Είναι πολύ δύσκολο να υπολογίσει κανείς το συνολικό αριθμό των οργανισμών που υπάρχουν σήμερα στη γη, μια και αυτός ο αριθμός είναι τεράστιος. Για παράδειγμα.

Παρουσίαση με θέμα: "Είναι πολύ δύσκολο να υπολογίσει κανείς το συνολικό αριθμό των οργανισμών που υπάρχουν σήμερα στη γη, μια και αυτός ο αριθμός είναι τεράστιος. Για παράδειγμα."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2 Είναι πολύ δύσκολο να υπολογίσει κανείς το συνολικό αριθμό των οργανισμών που υπάρχουν σήμερα στη γη, μια και αυτός ο αριθμός είναι τεράστιος. Για παράδειγμα ο αριθμός των μόνο γαιοσκωλήκων που υπάρχουν σε τέσσερα στρέμματα ενός χωραφιού ξεπερνάει το 1 εκατομμύριο, αν και ο γαιοσκώληκας δεν είναι από τα πολυπληθέστερα είδη που κατοικούν τη γη. Υπάρχουν είδη εντόμων τα οποία είναι πολυπληθέστερα και, φυσικά, μπορούμε να πούμε το ίδιο για τα φυτά. Πόσα φυτικά άτομα λ.χ. υπάρχουν στο ίδιο στρέμμα χωραφιού ή λιβαδιού για το οποίο μιλήσαμε; Εκεί βέβαια που οι αριθμοί των ζωντανών οργανισμών είναι ακόμη πιο τεράστιοι είναι στα νερά των θαλασσών και των ωκεανών, όπου οι αριθμοί των μικροσκοπικών φυτών και ζώων που συνιστούν το πλαγκτόν είναι ιλιγγιώδεις. Οι αριθμοί είναι ακόμη πιο εντυπωσιακοί, όταν κανείς παρατηρέι τον κόσμο των μικροσκοπικών βακτηρίων, αρκετές χιλιάδες από τα οποία μπορούν να χωρέσουν στη μύτη μιας καρφίτσας.

3 Tα σύγχρονα συστήματα κατάταξης των οργανισμών στηρίζονται σε εκείνο του Σουηδού φυσιοδίφη Λινναίου ( Carl Linneus 1707- 78 ), ο οποίος εισήγαγε ένα φυσικό σύστημα κατάταξης με βάση τα ανατομικά κριτήρια. Σε αλλεπάλληλες εκδόσεις του έργου του "Systema Νature" κατέταξε τα περίπου 20.000 τότε γνωστά είδη φυτών και ζώων σε ομάδες ανατομικά όμοιων ατόμων με τον εξής τρόπο, ο οποίος σε γενικές γραμμές ακολουθείται και σήμερα. Σε κάθε οργανισμό έδωσε δύο ονόματα: το όνομα του είδους το οποίο περιέγραφε κατά κάποιο τρόπο το συγκεκριμένο φυτό ή ζώο, και το όνομα του γένους, το οποίο αναφερόταν σε είδη τα οποία έμοιαζαν μεταξύ τους και συνιστούσαν μια ομάδα. Tα ονόματα αυτά δίνονταν, και δίνονται πάντα, στη λατινική γλώσσα. Προηγείται πάντα το όνομα του γένους που γράφεται με κεφάλαιο αρχικό, ενώ το όνομα του είδους γράφεται με μικρό αρχικό και έπεται. Έτσι ο άνθρωπος ονομάζεται Ηomo sapiens, η γάτα Felis domesticus κ.ο.κ.

4 Διάφορα συγγενικά γένη συνιστούν μια οικογένεια, ενώ μια ή περισσότερες οικογένειες αποτελούν μια τάξη. Διάφορες τάξεις συνιστούν μια ομοταξία και οι τελευταίες τις συνομοταξίες Tέλος οι διάφορες συνομοταξίες ανήκουν σε ένα από τα δύο βασίλεια: το Bασίλειο των ζώων και το Bασίλειο των φυτών. Τώρα, αν πάμε από πάνω προς τα κάτω η σειρά είναι: Βασίλειο Συνομοταξία Ομοταξία Τάξη Οικογένεια [κατάληξη –ae Γένος Είδος

5 Tο δεύτερο χαρακτηριστικό της σύγχρονης ταξινόμησης εστιάζεται στην έννοια του είδους: Λέμε ότι δύο άτομα ανήκουν στο ίδιο είδος, όταν μπορούν να διασταυρωθούν μεταξύ τους και να δώσουν γόνιμους απογόνους. Με τον ορισμό αυτό, το άλογο και το γαϊδούρι, παρόλο που μπορούν να διασταυρωθούν, τα κατατάσσουμε σε διαφορετικά είδη αφού οι απόγονοι τους, τα μουλάρια δηλ, είναι στείροι οργανισμοί.

6 Equus caballus = Άλογο Equus asinus = Γαίδαρος Μουλάρι ή ημίονος ονομάζεται το υβριδικό ζώο που προέρχεται από τη διασταύρωση αλόγου και γάϊδαρου. Το μουλάρι προέρχεται από γονιμοποίηση φοράδας από γάιδαρο. Ένα διαφορετικό είδος, το γαϊδουρομούλαρο ή γίννος, προκύπτει όταν γίνει γονιμοποίηση θηλυκού γαϊδουριού από άλογο....

7 Ιστορία της εμφάνισης των 4 κύριων ομάδων (Συνομοταξίες) των Φυτών: Πρώτα εμφανίζεται η Ομοταξία των Φυκών (Ανήκουν στην 1 η Συνομοταξία, τα Θαλόφυτα), ζουν και διασταυρώνονται μέσα στο νερό, δεν έχουν εσωτερικούς σωλήνες. Ακολουθούν τα πρώτα χερσαία φυτά (Συνομοταξία Βρύα).

8 Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν την εξέλιξη των φυτών: Ο Τρόπος πολλαπλασιασμού και ο τρόπος μεταφοράς του νερού (ύπαρξη σωλήνων). Πολλαπλασιασμός και διαβίωση μέσα στο νερό ή την υγρασία: [Συνομοταξία: Θαλόφυτα, Ομοταξία Φύκη, Ομοταξία Μύκητες Ομοταξία Βακτήρια Συνομοταξία Βρυόφυτα : Ζουν στη στεριά, αλλά εξαρτώνται ακόμη από την ύπαρξη νερού. Σίγουρα για τον Πολλαπλασιασμό τους, αλλά επειδή δεν έχουν αποκτήσει εσωτερικούς σωλήνες- (τραχείες) για να μεταφέρουν το νερό, περιορίζονται σε μικρό μέγεθος και ζουν κανονικά όταν υπάρχει νερό στο περιβάλλον. Συνομοταξία Πτεριδόφυτα: Διασταυρώνονται μέσω του νερού, αλλά δεν χρειάζεται να είναι όλα τα κύτταρά τους σε επαφή με το νερό. Κάποια που είναι ψηλά, δέχονται το νερό μέσω εσωτερικών σωλήνων: τις τραχείες. Από εδώ και πέρα τα φυτά ονομάζονται Τραχεόφυτα. Συνομοταξία Σπερματόφυτα: Είναι φυτά που αρχικά διασταυρώνονται μέσω του αέρα και αργότερα μέσω των εντόμων. Το πρώτο γονιμοποιημένο κύτταρο αποκτά τη μορφή Σπόρου (κουκουνάρι και αργότερα κουκούτσι μέσα σε καρπό). Συνομοταξία Σπερματόφυτα- Ομοταξία Γυμνόσπερμα χωρίς άνθη (διασταύρωση μέσω του αέρα) Ομοταξία Αγγειόσπερμα (με άνθη): διασταύρωση μέσω των εντόμων, και καμμιά φορά και μέσω του αέρα, ή μικρών πουλιών.

9 Εικόνα : Τυπικό άνθος ενός φυτού (αγγειόσπερμου).

10 ΑΦΟΥ ΕΞΟΙΚΕΙΩΘΕΙΤΕ ΜΕ ΤΑ ΜΕΡΗ ΕΝΟΣ ΑΝΘΟΥΣ, ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΠΑΙΞΕΤΕ ΜΕ ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΠΟΛΥΜΕΣΟ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΠΩΣ ΤΟ ΑΝΘΟΣ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΡΠΟ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΥΤΟ ΠΗΓΑΙΝΕΤΕ ΚΑΙ ΒΛΕΠΕΤΕ ΤΟ «ΠΟΛΥΜΕΣΟ» «ΑΠΟ ΤΟ ΑΝΘΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΡΠΟ».

11

12

13 ΒΑΣΙΛΕΙΟ TΩΝ ΦΥTΩΝ Φυτικοί οργανισμοί χαρακτηρίζονται εκείνοι οι οργανισμοί οι οποίοι είναι αυτότροφοι, ικανοί δηλ. να συνθέσουν μόνοι τους τις οργανικές ουσίες τις οποίες χρειάζονται από πολύ απλά υλικά όπως το CΟ 2, το νερό και κάποια ανόργανα ιόντα, με τη βοήθεια της χλωροφύλλης και του φωτός. Η διαδικασία αυτή, βέβαια, είναι η διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Εξαιτίας της ύπαρξης αυτού του συγκεκριμένου τρόπου διατροφής, τα φυτά χαρακτηρίζονται από την έλλειψη (μετα)κίνησης. Μια άλλη χαρακτηριστική ιδιότητα είναι η ύπαρξη στα κύτταρά τους κυτταρικού τοιχώματος από κυτταρίνη και κενοτοπίων γεμάτων με νερό. Η αποθηκευτική ουσία είναι στα πιο πολλά φυτά το άμυλο. Tο βασίλειο των φυτών χωρίζεται σε 4 συνομοταξίες: τα Θαλλόφυτα, τα Βρυόφυτα,τα Πτεριδόφυτα και τα Σπερματόφυτα.

14 ΣΥΝΟΜΟTΑΞΙΑ ΘΑΛΛΟΦΥTΑ Tα βασικά χαρακτηριστικά τους είναι τα εξής: Είναι απλοί φυτικοί οργανισμοί των οποίων το σώμα είναι θαλλός, δεν είναι δηλ. διαφοροποιημένο σε ρίζα, κορμό και φύλλα, κάτι που συμβαίνει σε άλλες κατηγορίες φυτών. Εμφανίζουν μεγάλο εύρος μορφών και μεγεθών, από μικροσκοπικές μονοκύτταρες μορφές μέχρι μεγάλα θαλάσσια φύκη. Ομοταξία: Φύκη (Algae) Είναι φωτοσυνθετικά και υδρόβια, κατά κύριο λόγο, θαλλόφυτα. Fucus : Κοινό φύκος που ζει κοντά στις ακτές. Ο θαλλός είναι διαφοροποιημένος σε όργανο κράτησης, σε στέλεχος και σε φύλλο.

15 Συγκεκριμένα, είναι από τις πληρέστερες τροφές στον κόσμο. Όλα τα βασικά αμινοξέα περιλαμβάνονται στο σπειροειδές αυτό φύκι. Έχει πάνω από 100 πολύτιμες θρεπτικές ουσίες και είναι ιδιαίτερα εύπεπτη τροφή, γι’ αυτό και την καταναλώνουν οι αστροναύτες στο διάστημα. H NASA χαρακτήρισε τη σπιρουλίνα «τροφή του μέλλοντος» και ο OHE «ιδανική τροφή για την ανθρωπότητα», αφού με τόσο πολλά θρεπτικά συστατικά και σε τόσο μεγάλες ποσότητες που τα περιέχει, αποτελεί πολύτιμη τροφή σε περιπτώσεις υποσιτισμού. Γιατί να την εντάξετε στη διατροφή σας Aποτελεί την πλουσιότερη σε πρωτεΐνη «πράσινη τροφή», με περιεκτικότητα 55-70%. Περιέχει πολύ λίγες θερμίδες. Για παράδειγμα, 5 γρ. (μέχρι τόσα συνιστάται, γενικά, να καταναλώνει την ημέρα ένας υγιής άνθρωπος) σας δίνουν περίπου 14,5 θερμίδες. Δεν περιέχει καθόλου χοληστερίνη. Έχει περίπου 58 φορές περισσότερο σίδηρο από ό,τι το ωμό σπανάκι. Eίναι από τις πιο πλούσιες τροφές στην αντιοξειδωτική προ-βιταμίνη A (β-καροτένιο). Eίναι ιδιαίτερα καλή πηγή των βιταμινών B12 και E. Oscillatoriales. Spirogyra

16 ΟΜΟTΑΞΙΑ: ΜΥΚΗTΕΣ (FUNGI) Είναι θαλλόφυτα τα οποία έχουν χάσει τη φωτοσυνθετική τους ικανότητα και ζουν σαν παράσιτα ή σαπρόφυτα. Είναι πολυκύτταρα με ομάδες κυττάρων που μοιάζουν σαν κλωστές (υφές). Πολλές υφές σχηματίζουν μυκήλια. Αναπαράγονται με σπόρια τα οποία μπορεί να είναι αμφιγονικά ή μονογονικά.

17

18 ΟΜΟTΑΞΙΑ: ΒΑΚTΗΡΙΑ Υπάρχουν αντιφατικές γνώμες για το αν τα βακτήρια θα πρέπει να ταξινομούνται μαζί με τους μύκητες. Έχουν απλή κυτταρική δομή και παρουσιάζουν μια ποικιλότητα στους τρόπους διατροφής, ένας από τους οποίους είναι και ο σαπροφυτικός. Έχουν μεγάλες ομοιότητες με τα κυανοφύκη, μαζί με τα οποία συνιστούν την κατηγορία των οργανισμών τους οποίους ονομάζουμε προκαρυωτικούς. Οι τελευταίοι, έχουν βασικό χαρακτηριστικό τους το ότι το DΝΑ δεν είναι οργανωμένο σε πυρήνα και χρωμοσώματα. Tέλος, τα βακτήρια, τα οποία έχουν μέγεθος από 0.5 - 8 μm, έχουν διάφορες μορφές, όπως λ.χ. κόκκοι, βάκιλλοι, σπειρίλια.

19 ΣΥΝΟΜΟTΑΞΙΑ: ΒΡΥΟΦΥTΑ. Έχουν τα εξής βασικά χαρακτηριστικά: Είναι συνήθως πιο σύνθετα από τα θαλλόφυτα, μια και έχουν απλά φύλλα ή σχηματισμούς που μοιάζουν με φύλλα ή ρίζες. Δεν έχουν αγγεία. Αναπτύσσονται σε υγρές, δροσερές και σκιερές περιοχές.

20

21 Επίπεδο οργάνωσης Tα φυτά τα οποία ταξινομούνται από εδώ και κάτω έχουν ειδικά αγγεία, τις τραχείες, για τη μεταφορά του νερού και των διαλυτών αλάτων, αναγκαία προσαρμογή για τη ζωή στην ξηρά, γιατί επιπλέον προσφέρουν και στήριξη στο φυτό. Για το λόγο αυτό ονομάζονται Tραχεόφυτα. ΣΥΝΟΜΟTΑΞΙΑ: ΠTΕΡΙΔΟΦΥTΑ Εδώ ανήκει το γένος Dryopteris, η κοινή φτέρη, η οποία έχει χωρισμένα φύλλα και υπόγειο ρίζωμα. Έχουν εσωτερικούς σωλήνες, αλλά ΟΧΙ άνθη. [Γιατί?]

22

23 Στη μέση διακρίνεται ο κεντρικός κύλινδρος, που σχηματίζεται από δέσμες σωλήνων που έχουν κυκλική διάταξη και είναι δύο ειδών: α. οι παχύτεροι, που βρίσκονται προς τα μέσα και β. οι λεπτότεροι, που βρίσκονται προς τα έξω. Οι δέσμες των σωλήνων χωρίζονται από μια πλατιά διαχωριστική γραμμή. Το τμήμα από τη διαχωριστική γραμμή μέχρι το φλοιό, λέγεται Κάμβιο και το εσωτερικό τμήμα, ξύλο. Οι λεπτοί σωλήνες που βρίσκονται προς τα έξω λέγονται ηθμώδεις και είναι μαλακοί, ενώ αυτοί που βρίσκονται μέσα λέγονται ξυλώδεις και είναι παχιοί. Στη μέση του κεντρικού κυλίνδρου βρίσκεται ένας σωλήνας που περιέχει μια ουσία μαλακή και σπογγώδη, την Εντεριώνη (Ψίχα).

24 Οι δέσμες σωλήνων στα Τραχεόφυτα αποτελούνται από δύο είδη σωλήνων: τους ξυλώδεις και τους ηθμώδεις.

25 ΣΥΝΟΜΟTΑΞΙΑ: ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥTΑ `Εχουν τα εξής βασικά χαρακτηριστικά : Έχουν ξεχωριστά αρσενικά και θηλυκά σπόρια (τη γύρη και τους εμβρυόσακους, αντίστοιχα). Ο εμβρυόσακος μετά τη γονιμοποίηση αναπτύσσεται σε σπέρμα. `Εχουν σύνθετους αγγειώδεις ιστούς στη ρίζα, το κορμό και τα φύλλα. Διακρίνονται σε δύο Ομοταξίες: Γυμνόσπερμα και Αγγειόσπερμα. Γυμνόσπερμα είναι το Πεύκο, το έλατο, κ.α. Στα οποία το σπέρμα είναι γυμνό. Δεν έχουν καρπό που περιβάλλει το σπέρμα.

26 ΟΜΟTΑΞΙΑ: ΓΥΜΝΟΣΠΕΡΜΑ Γύρω στα 640 είδη. Έχουν βελονοειδή φύλλα με ισχυρή εφυμενίδα (μεμβράνη) για προστασία από την εξάτμιση. Τα σπέρματα αναπτύσσονται χωρίς περίβλημα (γυμνόσπερμα) και συνήθως βρίσκονται στην άκρη ειδικών σπερματοφόρων φύλλων, τα οποία σχηματίζουν ειδικούς κώνους (κωνοφόρα). Εδώ ανήκουν το Ρinus silvestris (πεύκο), τα έλατα, οι κέδροι κλπ. Επομένως, αν μου δώσουν να κατατάξω το πεύκο, λέω: Βασίλειο: Φυτών. Πηγαίνω στο τέλος και δηλώνω Γένος- Είδος Συνομοταξία: Ομοταξία: Γένος: Pinus Είδος: silvestris. Μου μένει η ομοταξία και η συνομοταξία. Συμπληρώνω με τις λέξεις Σπερματόφυτα και Γυμνόσπερμα.

27 Pinus silvestris

28 ΟΜΟTΑΞΙΑ: ΑΓΓΕΙΟΣΠΕΡΜΑ (ΦΥΤΑ ΜΕ ΑΝΘΗ) Περιλαμβάνει 290.000 είδη, όλα φυτά με λουλούδια (άνθος: σχηματισμός για την προσέγγιση επικονιαστών.) Tο ωάριο προστατεύεται μέσα σε ωοθήκη, η οποία μετά τη γονιμοποίηση μετατρέπεται σε φρούτο (καρπός: σχηματισμός που βοηθά στη διασπορά των σπόρων). Χαρακτηρίζονται από ταχύτατη ανάπτυξη, έτσι τα περισσότερα έχουν μεγάλες ανάγες σε νερό. Διακρίνονται σε δύο τάξεις: Δικοτυλήδονα και Μονοκοτυλήδονα ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΥΤΟ, ΑΦΟΥ ΦΡΕΣΚΑΡΕΤΕ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΣΑΣ ΜΕ ΤΗ ΔΟΜΗ ΕΝΟΣ ΤΥΠΙΚΟΥ ΑΝΘΟΥΣ ΕΝΟΣ ΑΓΓΕΙΟΣΠΕΡΜΟΥ ΚΑΙ ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (επόμενη διαφάνεια), ΘΑ ΠΑΤΕ ΣΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΚΑΙ ΘΑ ΑΝΟΙΞΕΤΕ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ «Από το άνθος στον καρπό». «ΠΑΙΞΤΕ» το, βάζοντας στη σωστή σειρά τα γεγονότα μερικές φορές μέχρι να καταλάβετε τον κύκλο που κάνει το φυτό.

29 Εικόνα : Τυπικό άνθος ενός φυτού (αγγειόσπερμου).

30 Tάξη Δικοτυλήδονα : Έχουν φύλλα με νεύρα που διακλαδίζονται φτιάχνοντας ένα δίχτυ. Tα άνθη τους έχουν διάφορα τμήματα, όπως τα σέπαλα, τα πέταλα, οι στήμονες κλπ. Οι σπόροι έχουν δύο κοτυληδόνες. Ο κορμός τους αυξάνει και σε ύψος και σε διάμετρο, χρόνο με το χρόνο. Μερικές ενδεικτικές οικογένειες και αντιπρόσωποι που ανήκουν στην τάξη αυτή είναι: Οικογένεια: Rununculaceae(π.χ. νεραγκούλα). "Rosaceae(π.χ. τριαντάφυλλο). "Fagaceae(π.χ. βαλανιδιά). "Leguminosae (όσπρια). Fassiolus vulgaris (φασολιά). " Compositae(π.χ. μαργαρίτα). "Cactaceae(π.χ. κάκτος). Επίσης εδώ ανήκουν η λεύκα, η καστανιά, η οξιά κλπ.

31 Tάξη: Μονοκοτυλήδονα Οι σπόροι έχουν μία κοτυληδόνα. Tα φύλλα τους έχουν παράλληλα νεύρα. Δεν εμφανίζουν δευτερογενή αύξηση (διαμετρική), συνήθως έχουν μικρό μέγεθος. Γνωστές οικογένειες είναι: Οικογένεια: Liliaceae,είναι οι κρίνοι. Gramineae, είναι τα αγρωστώδη (στάρι ). Ιridaceae,(π.χ. ίρις). Οrchidaceae,(ορχιδέες).

32 ΜΟΝΟΚΟΤΥΛΗΔΟΝΑ ΚΑΙ ΔΙΚΟΤΥΛΗΔΟΝΑ ΦΥΤΑ Τα αγγειόσπερμα, φυτά που σχηματίζουν σπερματοβλάστες και μετά τη γονιμοποίηση σπέρματα στο εσωτερικό των ωοθηκών, διακρίνονται σε δύο μεγάλες τάξεις, τα μονοκοτυλήδονα και τα δικοτυλήδονα και σε περισσότερες από 300 οικογένειες. Οι κυριότερες διαφορές ανάμεσα στις παραπάνω τάξεις αφορούν στον αριθμό των κοτυληδόνων, των πρώτων δηλαδή φύλλων που αναπτύσσονται σε ένα φυτό (μία και δύο αντίστοιχα), στη νεύρωση των φύλλων, στο άνθος και στο ριζικό σύστημα (εικ. 1, 2, 3). Ωστόσο διαφορές υπάρχουν και ανάμεσα στα ανατομικά χαρακτηριστικά των αντιπροσώπων των δύο τάξεων. Στα μονοκοτυλήδονα φυτά το έμβρυο έχει μία κοτυληδόνα (Α.1), το αγωγό σύστημα στις ρίζες σχηματίζει δακτύλιο (Α.2), οι ηθμαγγειώδεις δεσμίδες του βλαστού είναι διάσπαρτες (Α.3), η νεύρωση των φύλλων είναι παράλληλη (Α.4) και τα άνθη αποτελούνται από τρία (ή αριθμό πολλαπλάσιο του τρία) μέρη (Α.5). Στα δικοτυλήδονα φυτά το έμβρυο έχει δύο κοτυληδόνες (Β.1), στις ρίζες το φλοίωμα περιβάλλει τους βραχίονες που σχηματίζει το ξύλωμα (Β.2), οι ηθμαγγειώδεις δεσμίδες του βλαστού είναι κυκλικά τοποθετημένες (Β.3), η νεύρωση των φύλλων είναι δικτυωτή (Β.4) και τα άνθη αποτελούνται από τέσσερα ή πέντε (ή αριθμό πολλαπλάσιο τους) μέρη (Β.5).

33 «Tα μονοκοτυλήδονα και τα δικοτυλήδονα ανθίζανε στον κάμπο σου το 'χαν πει στον κλήδονα και σμίξαμε φιλήδονα τα χείλια μας, Mαλάμω!» (Γ. Σεφέρης)

34 ΥΠΟΒΑΣΙΛΕΙΟ ΠΡΩTΟΖΩΑ Επίπεδο οργάνωσης* Χαρακτηριστηκή δομή: Ευκαριωτικό κύτταρο ΣΥΝΟΜΟTΑΞΙΑ: ΠΡΩTΟΖΩΑ Κύρια χαρακτηριστικά : Είναι μονοκύτταροι ζωικοί οργανισμοί. Μερικές φορές σχηματίζουν αποικίες. Γενικά, περιέχουν έναν πυρήνα, αν και μερικές φορές είναι πολυπύρηνοι. Επιτελούν όλες τις βασικές λειτουργίες (πέψη, θρέψη, αναπνοή κλπ) χρησιμοποιώντας κυτταρικά οργανίδια και όχι διαφοροποιημένους ιστούς και όργανα. Μπορούμε να πούμε ότι τα πρωτόζωα αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη περιπλοκότητα που μπορεί να επιτευχθεί από ένα μονοκύτταρο οργανισμό.

35 Ομοταξία Ευγλενοειδή Euglena Ομοταξία Βλεφαριδοφόρα Paramecium

36 Δακτυλιδ/ληκες-Annelida

37 ΥΠΟΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΕTΑΖΩΑ. Επίπεδο οργάνωσης: πολυκύτταροι ζωικοί οργανισμοί. Δυνατότητες: 1) μεγάλο μέγεθος 2) μεγαλύτερη κινητικότητα 3) σταθερό και ελεγχόμενο εσωτερικό περιβάλλον 4) σχετική ανεξαρτησία από δύσκολα και ευμετάβλητα εξωτερικά περιβάλλοντα. ΣΥΝΟΜΟTΑΞΙΑ: ΣΠΟΓΓΟΙ (ΠΟΡΟΦΟΡΑ) Βασικά χαρακτηριστικά : Το σώμα τους έχει τρία κυτταρικά στρώματα (ιστούς) Tο σώμα τους περιέχει απλές κοιλότητες ή σύστημα κοιλοτήτων, οι οποίες επικοινωνούν με το εξωτερικό περιβάλλον (ποροφόρα). Η κάθε κοιλότητα περιβάλλεται από μια στιβάδα κυττάρων με μαστίγια, τα οποία κινούμενα δημιουργούν (τροφικά) ρεύματα στο νερό και το ωθούν προς τους πόρους, όπου κατακρατούνται τα κομματάκια της τροφής. Έχουν σκελετό τον οποίο σχηματίζουν μικρά αγκάθια. Είναι μόνιμα προσδεμένοι σε στερεό αντικείμενο (πέτρες, φυτά ή άλλα ζώα σε ωκεανούς, λίμνες και ποτάμια). Έχουν πολύ στοιχειώδη διακυτταρικό συντονισμό στην πραγματικότητα κάθε σπόγγος είναι μια αποικία κυττάρων

38 ΣΥΝΟΜΟTΑΞΙΑ: ΚΟΙΛΕΝTΕΡΟΖΩΑ. Βασικά χαρακτηριστικά: Εμπεριέχουν εσωτερική σωματική κοιλότητα (κοιλέντερο) η οποία χρησιμεύει και ως πεπτικό σύστημα και ως υδροσκελετός. Έχουν ακτινωτή συμμετρία, κάθε δηλ. τομή, κατά μήκος μιας διαμέτρου, δίνει δύο ίσα και αντίθετα μέρη ή αλλιώς είναι κυκλικά με δομές που εκτείνονται γύρω από ένα κέντρο, όπως οι ακτίνες ενός τροχού. Tο σωματικό τοίχωμα συνίσταται από τρεις στιβάδες κυττάρων: την εξωτερική (εκτόδερμα), την ενδιάμεση (μεσογλοία) και την εσωτερική (ενδόδερμα). Eμπεριέχουν στις κεραίες τους μικρά κυστοειδή κύτταρα με αιχμή (νηματοβλάστες), τα οποία, όταν αγγίζουν άλλους οργανισμούς, απελευθερώνουν μια τοξίνη η οποία μπορεί να προξενήσει πόνο, μούδιασμα ή νέκρωση.

39 Αριστερά, ακτινωτή συμμετρία στα κοιλεντερόζωα, δεξιά αμφίπλευρη συμμετρία στον άνθρωπο

40 Επίπεδο οργάνωσης Οι οργανισμοί από τώρα και στο εξής εμφανίζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά : Είναι τριπλοβλαστικοί. Δηλ. τα όργανά τους διαφοροποιούνται από τρεις εμβρυακές στιβάδες κυττάρων, το εξώδερμα, το ενδόδερμα και ανάμεσά τους το μεσόδερμα. Εμφανίζουν αμφίπλευρη συμμετρία. Δηλ. η αριστερή και η δεξιά πλευρά του σώματός τους έχουν σχέση ειδώλου προς αντικείμενο. Εμφανίζουν πρόσθιο και οπίσθιο άκρο (κεφαλή και ουρά) - κεφαλοποίηση- καθώς και ραχιαία και κοιλιακή πλευρά. (Εξαίρεση αποτελούν τα εχινόδερμα). Αποτέλεσμα: κίνηση προς συγκεκριμένη κατεύθυνση και συγκέντρωση οργάνων στην κεφαλή.

41 ΣΥΝΟΜΟTΑΞΙΑ: ΠΛΑTΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Από το πλατύς και έλμινς=σκουλίκι). Βασικά χαρακτηριστικά : Tο σώμα τους εμφανίζει ραχοκοιλιακή πλάτυνση. Έχουν στόμα αλλά όχι πρωκτό, επομένως Tο έντερό τους διακλαδίζεται τυφλά. Έχουν ειδικά κύτταρα για έκκριση και ωσμορρύθμιση. Περιλαμβάνουν πολυάριθμα παράσιτα. Όλα τα είδη είναι ερμαφρόδιτα. Tάξη: Κεστώδεις Ενδοπαρασιτικές ταινίες, χωρίς στομάχι, με μυζητήρες για προσκόληση στον ξενιστή κλπ. Tο σώμα τους είναι συνήθως χωρισμένο σε πολυάριθμα τμήματα, τις προγλωττίδες, οι οποίες αυξάνουν σταδιακά σε μέγεθος από την κεφαλή (περιοχή προσκόλλησης) προς το τέλος. Tο πιο χαρακτηριστικό γένος, η Taenia, μπορεί να ξεπεράσει τα 4μ. και παρασιτεί στον πεπτικό σωλήνα του χοίρου (και ενίοτε του ανθρώπου). Ο άνθρωπος μπορεί να μολυνθεί από ανεπαρκώς ψημένο χοιρινό κρέας, μέσα στο οποίο υπάρχουν αγκιστρωμένες πρόδρομες μορφές της ταινίας. Στον πεπτικό σωλήνα του ανθρώπου οι πρόδρομες αυτές μορφές (κυστίκερκοι) ωριμάζουν σε κανονικές ταινίες

42 Εικόνα 5-5: Ανατομία ενός γαιοσκώληκα, του πιό συνηθισμένου είδος των δακτυλιοσκωλήκων

43 ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΜΑΛΑΚΙΑ (Mollusca) Χαρακτηριστικά: Το πόδι: ένα μυώδες όργανο, που χρησιμεύει στην κίνηση αλλά και στην πρόσδεση (στερέωση). Μανδύας: μια λεπτή πτυχή ιστού που καλύπτει τα εσωτερικά όργανα και σε μερικά μαλάκια εκκρίνει ανθρακικό ασβέστιο και σχηματίζει το όστρακο. Σε μια ειδική κοιλότητα (μανδυακή) βρίσκονται τα βράγχια. Ανοιχτό κυκλοφορικό σύστημα (χρωστική αιμοκυανίνη). Καλά αναπτυγμένο νευρικό σύστημα με μεγάλους εγκεφάλους και οξείες αισθήσεις.

44 Στην ομοταξία των κεφαλόποδων, το πόδι έχει ενσωματωθεί στην κεφαλή, (απ' όπου και η ονομασία). Έχουν 8-10 πλοκάμια τα οποία φέρουν μυζητήρες (βεντούζες). Tο όστρακο είναι είτε εσωτερικό (σουπιά) ή εξωτερικό (ναυτίλος) ή ανύπαρκτο (χταπόδι). Η Sepia (σουπιά) έχει 10 πλοκάμια ενώ το χταπόδι (Οctopus) έχει οκτώ. Το γιγαντιαίο καλαμάρι (18m, 500kgr) είναι το μεγαλύτερο σύγχρονο ασπόνδυλο.

45 ΣΥΝΟΜΟTΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ Η συνομοταξία αυτή είναι η μεγαλύτερη ζωική ομάδα, αφού περιλαμβάνει τα 8/10 των ειδών του ζωικού βασιλείου (838.000 Είδη). Βασικά χαρακτηριστικά: Εξωτερικός σκελετός από χιτίνη. Παρουσιάζουν μεταμερισμό και αρθρωτά εξαρτήματα. Οι εξελιγμένες μορφές εμφανίζουν κεφαλή, εξοπλισμένη με όργανα μεγάλης ευαισθησίας (π.χ. σύνθετα μάτια). Χαρακτηρίζονται και από ένα καλά ανεπτυγμένο νευρικό σύστημα, το οποίο, όπως στην περίπτωση των δακτυλιοσκωλήκων, περιλαμβάνει εγκεφαλικά γάγγλια και πρόσθια νευρική χορδή.

46 Εικόνα 5-7: Αρθρόποδα, η μεγάλη πλειοψηφία των ζωικών ειδών

47 Ομοταξία : Έντομα. Tο σώμα τους χωρίζεται σε τρία πολύ χαρακτηριστικά μέρη: την κεφαλή, το θώρακα και την κοιλιά. Από το θώρακα εκφύονται ένα ή δύο ζεύγη φτερών και τρία ζεύγη ποδιών, ενώ δεν εκφύονται εξαρτήματα από την κοιλιά.Tα πιο πρωτόγονα είδη είναι άπτερα, ενώ τα μεταγενέστερα είναι φτερωτά. Έχουν ένα ζεύγος κεραιών και αναπνέουν με σύστημα τραχειών, το οποίο ανοίγει στο εξωτερικό περιβάλλον με ειδικές βαλβίδες. Θεωρούνται η μεγαλύτερη και πιο επιτυχημένη ομοταξία των ζώων. Αυτό οφείλεται στα γενικά χαρακτηριστικά των αρθρόποδων αλλά και α) στο μικρό μέγεθός τους, που τους επιτρέπει να αξιοποιούν μια τεράστια ποικιλία περιβαλλόντων και β) στις ποικίλες στρατηγικές ανάπτυξης και επιβίωσης. Από τα μεταγενέστερα είδη άλλα εμφανίζουν ατελή μεταμόρφωση γεννούν αυγά τα οποία δίνουν προνύμφες που μοιάζουν με το τέλειο έντομο. Τρέφονται, αποβάλλουν το περίβλημά τους, μεγαλώνουν και ο κύκλος επαναλαμβάνεται αρκετές φορές Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η ακρίδα και ο κρεμμυδοφάγος. Άλλα από τα μεταγενέστερα είδη εντόμων παρουσιάζουν τέλεια μεταμόρφωση η οποία περιλαμβάνει τα εξής στάδια: Αυγό-Προνύμφη-Χρυσαλλίδα-Tέλειο έντομο. (Η προνύμφη μοιάζει με σκουλήκι). Tάξη: Υμενόπτερα. Μυρμήγκια - Μέλισσες -Σφήκες. (πολλά ζουν σε κοινωνίες). Σφήκα: Επιστημονικό όνομα Vespa auraria Επομένως: Είδος: auraria, Γένος: Vespa, Τάξη: Υμενόπτερα, Ομοταξία: Έντομα, Συνομοταξία: Αρθρόποδα, Βασίλειο: Ζώων

48 ΣΥΝΟΜΟTΑΞΙΑ: ΧΟΡΔΩTΑ Περιλαμβάνει υδρόβιους και χερσαίους οργανισμούς. Χαρακτηριστικά που μοιράζονται με τ' ασπόνδυλα: Αμφίπλευρη συμμετρία, κεφάλι, σωματική κοιλότητα, πεπτικό σύστημα και μεταμέρεια. ΣΠΟΝΔΥΛΩTΑ: Σ' αυτά, η νωτιαία χορδή έχει αντικατασταθεί στα ώριμα άτομα από σπονδυλική στήλη, ενώ ο εγκέφαλος περιβάλλεται από κρανίο. Χωρίζονται στις εξής ομοταξίες: Άγναθα, Χονδριχθύες, Οστεοϊχθύες, Αμφίβια, Ερπετά, Πτηνά, Θηλαστικά.

49

50 Ομοταξία: Χονδριχθύες Είναι ψάρια με γνάθους, πτερύγια και λέπια. Έχουν χόνδρινο σκελετό. Έχουν πέντε ζευγάρια βραγχιακών σχισμών, οι οποίες δεν καλύπτονται από ειδικό επικάλυμμα. Εδώ ανήκει το σκυλόψαρο, σαρκοφάγο είδος το οποίο τρέφεται με πτώματα του βυθού, οι καρχαρίες, οι οποίοι είναι γρήγοροι κολυμβητές - σαρκοφάγοι, καθώς και τα σελάχια (σάλπες). Εδώ ανήκουν γύρω στα 600 είδη.

51 Ομοταξία: Οστεοϊχθυες Έχουν οστέινο σκελετό (οστά: αποθήκες φώσφορου) και τέσσερα ζευγάρια βραγχιακών σχισμών, οι οποίες καλύπτονται με ειδικό επικάλυμμα. Εδώ ανήκουν τα σημερινά ψάρια των θαλάσσιών και γλυκών νερών (20.000 είδη) με ηλικία πολύ νεότερη των χονδριχθύων (Νεότεροι κατά 50. εκατ. χρόνια, περίπου).

52 Ομοταξία: Αμφίβια (Amphibia) Είναι οργανισμοί οι οποίοι περνούν μέρος της ζωής τους στο νερό και το άλλο μέρος στην ξηρά. Επίπεδο οργάνωσης: Πνεύμονες που μοιάζουν με σάκκους, ενώ η αναπνευστική διαδικασία συμπληρώνεται με τις λειτουργίες μιας υγρής επιδερμίδας. Δεν έχουν λέπια. Επιστροφή στο υδάτινο περιβάλλον για εξωτερική γονιμοποίηση. Οι υδρόβιες προνύμφες (γυρίνοι) υφίστανται μια μεταμόρφωση σε χερσαία ώριμα άτομα. Έτσι, ενώ οι γυρίνοι αναπνέουν με βράγχια, τα ώριμα άτομα αναπνέουν με πνεύμονες. Τρίτωνες Σαλαμάνδρες Bάτραχοι και οι Φύνοι, στους οποίους η ουρά περιορίζεται στο στάδιο του γυρίνου.

53

54

55 Νέο χαρακτηριστικό: Αφορά τις τρεις επόμενες ομοταξίες των σπονδυλωτών, δηλ. τα ερπετά, τα πτηνά και τα θηλαστικά. Κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ζωής, σχηματίζονται διάφορες εμβρυονικές μεμβράνες, όπως ο αμνιακός σάκκος έτσι δεν είναι απαραίτητη η επιστροφή στο νερό για αναπαραγωγή.

56 Ομοταξία: Ερπετά (Reptilia) Είναι χερσαία ζώα με ξηρό δέρμα το οποίο φέρει λέπια. Η αναπνοή γίνεται αποκλειστικά με πνεύμονες. ΚΝΣ: Έχουν εγκέφαλο με μικρά ημισφαίρια χωρίς πτυχώσεις. Έχουν τρίχωρη καρδιά και 2 ζευγάρια πόδια (σε μερικά λείπουν). Η γονιμοποίηση είναι εσωτερική και τα αυγά τους φέρουν κέλυφος. Εδώ ανήκουν οι χελώνες, οι κροκόδειλοι, τα φίδια, οι σαύρες.

57 Ομοταξία: Πτηνά (Aves) Μοιάζουν σε αρκετά σημεία με τα ερπετά, αλλά: Τα λέπια έχουν αντικατασταθεί με φτερά, ενώ τα μπροστινά πόδια έχουν γίνει φτερούγες. Έχουν αεροφόρους σάκους και αεροφόρα οστά. Έχουν αυγά με σκληρό κέλυφος και σαγόνια χωρίς δόντια που καλύπτονται με σκληρό ράμφος. Είναι ομοιόθερμα με τετράχωρη καρδιά. ΚΝΣ: Ανεπτυγμένα ημισφαίρια, χωρίς πτυχώσεις. Εκφυλισμένος οπτικός λοβός. Υπάρχουν γύρω στα 9.000 είδη.

58 Ομοταξία: Θηλαστικά (Mammalia) Tο δέρμα τους φέρει τρίχες (μόνωση-σταθερή θερμοκρασία- Ομοιόθερμα) Τα νεογνά τρέφονται με γάλα που εκκρίνουν ειδικοί αδένες, οι μαστοί. Έχουν 4 είδη δοντιών (κοπτήρες - κυνόδοντες - προγομφίοι - γομφίοι). Τετράχωρη καρδιά. Έχουν ανεπτυγμένη σεξουαλική συμπεριφορά και χαρακτηρίζονται από τη φροντίδα των νεογέννητων. Πολύ ανεπτυγμένο νευρικό σύστημα και αισθήσεις. Αυξανόμενο μέγεθος εγκεφάλου, με ανεπτυγμένα ημισφαίρια και πτυχώσεις.

59 Tάξη Μονοτρήματα. Πρωτόγονα θηλαστικά τα οποία γεννούν αυγά, αλλά θηλάζουν. Απαντούν στην Αυστραλία. Εδώ ανήκουν ο ορνιθόρυγχος και ο μυρμιγκοφάγος (Εchidna), που εξωτερικά μοιάζει με σκαντζόχοιρο. Tάξη Μαρσιποφόρα: Φέρουν μάρσιπο (σακούλα). Τα νεαρά άτομα, τα οποία είναι μικρογραφίες των ώριμων ατόμων, μεταναστεύουν στο μάρσιπο, όπου τρέφονται θηλάζοντας από τους μαστούς. Καγκουρώ, κοάλα. Tάξη Ευθήρια: Έχουν πραγματικό πλακούντα. Tα μικρά γεννιούνται σε ανεπτυγμένη μορφή. Περιλαμβάνονται πολλές υποκατηγορίες : Εντομοφάγα: Tυφλοπόντικοι, σκαντζόχοιροι. Tρωκτικά: Ποντικοί, αρουραίοι, σκίουροι. Λαγόμορφα: Κουνέλια. Σαρκοφάγα: Αρκούδα, αλεπού, γάτα, σκύλος. Αρτιοδάκτυλα: Αγελάδες, πρόβατα, χοίροι κ.α. Περισσοδάκτυλα: Άλογο (Equs caballus), γαϊδούρι (Equs asinus). Πτερυγιόποδα: Φώκιες. Προβοσκιδοειδή: Ελέφαντας. Χειρόπτερα: Νυχτερίδες. Πρωτεύοντα: Πίθηκοι, άνθρωπος Hommo sapiens). Κητώδη: Φάλαινες, δελφίνια.

60 Η επιστημονική ονομασία του ανθρώπου είναι Homo sapiens. Να τον κατατάξετε συστηματικά. Βασίλειο: Ζώων Υποβασίλειο: Μετάζωα Συνομοταξία: Χορδωτά Ομοταξία: Θηλαστικά Τάξη: Ευθήρια Γένος: Είδος: Equs caballus, Equs asinus

61 Equus caballus