Υπερφυσικό και κοινωνικές πρακτικές Λαϊκή πίστη και κοινωνική οργάνωση. Ευάγγελος Αυδίκος

Η παράδοση ως αφηγηματικό είδος. 3 είδη της παράδοσης : -Όλες οι κοινωνικές μορφές που διαμορφώθηκαν κατά την ιστορική διαδρομή της ανθρωπότητας. - Ο λαϊκός πολιτισμός. - Η λαϊκή λογοτεχνία. Οι παραδόσεις αποτελούν είδος της λαϊκής λογοτεχνίας και διοχετεύουν τη λαϊκή πίστη και τη διαχείριση των κοινωνικών σχέσεων.

Ο Πολίτης μίλησε για παράδοση το Κατά την Παπαχριστοφόρου η παράδοση του Πολίτη είναι ότι και ο όρος θρύλος για τους Ευρωπαίους, μια συνέχεια από το παρελθόν στο παρόν, κάτι που δεν εγγυάται ο θρύλος. Ορίζει την παράδοση με δύο τρόπους : -Μυθώδη διήγηση, δηλαδή έχει μυθοπλαστικό χαρακτήρα. -Την πίστη.

O Schmide λέει ότι ο θρύλος έχει την ευρύτητα του λαϊκού πολιτισμού. Ο Bill Ellis ισχυρίζεται ότι ο θρύλος έχει χαμαιλεόντεια φύση. Ο Georges αναφέρει ότι ο θρύλος είναι μια ιστορία που : Μπορεί να μην είναι μια ιστορική αφήγηση. Μπορεί να τοποθετείται στο παρελθόν, για να είναι μακρινός ή αϊστορικός. Πιστεύεται ότι μπορεί να ισχύει μπορεί και όχι.

Οι λαογράφοι καταγράφοντας τις παραδόσεις έβρισκαν προβλήματα κατά την ταξινόμηση τους οδηγώντας στη δημιουργία νέων κατηγοριών. Οι Κυριακίδης και Μέγας πρότειναν την ταξινόμηση σε 4 κατηγορίες : Καθαρά μυθολογικές Αιτιολογικές Ιστορικές Θρησκευτικές

Η αλήθεια και το ψέμα στην παράδοση, το πρόβλημα της πίστης. Για τον Ben-Amos η εμμονή στην ταξινόμηση είναι προβληματική, καθώς ιεραρχούνται η ταξινόμηση και η ιεραρχική διαδικασία σε βάρος της ουσιαστικής λειτουργίας του λαογραφικού υλικού, των παραδόσεων και τις κοινωνικές σχέσεις μιας συλλογικότητας. Η ταξινόμηση λοιπόν οδηγεί σε μια μετα-λαογραφία κατά την Dundes. Ονόμασε έτσι το λαογραφικό σχόλιο για τα διάφορα λαογραφικά είδη που προέκυπταν μέσα από τις ταξινομήσεις.

Η Δαμιανού είχε συγκεντρώσει παραδόσεις-σχόλια για τη δημιουργία παραδόσεων, αλλά και για την πίστη που θεωρείται απόλυτη και αναγκαία συνθήκη για τη λειτουργία των ιστοριών αυτού του είδους. Ο ορθολογισμός και η εκπαίδευση κατά τις δεκαετίες του μεταπολέμου που επεκτάθηκαν και στην ύπαιθρο διευκόλυναν και τη δημιουργία μετα-λαογραφίας, η οποία διαφοροποιούσε τους νεότερους,από τους παλιούς που ήταν δημιουργήματα παραδοσιακού πολιτισμού.

Στις προβιομηχανικές κοινωνίες κυριαρχούσε η πίστη στο υπερφυσικό, αλλά από πίσω εξυπηρετούσε άλλους σκοπούς. (δρόμοι και μέρη του έρωτα). Η πίστη είναι αναγκαία για την εξέλιξη του αφηγηματικού γεγονότος. Τον λαογράφο που τον ενδιαφέρει η ταξινόμηση του διαφεύγει το δρομολόγιο της πολιτισμικής δημιουργίας και η μετεξέλιξη των λαογραφικών ειδών.

Η κατάρα μπορεί να είναι λαογραφικό αυτόνομο είδος αλλά και ένα μοτίβο λαϊκού πολιτισμού που συναντάται σε όλα τα λαϊκά είδη. Η κατάρα παίρνει τη μορφή της απο τη διάθεση του αφηγητή και τη σύνθεση του ακροατηρίου, αλλά και από το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον, μπορεί να βρίσκεται μέσα σε πεζό αλλά και να υπάρχει αυτόνομη, μπορεί να είναι τραγούδι ή παραμύθι.

Η ταξινόμηση βάζει στο περιθώριο την έννοια της πίστης κάτι που αναδεικνύει τις κοινωνικές σχέσεις και το πολιτισμικό κεφάλαιο της κοινότητας. Η πίστη βοηθά στην κινητικότητα και στην ύπαρξη της παράδοσης. Οι Degh και Vazsonyi υποστηρίζουν πως χωρίς τη πίστη δε μπορεί να υπάρξει παράδοση.

Ο ορισμός του Ήμελλου είναι πιο εκτεταμένος Η παράδοση ορίζεται κοινώς ως διήγηση μυθική, ως δημιούργημα δηλαδή της μυθοπλαστικής φαντασίας, που συνδέεται συ χνά με ορισμένο τόπο, χρόνο, ορισμένα φυσικά φαινόμε- να, ιστορικά γεγονότα ή πρόσωπα, και πιστεύεται ως αλη- θινή και πραγματική. Η μυθοπλαστική αυτή φαντασία του ανθρώπου γενικά είναι γνωστό ότι προσωποποιεί, ενεργο- ποιεί, δίνει ζωή και κίνηση στον κόσμο που τον περιβάλ- λει, προβάλλοντας σ’ αυτόν τις σκέψεις, τις ανησυχίες του, τους προβληματισμούς και τα συναισθήματά τους.

Η πίστη θεωρείται δεδομένη και αδιαπραγμάτευτη από τους παλιούς λαογράφους. Νεότερες έρευνες δείχνουν ότι η πίστη έχει στοιχεία της ταλάντευσης

Πίστη και αρχαιολογική διάσταση. Οι λαογράφοι πίστευαν ότι οι παραδόσεις είναι πρωτόγονη άποψη για τον κόσμο, μια απλοϊκή ερμηνεία του κόσμου. Για τον Πολίτη παράδοση είναι η συνέχεια από την αρχαιότητα και λαογράφοι που ήταν αστοί ταύτιζαν την πίστη και την αλήθεια με την παράδοση στην ύπαιθρο. Η αλήθεια και η πίστη βασίζονται στην σχετικότητα και το πλαίσιο αναφοράς, η σχέση του πληροφορητή με τον μελετητή και την κατανόηση της τοπικής κοσμολογίας μέσα από την βιωματική εμπειρία. Οι παραδόσεις είναι η συλλογική μνήμη, η λαϊκή σοφία, η πίστη,που διαμορφώνουν τις κοινωνικές σχέσεις μέσα και έξω από την κοινότητα.

Για την Degh η παράδοση διαμορφώνει τη σκέψη για το χώρο, κοινωνικό και μη. Έτσι κάποιες περιοχές αποκτούν ιδιαίτερη σημασία για την κοινότητα, (σταυροδρόμια, πλατείες, σύνορα) ο χώρος παίρνει έναν ανομοιογενή χαρακτήρα.

Μέσα από την παράδοση μπορούμε να κατανοήσουμε τα συστατικά της λαϊκής ιδεολογίας και τον τρόπο που συγκροτείται. Για να επιτευχθεί αυτό απαραίτητη είναι η επιτόπια έρευνα για τη γνώση της τοπικής κοσμολογίας και την αποφυγή στερεοτύπων, για περισσότερο αντικειμενική προσέγγιση του ζητήματος.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ..!!!