Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Νευρολογική Νοσηλευτική Ενότητα 4: Διαταραχές βρεφονηπιακής, παιδικής, εφηβικής ηλικίας και αναπτυξιακές διαταραχές Δρ. Χρυσούλα.

Παρουσίαση με θέμα: "Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Νευρολογική Νοσηλευτική Ενότητα 4: Διαταραχές βρεφονηπιακής, παιδικής, εφηβικής ηλικίας και αναπτυξιακές διαταραχές Δρ. Χρυσούλα."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Νευρολογική Νοσηλευτική Ενότητα 4: Διαταραχές βρεφονηπιακής, παιδικής, εφηβικής ηλικίας και αναπτυξιακές διαταραχές Δρ. Χρυσούλα Νταφογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Νοσηλευτικής Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

2  Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας,  Στόχοι Ενότητας,  Εκπαιδευτικοί Σκοποί του μαθήματος,  Σύντομη ανασκόπηση,  Οριοθέτηση Ορολογίας,  Οδηγός ολικής νοσηλευτικής εκτίμησης της ψυχικής υγείας του παιδιού,  Αιτιολογικοί Παράγοντες,  Νοσηλευτικές Διαγνώσεις,  Ψυχοφαρμακολογικές Παρεμβάσεις,  Διεπιστημονικές Παρεμβάσεις. Περίγραμμα μαθήματος 1/2 1

3  Αυτιστική Διαταραχή,  Νοσηλευτική Παρέμβαση,  Κλινική Περίπτωση,  Συμπέρασμα. 2 Περίγραμμα μαθήματος 2/2

4 Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας Η 4 Η Ενότητα περιλαμβάνει τον καθορισμό των διαταραχών της βρεφονηπιακής, της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας. Εμπεριέχει τις τεχνικές της κλινικής αξιολόγησης που εφαρμόζονται στα βρέφη, τα παιδιά και τους εφήβους. Αναφέρονται οι νοσηλευτικές διαγνώσεις που σχετίζονται με ψυχιατρικές διαταραχές στη βρεφονηπιακή, την παιδική και την εφηβική ηλικία. Καταγράφονται οι νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις διαταραχές της βρεφονηπιακής, της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας. Περιγράφονται οι υποστηρικτικές παρεμβάσεις στους γονείς που έχουν παιδί με αυτιστική συμπεριφορά. Αναφέρονται στρατηγικές παρέμβασης που εφαρμόζονται σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές. 3

5 Στόχοι Ενότητας Μετά από την παρακολούθηση και τη μελέτη του μαθήματος, ο φοιτητής νοσηλευτικής θα είναι σε θέση να ορίζει τις διαταραχές της βρεφονηπιακής, της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας. Να αναφέρει τις τεχνικές της κλινικής αξιολόγησης που εφαρμόζονται στα βρέφη, τα παιδιά και τους εφήβους. Να αναγνωρίζει τις νοσηλευτικές διαγνώσεις που σχετίζονται με ψυχιατρικές διαταραχές στη βρεφονηπιακή, την παιδική και την εφηβική ηλικία. Να σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις διαταραχές της βρεφονηπιακής, της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας, ειδικές για κάθε περίπτωση. Να περιγράψει πέντε χαρακτηριστικά που εμφανίζονται στις αναπτυξιακές διαταραχές, Να εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις στην αυτιστική συμπεριφορά. Να σχεδιάσει τέσσερις στρατηγικές παρέμβασης που εφαρμόζονται σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές. 4

6 Μετά από την παρακολούθηση και μελέτη του μαθήματος ο φοιτητής θα είναι σε θέση να:  Αναφέρει τον οδηγό ολικής νοσηλευτικής εκτίμησης της ψυχικής υγείας του παιδιού,  Αναφέρει αιτιολογικούς παράγοντες για διαταραχές της βρεφονηπιακής, της παιδικής και εφηβικής ηλικίας,  Διαχωρίζει τις τεχνικές της κλινικής αξιολόγησης που εφαρμόζονται για τα βρέφη, τα νήπια, τα παιδιά και τους εφήβους,  Αναφέρει νοσηλευτικές διαγνώσεις που σχετίζονται με ψυχιατρικές διαταραχές στη βρεφονηπιακή, την παιδική και την εφηβική ηλικία,  Κλινική Περίπτωση. 5 Εκπαιδευτικοί σκοποί του μαθήματος 1/3

7 Μετά από την παρακολούθηση και μελέτη του μαθήματος ο φοιτητής θα είναι σε θέση να: Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις διαταραχές της βρεφονηπιακής, της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας, ειδικές για κάθε περίπτωση, Περιγράψει πέντε χαρακτηριστικά που εμφανίζονται στις αναπτυξιακές διαταραχές, Εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις στην αυτιστική συμπεριφορά, Σχεδιάσει τέσσερις στρατηγικές παρέμβασης που εφαρμόζονται σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές. 6 Εκπαιδευτικοί σκοποί του μαθήματος 2/3

8 Μετά από την παρακολούθηση και μελέτη του μαθήματος ο φοιτητής θα είναι σε θέση να: Περιγράψει τουλάχιστον πέντε παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωση μια διαταραχής πρόσληψης τροφής, Διαφοροδιαγνώσει την ψυχογενή ανορεξία από την ψυχογενή βουλιμία. 7 Εκπαιδευτικοί σκοποί του μαθήματος 3/3

9  Αυτιστική διαταραχή: Η εστίαση στον εσωτερικό κόσμο του ατόμου, αποκλείοντας το εξωτερικό περιβάλλον,  Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής / Υπερφαγία: Επεισόδια επαναλαμβανόμενης λήψης τροφής, ακόμα και όταν το άτομο δεν αισθάνεται πείνα,  Κάθαρση: Η πράξη της πρόκλησης εμέτου από το ίδιο το άτομο με σκοπό να κενωθεί το στομάχι έπειτα από κατανάλωση τροφής,  Τικ: Η ξαφνική, επαναλαμβανόμενη κίνηση ή φώνηση.  Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ΔΕΠΥ). Η υπερκινητική συμπεριφορά και διάσπαση προσοχής. 8 Οριοθέτηση Ορολογίας

10  ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Δίαιτα απέκκριση, Άσκηση και δραστηριότητα, Ύπνος και ανάπαυση, Εικόνα σώματος, Ψυχολογική εκτίμηση. 9 Οδηγός ολικής νοσηλευτικής εκτίμησης της ψυχικής υγείας του παιδιού 1/3

11  ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Συγκέντρωση προσοχής, Μνήμη, Προσανατολισμός, Ομιλία λεξιλόγια, Ανησυχίες, Αντίληψη προβλημάτων, Σκέψεις. 10 Οδηγός ολικής νοσηλευτικής εκτίμησης της ψυχικής υγείας του παιδιού 2/3

12  Κοινωνική διάσταση,  Πνευματική διάσταση. 11 Οδηγός ολικής νοσηλευτικής εκτίμησης της ψυχικής υγείας του παιδιού 3/3

13 Επισκόπηση 1/3  Τα συμπτώματα νόσησης σε ψυχικές διαταραχές στα παιδιά καθορίζονται από το αναπτυξιακό επίπεδο στο οποίο βρίσκονται,  Κατά την αξιολόγηση των ψυχικών λειτουργιών των παιδιών και εφήβων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα εξής σημεία: Όλες οι συμπεριφορές έχουν κάποια σημασία, Η συμπεριφορά δεν καθορίζει το άτομο, Η διάγνωση δεν καθορίζει το άτομο, Το πρόβλημα αξιολογείται ως: o Το άτομο (νήπιο, παιδί, έφηβος), o Αυτός που φροντίζει (γονείς, οικογένεια). 12

14 Επισκόπηση 2/3  Η προσέλκυση προσοχής από σημαντικά πρόσωπα (γονείς, οικογένεια, τροφοί),  Εξωτερίκευση μιας κατάστασης που βιώνει το άτομο και δεν μπορεί να το εκφράσει με λεκτικό τρόπο: Πόνος, Φόβος, Πείνα, Κρύο/ ζέστη, Δυσκοιλιότητα, Απόσυρση από την «πραγματικότητα». 13

15 Επισκόπηση 3/3  Ο βαθμός που η συμπεριφορά είναι επικίνδυνη για τον εαυτό του παιδιού ή εφήβου ή τους άλλους,  Οι συμπεριφορές μαθαίνονται και για αυτό απαιτείται χρόνος προκειμένου να εγκατασταθούν και να αφομοιωθούν από το άτομο και να είναι κοινωνικά πιο αποδεκτές συμπεριφορές. 14

16 Αιτιολογικοί Παράγοντες 1/4  Βρέφη Γενετικοί παράγοντες, Ιογενείς παράγοντες στην κύηση, Περιγεννητική ασφυξία, τραυματισμοί στη διάρκεια του τοκετού, Περιβαλλοντικοί παράγοντες : Οικονομικό- κοινωνικό – εκπαιδευτικό και βιοτικό επίπεδο, Πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, Προγεννητική ή περιγεννητική έκθεση της μητέρας σε εξαρτησιογόνες ουσίες ή αλκοόλ ή άλλους τοξικούς παράγοντες. 15

17 Αιτιολογικοί Παράγοντες 2/4  Παιδιά Όλα τα παραπάνω που ισχύουν για τα βρέφη και: Μεταγεννητικοί τραυματισμοί, Μεταγεννητική έκθεση σε χημικά ή τοξίνες. 16

18 Αιτιολογικοί Παράγοντες 3/4  Έφηβοι Όλα τα παραπάνω και: Λήψη φαρμάκων, Κατάχρηση ουσιών. 17

19 Αιτιολογικοί Παράγοντες 4/4  Η αναπτυξιακή θεωρία είναι θεμελιώδης για την κατανόηση των διαταραχών της βρεφονηπιακής, παιδικής και εφηβικής ηλικίας. 18

20 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 1/3  Άγχος που έχει σχέση με τον αποχωρισμό που παιδιού από τους γονείς: Χρονικά συμβαίνει όταν το βρέφος πηγαίνει σε βρεφονηπιακό σταθμό, Όταν πηγαίνει στο νηπιαγωγείο, σχολείο, εφηβεία, σε μη ρεαλιστικές ανησυχίες.  Φόβος από άγνωστους ανθρώπους και άγνωστες καταστάσεις.  Διαταραγμένη κοινωνική αλληλεπίδραση που σχετίζεται με προβλήματα στις σχέσεις με συνομηλίκους και αντικοινωνικές συμπεριφορές. 19

21 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 2/3  Χαμηλή αυτοεκτίμηση που έχει σχέση με μειωμένη σχολική επίδοση, συχνή άσκηση κριτικής από το ίδιο το άτομο.  Υψηλός κίνδυνος βίας προς τους άλλους σχετιζόμενη με επιθετικότητα και αντικοινωνική συμπεριφορά.  Υψηλός κίνδυνος άσκησης βίας προς τον εαυτό σχετιζόμενο με έλεγχο εαυτού. 20

22 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 3/3  Ανεπαρκής σωματική κινητικότητα.  Διαταραγμένες διεργασίες σκέψεις.  Διαταραγμένη λεκτική επικοινωνία.  Δυσλειτουργικές διεργασίες μέσα την οικογένεια, σχετιζόμενες με έντονες γονέα παιδιού, δυσλειτουργική επικοινωνία της οικογένειας. 21

23 Σχεδιασμός και Εφαρμογή  Ψυχοφαρμακολογικές παρεμβάσεις.  Διεπιστημονικές παρεμβάσεις.  Νοσηλευτικές παρεμβάσεις. 22

24 Ψυχοφαρμακολογικές Παρεμβάσεις 1/2  Για καταθλιπτικές διαταραχές στα παιδιά, χορήγηση αντικαταθλιπτικών (εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης),  Για σταθεροποίηση της διάθεσης χορήγηση λιθίου, βαλπροϊκό νάτριο (Depakine), λαμοτριγίνη (Lamictal) και άτυπα αντιψυχωσικά για αντιμετώπιση συμπτωμάτων διπολικής διαταραχής. 23

25 Ψυχοφαρμακολογικές Παρεμβάσεις 2/2  Για παιδιά που πάσχουν από ΔΕΠΥ συνήθως λαμβάνουν τη μεθυλφαινιδόνη (Ritalin), τη δεξτροαμφεταμίνη (Dexetdin), η άλατα αμφεταμίνης (Adderal), ενώ πιο σπάνια συνταγογραφείται η πεμολίνη (Cyclert) στην Ελλάδα δεν είναι διαθέσιμη η συγκεκριμένη ουσία λόγω μεγάλου διαστήματος δράσης της ουσίας (6 έως 8 εβδομάδες). 24

26 Διεπιστημονικές Παρεμβάσεις  Θεραπεία μέσω παιχνιδιού,  Ομαδική θεραπεία στα παιδιά,  Γονείς θα συμμετέχουν στην ομάδα,  Θεραπεία μέσω τέχνης,  Καθοδηγούμενη φαντασία,  Η τροποποίηση της συμπεριφοράς,  Τα κοινοτικά προγράμματα για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων περιλαμβάνουν σχέδια ανάθεσης μεντόρων,  Η θεραπεία της οικογένειας διευκολύνει την υγιή λειτουργία του οικογενειακού πλαισίου. 25

27 Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις 1/2  Οι Νοσηλευτές εφαρμόζουν : Ενεργητική ακρόαση και αποφεύγουν τη διατύπωση πολλαπλών ερωτήσεων προς τα παιδιά και τους εφήβους. Η επικέντρωση σε θετικές συμπεριφορές και θετικά χαρακτηριστικά βοηθούν στην αύξηση της αυτοεκτίμησης. Η εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων περιλαμβάνει την εκπαίδευση σε δεξιότητες αυτοέκφρασης, δεξιότητες αυτοσεβασμού και ετεροσεβασμού, προσφορά βοήθειας προς τους άλλους και δεξιότητες επίλυσης κοινωνικών προβλημάτων. 26

28 Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις 2/2  Οι Νοσηλευτές εφαρμόζουν : Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι, μαθαίνουν να αναζητούν και να εντοπίζουν πληροφορίες να σχεδιάζουν λύσεις, να προβλέπουν τις συνέπειες, να εφαρμόζουν και να αξιολογούν στρατηγικές τους. Η ανάθεση εργασιών για το σπίτι ενισχύει συμμετοχή του εφήβου στη θεραπευτική διαδικασία. 27

29 Αυτιστική Διαταραχή 1/5  Είναι σοβαρή μορφή βαριάς εκτεταμένης διαταραχής της ανάπτυξης που αρχίζει από στην βρεφική ή παιδική ηλικία. 28

30 Αυτιστική Διαταραχή 2/5  Διαγνωστικά κριτήρια σύμφωνα με το DSM- III-R : Εμφάνιση πριν την ηλικία των 30 μηνών, Πλήρης έλλειψη κοινωνικής συναλλαγής, Έκπτωση στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία. 29

31 Αυτιστική Διαταραχή 3/5  Διαγνωστικά κριτήρια σύμφωνα με το DSM-III-R : Ασυνήθιστες ή παράξενες δραστηριότητες και ενδιαφέροντα, Προκατάληψη με άψυχα αντικείμενα, Στερεότυπες κινήσεις – ανάγκη διατήρησης της ρουτίνας, Περιορισμένα ενδιαφέροντα και απασχόληση μόνο με αυτά. 30

32 Αυτιστική Διαταραχή 4/5  ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ : Ανεπαρκή κοινωνική συναλλαγή, Έλλειψη λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας, Πολύ περιορισμένο επίπεδο δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων, Συνύπαρξη διανοητικής καθυστέρησης.  ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ 3-4 ΠΑΙΔΙΑ : 10. 000 Αγόρια> Κορίτσια. 31

33 Αυτιστική Διαταραχή 5/5  Έρευνες δείχνουν ότι: Τα μισά από τα αυτιστικά παιδιά με φυσιολογική μη λεκτική νοημοσύνη μπορεί να παίζουν ένα μουσικό όργανο και να γίνονται ανεξάρτητοι επαγγελματίες, Ενώ τα καθυστερημένα αυτιστικά παιδιά παραμένουν εξαρτημένα με συνεχή επίβλεψη. 32

34 Νοσηλευτική Παρέμβαση 1/7  Το παιδί πρέπει να φθάσει στο σημείο να: Φροντίζει τον εαυτό του καθημερινά ανάλογα με τις γνωστικές, ψυχολογικές, κινητικές ικανότητες του, Ελέγχει τον θυμό, παρορμήσεις και την επιθετικότητά του. 33

35 Νοσηλευτική Παρέμβαση 2/7  Το παιδί πρέπει να φθάσει στο σημείο να: Επικοινωνεί λεκτικά και να εκφράζει τις ανάγκες του, Εκφράζει τα συναισθήματα του, Συνομιλεί με το προσωπικό και συνομηλίκους. 34

36 Νοσηλευτική Παρέμβαση 3/7  Το παιδί πρέπει να φθάσει στο σημείο να: Να συμμετέχει σε ομαδικές δραστηριότητες, Εκδηλώνει σημαντικό έλεγχο σε στερεότυπες κινήσεις, Δείχνει αύξηση της αυτοεκτίμησης, Αυξημένη συμμετοχή στο παιχνίδι και τη χαρά, Ενεργητική συμμετοχή σε δραστηριότητες. 35

37 Νοσηλευτική Παρέμβαση 4/7  Ο Νοσηλευτής οργανώνει πρόγραμμα καθημερινών δραστηριοτήτων και τηρεί σταθερά τη ρουτίνα,  Βοήθεια του αυτιστικού παιδιού να αναπτύξει προσωπική σχέση με τον υπεύθυνο της φροντίδας. 36

38 Νοσηλευτική Παρέμβαση 5/7  Φροντίζει τον εαυτό του καθημερινά : Σταθερότητα στο ημερήσιο πρόγραμμα ζωής, Σταθερότητα στα φάρμακα, Διδασκαλία καθημερινών δεξιοτήτων αυτοφροντίδας, Συστηματική φροντίδα βασικών αναγκών, Καθημερινή προσωπική επαφή με το ίδιο πρόσωπο, την ίδια ώρα, στον ίδιο χώρο και καθήμενο στην ίδια θέση. 37

39 Νοσηλευτική Παρέμβαση 6/7  Διατήρηση σταθερού περιβάλλοντος από θορύβους,  Τοποθέτηση επίπλων στους τοίχους,  Δημιουργία ευκαιριών για μάθηση χειρονακτικών κατασκευών. 38

40 Νοσηλευτική Παρέμβαση 7/7  Ομαδική προσέγγιση συνεχιζόμενης φροντίδας,  Συνεργασία γονέων, συμβούλων, ψυχιάτρων, και ειδικών παιδαγωγών. 39

41 Κλινική Περίπτωση 1/3  Εργάζεστε σε ένα κοινοτικό κέντρο ψυχικής υγείας. Μια μητέρα αναφέρει ότι αδυνατεί να χειριστεί το 10χρονο γιo της και δεν ξέρει τι άλλο να κάνει για να αντιμετωπίσει τη συμπεριφορά του. Στο σπίτι, το παιδί συμπεριφέρεται κακότροπα και επιμένει να γίνεται πάντα το δικό του. Παίρνει τα παιχνίδια από τα αδέρφια του, προκαλώντας συγκρούσεις και κλάματα σπάνια παίζει με αυτά περισσότερα από λίγα λεπτά. Στο σχολείο, παρουσιάζει δυσκολία να παραμείνει καθιστό στην καρέκλα του, δεν προσέχει σημαντικές πληροφορίες που δίνονται στην τάξη, και διασπά την προσοχή των άλλων παιδιών όταν αυτά ασχολούνται με κάποια σχολική δραστηριότητα. 40

42 Κλινική Περίπτωση 2/3  Ποιες πληροφορίες θα σας βοηθούσαν να κάνετε μια ακριβή αξιολόγηση του προβλήματος του παιδιού;  Ποιες ερωτήσεις πρέπει να κάνετε στη μητέρα ώστε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για την κακότροπη συμπεριφορά του παιδιού;  Ποιες ενδείξεις έχετε ότι το παιδί δεν πάσχει από κάποια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή όπως αυτιστική διαταραχή; 41

43 Κλινική Περίπτωση 3/3  Εάν ο γιατρός που παρακολουθεί το παιδί προτείνει τη χορήγηση διεγερτικού του ΚΝΣ για να αντιμετώπιση η ΔΕΠΥ, ποιο αποτέλεσμα θα αναμένατε από τη φαρμακοθεραπεία;  Επιλέξτε δύο παρεμβάσεις που πιστεύετε ότι θα διευκολύνουν την αντιμετώπιση των προβλημάτων συμπεριφοράς του παιδιού. 42

44 Συμπέρασμα  Το παιδί με αυτιστική συμπεριφορά απαιτεί μια συνεχή και μόνιμη φροντίδα από τους γονείς του. Υποστήριξη της οικογένειας, από τη διεπιστημονική ομάδα και τους θεραπευτές, ώστε να καταφέρουν να υποστηρίξουν τον εαυτό τους για να αντέξουν να καλύψουν τις ανάγκες του παιδιού με αυτισμό. 43

45 Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής 1/2 Εισαγωγή. Οι ανεπτυγμένες χώρες αντιμετωπίζουν μια «επιδημία διατροφικών διαταραχών», όπως έχει χαρακτηριστεί. Το 22% των νεαρών γυναικών παρουσιάζουν συμπεριφορές διατροφικών διαταραχών (Botta & Dumlao, 2002) ενώ το μόνο το 3% των γυναικών στα εκβιομηχανισμένα έθνη θα έχουν κάποια διαταραχή στη λήψη τροφής (Zhu & Wash, 2002). 44

46 Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής 2/2 Για πολλούς το φαγητό συμβολίζει τη γονική ανατροφή: την αγάπη και τη φροντίδα που αποτελούν το αρχέτυπο και τη βάση για όλες τις μελλοντικές στενές σχέσεις. Το 25% έως το 50% των ατόμων με διατροφικές διαταραχές πάσχουν ταυτόχρονα από κάποια μείζονα καταθλιπτική διαταραχή. Σχεδόν όλοι αναφέρουν ένα αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης, αδυναμίας και εμμονές με το φαγητό και το βάρος (Harris, 1997). Επιπλέον στοιχεία έδειξαν ότι στους εφήβους με διαταραχές στη λήψη τροφής υπάρχει σημαντικά υψηλός κίνδυνος για ψυχικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, καταθλιπτικές διαταραχές και για απόπειρα αυτοκτονίας (Johnson, Kosen & Brook 2002). Υπάρχει υψηλή συνοσηρότητα ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (29%) και διατροφικής διαταραχής (Milos, Spindler, Ruggiero, Klaghofer & Schnyder, 2002). 45

47 Ψυχογενής Ανορεξία 1/3 Η ψυχογενής ανορεξία είναι μια διαταραχή που μπορεί να αποτελέσει απειλή για τη ζωή του πάσχοντα και χαρακτηρίζεται από υπερβολική τελειομανία, φόβο λήψης βάρους, σημαντικό χάσιμο βάρους, διατάραξη της εικόνας σώματος, εντατική γυμναστική, και πτώση του καρδιακού ρυθμού, της πίεσης του μεταβολισμού και της παραγωγής οιστρογόνου ή τεστοστερόνης. 46

48 Ψυχογενής Ανορεξία 2/3 Μια πρωτοπόρος στη θεραπεία των πελατών με διατροφικές διαταραχές, η Hilde Bruch, 1978 την αποκάλεσε «το ανελέητο κυνήγι του λεπτού σώματος». Η ανεξέλεγκτη πορεία της νευρογενούς ανορεξίας οδηγεί στο θάνατο περίπου το 10% των πασχόντων. Αυτό κατατάσσει τη νευρογενή ανορεξία μεταξύ των πιο θανατηφόρων ψυχιατρικών διαταραχών (Walsh & Delvin, 1999). 47

49 Ψυχογενής Ανορεξία 3/3 Εκτιμάται ότι το 90% με 95% των πελατών με νευρογενή ανορεξία είναι γυναίκες, με εμφάνιση της πάθησης σχεδόν πάντα μεταξύ ηλικιών 10 και 20 ετών (Scharer, 1999). Διακρίνεται σε στερητικό τύπο, ο οποίος το άτομο δεν παρουσιάζει συμπεριφορές υπερκατανάλωσης τροφή ή διάφορες μορφές καθαρτικής συμπεριφοράς. Υπερφαγικός / Καθαρτικός τύπο, το άτομο βιώνει συμπεριφορές υπερκατανάλωσης τροφής ή διάφορες μορφές κάθαρσης πχ. Τεχνητή πρόκληση εμετού ή κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή κλυσμάτων. 48

50 Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις 1/2 Μπορεί να περιλαμβάνουν σίτιση με ρινογαστρικό καθετήρα ή ενδοφλέβια θεραπεία. Να γίνεται καθημερινό ζύγισμα του βάρους σώματος. Να παρατηρείται κατά τη διάρκεια του φαγητού και να μετριέται η ποσότητα που λαμβάνει. Να δίνονται μικρά και συχνά γεύματα χρονικής διάρκειας μισής ώρας. Αναγνωρίστε και ανταμείψτε τις προσπάθειες που καταφέρνουν του στόχους ανάκτησης βάρους. 49

51 Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις 2/2 Συντονισμός φροντίδας. Διαχείριση φροντίδα στην Κοινότητα. Διαχείριση της φροντίδας στο Σπίτι. 50

52 Συντονισμός Φροντίδας 1/2 Στο 50% των περιπτώσεων αποτυγχάνεται η ανταπόκριση στη θεραπεία. Ανάμεσα στα επιθυμητά αποτελέσματα είναι η ανάκτηση του βάρους, η ομαλοποίηση των περιόδων άσκησης, η παύση της υπερκατανάλωσης τροφής και οι καθαρτικές συμπεριφορές, καθώς και η ελάττωση της ενασχόλησης με το φαγητό και τις διαστάσεις του σώματος. Προτεραιότητα αποτελεί η αποφυγή ή η ελάχιστη δυνατή παραμονή στο νοσοκομείο. 51

53 Συντονισμός Φροντίδας 2/2 Απώτερος στόχος της διαχείρισης περιστατικού είναι ο έγκαιρος εντοπισμός των συμπτωμάτων, η αποτελεσματική μείωση αυτών και η ταχεία επιστροφή στην προνοσηρή λειτουργία. 52

54 Διαχείριση Φροντίδας στην Κοινότητα Οι περισσότεροι πελάτες με νευρογενή ανορεξία μπορούν να θεραπευτούν με ασφάλεια μέσα στο περιβάλλον της κοινότητας. Οι νοσηλευτές της κοινότητας, όπως και οι σχολικοί νοσηλευτές, καθώς και οι νοσηλευτές επαγγελματικής υγείας παίζουν το ρόλο στην αναγνώριση των συμπτωμάτων των διατροφικών διαταραχών παρέχοντας λεπτομερή εξέταση, πληροφόρηση και υποστήριξη στους πελάτες και τις οικογένειες τους. Εκπαιδευτικά προγράμματα θα πρέπει να υπάρχουν από το δημοτικό ( Chally 1998). 53

55 Διαχείριση της Φροντίδας στο Σπίτι Ακόμη και οι ανορεκτικοί ασθενείς στους οποίους απαιτείται ολική παρεντερική διατροφή θεραπεύονται στο σπίτι με τη βοήθεια των κατ’ οίκων νοσηλευτών υγείας και με τη διεπιστημονική ομάδα (Latzer, Eysen Eylat & Tabenkin, 2000). Αυτό προϋποθέτει ότι ο πελάτης είναι κινητοποιημένος και ότι μπορούμε να βασιστούμε πάνω του προκειμένου να χειριστεί ο ίδιος τη θεραπεία του. Ωστόσο οι ανορεκτικοί χρειάζονται ενδονοσοκομειακή νοσηλεία. 54

56 Ψυχογενής Βουλιμία Είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερκατανάλωση τροφής, τη συχνή δηλ παρόρμηση να καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα, κάτι που ακολουθείται από κάθαρση, τεχνητή πρόκληση εμετού και χρήση μεγάλων δόσεων καθαρτικών και διουρητικών. 55

57 Διαταραχές Τικ 1/3 Οι διαταραχές τικ περιλαμβάνουν την εκδήλωση ξαφνικών, γρήγορων, επαναλαμβανόμενων, στερεότυπων κινήσεων και ήχων. Τα τικ γίνονται περισσότερο αντιληπτά ή επιδεινώνονται όταν το άτομο βιώνει στρες και τείνουν να εξαλείφονται ή να μειώνονται όταν το άτομο επικεντρώνεται σε μια δραστηριότητα, όπως να παρακολουθεί τηλεόραση, να διαβάζει ή να παίζει παιχνίδια σε βίντεο. 56

58 Διαταραχές Τικ 2/3 Ταξινομούνται ως εξής: – Διαταραχή Tourette, η οποία χαρακτηρίζεται από πολλαπλά κινητικά τικ και από ένα ή περισσότερα φωνητικά τικ, τα οποία εμφανίζονται ταυτόχρονα ή σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, επίσης δεν θα πρέπει να υπήρξε ποτέ περίοδος ελεύθερη από τικ μεγαλύτερη των 3 μηνών. Τέλος για να διαγνωστεί το άτομο με τη συγκεκριμένη διαταραχή, τα συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα για χρονικό διάστημα ενός έτους ή και περισσότερο. 57

59 Διαταραχές Τικ 3/3 Χρόνια διαταραχή τικ κινητικών ή φωνητικών. Εκδηλώνεται με κινητικά ή φωνητικά τικ, αλλά όχι και με τα δύο ταυτόχρονα. Για να διαγνωστεί το άτομο με τη συγκεκριμένη διαταραχή τα συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα για χρονικό διάστημα ενός έτους ή και περισσότερο. Παροδική διαταραχή Τικ, η οποία αφορά στη διαταραχή τικ της οποίας τα συμπτώματα δεν διαρκούν πάνω από 12 μήνες. Σε γενικές γραμμές, η σοβαρότητα και η συχνότητα των συμπτωμάτων μειώνεται καθώς το παιδί προχωράει από την εφηβεία προς την ενηλικίωση. 58

60 Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ΔΕΠΥ) Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν παρορμητική συμπεριφορά και αναζητούν άμεση αναγνώριση των αναγκών τους. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν ευμετάβλητη συναισθηματική κατάσταση και αδυνατούν να διατηρήσουν τις προσωπικές τους σχέσεις. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν εξαιρετικά περιορισμένη ικανότητα διατήρησης εστιασμένης προσοχής τους σε ένα ερέθισμα, κατάσταση που συνοδεύεται από μαθησιακές δυσκολίες. 59

61 Συμπεράσματα Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση των διαταραχών στα παιδιά διαπιστώνεται ότι απαιτείται πολύ προσπάθεια από την οικογένεια προκειμένου να εξισορροπήσει την κάλυψη των αναγκών σε φροντίδα των παιδιών καθώς αναπτύσσονται στην κοινωνία. 60

62 Βιβλιογραφία 1/2 American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition (DSM-5), 5 th Edition. Washington, DC: Author. http://www.terapiacognitiva.eu/dwl/dsm5/DSM-5.pdf http://www.terapiacognitiva.eu/dwl/dsm5/DSM-5.pdf Thomas A. Widiger and Douglas B. Samuel, 2005. Diagnostic Categories or Dimensions? A Question for the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders—Fifth Edition. Journal and abnormal Psychology, vol. 114, no 5, 494-104. Γιάννης Τσιάντης, Σωτήρης Μανωλόπουλος. Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής, Δεύτερος Τόμος, Δεύτερο Μέρος, Ψυχοπαθολογία. 1998, Εκδόσεις Καστανιώτη. Mary Ann Hogan. Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας. Ανασκοπήσεις και Αιτιολογήσεις 2008. Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης. 61

63 Βιβλιογραφία 2/2 Χ. Νταφογιάννη. «Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΟΥΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΣΙΡΡΙΣ», Φεβρουάριος 2000. Χ. Νταφογιάννη.: «ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΨΥΧΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2002 Χ. Νταφογιάννη –Α. Νεστορίδου: «ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2003. 62

64 Τέλος Ενότητας

65 Σημειώματα

66 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Χρυσούλα Νταφογιάννη 2014. Χρυσούλα Νταφογιάννη. «Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας / Νευρολογική Νοσηλευτική. Ενότητα 4: Διαταραχές βρεφονηπιακής, παιδικής, εφηβικής ηλικίας και αναπτυξιακές διαταραχές». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr.ocp.teiath.gr

67 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί και δοθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

68 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

69 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

70 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.