3.1. ΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΑ ΣΤΟ Σ Μ. Σαριδομιχελάκης Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΟΡΙΣΜΟΣ-ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Ορισμός: διαταραχή ρυθμού πολλαπλασιασμού - διαφοροποίησης - απόπτωσης επιδερμικών κυττάρων, μεταβολή ποσότητας - σύνθεσης λιπιδίων κεράτινης στοιβάδας Κλινική εικόνα: Ι) Ξηρή ξηρό δέρμα, ξηρό - θαμπό τρίχωμα φολίδες (λευκωπές - γκρίζες) συνήθως στη ραχιαία επιφάνεια του κορμού ΙΙ) Ελαιώδης λιπαρό δέρμα - τρίχωμα εφελκίδες: δύσοσμες, λιπαρές, προσκολλημένες, καφεκίτρινες πιθανά κυψελιδοπαραγωγική έξω ωτίτιδα επιπλοκές: Staphylococcus, Malassezia ΙΙΙ) Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα: ελαιώδης + φλεγμονή

Ξηρή σμηγματόρροια (φολίδες) ενδεχομένως λόγω σεϋλετιέλλωσης σε Σ

Ξηρή και ελαιώδης σμηγματόρροια με άφθονα κόμεδα σε Σ

ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ (Ι) Ι) ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ (ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ): κληρονομική American cocker spaniel, English springer spaniel, WHWT, basset hound > Irish setter, Doberman, Chinese Shar-Pei, duchshund, Cavalier King Charles spaniel II) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ (πολύ πιο συχνή) βακτηριδιακές δερματίτιδες (επιπολής) δερματοφυτίαση, δερματίτιδα από Malassezia λεϊσμανίωση δεμοδήκωση, σεϋλετιέλλωση, φθειρίαση, σαρκοπτική ψώρα

ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΙΙ II) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ (συνέχεια) ατοπική δερματίτιδα, τροφική αλλεργία-δυσανεξία, ΑΨΔ PF, ΣΕΛ, φαρμακευτική δερματίτιδα, σμηγματαδενίτιδα σ. Cushing, υποθυρεοειδισμός, γεννητικές δερματώσεις, Σ.Δ. έλλειψη ΛΟ, δερματοπάθεια που ανταποκρίνεται στη βιταμίνη Α, δερματοπάθεια που ανταποκρίνεται στον Zn δερματίτιδα από επαφή, ξηροδερμία επιθηλιοτρόπο λέμφωμα ηπατοδερματικό σύνδρομο ηπατοπάθειες, σύνδρομο κακής πέψης-απορρόφησης

Διερεύνηση υποκείμενου αιτίου ΔΙΑΓΝΩΣΗ Κλινική εικόνα Οι τρεις κλινικές μορφές μπορούν να εμφανισθούν ανεξάρτητα από το υποκείμενο αίτιο και μπορεί να συνυπάρχουν στο ίδιο περιστατικό Διερεύνηση υποκείμενου αιτίου Αν αποκλειστούν όλα + πρωτοεμφάνιση σε νεαρή ηλικία πρωτογενής σμηγματόρροια

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αιτιολογική (στις δευτερογενείς) Αντιμετώπιση επιπλοκών: Staphylococcus, Malassezia, ξηροδερμία Τοπική αντισμηγματορροϊκή θεραπεία Πιθανά συστηματική αντισμηγματορροϊκή θεραπεία

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΤΙΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Δραστικές ουσίες κερατολυτικές: διάσπαση των μεταξύ των κερατινοκυττάρων δεσμών αύξηση ρυθμού σχηματισμού-απομάκρυνσης φολίδων κερατοπλαστικές: σύνθεση DNA στα κύτταρα της βασικής στοιβάδας ομαλοποίηση ρυθμού κερατινοποίησης Υπεροξείδιο βενζοϋλίου, παράγωγα πίσσας, θείο, σαλυκιλικό οξύ, θειούχο σελήνιο

ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΟ ΒΕΝΖΟΥΛΙΟΥ Ισχυρό κερατολυτικό Έκπλυση των θυλάκων των τριχών, απολιπαντικό, αντιβακτηριδιακό, αντικνησμώδες, δραστηριότητας σμηγματογόνων αδένων Αντενδείξεις πυκνότητα > 5% (ερεθιστικό) ξηροδερμία Παρενέργειες ερεθιστική από επαφή δερματίτιδα ξηροδερμία (πάντα να συνδυάζεται με λάδι μπάνιου)

ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΙΣΣΑΣ Κερατοπλαστικά > κερατολυτικά Απολιπαντικά, αντικνησμώδη Παρενέργειες ερεθιστική από επαφή δερματίτιδα ξηροδερμία Συνδυασμοί: με θείο ή/και σαλικυλικό οξύ κερατολυτική δράση ΑΝΤΕΝΔΕΙΚΝΥΝΤΑΙ ΣΤΙΑ ΓΑΤΕΣ

ΘΕΙΟ Κερατοπλαστικό, κερατολυτικό Αντιβακτηριδιακό, αντιμυκητιακό, αντιπαρασιτικό, αντικνησμώδες

ΣΑΛΥΚΙΛΙΚΟ ΟΞΥ Κερατοπλαστικό, κερατολυτικό (?) Βακτηριδιοστατικό, αντικνησμώδες Συνδυασμοί: πάντα με θείο (συνεργική δράση)

ΘΕΙΟΥΧΟ ΣΕΛΗΝΙΟ Κερατολυτικό, κερατοπλαστικό Απολιπαντικό, αντιμυκητιακό (Malassezia) Παρενέργειες ερεθιστική από επαφή δερματίτιδα ξηροδερμία ΑΝΤΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΣΤΙΑ ΓΑΤΕΣ

ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ Γενικευμένη διαταραχή κερατινοποίησης Shampoo (χρόνος επαφής 10-15 min) Εντοπισμένη διαταραχή κερατινοποίησης Αλοιφές, κρέμες, gel, λοσιόν

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Κούρεμα: μπάνιο με ήπιο μη φαρμακευτικό shampoo αντισμηγματορροϊκό shampoo x 2-3/εβδ εξατομίκευση Ξηρή ήπια: ενυδατικό υποαλλεργικό shampoo μέτρια: θείο + σαλυκιλικό οξύ σοβαρή: θείο + σαλυκιλικό οξύ ή ήπια παράγωγα πίσσας (+ ενυδατικά) Ελαιώδης ήπια: θείο + σαλυκιλικό οξύ ή ήπια παράγωγα πίσσας μέτρια: θείο + σαλυκιλικό οξύ ή ήπια παράγωγα πίσσας σοβαρή: ισχυρά παράγωγα πίσσας ή θειούχο σελήνιο ή υπεροξείδιο βενζοϋλίου

ΤΟΠΙΚΗ ΕΝΥΔΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ενδείξεις ξηροδερμία ξηρή σμηγματόρροια μετά τα αντισμηγματορροϊκά λουτρά ελαιώδης σμμηγματόρροια μετά τη χρήση ισχυρών απολιπαντικών

ΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Μαλακτικές: υδρόφοβο στρώμα στην επιδερμίδα φυτικά έλαια ζωικά λίπη υδρογονάνθρακες κήροι (σησαμέλαιο) (λανολίνη) (παραφίνη, παραφινέλαιο) Ενυδατικές: ενσωμάτωση στην κεράτινη στοιβάδα υγροσκοπική δράση (καρβοξυλικό οξύ, γαλακτικό οξύ, γαλακτικό Να, ουρία, γλυκερίνη, προπυλενική γλυκόλη)

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (Ι) Ενδείξεις: όταν μόνο με την τοπική αγωγή υποτροπιάζει 1ης επιλογής: ω3/ω6 Λ.Ο. Ιδιαίτερη σημασία έχει το λινολεϊκό οξύ 2ης επιλογής: ρετινοειδή Ουσίες: ασιτρετίνη, (ισοτρετινοίνη), ετρετινάτη Συνθετικά παράγωγα βιταμίνης Α: ρύθμιση μιτωτικής δραστηριότητας-διαφοροποίησης επιδερμικών κυττάρων

Σταδιακή μείωση στη μικρότερη που ελέγχει τα συμπτώματα ΡΕΤΙΝΟΕΙΔΗ Δοσολογία ισοτρετινοϊνη: 1-3 mg/Kg SID PO ετρετινάτη, ασιτρετίνη: 1-2 mg/Kg SID PO Σταδιακή μείωση στη μικρότερη που ελέγχει τα συμπτώματα Παρενέργειες KCS (συχνή) (σπάνια) δυσκαμψία, παραμόρφωση οστών, πεπτικές διαταραχές, τερατογέννεση, κνησμός, αποφολιδωτική δερματίτιδα χολοστερόλη, τριγλυκερίδια, ALT, AST, SAP Έλεγχος: κλινική, βιοχημική εξέταση Schrimer test Κάθε 3-6 μήνες

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (ΙΙ) 3ης επιλογής: Γλυκοκορτικοειδή Πρεδνιζολόνη: 1-2 mg/Kg SID PO σταδιακή 4ης επιλογής: Κυτταροστατικά Μεθοτρεξάτη, αζαθειοπρίνη, κυκλοσπορίνη ? ή καλσιτριόλη Δράση: σύνθεσης DNA μιτωτικής δραστηριότητας Δόση: 10 ng/Kg SID PO Αποτελεσματικότητα: 30-67% στην πρωτογενή ελαιώδη σμηγματόρροια Παρενέργειες: υπερασβεστιαιμία