Η ποίηση της Παλαιάς Αθηναϊκής Σχολής – Η Πεζογραφία

Παρουσίαση με θέμα: "Η ποίηση της Παλαιάς Αθηναϊκής Σχολής – Η Πεζογραφία"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η ποίηση της Παλαιάς Αθηναϊκής Σχολής – Η Πεζογραφία 1830 - 1880
ΜΑΘΗΜΑ 5Ο Η ποίηση της Παλαιάς Αθηναϊκής Σχολής – Η Πεζογραφία

2

3 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Ο γραμματολογικός όρος Παλαιά (ή πρώτη) Αθηναϊκή Σχολή αναφέρεται στην ποίηση που γράφτηκε στην περίοδο 1830 – 1880, στην Αθήνα και γενικότερα στα αστικά κέντρα του ελλαδικού χώρου και του «αλύτρωτου» ελληνισμού. Η αρχή και το τέλος της περιόδου 1830 – 1880 οριοθετείται από δύο λογοτεχνικά συμβάντα: το 1831 δημοσιεύτηκε Ο Οδοιπόρος του Παναγιώτη Σούτσου, έργο που θεωρείται ότι εισήγαγε τον ρομαντισμό στην Ελλάδα. το 1880 ο Αχιλλεύς Παράσχος απήγγειλε το ποίημά του για τον Byron, στο Μεσολόγγι, γεγονός που θεωρείται η καταληκτική πράξη του Αθηναϊκού Ρομαντισμού.

4 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Στη δεκαετία του 1830, η εθνική αποκατάσταση των Ελλήνων δημιούργησε κοινωνικοπολιτικές συνθήκες πρόσφορες για την ανάπτυξη μιας τοπικής λογοτεχνίας με διακριτά χαρακτηριστικά. Την Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή επηρέασε σημαντικά ο ευρωπαϊκός ρομαντισμός. Τα στοιχεία αυτά συνοψίζονται ως εξής: η ανησυχία/ υπερένταση του πάθους/ υπερβολή του αισθήματος, μελαγχολία, καταστροφικό ερωτικό πάθος το ανικανοποίητο/ η απαισιοδοξία η εξέγερση του καλλιτέχνη ενάντια στον πολιτικοκοινωνικό του περίγυρο προσφυγή στη θρησκεία/ πατριωτισμός καλλιέργεια λυρικής αλλά και σατιρικής ποίησης.

5 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Ορισμένοι μελετητές, όπως ο Κ.Θ. Δημαράς και ο Γιώργος Βελουδής, επισήμαναν ότι στην ουσία δεν πρόκειται για ρομαντισμό, αλλά για κλασικορομαντισμό. Η πτώση του ιδανικού: δηλ. η διάψευση που προκύπτει από τη σύγκρουση του νεοκλασικιστικού ιδεώδους με το ελληνικό παρόν, προϋποθέτει την αναμέτρηση του ρομαντικού ήρωα με την πραγματικότητα.

6 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Νεότεροι μελετητές θεωρούν εσφαλμένο τον όρο Αθηναϊκή Σχολή, καθώς στην αθηναϊκή λογοτεχνική ζωή της περιόδου 1830 – 1880 δεν υπήρξε κάποια ηγετική φυσιογνωμία, όπως συνέβη στην Επτανησιακή σχολή με τον Σολωμό. Ο όρος λειτουργεί κατ’ αντιδιαστολή προς τον όρο Επτανησιακή Σχολή. Η κυριότερη διαφορά τους είναι στη γλώσσα: στα Επτάνησα κυριάρχησε η δημοτική γλώσσα, ενώ στην Αθήνα η καθαρεύουσα. Τα επίθετα «Παλαιά» και «Νέα» Αθηναϊκή Σχολή προσδιορίζουν τις δύο γραμματολογικές περιόδους πριν και μετά το 1880.

7 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Η ποίηση της περιόδου 1820 – 1880 διακρίθηκε από τον Κ.Θ. Δημαρά στις εξής περιόδους: Προπαρασκευή (1820 – 1830): Θούρια/ παραφράσεις του δημοτικού τραγουδιού. Στόχος ήταν η εμψύχωση των αγωνιστών και η υπόμνηση της πατρογονικής δόξας. Λαϊκή γλώσσα. Γλωσσική ροπή προς την αρχαιότητα. Η γλωσσική μορφή των λογοτεχνικών κειμένων είναι ακόμα ρευστή.

8 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Προπαρασκευή (1820 – 1830):
Κυριότεροι Εκπρόσωποι: Αλέξανδρος Σούτσος Παναγιώτης Σούτσος Γεώργιος Ζαλοκώστας Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής

9 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Εξόρμηση (1830 – 1850)
Παγιώθηκαν τα βασικά θεματικά και τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά της Παλαιάς Αθηναϊκής Σχολής . Αναπτύχθηκε η λυρική (Παν. Σούτσος, Οδοιπόρος) και η σατιρική ποίηση, με βασικό εκπρόσωπο τον Αλέξανδρο Σούτσο. Κυριαρχία της καθαρεύουσας.

10 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Εξόρμηση (1830 – 1850) Κυριότεροι Εκπρόσωποι:
Θεόδωρος Ορφανίδης Ηλίας Τανταλίδης Ιωάννης Καρασούτσας Δημοσθένης Βαλαβάνης

11 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Ακμή – Ποιητικοί διαγωνισμοί (1851 – 1877)
Οι ποιητικοί διαγωνισμοί επηρέασαν σημαντικά την ποσοτική κορύφωση της ποιητικής παραγωγής της Παλαιάς Αθηναϊκής Σχολής. Ράλλειος ποιητικός διαγωνισμός (1851 – 1860): αρχαϊζουσα, κλασικιστική ροπή. Βουτσιναίος ποιητικός διαγωνισμός (1862 – 1877): βαθμιαία επικράτηση της δημοτικής. Ανάπτυξη της πανεπιστημιακής λογοτεχνικής κριτικής. Τα κύρια ποιητικά χαρακτηριστικά : : Αρχαιολατρία Πατριδολατρία Ρητορισμός Αναβίωση της αρχαίας γλώσσας και των αρχαίων μέτρων, Παν. Σούτσου, Νέα σχολή του γραφομένου λόγου ή Ανάστασις της αρχαίας Ελληνικής εννοουμένης υπό πάντων (γλωσσικό μανιφέστο).

12 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Ακμή – Ποιητικοί διαγωνισμοί (1851 – 1877)
Κυριότεροι Εκπρόσωποι: Αχιλλεύς Παράσχος Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος Σπυρίδων Βασιλειάδης

13 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Παρακμή (1870 – 1880)
1870 τέλος των ποιητικών διαγωνισμών. «Η Αντιγόνη εμπρός στο νεκρό Πολυνείκη», έργο του Νικηφόρου Λύτρα, Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας, Αθήνα (1865). Στοιχεία υπερβολής και παρακμής της ρομαντικής ποίησης. Θέματα: θανατολαγνεία, πενθισμός, αρνητικός ψυχισμός. Η πεισιθάνατη διάθεση οδήγησε σε μια ποίηση του συρμού.

14 Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή Μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στην Παλαιά και τη Νέα Αθηναϊκή Σχολή: Γεώργιος Βιζυηνός Αριστομένης Προβελέγγιος Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (Jean Moréas)

15 Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής (1809 – 1892)
Λόγιος, αρχαιολόγος, ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής και θεατρικός συγγραφέας. Εμπνευστής της οργανωτικής διάρθρωσης του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Μεγάλο ενδιαφέρον για την αποκάλυψη και τη διάσωση των ελληνικών αρχαιοτήτων.

16 Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής
Σε συνεργασία με τον Γρ. Καμπούρογλου εξέδωσε τα δύο πρώτα χρόνια το περιοδικό, Η Ευτέρπη και με τον Ν. Δραγούμη και τον Κ. Παπαρηγόπουλο το περιοδικό Πανδώρα. Εξέδωσε την πολιτική εφημερίδα «Ευνομία». Ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη του γραπτού λόγου.

17 Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής
Τα ποιήματά του τα εξέδωσε ο ίδιος σε συγκεντρωτικούς τόμους τα έτη 1837, 1840 και Στροφή προς τον κλασικισμό (φθίνων ρομαντισμός). Κυριότερα Έργα: Δήμος και Ελένη (1831, επίσημη έλευση ελληνικού ρομαντισμού // Παν. Σούτσος). Διάφορα Ποιήματα Διονύσου Πλους Γοργός ιέραξ

18 Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής
Συνέβαλε αποφασιστικά στην καλλιέργεια του ελληνικού διηγήματος. Δημοσίευσε 27 αφηγήματα, τα οποία συγκέντρωσε ο ίδιος σε τόμους, τα έτη 1855, 1857 και 1859. Στο περ. Πανδώρα δημοσίευσε σε συνέχειες το ιστορικό μυθιστόρημα Ο αυθέντης του Μωρέως (1850), το οποίο θεωρείται η ελληνική εκδοχή του μυθιστορήματος Ιβανόης του Walter Scott.

19 Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής
Κύρια στοιχεία της πεζογραφίας του: μελοδραματικός τόνος τοποθέτηση της δράσης σε εξωτικό σκηνικό περιπέτεια και έρωτας ουτοπική αρχαιολατρία Συνέγραψε στα γαλλικά την Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, η οποία μεταφράστηκε στα γερμανικά και στα ελληνικά. Μετέφρασε έργα της κλασικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Συνέβαλε στη στροφή προς την καθαρεύουσα μαζί με τον Αλέξανδρο Σούτσο (πανεπιστημιακοί διαγωνισμοί, επιβολή στη δημόσια διοίκηση).

20 Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Διονύσου Πλους
Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Διονύσου Πλους

21 Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Διονύσου Πλους
Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Διονύσου Πλους

22 Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Διονύσου Πλους
Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Διονύσου Πλους

23 Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Διονύσου Πλους
Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Διονύσου Πλους

24 Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Διονύσου Πλους
Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Διονύσου Πλους

25 Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος
Ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Πρόσληψη από τους μετασυμβολιστές (κλαυσίγελως) και τους υπερρεαλιστές. Υπέβαλε, στον Βουτσιναίο Ποιητικό Διαγωνισμό (1866), τη συλλογή Στόνοι, για την οποία βραβεύτηκε. Ο πρώτος λυρικός ποιητής που αποστασιοποιήθηκε από την πατριωτική θεματολογία και την «ελαφρά ερωτολογία», στρεφόμενος σε ένα είδος φιλοσοφικού λυρισμού.

26 Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος

27 Δημήτριος Παπαρηγόπουλος

28 Αχιλλεύς Παράσχος Πρωτοδημοσίευσε στίχους στα περιοδικά Αβδηρίτις και Χρυσαλλίς. Δημοφιλής στην εποχή του. Ρητορισμός, στιχουργική ευχέρεια, θανατολαγνεία. 1881: τρείς τόμοι απάντων, με τίτλο, Ποιήματα. 1904: δύο ακόμη τόμοι με ανέκδοτα ποιήματα.

29 Αχιλλεύς Παράσχος, Έρως
ΕΡΩΣ Α΄ Δὲν θέλω κάλλος αὔθαδες παρθένου ἀλαζόνος,   Θρασείας ἐκ τῆς καλλονῆς, ψυχρᾶς ἐκ θωπευμάτων· Βλέμμα δὲν ἔρριψα ποτὲ εἰς πτέρυγας ταῶνος,   Οὐδ' εἰς φιάλην στίλβουσαν πλὴν στεῖραν ἀρωμάτων. Δὲν θέλω ὄψιν φλογεράν, δὲν θέλω ῥόδου στόμα·   Εἶναι διέγερσις σαρκὸς τὸ πορφυρῶδες χρῶμα. Τὴν θέλω ἀσθενῆ ἐγὼ τὴν φίλην μου, ταχεῖαν·    Ὠχρὰν τὴν θέλω καὶ λευκὴν ὡς νεκρικὴν σινδόνην· Μὲ εἴκοσι φθινόπωρα, μὲ ἄνοιξιν κἀμμίαν,   Μ' ὀλίγον σῶμα - ἄνεμον σχεδὸν - ὀλίγην κόνιν. Τὴν θέλω ἐπιθάνατον μ' ἀθανασίας μύρον,   Κόρην καὶ φάσμα, σάβανον ἀντὶ ἐσθῆτος σῦρον.

30 Αχιλλεύς Παράσχος, Έρως
Τὴν δυστυχῆ! λιπόθυμον τὴν θέλω, πάντῃ μόνην·   Ἄνευ μητρὸς ἢ ἀδελφοῦ· αὐτὴ καὶ ὁ Θεός της. Εἰς πεδιάδα, ἔρημον τὴν θέλω ἀνεμώνην,   Κ' ἐγὼ νὰ ᾖμαι μήτηρ της, ἐγὼ καὶ ἀδελφός της. Ἀργὰ νὰ τὴν χειραγωγῶ τὴν κόρην εἰς πᾶν βῆμα,   Καὶ νὰ προσκρούσωμεν ὁμοῦ εἰς τὸ πλησίον μνῆμα. Δὲν θέλω οὔτε ἄψυχον, οὔτ' ἔμψυχον κἀνένα   Νὰ ἀγαπᾷ, οὐδὲ πτηνόν, οὔδ' ἄνθη, οὔδ' ἀστέρας· Ὅ,τι δὲν εἶμαι δι' αὐτὴν νὰ ᾖναι ὅλα ξένα,   Καὶ νὰ κατέχω ὅλας της τὰς νύκτας καὶ ἡμέρας. Κ' εἰς ὕπνον ὅταν κλείωσι γλυκὺν οἱ ὀφθαλμοί της,   Εἰς ὄναρ νὰ μὲ θεωρῇ ἀγάπης ἡ ψυχή της!

31 Τα είδη του μυθιστορήματος
Επιστολικό μυθιστόρημα: Πρόκειται για ένα είδος μυθιστορήματος στο οποίο η πλασματική επιστολή χρησιμοποιείται ως αφηγηματικό μέσο ή παίζει κάποιον ουσιαστικό ρόλο στην εξέλιξη της πλοκής, το έργο παίρνει τη μορφή αλληλογραφίας ανάμεσα στους χαρακτήρες. Η επιστολή συχνά εγκιβωτίζει στοιχεία ημερολογίου ή ποιητικού πεζού. Πικαρικό μυθιστόρημα: picaro (αλήτης, κατεργάρης, περιπλανώμενος, τυχοδιώκτης), πεζογραφικό είδος με έντονα σατιρικά στοιχεία, πικαρέσκο – Ισπανία, 16ος αι. Ιστορικό μυθιστόρημα: Είδος μυθιστορήματος που αναπλάθει γεγονότα μιας προγενέστερης του συγγραφέα εποχής. Στην πλοκή του συμπλέκονται πραγματικά και φανταστικά γεγονότα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται η μυθοπλαστική αληθοφάνεια. Απόκρυφο μυθιστόρημα: Τοποθέτηση της δράσης στα αστικά κέντρα και ανάπτυξη προβληματισμού για τη διαφθορά των ανώτερων κοινωνικών τάξεων και την εξαθλίωση των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Ηθογραφία: αναπαράσταση των ηθών, του τρόπου ζωής και της ψυχοσύνθεσης ανθρώπων που ζουν στην ελληνική ύπαιθρο ή στην αστική κοινωνία.

32 ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ 1830 - 1880 Γρηγόριος Παλαιολόγος:
Δημοσίευσε τα μυθιστορήματα: Ο πολυπαθής (το πρώτο ηθογραφικό μυθιστόρημα, 1839), Ο ζωγράφος (σατιρικός ρεαλισμός, 1842). Η κριτική της εποχής στάθηκε επιφυλακτική ως και αρνητική, σήμερα, όμως, κρίνονται αξιόλογα. Οριοθετούν τις απαρχές της ηθογραφικής, ρεαλιστικής πεζογραφίας.

33 ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ 1830 - 1880 Αλέξανδρος Σούτσος
Ο εξόριστος του 1831, (1835). Το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα πολιτικού περιεχομένου. Παναγιώτης Σούτσος Ο Λέανδρος (1834). Το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα με στοιχεία επιστολικού μυθιστορήματος. Ο Λέανδρος εγγράφεται στο κλίμα του δυτικού ρομαντισμού και ειδικότερα στην παράδοση των επιστολικών μυθιστορημάτων ( Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου, Οι τελευταίες επιστολές του Τζιάκοπο Όρτις). Αυτοκτονία, θάνατος, βερθερισμός . Ο πρόλογος του έργου θεωρείται το μανιφέστο του ελληνικού ρομαντισμού.

34 ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ 1830 - 1880 Ιάκωβος Πιτσιπιός
Η ορφανή της Χίου ή Ο θρίαμβος της αρετής (1839): η ορφάνια της ηρωίδας ταυτίζεται με την καταστροφή της Χίου, δεν πρόκειται όμως για ιστορικό μυθιστόρημα. Ο πίθηκος Ξουθ ή τα ήθη του αιώνος (1848): ημιτελές μυθιστόρημα, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Αποθήκη των Ωφελίμων και Τερπνών Γνώσεων. Χρησιμοποιείται το μοτίβο της μεταμόρφωσης ανθρώπου σε ζώου, αντλημένο από το έργο του Απουλήιου, Ο χρυσός γάιδαρος ή Οι μεταμορφώσεις, καθώς και το μοτίβο της περιπλάνησης. Το φανταστικό συνδυάζεται με τη ρεαλιστική περιγραφή και τείνει προς το γκροτέσκο. Εκδότης πολλών περιοδικών ανάμεσα στα οποία η Αποθήκη των Ωφελίμων και Τερπνών γνώσεων.

35 ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ 1830 - 1880 Παύλος Καλλιγάς
Είναι γραμμένο στην καθαρεύουσα. Παύλος Καλλιγάς Θάνος Βλέκας: πρωτοδημοσιεύτηκε ανώνυμα στο περιοδικό Πανδώρα ( 1855 – 1856) και εκδόθηκε αυτοτελώς το 1891. Συνέβαλε στη διαμόρφωση της ελληνικής ηθογραφικής, κοινωνικής, σατιρικής και ρεαλιστικής πεζογραφίας. Ως θέμα του έχει το αιχμηρό ζήτημα της ληστείας. Διδακτικός στόχος, σατιρική απόδοση.

36 ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ 1830 - 1880 Εμμανουήλ Ροΐδης
Μεγάλο μέρος της συγγραφικής δραστηριότητάς του διοχετεύθηκε στο σατιρικό φύλλο Ασμοδαίος. Μείζων κριτικός, ύφος ευρηματικό, σπινθηροβόλο. Καταδίκη κριτικής πανεπιστημιακών διαγωνισμών. Το 1860, δημοσίευσε τη μετάφραση του έργου του Chateaubriand, Οδοιπορικόν: Εκ Παρισίων εις Ιεροσόλυμα και εξ Ιεροσολύμων εις Παρισίους. Μεταφράσεις Poe, Baudelaire, Dostoevsky, κλπ. Hippolyte Taine, «περιρρέουσα ατμόσφαιρα».

37 ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ 1830 - 1880 Εμμανουήλ Ροΐδης
Πάπισσα Ιωάννα (1866): βασισμένο σε ιστορήσεις μεσαιωνικών χρονογράφων, αναδιηγείται τη θρυλική ανάρρηση μιας γυναίκας στον παπικό θρόνο. Η υπόθεση τοποθετείται στον 9ο αι. Με το έργο αυτό ο Ροΐδης επικρίνει τα έκτροπα της Ανατολικής και της Δυτικής εκκλησίας. Προϊόν της θητείας του στην ευρωπαϊκή γραμματεία και ειδικότερα στο έργο του Μπάυρον. Το κείμενο αναπαριστά έναν θηλυκό Δον Ζουάν. Τεχνική «παρεκβάσεων». Λειτουργία του γέλιου. Υπονόμευση ρομαντικού – ιστορικού μυθιστορήματος. Γαλλική και αγγλική μετάφραση. Μεταφορές του έργου στη δημοτική και αναπλάσεις. Ο Ροΐδης αφορίστηκε από την Ιερά Σύνοδο.

38 Πάπισσα Ιωάννα Δέκα ἀκόμη ἡμέρας διῆλθον ἐντὸς τοῦ στενοῦ ἐκείνου κελλίου, γράφοντες, τρώγοντες, ἀσπαζόμενοι καὶ ἄλλο ἐλάττωμα μὴ εὑρίσκοντες εἰς τὸν καιρόν, ὅστις ἦτο ὡραῖος, εἰμὴ μόνον ὅτι ἔφευγε ταχύς. Ἀλλὰ τέλος ἀνέτειλεν ἡ ἀποφρὰς τοῦ χωρισμοῦ ἡμέρα. Ἡ ἀντιγραφὴ τοῦ Ἁγ. Παύλου εἶχε τελειώσει πρὸ πολλοῦ, ὁ δὲ ἡγούμενος ἔπεμπεν εἰς τὸν Φρουμέντιον ἡμίονον καὶ ῥητὴν διαταγὴν νὰ ἐπιστρέψῃ εἰς τὴν μάνδραν. Ὁ δυστυχὴς νεανίσκος καταρώμενος τοὺς ὅρκους του, τὸν Προεστῶτα καὶ τοὺς ἁγίους πάντας ὑπῆγε ν' ἀποχαιρετήσῃ τὴν φίλην του, κρατῶν εἰς τὰς χεῖράς του τὴν ὁδοιπορικὴν βακτηρίαν, ἀλλὰ τὰ δάκρυα αὐτοῦ δὲν ἠδύνατο νὰ κρατήσῃ. Ἡ Ἰωάννα δὲν ἔκλαιε, διότι τινὲς τῶν συντρόφων της ἦσαν παροῦσαι, αἱ δὲ γυναῖκες, ὅσῳ εὐαίσθητοι καὶ ἂν ἦναι, κλαίουσι μόνον ὁσάκις καὶ ὅπου πρέπει. Παράδειγμα τούτου ἔστωσαν αἱ εὐπαθεῑς ἐκεῑναι Ἀγγλίδες, αἵτινες πορευόμεναι ν' ἀκούσωσι τὴν Ῥιστόρη σημειοῦσιν εἰς τὸ περιθώριον τῆς Μύῤῥας καὶ Μηδείας, ποῦ πρέπει νὰ δακρύσωσιν.

39 Πάπισσα Ιωάννα Ἀλλ' ἅμα ἔμεινε καὶ πάλιν μόνη ἡ Ἰωάννα, ᾐσθάνθη τὸ βάρος ἐκεῖνο εἰς τὸν στόμαχον, ὅπερ καταλαμβάνει ἡμᾶς, ἀφοῦ πολυφαγήσωμεν ἢ χάσωμεν μητέρα, ἐρωμένην ἢ περιουσίαν. Κατὰ τὸν γέροντα Πλούταρχον τοῦ ἀληθοῦς ἔρωτος οὐδὲ τὴν σκιὰν γνωρίζουσιν αἱ γυναῖκες. (Ἐγὼ δὲ φρονῶ ὅτι οὗτος εἶναι παρ' αὐταῖς συμπτωματική νόσος, αἰτίαν ἔχουσα τὴν πλήξιν καὶ τὴν μοναξίαν). Αἱ γυναῖκες τοῦ κόσμου ἀπὸ ἑνὸς εἰς ἄλλου ἀνδρὸς τὴν ἀγκάλην μεταβαίνουσαι καθ' ἑσπέραν (εἰς τὸν χορὸν ἐννοῶ) οὔτε νὰ στενάζωσιν ἔχουσι καιρὸν οὔτε ν' ἀγαπήσωσιν ἄλλο τι πλὴν τοῦ ριπιδίου των. Ὁμοιάζουσι τὸν ὄνον ἐκεῖνον, ὅστις ἔμενε νῆστις ἐν μέσῳ τεσσάρων σωρῶν τριφυλλίου, μὴ γνωρίζων ποῖον πρῶτον νὰ προτιμήσῃ. Πιθανὸν ν' ἀπατῶμαι, ἀλλ' ὅσας ἐρωτολήπτους ἐγνώρισα, ἦσαν ἢ κατάκλειστοι ἢ κορασίδες φρουρούμεναι ὑπὸ ἀγρύπνων γονέων ὡς τὰ μῆλα τῶν Ἑσπερίδων, ἢ ὥριμοι δέσποιναι, ἀριθμοῦσαι περισσότερα ἔτη ἢ θαυμαστάς. Ἡ ἀθυμία τῆς πτωχῆς Ἰωάννας μόνης μεταξὺ τῶν τεσσάρων ἐκείνων τοίχων, ὅπου χθὲς ἀκόμη ἀντήχουν τοσοῦτοι ἐρωτικοὶ ὅρκοι καὶ φιλήματα, ηὔξανε καθ' ἡμέραν. Ὁ Ἅγιος Αὐγουστῖνος, ὁσάκις ἐμελαγχόλα, ἐκυλίετο εἰς τὸν βόρβορον ὡς εἰς εὔοσμον λουτρόν, ἡ Ἁγία Γενοβέφα ἐδάκρυε μέχρις οὗ ἠναγκάζετο ν' ἀλλάξῃ ὑποκάμισον, ὁ Ἅγιος Φραγκῖσκος ἐνηγκαλίζετο χιονοσκεπῆ ἀγάλματα, ἡ Ἁγία Λιμπανία ἔσχιζε τὰς σάρκας της διὰ σιδηροῦ κτενίου καὶ ἡ Ἁγία Λιουτβίργη ἔπνιγε ποντικούς.

40 Πάπισσα Ιωάννα Ἡ δὲ ἡμετέρα ἡρωῒς φρονιμωτέρα πάντων τούτων κατέκειτο εἰς γωνίαν τινὰ τοῦ κελλίου της καὶ διὰ ῥιπιδίου ἐκ πτερῶν περιστερᾶς (τῶν μόνον θεμιτῶν ἐν τοῖς Μοναστηρίοις) ἐπειρᾶτο νὰ διώξῃ τὰς μυίας καὶ τοὺς ὀχληροὺς λογισμούς. Ἡ θερμότης τοῦ Ἰουνίου καθίστα ἔτι καυστικωτέραν τὴν λύπην της, αἱ δὲ ἡμέραι ἐφαίνοντο αὐτῇ μακρότεραι τῆς ζωῆς γέροντος θείου εἰς τοὺς κληρονόμους. Κατὰ τοὺς παροξυσμοὺς τῆς ἀπελπισίας της κατέφευγεν ἐνίοτε, ἵνα ἀπομακρύνῃ τὰ περικυκλοῦντα αὐτὴν ὀχληρὰ φαντάσματα, εἰς τῶν Συναξαρίων τὰς εὐσεβεῖς συνταγάς, ὁτὲ μὲν μαστιγουμένη διὰ τῆς ζώνης, ὁτὲ δὲ βρέχουσα τὰς σινδόνας τῆς διὰ παγετώδους ὕδατος ἢ ζητοῦσα νὰ πνίξῃ τὴν λύπην αὐτῆς εἰς τὸν οἶνον κατὰ τὴν συμβουλὴν τοῦ Ἐκκλησιαστοῦ. Ἀλλὰ πάντα τὰ θαυματουργὰ ταῦτα ἀντιφάρμακα, καὶ αὐτὸ ἀκόμη τὸ ἁγνόχορτον, τοῦ ὁποίου μόνη ἡ ὀσμὴ ἤρκει, κατὰ τοὺς ἁγιογράφους ἵνα ἀποδιώξῃ τὸν ἔρωτα, οὐδὲν ἴσχυον κατὰ τῆς πικρίας τοῡ χωρισμοῡ.

41 Πάπισσα Ιωάννα Ὁ καιρός, λέγουσι, θεραπεύει πάσας τὰς πληγάς· ἀλλ' οὐχί, νομίζω, τὸν ἔρωτα καὶ τὴν πεῖναν. Ἀπ' ἐναντίας ὅσῳ περισσότερον μένῃ τὶς σώφρων ἢ νῆστις, τοσούτῳ ἡ ὄρεξις αὐτοῦ αὐξάνει, μέχρις οὗ καταντήσῃ νὰ φάγῃ τὰ ὑποδήματά του, ὡς οἱ στρατιῶται τοῦ Ναπολέοντος ἐν Ῥωσσίᾳ, ἢ ν' ἀγαπήσῃ τὰς αἶγάς του ὡς οἱ ποιμένες τῶν Πυρηναίων. Εἰς τοιαύτην περίπου κατάστασιν εὑρίσκετο καὶ ἡ ἡμετέρα ἡρωΐς, ὅτε ἑσπέραν τινά, ἐνῶ ἐκάθητο παρὰ τὸ χεῖλος τοῦ ἰχθυοτροφείου μοιράζουσα μελαγχολικῶς τὸ δεῖπνόν της εἰς τοὺς κυπρίνους, ἐπλησίασεν αὐτὴν μυστηριωδῶς ὁ κηπουρὸς τῆς Μονῆς, καὶ στρέψας κύκλῳ ἀνήσυχα βλέμματα, ἐνεχείρισεν αὐτῇ μηστηριωδῶς ἐπιστολήν γεγραμμένην διὰ πορφυρᾶς μελάνης ἐπὶ λεπτοῦ δέρματος θνησιγενοῦς ἀρνίου. Ἡ Ἰωάννα ἀναπτύξασα αὐτήν, ἐν μέσῳ ἀνθίνων στεφάνων, καρδιῶν τετρωμένων, ἀσπαζομένων περιστερῶν, φλεγουσῶν λαμπάδων καὶ ἄλλων περιπαθῶν συμβόλων, δι' ὧν οἱ τότε ἐρασταὶ ἐκόσμουν τὰς ἐπιστολάς των, ὡς παρ' ἡμῖν οἱ θαλασσινοὶ τοὺς βραχίονας καὶ τὰς κνήμας των, ἀνέγνωσε τὰ ἑξῆς:

42 Στέφανος Ξένος Ο διάβολος εν Τουρκία, ήτοι Σκηναί εν Κωνσταντινουπόλει (1862): σκηνές από την πολιορκία της Πόλης. Η προτίμησή του προς τα ιστορικά αφηγήματα οφείλεται στο πατριωτικό του φρόνημα, συνδυασμένο με μια ρομαντική αντίληψη για τις δυνατότητες εξέλιξης της νεοελληνικής κοινωνίας. Έργα του: Η ηρωίς της Ελληνικής Επαναστάσεως, ήτοι Σκηναί εν Ελλάδι από του έτους (1861): σκηνές από την επανάσταση.

43 Δημήτριος Βικέλας Άφησε αξιόλογο δοκιμιακό έργο.
Θεωρείται ο πατέρας του νεοελληνικού διηγήματος. Τα περισσότερα διηγήματά του δημοσιεύτηκαν στο περ. Εστία. Το 1879 δημοσίευσε το μοναδικό του μυθιστόρημα, τον Λουκή Λάρα: βρίσκεται στο μεταίχμιο ανάμεσα στο ιστορικό μυθιστόρημα και την ηθογραφία. Σημαντικός μεταφραστής σαιξπηρικών δραμάτων. Καλλιέργησε τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις.

44 Βιβλιογραφία Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόσωπα - Έργα - Ρεύματα – Όροι, Αθήνα, Πατάκης, 2007. Η παλαιότερη πεζογραφία μας, , τ. Γ΄, Αθήνα, Σοκόλης, 1996. Από τον Λέανδρο στον Λουκή Λάρα. Μελέτες για την πεζογραφία της περιόδου 1830 – 1880, επιμ. Νάσος Βαγενάς, Π.Ε.Κ., 1997.