Μεθοδολογία αποστολής δεδομένων στην A.A.V.S.O ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΑΣΤΕΡΩΝ Θανάσης Παπαδημητρίου.

Παρουσίαση με θέμα: "Μεθοδολογία αποστολής δεδομένων στην A.A.V.S.O ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΑΣΤΕΡΩΝ Θανάσης Παπαδημητρίου."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μεθοδολογία αποστολής δεδομένων στην A.A.V.S.O ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΑΣΤΕΡΩΝ Θανάσης Παπαδημητρίου

2 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ; Μεταβλητός αστέρας χαρακτηρίζεται κάθε αστέρας του οποίου η λαμπρότητα, αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, παρουσιάζοντας μία κύμανση, που πρόκειται για μεταβλητότητα του φαινόμενου μεγέθους του. ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ Η μελέτη των μεταβλητών αστέρων δίνει πληροφορίες για τις φυσικές ιδιότητες και την εξέλιξη των αστέρων. Απόσταση, ακτίνα, μάζα, εξωτερική και εσωτερική δομή, σύσταση, φωτεινότητα και θερμοκρασία των αστέρων μπορούν να γίνουν γνωστές χρησιμοποιώντας τα δεδομένα των παρατηρήσεων. Το πλήθος των μεταβλητών είναι τεράστιο. Ο πολύτιμος χρόνος των αστεροσκοπείων δεν επαρκεί για την συλλογή αρκετών παρατηρήσεων.

3 ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΑΣΤΕΡΙΩΝ ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΙΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΙ ΠΑΛΛΟΜΕΝΟΙ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΙ δ Κηφέα RV Ταύρου R Λαγού ο Κήτους ΕΚΡΗΚΤΙΚΟΙ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΙ Ζ Καμηλοπάρδαλης V Μονόκερου R Βορ. Στεφάνου ΕΚΛΕΙΠΤΙΚΟΙ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΙ β Περσέα ε Ηνίοχου W Μεγάλης Άρκτου Εξωγενείς ή Γεωμετρικοί μεταβλητοί Εκλειπτικοί μεταβλητοί (eclipsing variables) Πρόκειται για ζεύγη άστρων συνήθως σε πολύ μικρή απόσταση μεταξύ τους και οι μεταβολές τους οφείλονται σε διαδοχικές εκλείψεις, καθώς το ένα περνά μπροστά από το άλλο. Ενδογενείς μεταβλητοί Παλλόμενοι μεταβλητοί (Pulsating variables) Οι μεταβολές τους οφείλονται σε παλμούς της επιφανείας τους, ακτινικούς ή μη. Εκρηκτικοί μεταβλητοί (eruptive variables) Οι μεταβολές τους οφείλονται σε εκρήξεις και γενικότερα βίαιες διεργασίες είτε στην επιφάνειά τους, είτε σε δίσκο προσαύξησης γύρω τους. (ΠΗΓΉ http://www.astronomia.gr)

4 ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΛΑΜΠΡΟΤΗΤΑΣ ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ ΜΕ DSLR ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ ΜΕ CCD

5 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ http://www.aavso.org/ http://cdsarc.u-strasbg.fr/afoev/ http://www.britastro.org/

6 Επιλέγουμε έναν από τους τρεις αν και η A.A.V.S.O συγκεντρώνει τις περισσότερες παρατηρήσεις και έχει μια πολύ χρηστική και ενημερωμένη σελίδα. Δημιουργούμε έναν λογαριασμό και στη συνέχεια επιλέγουμε από το menu “Observing” την επιλογή “ Observing section”. Μην αγνοήσετε την επιλογή « JD Calculator & Calendar» που θα τη χρειαστείτε στη συνέχεια για να μετατρέψετε την ημερομηνία σε Ιουλιανές Ημέρες (Julian Date). Μ’ αυτή τη μορφή ημερομηνίας δέχεται η A.A.V.S.O τις παρατηρήσεις.

7 OBSERVING SECTIONS Από αυτή τη σελίδα στέλνουμε τις παρατηρήσεις μας και μπορούμε να πάρουμε ότι πληροφορία θέλουμε για το αστέρι που επιλέξαμε. WebObs Αποστολή παρατηρήσεων VSP Εκτύπωση χαρτών LC G Διαγράμματα καμπύλης φωτός Search AID Αναζήτηση παρατηρήσεων VSX Αναζήτηση πληροφοριών για συγκεκριμένα μεταβλητά άστρα.

8 1 Ο ΒΗΜΑ - ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΥ ΑΣΤΕΡΑ Ανοίγουμε τον κατάλογο μεταβλητών αστέρων iii.dat (ή οποιοδήποτε άλλον κατάλογο μεταβλητών) και επιλέγουμε ένα αστέρι στον αστερισμό που μας ενδιαφέρει. Προσέχουμε κυρίως το ελάχιστο της λαμπρότητας του αστέρα (mag) και αν μπορεί να παρατηρηθεί απ τον εξοπλισμό μας. Επίσης επιλέγουμε και τον τύπο μεταβλητού που μας ενδιαφέρει. Ας πούμε ότι επιλέγουμε τον “TV AND” μεταβλητό στον αστερισμό της Ανδρομέδας ( AND) τύπου SRB με μέγιστο μέγεθος 8,3 mag και ελάχιστο 11,5 mag και περίοδο 110 ημέρες. Δηλαδή η λαμπρότητα αυτού του αστέρα μεταβάλλεται κατά 3 περίπου μεγέθη σε διάστημα 110 ημερών.

9 Εκτυπώνουμε χάρτη με το αστέρι που επιλέξαμε μέσα από της σελίδα της A.A.V.SO (OBSERVING SECTIONS) και συγκεκριμένα από την επιλογή «VSP Εκτύπωση χαρτών». Όνομα αστεριού 2 Ο ΒΗΜΑ – ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΧΑΡΤΩΝ ΜΕ ΑΣΤΕΡΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ Μέγεθος χάρτη Δημιουργία χάρτη

10 Ο χάρτης περιλαμβάνει δεδομένα όπως : Κωδικός χάρτη. Ελάχιστο – μέγιστο αστεριού Περίοδο Τύπο μεταβλητού Φασματικό τύπο αστέρα Συντεταγμένες Μεγέθη γειτονικών αστεριών Θέση του αστέρα που αναζητούμε Πεδίο του χάρτη

11 Αναζήτηση του αστεριού και εκτύπωση χάρτη μεγαλύτερου πεδίου για τον ευκολότερο εντοπισμό του. Χρησιμοποιήστε αστρονομικά λογισμικά όπως Stellarium, Cartes du Ciel. Αντιστρέψτε τα χρώματα για να εκτυπωθεί λευκός και να κάνετε οικονομία στο μελάνι του εκτυπωτή. 3 Ο ΒΗΜΑ- ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΧΑΡΤΩΝ ΜΕ ΜΕΓΑΛΟ ΠΕΔΙΟ

12 + 10 mag + 8 mag ++9 mag +7 mag 4 Ο ΒΗΜΑ- ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ, ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ Εντοπίζουμε το αστέρι. Επιλέγουμε ένα προσοφθάλμιο με μικρή μεγέθυνση. Μόλις εντοπίσουμε το πεδίο καταγράφουμε τη λαμπρότητα του μεταβλητού αστέρα συγκρίνοντας το με τα άλλα αστέρια αναφοράς. Για παράδειγμα το αστέρι μας είναι μεταξύ 8 και 9 mag αλλά εκτιμούμε πως πλησιάζει η λαμπρότητά του τα 8 mag. Υπολογίζουμε τη λαμπρότητα του περίπου στα 8,3 mag. Όσα περισσότερα αστέρια σύγκρισης χρησιμοποιούμε τόσο μικρότερο σφάλμα θα έχουμε. Π.χ 1 η παρατήρηση 8,3 mag Το ίδιο κάνουμε και στις επόμενες παρατηρήσεις μας. Θα διαπιστώσουμε και οι ίδιοι τη διαφορά στη λαμπρότητα. Π.χ 2 η παρατήρηση 10 mag 2 η παρατήρηση 1 η παρατήρηση

13 Καθώς συγκρίνουμε το άστρο μας με τα άλλα αστέρια σύγκρισης, εκτιμούμε το μέγεθός του. Η εκτίμηση είναι εντελώς υποκειμενική και τα αστέρια σύγκρισης ελαχιστοποιούν το μεγάλο σφάλμα. Εκτυπώνουμε έναν πίνακα με την παραπάνω μορφή για να σημειώνουμε τα δεδομένα τα οποία θα μας χρειαστούν αργότερα όταν θα συμπληρώνουμε τη φόρμα αναφοράς. Στον πίνακα γράφουμε το κωδικό του αστεριού, την ημερομηνία που έγινε η παρατήρηση, την ακριβή ώρα της παρατήρησης σε χρόνο UT, το μέγεθος του αστεριού με δεκαδική μορφή ακόμη κι αν δεν υπάρχουν δεκαδικά ψηφία (π.χ 9,0), τα μεγέθη των αστεριών σύγκρισης, τον κωδικό του χάρτη και οποιαδήποτε σχόλιο όπως εξοπλισμό ή συνθήκες παρατήρησης κ.α 5 Ο ΒΗΜΑ- ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΛΑΜΠΡΟΤΗΤΑΣ ΑΣΤΕΡΑ 8,3

14 Από τη σελίδα (OBSERVING SECTIONS) επιλέγουμε την επιλογή Web Obs και επιλέγουμε την πρώτη επιλογή.-Submit Observation Individually. Μόλις ανοίξει η σελίδα επιλέγουμε Visual και ανοίγει η καρτέλα αποστολής της καταγραφής. 6 Ο ΒΗΜΑ- ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

15 Συμπληρώνουμε: Όνομα αστεριού Ημερομηνία σε Julian Date Εκτιμώμενο μέγεθος μεταβλητού αστέρα Μέγεθος 1 ου αστέρα σύγκρισης Μέγεθος 2 ου αστέρα σύγκρισης Κωδικός χάρτη Άλλες πληροφορίες σχόλια Αποστολή δεδομένων ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΜΑΣ ΚΑΤΑΧΩΡΗΘΗΚΑΝ

16 Μετά την αποστολή των δεδομένων μπορούμε να πάμε στην σελίδα «OBSERVING SECTIONS» και επιλέγοντας LGC ή Search AID συμπληρώνοντας τα απαραίτητα στοιχεία να δούμε πώς διαμορφώνεται η καμπύλη φωτός του συγκεκριμένου αστεριού ή να δούμε παρατηρήσεις άλλων ερασιτεχνών αστρονόμων.

17 Σχετικές ιστοσελίδες http://www.aavso.org/ http://www.astronomia.gr http://en.wikipedia.org/ http://www.hellas-astro.gr/astro_index/stars/variables http://www.stellarium.org/el/ http://cdsarc.u-strasbg.fr/afoev/ http://www.britastro.org/ http://astronomia.org.gr/ http://www.spartastronomy.gr/