Ψυχοκοινωνικά προβλήματα παιδιών με χρόνιες σωματικές παθήσεις Μια πλήρης και συστηματική έρευνα για τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις των χρόνιων σωματικών.

Παρουσίαση με θέμα: "Ψυχοκοινωνικά προβλήματα παιδιών με χρόνιες σωματικές παθήσεις Μια πλήρης και συστηματική έρευνα για τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις των χρόνιων σωματικών."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ψυχοκοινωνικά προβλήματα παιδιών με χρόνιες σωματικές παθήσεις Μια πλήρης και συστηματική έρευνα για τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις των χρόνιων σωματικών ασθενειών στα παιδιά απουσιάζει από την διεθνή βιβλιογραφία. Ωστόσο, υπάρχει μια ισχνή και περιορισμένη αναφορά σε διάφορα άρθρα και κεφάλαια η οποία μας δίνει τη δυνατότητα να εξετάσουμε το θέμα αλλά μας δίνει και το έναυσμα να το μελετήσουμε επιμελώς. Οι εκτιμήσεις που υπάρχουν διαφέρουν μεταξύ τους και εξαρτώνται από τους πληθυσμούς που μελετώνται, τη μέθοδο μελέτης, καθώς και τον ορισμό που δίνει ο κάθε ερευνητής για τη χρόνια σωματική ασθένεια. Υπολογίζεται, από έρευνες σε Αμερική και Αγγλία ότι περίπου το 10-20% των ατόμων ηλικίας 0-20 χρόνων παρουσιάζουν κάποια σωματική διαταραχή ή ασθένεια.

2 Παράλληλα η πρόοδος στην ιατρική επιστήμη και την τεχνολογία έχει συμβάλει σημαντικά στο να αυξηθεί ο μέσος χρόνος επιβίωσης των παιδιών που πάσχουν από σωματικές ασθένειες και ειδικότερα των παιδιών που πάσχουν από αρρώστιες οι οποίες παλαιότερα θεωρούνταν θανατηφόρες. Εξάλλου, έχουν αρχίσει να διερευνούνται οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της χρόνιας σωματικής αρρώστιας στο ίδιο το παιδί και την οικογένειά του.

3 Κάθε παιδί έχει διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης (coping styles) των διαφόρων ψυχοτραυματικών εμπειριών και γενικά των ψυχοπιεστικών παραγόντων που προκαλούνται που προκαλούνται από οποιεσδήποτε βλαπτικές επιδράσεις, στις οποίες περιλαμβάνεται η χρόνια αναπηρία ή αρρώστια Οι διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης εξαρτώνται από: τις προσωπικές ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά του παιδιού άλλους παράγοντες: ηλικία, φύλο, γενετική προδιάθεση και ικανοποιητικές εμπειρίες ζωής.

4 Επισημαίνονται σοβαρές ελλείψεις στη φροντίδα των παιδιών με σωματικές αναπηρίες ή χρόνια νοσήματα ακόμα και σε προηγμένες χώρες. Η συστηματική γνώση των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων της χρόνια αρρώστιας στο παιδί και την οικογένειά του θα βοηθήσει ώστε να γίνουν ουσιαστικότερες προσπάθειες για την κατάλληλη οργάνωση των υπηρεσιών, έτσι ώστε έτσι ώστε το παιδί με τη χρόνια αρρώστια να αντιμετωπίζεται ολιστικά (ιατρικά, ψυχολογικά, κοινωνικά). (ιατρικά, ψυχολογικά, κοινωνικά). Γιατί είναι πλέον φανερό ότι η χρόνια αρρώστια επηρεάζει σημαντικά ότι η χρόνια αρρώστια επηρεάζει σημαντικά τόσο το άρρωστο παιδί όσο και την οικογένειά του και το κοινωνικό του περιβάλλον. και το κοινωνικό του περιβάλλον.΄Ετσι, υπάρχει μια αλληλεπίδραση κρίσης σε όλους με συνέπεια την άμεση και έμμεση επιβάρυνση της ψυχολογίας του παιδιού.

5 Παράγοντες ανάπτυξης του παιδιού με χρόνιο νόσημα Η ομαλή συναισθηματική, νοητική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού με το χρόνιο νόσημα μπορεί να επηρεαστεί: 1. Αποχωρισμός του παιδιού από τους γονείς του 2. Περιορισμοί στην κινητικότητα και τη δίαιτα 3. Τα αποτελέσματα της ιατρικής και νοσηλευτικής φροντίδας και των ιατρικών επεμβάσεων 4. Τα αποτελέσματα από τον πόνο και τη σωματική αναπηρία 5. Τη διακοπή στης κανονικής σχολικής φοίτησης 6. Τις κοινωνικές απουσίες 7. Την έλλειψη ή απουσία κοινωνικοί περίγυρου (φίλοι)

6 Αντιδράσεις της οικογένειας στη χρόνια αρρώστια του παιδιού Η φύση των αντιδράσεων της οικογένειας και το μέγεθος της κρίσης που υφίστανται εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: Τη φύση της ίδιας της αρρώστιας (συγγενής ή επίκτητη) Τη σοβαρότητά της Τον τρόπο της θεραπείας της Την ηλικία έναρξης Την παρουσία ή απουσία προηγούμενης ψυχολογικής διαταραχής και κάποιο από τα μέλη της οικογένειας Η παρουσία άλλων παιδιών υγιών μέσα στην οικογένεια Το κοινωνικο-οικονομικό και βιοτικό επίπεδο της οικογένειας Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων Το πλαίσιο στήριξης

7 Ψυχιατρικά-Ψυχολογικά χαρακτηριστικά παιδιών με χρόνια νοσήματα και αναπηρίες παιδιών με χρόνια νοσήματα και αναπηρίες Η σωματική αρρώστια είναι ένας σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας για την ψυχική υγεία. Τα παιδιά και οι έφηβοι που πάσχουν από μια χρόνια αρρώστια ή αναπηρία έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν ψυχικές διαταραχές ποικίλου τύπου.

8 Γενικά, έχει επισημανθεί ότι παιδιά και έφηβοι που αργούν να προσαρμοστούν και τελικά, η προσαρμογή τους στην αρρώστια, τη θεραπεία της και τα αποτελέσματά της είναι ανεπαρκής παρουσιάζουν έναν από τους ακόλουθους τρεις τύπους παθολογικής συμπεριφοράς: παθολογικής συμπεριφοράς: Τύπος Α: αγωνία, παθητικότητα, έλλειψη ενδιαφέροντος για ατομικές και κοινωνικές δραστηριότητες και μεγάλη τάση για εξάρτηση από τους γονείς και ιδίως από τις μητέρες τους. Παρουσιάζουν την ψυχιατρική εικόνα των χρόνιων εξαρτητικών καταστάσεων, ενώ οι μητέρες τους βρίσκονται σε διαρκή αγωνία και είναι υπερπροστατευτικές απέναντί τους. Παρουσιάζουν την ψυχιατρική εικόνα των χρόνιων εξαρτητικών καταστάσεων, ενώ οι μητέρες τους βρίσκονται σε διαρκή αγωνία και είναι υπερπροστατευτικές απέναντί τους.

9 Τύπος Β: υπερβολική ανεξαρτηκοποίηση και απασχόληση με επικίνδυνες δραστηριότητες. Χρησιμοποιούν έντονα τους μηχανισμούς της άρνησης, ακόμα και για καταστάσεις που η πραγματικότητα υπαγορεύει ότι συγκεκριμένες δραστηριότητες ενέχουν ρεαλιστικούς κινδύνους. Συμπεριφέρονται, δηλαδή, σαν να έχουν χάσει τον έλεγχο της πραγματικότητας (reality testing) και μοιάζουν σαν να προκαλούν με την συμπεριφορά τους και μοιάζουν σαν να προκαλούν με την συμπεριφορά τους να τραυματιστούν. Οι μητέρες αυτών των παιδιών και εφήβων έχουν συνήθως έντονα συναισθήματα ενοχής, που εξαιτίας τους υπεραπασχολούνται με τα παιδιά τους. Οι έφηβοι επαναστατούν εναντίον των συνεχών μητρικών παρεμβάσεων και συμπεριφέρονται προς τις μητέρες τους με έντονο ανταγωνιστικό και επιθετικό τρόπο.

10 Τύπος Γ: Σε αυτή την ομάδα ανήκουν τα παιδιά και οι έφηβοι που έχουν συγγενείς ανωμαλίες και αναπηρίες. Παρουσιάζουν έναν τύπο παθολογικής συμπεριφοράς λιγότερο συνηθισμένο. Είναι δειλοί και μοναχικοί ενώ παράλληλα τρέφουν έντονα συναισθήματα αγανάκτησης και εχθρότητας προς τα φυσιολογικά άτομα. και εχθρότητας προς τα φυσιολογικά άτομα.Επιπλέον, αισθάνονται ότι τα φυσιολογικά άτομα τους οφείλουν πολλά, επειδή σε αυτούς έτυχε να έχουν την αναπηρία. Συνήθως, αυτά τα παιδιά και οι έφηβοι μεγαλώνουν σε οικογένειες που τονίζουν την αναπηρία τους ενώ προσπαθούν να τους κρύψουν από το κοινωνικό περιβάλλον τους. Αυτά τα παιδιά και οι έφηβοι, συνήθως, ταυτίζονται με τη στάση της οικογένειας και αποκτούν για τον εαυτό τους μια εικόνα που τους κάνει να αισθάνονται σαν «περιθωριακοί» ανάπηροι.

11 Με ποια συχνότητα αναπτύσσονται οι ψυχικές διαταραχές στα άτομα με χρόνια νοσήματα; Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η συχνότητα είναι 1,5 έως 6 φορές περισσότερο σε σχέση είναι 1,5 έως 6 φορές περισσότερο σε σχέση με τα φυσιολογικά παιδιά του γ. πληθυσμού. Αλλά πώς αισθάνονται για τον εαυτό τους Αλλά πώς αισθάνονται για τον εαυτό τους αυτά τα παιδιά; Δύο είναι οι βασικές μέθοδοι με τις οποίες μπορούμε να προσεγγίσουμε αυτά τα παιδιά: α) μέσα από την ανάλυση και το υλικό των ψυχοθεραπευτικών συνεδριών και ψυχοθεραπευτικών συνεδριών και β) μέσα από την διερεύνηση και τη χρήση ψυχολογικών δοκιμασιών. δοκιμασιών.

12 Οι έρευνες δείχνουν ότι: Εάν μια χρόνια αρρώστια μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ορατές μεταβολές στην εξωτερική εμφάνιση του παιδιού, τότε επηρεάζεται σοβαρά και η εικόνα σώματος εικόνα εαυτού. Δεν έχει αποδειχτεί ότι η σοβαρότητα της ψυχικής διαταραχής και της δυσπροσαρμοστίας στη συμπεριφορά του παιδιού και του εφήβου εξαρτάται από την σοβαρότητα της ιατρικής κατάστασής του. Η σχέση δεν είναι γραμμική ή ακόμα κα ήπια, άλλα χρόνια ιατρικά προβλήματα μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές ψυχικές διαταραχές.

13 Τα παιδιά με χρόνια σωματικά νοσήματα αμύνονται έντονα απέναντι στο άγχος και τον ψυχικό πόνο που προκαλεί η αρρώστια τους και η κατάστασή της. Αυτό, βέβαια, δεν αποτελεί ένδειξη παθολογικής συμπεριφοράς, αντίθετα, μπορεί να θεωρηθεί ότι τα παιδιά αυτά επιστρατεύουν όλες τους τις δυνάμεις επιστρατεύουν όλες τους τις δυνάμεις για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα και το χρόνιο στρες που υποκινεί η αρρώστια τους. Αυτή η προσπάθεια είναι, κατά κάποιο τρόπο, η προσπάθεια του Εγώ στη διαδικασία της προσαρμογής και της διαφύλαξης της «ακεραιότητας» του σωματικού Εγώ.

14 Βέβαια, η υπερτροφική ανάπτυξη των μηχανισμών άμυνας και ιδιαίτερα των παθολογικών μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη νευρωσικών συμπτωμάτων, τα οποία ως ένα βαθμό μπορεί να αντιρροπούνται, αλλά υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα να ανατραπεί η ισορροπία και τα άτομα να κατακλυστούν από άγχος. και τα άτομα να κατακλυστούν από άγχος. Η ένταση και η έκταση των μηχανισμών αντιμετώπισης της άμυνας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως, προσωπικές ιδιότητες και χαρακτηριστικά του παιδιού, ιδιοσυστασία και ποιότητα των εμπειριών ζωής.

15 Ένας άλλος τρόπος αντιμετώπισης της άμυνας είναι να αποδίδεται στην αρρώστια ή την αναπηρία κάθε άγχος και εσωτερική σύγκρουση ή εσωτερική ανησυχία. Υπάρχει, δηλαδή, μια έντονη εσωτερική πεποίθηση ότι όλα θα πάνε καλά και δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα, αν δεν υπήρχε η αρρώστια. Εάν λειτουργούν αυτοί οι μηχανισμοί σε άτομα που έχουν ένα ισχυρό Εγώ, σε άτομα που έχουν ένα ισχυρό Εγώ, τότε αυτή η πεποίθηση μπορεί να ενεργεί σαν ένα έντονο και ισχυρό κίνητρο για να ξεπεραστεί η αναπηρία, να θριαμβεύσει το άτομο πάνω στο μειονέκτημα, με εκπληκτικά πολλές φορές αποτελέσματα προσωπικής με εκπληκτικά πολλές φορές αποτελέσματα προσωπικής και κοινωνικής επιτυχίας.

16 Αυτά τα παιδιά, συνήθως, έχουν πολύ καλή προσαρμογή στο περιβάλλον τους, πολύ καλή προσαρμογή στο περιβάλλον τους, καλές επιδόσεις στο σχολείο, καλές επιδόσεις στο σχολείο, καλές διαπροσωπικές σχέσεις με την οικογένεια καλές διαπροσωπικές σχέσεις με την οικογένεια και τους συνομηλίκους τους και καλό επίπεδο υποστηρικτικού πλαισίου καλό επίπεδο υποστηρικτικού πλαισίου από την οικογένεια και το κοινωνικό τους περιβάλλον. Από έρευνες, επίσης, έχει βρεθεί ότι τα άτομα αυτά στην ενήλικη ζωή τους παρουσιάζουν προβλήματα προσαρμογής παρουσιάζουν προβλήματα προσαρμογής ενώ γίνονται ιδιαίτερα δύστροπα και απαιτητικά. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τους παράγοντες που συμβάλλουν για το επίπεδο προσαρμοστικότητας αυτών των ατόμων, τους παράγοντες που συμβάλλουν στην ποιότητα αυτής της προσαρμογής και τη σταθερότητά της στο χρόνο.

17 Η Ψυχοδυναμική Προσέγγιση Υπάρχει μια κοινή ψυχοπαθολογία στις περιπτώσεις των παιδιών με χρόνια νοσήματα ή αναπηρίες, χωρίς τον κίνδυνο της γενίκευσης, αλλά της ιδιαιτερότητας κάθε περίπτωσης. Ο Freud επεσήμανε ότι τα άτομα αυτά αρνούνται να δεχτούν την αρχή της πραγματικότητας. Οι ψυχοπαθολογικές επιπτώσεις είναι διαφορετικές σε αρρώστους με επίκτητες ή συγγενείς ασθένειες ή αν συνοδεύονται με σωματικές δυσμορφίες όπου η εξωτερική εμφάνιση επηρεάζει την εικόνα του σωματικού Εγώ.

18 Σε περιπτώσεις που είναι συγγενής μια νόσος και η δυσμορφία εμφανίζεται πρώιμα, και η δυσμορφία εμφανίζεται πρώιμα, φαίνεται να εμφανίζονται ναρκισσιστικές διαταραχές και τραύματα που έχουν ως αποτέλεσμα να επηρεαστεί η ομαλή εξέλιξη της προσωπικότητας και ειδικότερα οι λειτουργίες του Εγώ και του Υπερεγώ. και ειδικότερα οι λειτουργίες του Εγώ και του Υπερεγώ. Σε αντίθεση με άλλα τραύματα που το παιδί έχει τη δυνατότητα να επεξεργαστεί κατά τη πορεία της εξέλιξής του, μια πρώιμη σωματική αναπηρία τείνει να παραμείνει περιοχή μιας ανεπίλυτης σύγκρουσης, επειδή είναι συγκεκριμένη και μόνιμη και επειδή συγκεντρώνει μεγάλα ποσά λιβιδινικής επένδυσης και ιδιαίτερη σημασία για την ψυχική οικονομία. Η εξέλιξη του σωματικού Εγώ επηρεάζεται σημαντικά από την αρχή της πραγματικότητας. από την αρχή της πραγματικότητας.

19 Το αποτέλεσμα είναι ότι δημιουργείται μια κατεστραμμένη - και μερικές φορές αλλόκοτη και παραμορφωμένη- εικόνα σώματος, - δηλαδή, μια ατελής εικόνα της πραγματικότητας - του σώματος και κατ’ επέκταση, - και της εξωτερικής πραγματικότητας - μέσα από μηχανισμούς προβολής. Το μέρος του σώματος με την αναπηρία ή με τη νόσο αποκτά τεράστια συμβολική σημασία. Σε κάθε άτομο υπάρχει μια φυσιολογική αναπαράσταση του σώματός του. Αυτή η αναπαράσταση δημιουργείται από την αλληλεπίδραση νευροφυσιολογικών (κιναισθητικών) παραγόντων με ψυχολογικούς παράγοντες και μοιάζει με την πραγματική εικόνα του σώματός του. με την πραγματική εικόνα του σώματός του.

20 Η αντίληψη του εαυτού, η αντίληψη της εξωτερικής πραγματικότητας αναπτύσσονται με βάση και τη νοητική αναπαράσταση του εαυτού στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η σωματική εικόνα. Γι’ αυτούς τους λόγους, η ατελής και διαταραγμένη εικόνα σώματος έχει επιπτώσεις στην ομαλή λειτουργία του Εγώ. Τα παιδιά και οι ενήλικες που παρουσιάζουν συγγενείς ανωμαλίες είναι επιρρεπείς που παρουσιάζουν συγγενείς ανωμαλίες είναι επιρρεπείς στο να παρουσιάσουν μόνιμες διαταραχές στην εικόνα σώματός τους και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να πάρουν ημιπαραληρηματικό ή ακόμα και παραληρηματικό χαρακτήρα, ενώ κλινικά δεν είναι ψυχωσικοί.

21 Η φαντασιωτική ζωή αυτών των παιδιών –και αργότερα ενηλίκων- που είναι αναπόφευκτα συνδεδεμένη με την προσωπικότητά τους, παρουσιάζει ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά. Οι φαντασιώσεις τους μπορεί να χαρακτηρίζονται από ιδέες ότι δεν έχουν κανένα σωματικό πρόβλημα, ότι είναι άτρωτοι ακόμα και ότι είναι αθάνατοι. Αυτά είναι ενδείξεις της ναρκισσιστικής τους παθολογίας. Σε άλλες περιπτώσεις αυτές οι ιδέες συνδυάζονται στην προσπάθεια που κάνει το Εγώ για να επανορθώσει όπου το πρόβλημα αγνοείται.

22 Σε άλλες περιπτώσεις η επιθετική επιθυμία του ατόμου η επιθετική επιθυμία του ατόμου να εκφράσει δημιουργικά αυτό που είναι κρυμμένο από τον κόσμο –εξ αιτίας της φυσικής αδυναμίας- έχει ως αποτέλεσμα να αναπτύξει έντονους μηχανισμούς μετουσίωσης με παραγωγή δημιουργικών έργων. Σχετικά με ενήλικες ασθενείς έχουν περιγραφεί μηχανισμοί οι οποίοι μέσα από τις επανορθωτικές προσπάθειες που κάνει το Εγώ, οδηγούν σε μια παλινδρόμηση στην περίοδο που παρουσιαστεί η αναπηρία ή πριν την ανακαλύψουν οι ίδιοι. Αυτή η παλινδρόμηση μπορεί να οδηγήσει σε μια ψευδοψυχωσική συμπτωματολογία.

23 Για άτομα προικισμένα και με κάποιο ταλέντο, αυτή η παλινδρόμηση –βασική προϋπόθεση για τη δημιουργικότητα- μπορεί να τεθεί στην υπηρεσία του Εγώ. Σε κάποιες περιπτώσεις, επίσης, αυτό το ανεπίλυτο ναρκισσιστικό τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε μια παρατεταμένη κατάσταση επιθετικότητας, γκρίνιας και διαταραχτικής συμπεριφοράς, συχνά ανυπόφορη. Το παράδειγμα του Θερσίτη ως «ατσαλόστομος» και «γλωσσάς»…

24 Κατά την γνωστική άποψη της Creenacre στα παιδιά με χρόνια νοσήματα διαταράσσεται η εικόνα εαυτού η οποία συνδέεται στενά με την εικόνα σώματος και είναι ο πυρήνας πάνω στον οποίο κτίζεται η ταυτότητα του παιδιού. Στη διαμόρφωση αυτής εικόνας είναι σημαντική η επίδραση του περιβάλλοντος είναι σημαντική η επίδραση του περιβάλλοντος και εδώ έρχεται να διαδραματίσει τον ρόλο της η μητέρα. Ένα άρτιο σώμα δεν δημιουργεί αυτονόητα Ένα άρτιο σώμα δεν δημιουργεί αυτονόητα και την αντίστοιχη εσωτερική εικόνα άρτιου σώματος, και την αντίστοιχη εσωτερική εικόνα άρτιου σώματος, μπορεί, δηλαδή μπορεί, δηλαδή να έχουμε μια κατάσταση στην οποία τίποτε να μη λείπει, όπου όλα τα απαραίτητα αντικείμενα και τα εξωτερικά στοιχεία είναι στη θέση τους και όμως η όλη διαδικασία της αίσθησης της εικόνας και των ορίων του σώματος να χαρακτηρίζεται από ένα ψυχολογικό κενό ή να μην αναπτύσσεται σωστά… ή να μην αναπτύσσεται σωστά…

25 Ξέρουμε ότι απαραίτητο συστατικό αυτής της διεργασίας, δηλαδή -του σχηματισμού της ταυτότητας του παιδιού- είναι η λιβιδινική επένδυση του σώματός του από τον εξωτερικό κόσμο από τον εξωτερικό κόσμο και κυρίως από τη μητέρα του. Η αγάπη για τον εαυτό που είναι ουσιαστική για την ανάπτυξη της εικόνας εαυτού, στηρίζεται σε μια ναρκισσιστική επένδυση του σωματικού Εγώ. Το βρέφος, δηλαδή, αρχίζει να αγαπάει τον εαυτό του σύμφωνα με την αγάπη που πήρε από τη μητέρα του στην περίοδο που το Εγώ του δεν είχε ακόμη αναπτυχθεί, στην προ-Εγώ φάση της ανάπτυξης. Η σχέση που θα έχει το βρέφος με το σώμα του θα αντανακλά τη σχέση που είχε και έχει η μητέρα του με το σώμα του. Με άλλα λόγια, προετοιμάζει το δρόμο με τον οποίο το παιδί θα συνδεθεί και θα δημιουργήσει σχάση με το σώμα του.

26 Τι συμβαίνει όταν διαπιστώνεται μια σωματική αναπηρία σύντομα μετά τα γέννησή του; Συνήθως η μητέρα παθαίνει ένα σοκ το οποίο αποκαλείται «σοκ της αναγνώρισης», με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια δυσαρμονία στις σχέσεις μητέρας-παιδιού, μια δυσαρμονία η οποία ουδέποτε, σχεδόν, δεν εξαφανίζεται. Μερικές φορές εμφανίζουν μια έντονα καταθλιπτική εικόνα (post patrum depression). εμφανίζουν μια έντονα καταθλιπτική εικόνα (post patrum depression). Η κατάθλιψη αυτή μπορεί να εμφανιστεί αργότερα στη ζωή τους και, οπωσδήποτε, επηρεάζει τη σχέση μητέρας-παιδιού. και, οπωσδήποτε, επηρεάζει τη σχέση μητέρας-παιδιού. Άλλες μητέρες γίνονται υπερπροστατευτικές, αποπλανητικές, Άλλες μητέρες γίνονται υπερπροστατευτικές, αποπλανητικές, ή δεν μπορούν γενικά να ανταποκριθούν στις ανάγκες του παιδιού τους. ή δεν μπορούν γενικά να ανταποκριθούν στις ανάγκες του παιδιού τους. Τα παιδιά, επομένως, Τα παιδιά, επομένως, τραυματίζονται από την μη ικανοποιητική σχέση με τη μητέρα τους, τραυματίζονται από την μη ικανοποιητική σχέση με τη μητέρα τους, στην οποία προστίθενται και άλλα τραυματικά γεγονότα που τους συμβαίνουν: στην οποία προστίθενται και άλλα τραυματικά γεγονότα που τους συμβαίνουν: αλλεπάλληλες εγχειρήσεις, φυσικοθεραπείες, ιατρικές επεμβάσεις, ίσως παρατεταμένη ακινητοποίηση, ίσως παρατεταμένη ακινητοποίηση, χρήση προσθετικών μηχανημάτων, επανειλημμένες μεταγγίσεις αίματος, κ. ά. χρήση προσθετικών μηχανημάτων, επανειλημμένες μεταγγίσεις αίματος, κ. ά.

27 Τα αποτελέσματα από την ψυχολογική τους ανάπτυξη από την ψυχολογική τους ανάπτυξη και ωρίμανση είναι πολλαπλά. και ωρίμανση είναι πολλαπλά. Υπάρχει, δηλαδή, ανεπαρκής εκφόρτιση λιβιδινικής και επιθετικής ενέργειας και, τελικά, οι πραγματικές ή φαντασιωσικές επιθέσεις κατά της ακεραιότητας του σώματος κατά της ακεραιότητας του σώματος επιτείνουν τις τραυματικές επιδράσεις της σωματικής μειονεκτικότητας επιτείνουν τις τραυματικές επιδράσεις της σωματικής μειονεκτικότητας πάνω στην ομαλή ψυχολογική εξέλιξη. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι αναπτύσσεται παθολογία του Εγώ και του Υπερεγώ, βρεφική παντοδυναμία, ελαττωματική εικόνα σώματος και προβλήματα ταυτότητας. Ωστόσο, είναι καθοριστικό στο πώς θα αντιδράσει η μητέρα προς το παιδί με τη χρόνια σωματική πάθηση ή αναπηρία. με τη χρόνια σωματική πάθηση ή αναπηρία. Αυτό θα παίξει ρόλο στην ομαλή ή μη ανάπτυξη και ψυχολογική ωρίμανση. και ψυχολογική ωρίμανση. Αλλά και για τη δική της ζωή, όπως, το χρόνια άρρωστο ή ανάπηρο παιδί έχει καθοριστική σημασία. ή ανάπηρο παιδί έχει καθοριστική σημασία.

28 Η R. Lax έχει περιγράψει το ναρκισσιστικό πλήγμα που δέχεται η μητέρα εξαιτίας της γέννησης ενός παιδιού με ανωμαλία. Όπως γνωρίζουμε, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η μητέρα αποδεσμεύει σε μεγάλο βαθμό τις λιβιδινικές επενδύσεις από κάθε τι άλλο στο περιβάλλον της και τις συγκεντρώνει στον εαυτό της. Με την εγκυμοσύνη είναι σαν να γίνεται μια επέκταση του εαυτού της ή, καλύτερα, της αναπαράστασης του εαυτού της, πράγμα που επιτρέπει στην έγκυο μητέρα να αισθάνεται το μωρό της σαν να είναι ένα απαρτιωμένο κομμάτι του εαυτού της. Η μητέρα, δηλαδή, έχει μια αίσθηση ενότητας με το παιδί της και η ψυχολογική της κατάσταση χαρακτηρίζεται από τη συνειδητή αλλά, ταυτόχρονα, και βαθιά ασυνείδητη ταύτιση με το μωρό που κυοφορεί.

29 Τελικά, όμως, αυτή η αίσθηση αλλάζει με τον τοκετό, καθώς διαχωρίζεται σωματικά το βρέφος από τη μητέρα του. Οπωσδήποτε, Οπωσδήποτε, η μητέρα αμέσως μετά τη γέννηση βρίσκεται, σε μεγάλο βαθμό, ψυχολογικά σε μια κατάσταση συμβίωσης με το βρέφος και το βρέφος επενδύεται με μια μείξη ναρκισσιστικής και αντικειμενικής λίμπιντο. Επιπλέον, μεγάλο ρόλο παίζει η συμβολική σημασία που έχει ένα βρέφος για τη μητέρα του, γιατί αυτό μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα (ναρκισσιστική ή αντικειμενική) και τη μείξη τους που θα δώσουν μορφή στη λιβιδινική επένδυση του βρέφους. Θα υπάρχει διαφορά, για παράδειγμα, αν το βρέφος αναπαριστάνει ένα επιθυμητό κομμάτι του εαυτού της ή ένα κομμάτι από τον εαυτό της το οποίο η μητέρα αρνείται, ή αν το μωρό συμβολίζει γι’ αυτήν ένα αγαπημένο ή μισητό πρόσωπο.

30 Ανάλογη, βέβαια, θα είναι η ισορροπία της ναρκισσιστικής και αντικειμενικής λιβιδινικής επένδυσης προς το παιδί και το ποια λιβιδινική ισορροπία θα επικρατήσει και ως ποιο σημείο θα επικρατήσει και ως ποιο σημείο θα εξαρτηθεί από το βαθμό που η συμβιωτική σχέση μητέρας-παιδιού θα επιλυθεί με βάση την ωριμότητα της μητέρας και τους παράγοντες της πραγματικότητας. της μητέρας και τους παράγοντες της πραγματικότητας. Με βάση όλα αυτά που προαναφέρθηκαν, είναι φανερό ότι η γέννηση ενός μειονεκτικού βρέφους είναι ένα έντονα τραυματικό γεγονός για τη μητέρα. Επειδή, Επειδή, το παιδί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θεωρείται ένα απαρτιωμένο κομμάτι του εαυτού της μητέρας, η γέννηση ενός μειονεκτικού παιδιού θα επηρεάσει βαθύτατα την εικόνα του εαυτού της, με αποτέλεσμα να σημειωθεί την εικόνα του εαυτού της, με αποτέλεσμα να σημειωθεί σημαντική μείωση στα θετικά συναισθήματα προς τον εαυτό της. Το μειονεκτικό παιδί βιώνεται από τη μητέρα σαν πλήγμα στον φυσιολογικό ναρκισσισμό της. σαν πλήγμα στον φυσιολογικό ναρκισσισμό της.

31 Συνειδητά και ασυνείδητα συναισθήματα υποτίμησης κυριαρχούν, με αποτέλεσμα να αρχίσουν να αναπτύσσονται συναισθήματα κατάθλιψης. Η γέννηση του μειονεκτικού βρέφους είναι ένα σοκ για τη μητέρα γιατί όλες οι ελπίδες της θρυμματίζονται και αυτό της προκαλεί βαθιά κατάθλιψη, η οποία μπορεί να θεωρηθεί αρχικά ως παρατεταμένη κατάσταση θρήνου: η μητέρα θρηνεί το φυσιολογικό χαμένο παιδί της. Όμως, ο θρήνος αυτό μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια ή να μείνει παγωμένος μέσα της εάν δεν βοηθηθεί να τον επεξεργαστεί. Η βαθύτητα της κατάθλιψης της μητέρας δεν εξαρτάται μόνο από το βαθμό αναπηρίας του βρέφους αλλά και από τους εξής παράγοντες:

32 1. Την ψυχική ωριμότητα της μητέρας και το πόσο είναι ταυτισμένη στο μητρικό της ρόλο, πράγμα που εξαρτάται από τις πρώιμες εμπειρίες τις οποίες η ίδια είχε με τη δική της μητέρα και οικογένεια. 2. Τη γεννητική προδιάθεση της μητέρας. 3. Την υποστήριξη που έχει η μητέρα από τον σύζυγός της και την οικογένεια 4. Τις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες της οικογένειας. Είναι ευνόητο ότι όσο περισσότερο αρνητικοί είναι αυτοί οι παράγοντες ανάλογα αυξάνεται και η παθολογία της μητέρας. Ιδιαίτερα έχει σημασία αν η ασθένεια του παιδιού είναι κληρονομική. αν η ασθένεια του παιδιού είναι κληρονομική. Τότε το αίσθημα ενοχής της μητέρας είναι πιο έντονο, με εντονότερη την αντίδραση της κατάθλιψης, με εντονότερη την αντίδραση της κατάθλιψης, διότι η μητέρα και οι δύο γονείς έχουν την ευθύνη της μετάδοσης της νόσου. Στην περίπτωση αυτή η σχέση μητέρας παιδιού μπορεί να επηρεαστεί σε μεγαλύτερο βαθμό, με αντίστοιχες επιπτώσεις στην ομαλή εξέλιξη της προσωπικότητας του παιδιού. της προσωπικότητας του παιδιού.

33 Αντιμετώπιση – Θεραπεία Το θέμα της θεραπευτικής αντιμετώπισης των ψυχολογικών επιπτώσεων και των ψυχικών διαταραχών των χρόνιων ασθενειών και αναπηριών στην ψυχική υγεία και την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού είναι αρκετά περίπλοκη. Είναι απαραίτητο να γίνουν ενέργειες: 1. Πρωτογενούς πρόληψης: σε θέματα υγείας, σχέσεις μητέρας-παιδιού-γονιών, κατάλληλες υπηρεσίες, σχολική εκπαίδευση, προγράμματα εκπαίδευσης για την προαγωγή υγείας, ευαισθητοποίηση της κοινότητας σε θέματα ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωικής ανάπτυξης του παιδιού 2. Δευτερογενούς πρόληψης: έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση, κατάλληλη οργάνωση των ιατρονοσηλευτικών υπηρεσιών και ευαισθητοποίηση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, οργάνωση υπηρεσιών ψυχοπαιδαγωγικής αντιμετώπισης στα σχολεία και ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών, δημιουργία παιδοψυχιατρικών και ψυχολογικών υπηρεσιών στην κοινότητα με έμφαση στην Συμβουλευτική-Διασυνδετική, ιατροπαιδαγωγικά κέντρα στις εκπαιδευτικές μονάδες. 3. Τριτογενούς πρόληψης: δημιουργία προγραμμάτων κοινωνικής αποκατάστασης, προεπαγγελματικής αποκατάστασης και επαγγελματικής εκπαίδευσης των εφήβων 4. Ψυχοθεραπείες: συμπεριφοράς, γνωσιακή-κοινωνική, ανθρωπιστική-υποστηρικτική, ψυχοδυναμική-ψυχαναλυτική.