λόγω αρχές αναδείχνουν τα βασικά χαρακτηριστικά ενός νέου τύπου προσχολικής αγωγής, το «Σπίτι του παιδιού». Μέριμνα για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος στα μέτρα των παιδιών έτσι που να προάγεται η αυτοαγωγή. Την μέθοδό της εκθέτει στο Η ανακάλυψη του παιδιού που γράφει στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κεντρικό γνώρισμα της μεθόδου είναι το διδακτικό υλικό το οποίο άντλησε από τους Seguin και Itard και το συμπλήρωσε με δικούς της πειραματισμούς. Εστιάζεται σε τέσσερις άξονες: τις εργασίες της καθημερινής ζωής, το αισθητηριακό, γλωσσικό και μαθηματικό υλικό

9 Η Νέα Παιδαγωγική: Μοντεσσόρι και Πιαζέ (Νέα Αγωγή) Ισχυρό παιδαγωγικό ρεύμα με επικεφαλής στην Ευρώπη τον Πιαζέ. Τα τέσσερα στάδια της γνωστικής ανάπτυξης Το στάδιο της Αισθησιο-κινητικής νοημοσύνης. Τα 2 πρώτα χρόνια. Ο κόσμος του νεογέννητου έχει τρία θεμελιώδη χαρακτηριστικά. 1. Έλλειψη διαφοροποίησης του εγώ από τα αντικείμενα. 2. Επικέντρωση στο ίδιο το σώμα. 3. Απουσία συγχρονισμού των αισθησιοκινητικών πράξεων. Το στάδιο της προ-λογικής νόησης από τα 2 έως τα 6 έτη. Ποιοτικές αλλαγές στα νοητικά όργανα του παιδιού που του επιτρέπουν να ανακαλεί καταστάσεις ή αντικείμενα που δεν είναι παρόντα. Αυτή η ικανότητα ανάκλησης ονομάζεται συμβολική ή σημειωτική λειτουργία Το στάδιο της συγκεκριμένης λογικής σκέψης από τα 6 έως τα 12 έτη (παιδική ηλικία): Τα παιδιά κατακτούν τη λογική σκέψη Το στάδιο της λογικής σκέψης από τα 12 έτη έως το τέλος της εφηβείας: Κατακτάται η αφηρημένη σκέψη

10 Το νηπιαγωγείο. Από παιδαγωγικός θεσμός στην υπηρεσία του Έθνους Η πολιτική ιδεολογία επηρεάζει τον θεσμό της προσχολικής αγωγής

11 Το νηπιαγωγείο. Από παιδαγωγικός θεσμός στην υπηρεσία του Έθνους Η αντίληψη αυτή συμπυκνώνεται στο παράθεμα της σημαντικής παιδαγωγού Μυρσίνης Κλεάνθους-Παπαδημητρίου: «Όλοι ξέρουμε πως όσα Νηπιαγωγεία και Διδασκαλεία Νηπιαγωγών υπάρχουν σήμερα οφείλουν την ίδρυσή τους στην εργασία μιας γυναίκας, της Αικατερίνης Λασκαρίδου. Η γυναίκα αυτή ήταν μια γυναίκα εμπνευσμένη, που πίστευε στην αναγκαιότητα και ωφέλεια των Νηπιαγωγείων και στάθηκε ο ιεραπόστολός τους. Στηρίχθηκε κύρια πάνω στην εθνικήν ανάγκη για την γλωσσικήν μόρφωση των ξενοφώνων π ού ήταν στην ε π οχή της π ολύ έντονη, γιατί τα μακεδονικά κομιτάτα τρομοκρατούσαν την Μακεδονία, π ου ήταν και η π ατρίδα της. Για π ολλά χρόνια σκόρ π ισε κορίτσια σε ξενόφωνα χωριά, ό π ου βασανίστηκαν, καταδιώχτηκαν, έμειναν νηστικά. Ολόκληροι π ληθυσμοί έμαθαν να μιλούν ελληνικά

12 Το νηπιαγωγείο. Από παιδαγωγικός θεσμός στην υπηρεσία του Έθνους Αλλά αφομοιώθηκαν οι πληθυσμοί αυτοί από άποψη συνείδησης; Είμαι γεννημένη στη Βουλγαρία και ως τα τελευταία χρόνια είχα εκεί τους δικούς μου. Ξέρω πως Βουλγαρόφωνοι πληθυσμοί έμαθαν να μιλούν ελληνικά αλλά τη γλώσσα πούμαθαν την χειρίστηκαν σαν όπλο εναντίον μας ». Σχόλια. Σε άλλες χώρες τι έγινε;

13 Νέα κατηγορία εκπαιδευτικών: οι νηπιαγωγοί Η κατάρτιση των νηπιαγωγών

14 Νέα κατηγορία εκπαιδευτικών: οι νηπιαγωγοί Οι νηπιαγωγοί στην υπηρεσία του έθνους. Επιπτώσεις στο παιδαγωγικό περιεχόμενο του θεσμού Επιπτώσεις στην κοινωνική σύνθεση των νηπιαγωγών Γνώση και επάγγελμα των νηπιαγωγών

15 Κατάρτιση Νηπιαγωγών και Μοντεσσόρι Η Μοντεσσόρι επηρεάζει την κατάρτιση των νηπιαγωγών στην Ελλάδα

16 Κατάρτιση Νηπιαγωγών και Μοντεσσόρι Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912- 1913) κρατικά Διδασκαλεία Νηπιαγωγών. Στόχος κατάρτιση νηπιαγωγών για τις Νέες Χώρες, κυρίως τη Μακεδονία. Με ενέργειες της Λασκαρίδου ιδρύεται το 1918 διετές Ανώτερο Τμήμα στο Διδασκαλείο Νηπιαγωγών της Καλλιθέας (ΑΤΔΝΚ). Η Λασκαρίδου αφήνει την τελευταία της πνοή το 1916.

17 Η Αικατερίνη Λασκαρίδου και τα Ανώτερα Τμήματα του Διδασκαλείου Νηπιαγωγών της Καλλιθέας Η Λασκαρίδου επιχειρεί να καταρτίσει δασκάλους και νηπιαγωγούς

18 Η Αικατερίνη Λασκαρίδου και τα Ανώτερα Τμήματα του Διδασκαλείου Νηπιαγωγών της Καλλιθέας Η Λασκαρίδου φιλοδοξούσε το ΑΤΔΝΚ να καταρτίσει δασκάλους και νηπιαγωγούς για να στελεχώσουν τα Διδασκαλεία Νηπιαγωγών και Θηλέων (διδασκαλισσών) αλλά και να διδάξουν «τεχνικά» μαθήματα (χειροτεχνία, οικοκυρικά...) στο δημοτικό και γυμνάσιο. ΑΔΤΚ και Μοντεσσόρι

19 Η Αικατερίνη Λασκαρίδου και τα Ανώτερα Τμήματα του Διδασκαλείου Νηπιαγωγών της Καλλιθέας Το ΑΤΔΝΚ, αποτέλεσε το όχημα για την εισαγωγή της Μοντεσσόρι. Προς τα μέσα της δεκαετίας του 1910 φτάνουν οι πρώτοι απόηχοι των διεθνών εξελίξεων στην προσχολική αγωγή. Πιο δεκτικοί οι Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Στυλιανόπουλος εφαρμόζει πιλοτικά το

20 Η Αικατερίνη Λασκαρίδου και τα Ανώτερα Τμήματα του Διδασκαλείου Νηπιαγωγών της Καλλιθέας 1914 (έως το 1918) τη μοντεσσοριανή μέθοδο στο πρότυπο νηπιαγωγείο του Διδασκαλείου του Κεντρικού Παρθεναγωγείου της Σμύρνης. Οι απόηχοι φτάνουν και στο ελληνικό Βασίλειο. Έτσι, στα αναλυτικά προγράμματα των διδασκαλείων των νηπιαγωγών που εισάγονται το 1920 για πρώτη φορά γίνεται λόγος και για τα «νεώτερα παιδαγωγικά συστήματα».

21 Τέλος ενότητας Στις απαρχές του 20 ου αιώνα. Νέα παιδαγωγική και εθνικοί οραματισμοί

22 Βιβλιογραφία Böhm, W. (2000), «Maria Montessori» στο Jean Houssaye (επιμέλεια), Δεκαπέντε Παιδαγωγοί. Σταθμοί στην Ιστορία της Παιδαγωγικής Σκέψης, Μεταίχμιο, Αθήνα, σσ. 201-222. Γληνός, Δ. Α. (1925), Ένας άταφος νεκρός. Μελέτες για το εκπαιδευτικό μας σύστημα, εκδόσεις Α. Ι. Ράλλη, Αθήνα. Desmet, H., Pourtois, J.-P. (2000), «Ovide Decroly» στο Jean Houssaye (επιμέλεια), Δεκαπέντε Παιδαγωγοί. Σταθμοί στην Ιστορία της Παιδαγωγικής Σκέψης, Μεταίχμιο, Αθήνα, σσ. 183-199. Εξαρχόπουλος, Ν. (1957), Προς αναμόρφωσιν της Ελληνικής Εκπαιδεύσεως. Μελέτη ανακοινωθείσα εις την Ακαδημίαν Αθηνών τη 14 Απριλίου 1945 και υιοθετείσα υπ΄ αυτής, Γραφείον Δημοσιευμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, εν Αθήναις. Ζαμοίρα, Α. (2004) «Εισήγησις», στο Συνέδριο Διευθυντών και Υποδιευθυντών Διδασκαλείων της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως και των Νηπιαγωγών, ΚΕΕ, Αθήνα, σσ. 400-405.

23 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

24 Σημειώματα

25 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Κυπριανός Παντελής. «Θεσμοί Προσχολικής Αγωγής στην Ευρώπη». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/PN1448/. https://eclass.upatras.gr/courses/PN1448/

26 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

27 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.