NAFLD/NASH ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Β’ Παν/κή Παθολογική Κλινική.

Παρουσίαση με θέμα: "NAFLD/NASH ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Β’ Παν/κή Παθολογική Κλινική."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 NAFLD/NASH ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Β’ Παν/κή Παθολογική Κλινική

2 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ NAFLD/NASH

3 NAFLD/NASH Ηπατική εκδήλωση του μεταβολικού συνδρόμου ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ  Περιφέρεια μέσης > 102 εκ Ανδρ, > 92 εκ Γυν  Τριγλυκερίδια > 150 mg/dl  HDL <40 mg/dl ανδρ, < 50 mg/dl Γυν  Αρτηριακή πίεση > 135/85 mmHg  Γλυκόζη νηστείας > 110 mg/dl ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ  Περιφέρεια μέσης > 102 εκ Ανδρ, > 92 εκ Γυν  Τριγλυκερίδια > 150 mg/dl  HDL <40 mg/dl ανδρ, < 50 mg/dl Γυν  Αρτηριακή πίεση > 135/85 mmHg  Γλυκόζη νηστείας > 110 mg/dl 2 από τα 5

4 Φυσική ιστορία NAFLD Adams, Gastro 2005 77% 87% Adams, Gastro 2005 420 ασθενείς Μέση παρακολούθηση 7.6 έτη

5 Φυσική ιστορία NAFLD P=NSP=0.01 Απλή στεάτωση Στεατοηπατίτιδα Ekstedt, Hepatology 2006 129 ασθενείς Μέση παρακολούθηση 13.7 έτη

6 Sodenberg HEPATOLOGY 2010;51:595-602 ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ NAFLD

7 AITIA ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗΝ NAFLD 28 ETH ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Sodenberg HEPATOLOGY 2010;51:595-602

8

9 ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΡΟΘΡΟΜΒΩΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ NAFLD Villanova Hepatology 2005 Volzke WJG 2005

10 NAFLD – πολυσυστηματική νόσος  Εκδηλώσεις λιποτοξικότητος  Χαμηλού βαθμού συστηματική φλεγμονή  Ενεργοποίηση ιστικού παράγοντα και παράγοντα VII  Ενδοθηλιακή δυσλειτουργία  Καρδιακή δυσλειτουργία Villanova Hepatology 2005 Volzke WJG 2005

11 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ NAFLDNASH Περίμετρος μέσης28100 BMI9629 % χαμηλη HDL5776 % υπερτριγλυκεριδαιμια6091 % HOMA-R3,24,2 % Υπερταση5372 % Μεταβολικο συνδρομο6788 Marchesini Hepatology 2003

12 NAFLD και καρδιαγγειακά συμβάματα Musso 2012

13 J Hepatol 2015

14 ΥΠΟΚΛΙΝΙΚΗ ΑΘΗΡΩΜΑΤΩΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NAFLD Ανασκόπηση 7 μελετων μετρησης του εσω-μέσου χιτώνα των καρωτιδων σε 1427 ασθενείς με NAFLD σε σύγκριση με 2070 υγιείς μάρτυρες Sookoian J Hepatol 2008; 49: 600

15 ΤΟ ΠΑΧΟΣ ΕΣΩ-ΜΕΣΟΥ ΧΙΤΩΝΑ ΤΩΝ ΚΑΡΩΤΙΔΩΝ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠO ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ NAFLD Ανεξαρτητως από την συνύπαρξη 1.Μεταβολικού συνδρόμου 2.Παχυσαρκιας Targher NEJM 2010; 163:1341

16 ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΑΘΗΡΩΜΑΤΙΚΗΣ ΠΛΑΚΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NAFLD Assy N Radiology 2010;254:393

17 ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NAFLD Assy N Radiology 2010;254:393

18 NAFLD ΚΑΙ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ 8632 άτομα ≥40 ετών 30% επιπολασμός της NAFLD Carotid intima-media thickness (CIMT) brachial-ankle pulse wave velocity (ba-PWV) Huang Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2012;32:2321

19 ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΘΡΟΜΒΩΤΙΚΟΙ ΒΙΟΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ NASH Targher NEJM 2010; 163:1341 ΙΝΩΔΟΓΟΝΟ ΡΑΙ-Ι ΑΝΤΙΠΟ ΝΕΚΤΙΝΗ CRP

20 ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΡ ΚΟΙΛΙΑΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ NASH Διαστολική και συστολκή δυσλειτουργία της ΑΡ κοιλίας σε παιδιά με NAFLD/NASH 108 παχύσαρκα παιδια 1. 54 παιδιά με NAFLD (26 NASH) 2. 54 χωρις NAFLD 15 αδύνατα 108 παχύσαρκα παιδια 1. 54 παιδιά με NAFLD (26 NASH) 2. 54 χωρις NAFLD 15 αδύνατα Pacifico HEPATOLOGY 2014;59:461

21 ΛΙΠΟΣ ΣΕ ΛΑΘΟΣ ΘΕΣΗ Perseghin HEPATOLOGY 2008;47:51-58.) Ενδοπερικαρδιακό λίπος Εξωπερικαρδιακό λίπος 21 NAFLD ΧΩΡΙΣ ΣΔ – 21 υγιεις Μέση ηλικία 35

22 Ο ΚΑΡΔΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΙΩΜΕΝΟΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NAFLD O βιοδείκτης phosphocreatine (PCr)/adenosine triphosphate (ATP), που εκφράζει την ενέργεια / μεταβολισμο του μυοκαρδίου είναι μειωμένος σε ασθενείς με NAFLD συγκριτικά με τους υγιείς Perseghin HEPATOLOGY 2008;47:51-58.)

23 ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΗΠΑΤΙΚΗ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NAFLD Ong JP NHANES study J Hepatol 2008;49:608

24 NAFLD ΚΑΙ ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ Αυξημένη επίπτωση ΚΜ odds ratio 4.49, 95% CI 1.6–12.9 Αυξημένη επίπτωση ΚΜ odds ratio 4.49, 95% CI 1.6–12.9 Αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης ΚΜ στην παρακολούθηση Targher Plos one 2013 400 ασθενείς με NAFLD και ΣΔ χωρίς ΚΜ στην αρχή της παρακολούθησης Παρακολούθηση 10 έτη 400 ασθενείς με NAFLD και ΣΔ χωρίς ΚΜ στην αρχή της παρακολούθησης Παρακολούθηση 10 έτη

25 ΑΘΡΟΙΣΤΚΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΚΟΛΠΙΚΗΣ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΤΩΝ ΤΡΑΝΣΑΜΙΝΑΣΩΝ (Framingham heart Study)

26 ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΕ 2839 ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΔ ΤΥΠΟΥ ΙΙ

27 ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ

28 ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΠΟΛΥΠΟΔΩΝ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ NASH Womg Gut 2011 Ανεξάρτητα από μεταβολικούς και δημογραφικούς παράγοντες 29/199 ασθενείς με ΝΑSΗ

29

30 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΜΕ ΗΚΚ Calle N Engl J Med 2003

31 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΗΚΚ ΣΤΗΝ NAFLD/NASH ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΩΝ ΚΑΙ ΑΔΙΠΟΚΙΝΩΝ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟ ΤΩΝ ΗΠΑΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ ΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟΠΤΩΣΗΣ ΑΥΞΗΣΗ ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗΣ

32 TO HKK ΑΠΟ NASH AΥΞΑΝΕΤΑΙ

33 H ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Ο ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΤOY HKK ΠΟΥ ΣΥΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ NAFLD ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ Dyson J Hepatol 2010

34 ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΗΚΚ Dyson J Hepatol 2010

35 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΗΚΚ ΜΕ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΣΔ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΗΣ ΗΚΚ 19000 ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΙΡΡΩΣΗ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΗΣ ΗΚΚ 19000 ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΙΡΡΩΣΗ Nair Hepatology 2002

36 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΣΔ ΚΑΙ ΗΚΚ El Serag Gastroenterology 2004 173000 ατομα

37 ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΗΚΚ 10 μελέτες 6042 άτομα Σxετικός κίνδυνος ΗΚΚ 1.86 Larsson & Wolk Br J Cancer 2007

38 ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΗΚΚ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΟΥΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΒΜΙ Berentzen J Hepatol 2014 Δανεζικη ομαδα 286.000 παιδιών

39 ΕΤΗΣΙΑ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΗΚΚ Cleveland Clinic 2003-2007 Κίρρωση από HCV 325 άτομα Αθροιστική Επίπτωση ανάπτυξης HCC σε κίρρωση NASH 2,6% Αθροιστική Επίπτωση ανάπτυξης HCC σε κίρρωση HCV 4% Ascha Hepatology 2010 Κίρρωση από NASH 195 άτομα

40 Hepatology 2009

41 ΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ ΗΚΚ ΛΟΓΩ NAFLD Ο πολυμορφισμός του G>C του γονιδίου PNPLA3 rs738409 σημαίνει περισσότερο ΗΚΚ Liu et al J Hepatol 2014

42 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ  Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν πρώτη αιτία θανάτου  Πολλές μελέτες επιβεβαιώνουν την συσχέτιση NAFLD με ΚΑ παθήσεις κλινικά και υποκλινικά  Οι εξωηπατικές νεοπλασίες αποτελούν δεύτερη αιτία θανάτου  Αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης ΗΚΚ από NAFLD τα τελευταία χρόνια  Οι ασθενείς με ΗΚΚ έχουν πολύ συχνά μεταβολικούς παράγοντες που συσχετίζονται με NAFLD  Δεν είναι απαραίτητη η κίρρωση για την ανάπτυξη ΗΚΚ αλλά αυτό μπορεί να εμφανισθεί και σε πρωιμότερα στάδια ίνωσης

43 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ