Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο 2014-2015.  Μάθημα 5+6 16.03.2015.

Παρουσίαση με θέμα: "Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο 2014-2015.  Μάθημα 5+6 16.03.2015."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο 2014-2015

2  Μάθημα 5+6 16.03.2015

3 Στόχοι Μαθήματος 1. Σφάλματα και μεροληψίες στην κοινωνική απόδοση 2. Κοινωνικές ομάδες 1. Ορισμός 2. Χαρακτηριστικά και κανόνες 3. Λήψη αποφάσεων 4. Προκατάληψη, διάκριση και στερεότυπα

4 Σφάλματα και μεροληψίες στην κοινωνική απόδοση 1. Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης 2. Το φαινόμενο αυτουργού – παρατηρητή 3. Το φαινόμενο της ψευδούς ομοφωνίας 4. Αυτό-εξυπηρετικές μεροληψίες Κοινωνική απόδοση = οι διαδικασίες μέσω των οποίων αποδίδουμε αίτια στη συμπεριφορά των άλλων και τη δική μας

5 Σφάλματα και μεροληψίες στην κοινωνική απόδοση Όταν εμπλεκόμαστε σε μια διαδικασία απόδοσης, δεν είμαστε πάντα αντικειμενικοί και οι γνωστικοί μηχανισμοί που χρησιμοποιούμε δεν βασίζονται πάντα σε ορθολογική επεξεργασία των πληροφοριών Κάθε κοινωνική απόδοση επηρεάζεται από παράγοντες όπως η προσωπικότητα του ατόμου που παρατηρεί και ερμηνεύει μια συμπεριφορά ή οι σχέσεις μεταξύ αυτού του ατόμου και του ατόμου που πραγματοποιεί τη συμπεριφορά

6 Σφάλματα και μεροληψίες στην κοινωνική απόδοση Υπό την επίδραση τέτοιων παραγόντων, μια απόδοση μπορεί να αποκλίνει από την ‘κανονικότητα’ και να μην οδηγεί σε έγκυρα συμπεράσματα Υπάρχουν όμως και ορισμένα συστηματική σφάλματα και μεροληψίες που χαρακτηρίζουν τις κοινωνικές αποδώσεις Θα εξετάσουμε 4 από αυτά τα σφάλματα

7 1. Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης = είναι η τάση των ατόμων να υποτιμούν το ρόλο των εξωτερικών αιτιών και να υπερτιμούν το ρόλο των εσωτερικών αιτιών στον έλεγχο της συμπεριφοράς (Ross, 1977) Δηλαδή, το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης αφορά την τάση να αποδίδουμε τη συμπεριφορά σε εσωτερικά αίτια και να υποτιμάμε το ρόλο των εξωτερικών αιτίων

8 1. Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης ευθύνεται για κάποιες γενικές τάσεις που χαρακτηρίζουν τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε τα κοινωνικά φαινόμενα, π.χ. Η τάση να αποδίδουμε τα τροχαία ατυχήματα στον οδηγό και όχι στις οδικές συνθήκες ή την κατάσταση του οχήματος

9 1. Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης Η πιο δημοφιλής ερμηνεία του θεμελιώδους σφάλματός απόδοσης εξηγεί: Ο αυτουργός (το άτομο του οποίου ερμηνεύουμε την συμπεριφορά) Ο παρατηρητής (αυτός που επιχειρεί την ερμηνεία) Ο αυτουργός και οι πράξεις του τραβάνε την προσοχή του παρατηρητή πολύ περισσότερο από ότι οι εξωτερικές περιστάσεις που περιβάλλουν την συμπεριφορά και έτσι αποκτούν δυσανάλογα μεγάλη βαρύτητα στη γνωστική επεξεργασία

10 2. Το φαινόμενο αυτουργού - παρατηρητή Το φαινόμενο αυτουργού – παρατηρητή είναι μια επέκταση του θεμελιώδους σφάλματος απόδοσης Ορισμός = είναι η τάση των ατόμων να αποδίδουν τη συμπεριφορά των άλλων σε εσωτερικά αίτια και τη δική τους συμπεριφορά σε εξωτερικά αίτια Π.χ. ‘Ο Αντρέας πέρασε τις εξετάσεις γιατί είναι έξυπνος, εγώ δεν πέρασα την εξέταση γιατί δεν με συμπαθά ο εξεταστής’ Οι συμπεριφορές αποδίδονται διαφορετικά όταν οι ρόλοι είναι διαφορετικοί

11 2. Το φαινόμενο αυτουργού - παρατηρητή Γενικά, κάνουμε περισσότερες εσωτερικές αποδόσεις για κοινωνικές επιθυμητές συμπεριφορές, παρά για μη επιθυμητές συμπεριφορές, ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο αυτουργός Δηλαδή, όταν μια συμπεριφορά είναι κοινωνικά επιθυμητή είναι πιθανότερο να την αποδώσουμε σε εσωτερικά αίτια από ότι όταν δεν είναι επιθυμητή ‘Κερδίσαμε επειδή ήμασταν πολύ καλά προετοιμασμένοι …. χάσαμε επειδή ο διαιτητής ήταν ενάντια μας’

12 2. Το φαινόμενο αυτουργού - παρατηρητή Το φαινόμενο εξαφανίζεται ή αντιστρέφεται όταν ο αυτουργός ενθαρρύνετε να πάρει το ρόλο του παρατηρείτε και αντιστρόφως, όταν δηλαδή τα άτομα ενθαρρύνονται να ‘μπουν στην θέση του άλλου’ Τότε οι αυτουργού τείνουν να κάνουν εσωτερικές αποδόσεις και οι παρατηρητές εξωτερικές αποδόσεις ‘Μπες στην θέση της, τι θα έκανες τότε?’ ‘Αν σου έλεγε μια φίλη σου αυτά που μου είπες, τι θα της έλεγες?’ ‘Τι θα έκανε ένας φίλος σου αν βρισκόταν στην κατάσταση που είσαι εσύ τώρα?’

13 3. Το φαινόμενο της ψευδούς ομοφωνίας Ένα άλλο σφάλμα στην κοινωνική απόδοση είναι το φαινόμενο της ψευδούς ομοφωνίας Αναφέρεται στην τάση των ατόμων να βλέπουν τη δική τους συμπεριφορά ως τυπική και συνηθισμένη και να υποθέτουν ότι και οι άλλοι, κάτω από παρόμοιες περιστάσεις, θα συμπεριφέρονταν με τον ίδιο τρόπο Επίσης υπερτιμούμαι το ποσοστό των ατόμων που θα συμφωνούσαν μαζί μας σε κάποιες περιστάσεις, πράξεις, αποφάσεις

14 Παραδείγματα Όλοι οι άνθρωποι πιστεύουν ότι το περιβάλλον είναι σημαντικό επειδή έτσι θεωρώ εγώ Όταν ο άλλος είναι καλός μαζί σου, τότε πρέπει να είσαι και εσύ γιατί αυτή είναι η σωστή συμπεριφορά Οι παντρεμένοι φίλοι μου πρέπει να κάνουν παιδία, γιατί ο σκοπός του γάμου είναι η αναπαραγωγή Οι φίλοι μου πίνουν κρασί γιατί έχει καλύτερη γεύση από την μπύρα, επειδή όντως το κρασί έχει καλύτερη γεύση Χώρος στάθμευσής αναπήρων

15 Που οφείλεται αυτό το φαινόμενο? 1. Οι δικές μας απόψεις είναι περισσότερο προφανείς στις διαδικασίες γνωστικής επεξεργασίας και ‘εκτοπίζουν’ τις εναλλακτικές σκέψεις 2. Έχουμε την τάση να δικαιολογούμε την ορθότητα των απόψεων μας βασιζόμενοι σε μια υπερβολική αίσθηση ομοφωνίας. Δηλαδή, θεωρούμε ότι έχουμε δίκιο πιστεύοντας και υποστηρίζοντας ότι οι περισσότεροι άνθρωποι λειτουργούν ή σκέφτονται όπως εμείς

16 3. Το φαινόμενο της ψευδούς ομοφωνίας Το φαινόμενο της ψευδούς ομοφωνίας είναι εντονότερο όταν πρόκειται για ζητήματα και πεποιθήσεις που είναι σημαντικά για το άτομο και όταν το άτομο αισθάνεται πολύ βέβαιο για την ορθότητα την απόψεων του

17 4. Αυτό-εξυπηρετικές μεροληψίες Ορισμός = είναι η μεροληπτική απόδοση αιτίων η οποία έχει στόχο να προστατεύσει ή να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση και την αυτοεικόνα μας Υπάρχουν είδη αυτό-εξυπηρετικών μεροληψιών 1. Αυτο-ενισχυτική μεροληψία = αποδίδουμε τις επιτυχίες μας σε εσωτερικά αίτια 2. Αυτό-προστατευτική μεροληψία = αποδίδουμε τις αποτυχίες μας σε εξωτερικά αίτια

18 4. Αυτό-εξυπηρετικές μεροληψίες Όταν ερμηνεύομε την επιτυχία μας σε ένα έργο είναι πιθανότερο να την αποδώσουμε σε εσωτερικά αίτια, π.χ. ικανότητες μας ή την προσπάθεια μας Ενώ όταν ερμηνεύουμε την αποτυχία μας σε ένα έργο είναι πιθανότερο να την αποδώσουμε σε εξωτερικά αίτια, π.χ. αδικία ή ατυχία Με αυτό τον τρόπο, προστατεύουμε την αυτοεκτίμηση και την αυτοεικόνα μας

19 4. Αυτό-εξυπηρετικές μεροληψίες Γενικά, οι άνθρωποι προσπαθούν να επιτύχουν στα έργα που αναλαμβάνουν Εάν επιτύχουν, αναλαμβάνουν την ευθύνη της επιτυχίας τους, συσχετίζουν την επιτυχία τους με την προσπάθεια που κατέβαλαν και υπερβάλλουν το βαθμό στον οποίο έχουν έλεγχο πάνω στο αποτέλεσμα των προσπαθειών τους.

20 4. Αυτό-εξυπηρετικές μεροληψίες Οι αυτό-ενισχυτικές μεροληψίες είναι πιο συνηθισμένες από τις αυτό-προστατερυτικές Οφείλεται στο ότι τα άτομα που έχουν πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση αποφεύγουν να προστατευόσουν την αυτοεικόνα τους και να αποδώσουν τις αποτυχίες του σε εξωτερικά αίτια

21 Κοινωνικές Ομάδες

22 Εισαγωγή Όλοι ανήκουμε σε κάποιες κοινωνικές ομάδες Οι κοινωνικές ομάδες παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωσή της κοινωνικής συμπεριφοράς Ανήκουμε στην οικογένεια μας, στην ομάδα φίλων μας, στην ομάδα συναδέλφων μας, πολιτικά κόμματα, πολιτιστικούς ή αθλητικούς συλλόγους, κ.λπ. Οι ομάδες συμβάλλουν στην διαμόρφωση των απόψεων μας, στον ορισμό της ταυτότητας μας, στην έκφραση των αξιών μας Επίσης, η κοινωνική θέση και οι σχέσεις μας με τα μέλη των ομάδων στις οποίες ανήκουμε επηρεάζουν τα συναισθήματα μας και την αυτοεκτίμηση μας

23 Ορισμός Κοινωνική ομάδα = η ομάδα ατόμων τα οποία αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται, έχουν επίγνωση της συμμετοχής τους και της συμμετοχής των άλλων μελών στην ομάδα και επίγνωση της θετικής τους αλληλεπίδρασης προκειμένου να επιτευχθούν κάποιοι κοινοί στόχοι

24 Ορισμός Οι κοινωνικές ομάδες διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους Διαφέρουν όσον αφορά π.χ.: το μέγεθος και την χρονική τους διάρκεια (ένα έθνος σε σχέση με μια ομάδα εργασίας) την ομογένεια των μελών τους (ευρωκοινοβούλιο σε σχέση με την Βουλή μια χώρας) Οργάνωση και δομή (στρατιωτικό τάγμα σε σχέση με ένα ερασιτεχνικό αθλητικό σωματείο) Γεωγραφική διασπορά των μελών τους (οι οπαδοί της Manchester United σε σχέση με μια οικογένεια)

25 Κοινωνικές ομάδες Δεν είναι όλες οι ομάδες κοινωνικές Π.χ. άτομα στην αίθουσα αναμονής ενός αεροδρομίου, οι άνθρωποι που έχουν πράσινα μάτια ή άνθρωποι που τους αρέσουν τα μήλα Τι είναι αυτό που κάνει μια ομάδα κοινωνική????

26 Χαρακτηριστικά Τα βασικά χαρακτηριστικά μια κοινωνική ομάδας (Hogg & Vaughan, 1998) είναι:  Τα μέλη μιας κοινωνική ομάδας αλληλεπιδρούν μεταξύ τους  Τα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας έχουν αυτό-αντίληψη της συμμετοχής τους, έχουν δηλαδή, επίγνωση του ότι ανήκουν στην ομάδα  Τα μέλη μια κοινωνικής ομάδας θέτουν και προσπαθούν να επιτύχουν κάποιους κοινούς στόχους  Οι στόχοι της ομάδας αφορούν την ικανοποίηση συγκεκριμένων αναγκών των μελών της

27 Χαρακτηριστικά Τα βασικά χαρακτηριστικά μια κοινωνική ομάδας (Hogg & Vaughan, 1998) είναι:  Η συμπεριφορά των μελών της ομάδας δεν είναι αυθαίρετη. Αντίθετα, ρυθμίζεται με βάση συγκεκριμένους κοινωνικούς κανόνες, οι οποίοι αποσκοπούν στο συντονισμό της συμπεριφοράς των μελών προκειμένου να επιτευχθούν οι κοινοί στόχοι  Τα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας αλληλοεπηρεάζονται, οι αποφάσεις και η συμπεριφορά κάθε μέλους έχει συνέπειες για τα άλλα μέλη

28 Κοινωνικοί κανόνες Οι κοινωνικοί κανόνες είναι οι ευρέως αποδεκτές πεποιθήσεις των μελών μια κοινωνικής ομάδας σχετικά με την αρμόζουσα συμπεριφορά, δηλαδή με το ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιες όχι Οι κανόνες συμβάλλουν στο να αισθάνονται τα μέλη της ομάδας σίγουρα για την ορθότητα της επίλογής τους Συμβάλλουν, επίσης, στο να είναι οι ενέργειες των μελών συντονισμένες και προσανατολισμένες στην επίτευξη των κοινών στόχων

29 Κοινωνικοί κανόνες Είναι σχετικά σταθεροί στο χρόνο και αλλάζουν δύσκολα. Αυτό οφείλεται και στην ίδια τη λειτουργία τους και χρησιμότητα τα τους στο να καθοδηγούν την συμπεριφορά των μελών μιας ομάδας Κάποιοι κανόνες είναι πολύ αυστηροί ενώ άλλοι είναι πιο ελαστικοί και αυτό είναι το φάσμα αποδεκτών συμπεριφορών, π.χ. Ο κανόνας ένδυσης ιερωμένων είναι πολύ πιο αυστηρός από τον κανόνα ένδυσης δικηγόρων Ο κανόνας για εξωγαμιαίες σχέσεις είναι πιο αυστηρός για τον Πρόεδρο των Η.Π.Α. από ότι για τους απλούς Αμερικανούς πολίτες

30 Λήψη αποφάσεων Το έργο μιας ομάδας αφορά ή προϋποθέτει την λήψη αποφάσεων για κάποιο ζήτημα, π.χ. Επιτροπή επιλογής προσωπικού που αποφασίζει σε ποιον από τους υποψήφιους θα προσφέρει μια θέση εργασίας Μια οικογένεια που αποφασίζει να που θα κάνει διακοπές Τα μέλη ενός πολιτικού κόμματος που αποφασίζουν ποιος θα είναι ο νέος τους πρόεδρος

31 Λήψη αποφάσεων Πώς λαμβάνονται οι συλλογικές αποφάσεις και με ποιους τρόπους συναινούν τα μέλη μια ομάδας?

32 Λήψη αποφάσεων Οι συλλογικές αποφάσεις βασίζονται σε διαφορετικούς κανόνες:  Κανόνας ομοφωνίας: η συλλογική απόφαση προκύπτει ως αποτέλεσμα της σύμφωνης γνώμης όλων των μελών της ομάδας  Κανόνας της πλειοψηφίας: η απόφαση προκύπτει ως αποτέλεσμα της σύμφωνης γνώμης της απόλυτης πλειοψηφίας των μελών της ομάδας  Κανόνας της πλειοψηφίας των δυο-τρίτων: η απόφαση προκύπτει ως αποτέλεσμα της σύμφωνης γνώμης μιας αυξημένης πλειοψηφίας  Κανόνας ορθότητας: η απόφαση προκύπτει ως αποτέλεσμα της θεμελίωσης της ορθότητας μιας ή άλλης άποψης

33 Λήψη αποφάσεων Οι κανόνες λήψης αποφάσεων διαφέρουν σε αυστηρότητα Π.χ. ο κανόνας της ομοφωνίας είναι πιο αυστηρός από τον κανόνα της πλειοψηφίας Διαφέρουν στον τρόπο κατανομής της εξουσίας Π.χ. ο κανόνας της ομοφωνίας είναι πιο δημοκρατικός από τον κανόνα της πλειοψηφίας

34 Λήψη αποφάσεων Οι κανόνες επηρεάζουν την ικανοποίηση των μελών από τη συλλογική απόφαση, την αντίληψη τους για την ποιότητα της ομαδικής συζήτησης και τα συναισθήματα τους για τα άλλα μέλη της ομάδας Επίσης, οι κανόνες επηρεάζουν και την ίδια τη συλλογική απόφαση, δηλαδή τα ίδια ακριβώς δεδομένα μπορούν να οδηγήσουν σε διαφορετική απόφαση εφόσον εφαρμόζεται διαφορετικός κανόνας

35 Προκατάληψη – Στερεότυπα - Διακρίσεις Η προκατάληψη = είναι η αρνητικά στάση απέναντι στα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας, στάση η οποία βασίζεται αποκλειστικά στη συμμέτοχη τους στη ομάδα αυτή Δηλαδή, κάποιος που είναι προκατειλημμένος απέναντι σε μια ομάδα τείνει να αξιολογεί τα μέλη της με αρνητικό τρόπο, απλά και μόνο επειδή ανήκουν σε αυτή την ομάδα Η προσωπικότητα, η συμπεριφορά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε συγκεκριμένου ατόμου παίζουν πολύ μικρό ρόλο Π.χ. ‘αποελίστες’, ‘ομονοιάτες’, ‘Λεμεσιανοί’, ‘αριστεροί’, ‘δεξιοί’, ‘Γερμανοί’, ‘Άγγλοι’

36 Προκατάληψη – Στερεότυπα - Διακρίσεις Η Προκατάληψη επίσης θεωρείται ως το συναισθηματικό στοιχείο αυτής της στάσης απέναντι στα μέλη μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας Τα Στερεότυπα περιγράφουν το γνωστικό στοιχείο και Οι Διακρίσεις το συμπεριφοριστικό στοιχείο

37 Προκατάληψη – Στερεότυπα - Διακρίσεις Επίσης, η προκατάληψη μπορεί και να οριστεί ως ‘την υιοθέτηση αρνητικών κοινωνικών στάσεων ή γνωστικών πεποιθήσεων, έκφραση αρνητικών συναισθημάτων ή εκδήλωση εχθρικής ή άδικης συμπεριφοράς απέναντι στα μέλη κάποιας ομάδας λόγω ακριβώς της συμμετοχής τους στην ομάδα αυτή’, (Brown, 1995)

38 Προκατάληψη – Στερεότυπα - Διακρίσεις Οι περισσότεροι όμως ορισμοί συμφωνούν προς τον αρνητικό χαρακτήρα της προκατάληψης Η προκατάληψη σαν στάση μπορεί να είναι ή αρνητική ή θετική Όταν κάποιος έχει μια αρνητική προκατάληψη για μια κοινωνική ομάδα τότε Αξιολογεί με αρνητικό τρόπο τα μέλη της και έχει την τάση να τους φερθεί αρνητικά ή εχθρικά Θεωρεί ότι όλα τα μέλη της ομάδας έχουν μεταξύ τους ομοιογενή χαρακτηριστικά και παραβλέπει τις ιδιαιτερότητες του κάθε ατόμου

39 Συζήτηση για assignment

40 Ερωτήσεις - Απαντήσεις