4.1. ΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΑ (ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΚΕΡΑΤΙΝΟΠΟΙΗΣΗΣ) ΣΤΟ Σ Μ. Σαριδομιχελάκης Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΟΡΙΣΜΟΣ-ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Ορισμός: διαταραχή ρυθμού πολλαπλασιασμού - διαφοροποίησης - απόπτωσης επιδερμικών κυττάρων, μεταβολή ποσότητας - σύνθεσης λιπιδίων κεράτινης στοιβάδας Κλινική εικόνα: Ι) Ξηρή ξηρό δέρμα, ξηρό - θαμπό τρίχωμα φολίδες (λευκωπές - γκρίζες) συνήθως στη ραχιαία επιφάνεια του κορμού ΙΙ) Ελαιώδης λιπαρό δέρμα - τρίχωμα εφελκίδες: δύσοσμες, λιπαρές, προσκολλημένες, καφεκίτρινες πιθανά κυψελιδοπαραγωγική έξω ωτίτιδα επιπλοκές: Staphylococcus, Malassezia ΙΙΙ) Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα: ελαιώδης + φλεγμονή

Ξηρή σμηγματόρροια (φολίδες) σε Σ

Ξηρή σμηγματόρροια (φολίδες) ενδεχομένως λόγω σεϋλετιέλλωσης σε Σ

Ελαιώδης σμηγματόρροια με εφελκίδες και εκμαγεία των θυλάκων των τριχών σε Σ

Σμηγματόρροϊκή δερματίτιδα σε Σ

Ξηρή και ελαιώδης σμηγματόρροια με άφθονα κόμεδα σε Σ

Η ιδιοπαθής υπερκεράτωση των πελματικών φυμάτων αποτελεί εντοπισμένη διαταραχή της κερατινοποίησης στο Σ

Η ιδιοπαθής υπερκεράτωση του ακρορινίου αποτελεί εντοπισμένη διαταραχή της κερατινοποίησης στο Σ

ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ (Ι) Ι) ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ (ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ): κληρονομική American cocker spaniel, English springer spaniel, WHWT, basset hound > Irish setter, Doberman, Chinese Shar-Pei, duchshund, Cavalier King Charles spaniel II) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ (πολύ πιο συχνή) βακτηριδιακή δερματίτιδα (επιπολής) δερματοφυτίαση, δερματίτιδα από Malassezia δεμοδήκωση, σεϋλετιέλλωση, φθειρίαση, σαρκοπτική ψώρα λεϊσμανίωση

ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΙΙ II) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ (συνέχεια) περιβαλλοντική αλλεργία, τροφική αλλεργία, Α.Ψ.Δ. Φ.Π., Σ.Ε.Λ., φαρμακευτική δερματίτιδα σ. Cushing, υποθυρεοειδισμός, γεννητικές ορμονικές δερματώσεις, Σ.Δ., ηπατοδερματικό σύνδρομο έλλειψη ΛΟ, δερματοπάθεια που ανταποκρίνεται στη βιταμίνη Α, δερματοπάθεια που ανταποκρίνεται στον Zn δερματίτιδα από επαφή, ξηροδερμία κοκκιωμτώδης σμηγματαδενίτιδα επιθηλιοτρόπο λέμφωμα ηπατοπάθειες, σύνδρομο κακής πέψης-απορρόφησης

Διερεύνηση υποκείμενου αιτίου ΔΙΑΓΝΩΣΗ Κλινική εικόνα Οι τρεις κλινικές μορφές μπορούν να εμφανισθούν ανεξάρτητα από το υποκείμενο αίτιο και μπορεί να συνυπάρχουν στο ίδιο περιστατικό Διερεύνηση υποκείμενου αιτίου Αν αποκλειστούν όλα + εμφάνιση σε νεαρή ηλικία = πρωτογενής σμηγματόρροια

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αιτιολογική (στις δευτερογενείς) Αντιμετώπιση επιπλοκών: Staphylococcus, Malassezia, ξηροδερμία Τοπική αντισμηγματορροϊκή θεραπεία Πιθανά συστηματική αντισμηγματορροϊκή θεραπεία

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΤΙΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Κατηγορίες δραστικών ουσιών κερατολυτικές: διάσπαση των δεσμών μεταξύ των κερατινοκυττάρων απομάκρυνση φολίδων κερατοπλαστικές: σύνθεση DNA στα κύτταρα της βασικής στοιβάδας ομαλοποίηση ρυθμού κερατινοποίησης Δραστικές ουσίες: υπεροξείδιο βενζοϋλίου, παράγωγα πίσσας, θείο, σαλικυλικό οξύ, θειούχο σελήνιο

ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΟ ΒΕΝΖΟΥΛΙΟΥ Ισχυρό κερατολυτικό Έκπλυση των θυλάκων των τριχών, απολιπαντικό, δραστηριότητα σμηγματογόνων αδένων, αντιβακτηριδιακό, αντικνησμώδες Αντενδείξεις: πυκνότητα > 5% (ερεθιστικό) ξηροδερμία Παρενέργειες: ερεθιστική από επαφή δερματίτιδα ξηροδερμία (πάντα να συνδυάζεται με μαλακτικές ή ενυδατικές ουσίες)

ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΙΣΣΑΣ Κερατοπλαστικά > κερατολυτικά Απολιπαντικά, αντικνησμώδη Παρενέργειες ερεθιστική από επαφή δερματίτιδα ξηροδερμία Συνδυασμοί: με θείο ή/και σαλικυλικό οξύ κερατολυτική δράση ΑΝΤΕΝΔΕΙΚΝΥΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΓΑΤΕΣ

ΘΕΙΟ Κερατοπλαστικό, κερατολυτικό Αντιβακτηριδιακό, αντιμυκητιακό, αντιπαρασιτικό, αντικνησμώδες

ΣΑΛΥΚΙΛΙΚΟ ΟΞΥ Κερατοπλαστικό, κερατολυτικό (?) Βακτηριδιοστατικό, αντικνησμώδες Συνδυασμοί: με θείο (συνεργική δράση)

ΘΕΙΟΥΧΟ ΣΕΛΗΝΙΟ Κερατολυτικό, κερατοπλαστικό Απολιπαντικό, αντιμυκητιακό (Malassezia) Παρενέργειες: ερεθιστική από επαφή δερματίτιδα ξηροδερμία ΑΝΤΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΣΤΙΣ ΓΑΤΕΣ

ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ Γενικευμένη διαταραχή κερατινοποίησης Shampoo (χρόνος επαφής 10-15 min) Εντοπισμένη διαταραχή κερατινοποίησης Αλοιφές, κρέμες, gel, λοσιόν

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Κούρεμα: μπάνιο με ήπιο μη φαρμακευτικό shampoo αντισμηγματορροϊκό shampoo x 2-3/εβδ εξατομίκευση Ξηρή ήπια: ενυδατικό υποαλλεργικό shampoo μέτρια: θείο + σαλυκιλικό οξύ σοβαρή: θείο + σαλυκιλικό οξύ ή ήπια παράγωγα πίσσας (+ ενυδατικά) Ελαιώδης ήπια: θείο + σαλυκιλικό οξύ ή ήπια παράγωγα πίσσας μέτρια: θείο + σαλυκιλικό οξύ ή ήπια παράγωγα πίσσας σοβαρή: ισχυρά παράγωγα πίσσας ή θειούχο σελήνιο ή υπεροξείδιο βενζοϋλίου

ΤΟΠΙΚΗ ΕΝΥΔΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ενδείξεις ξηροδερμία ξηρή σμηγματόρροια μετά τα αντισμηγματορροϊκά λουτρά ελαιώδης σμμηγματόρροια μετά τη χρήση ισχυρών απολιπαντικών

ΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Μαλακτικές: υδρόφοβο στρώμα στην επιδερμίδα φυτικά έλαια ζωικά λίπη υδρογονάνθρακες κήροι (σησαμέλαιο) (λανολίνη) (παραφίνη, παραφινέλαιο) Ενυδατικές: ενσωμάτωση στην κεράτινη στοιβάδα υγροσκοπική δράση (καρβοξυλικό οξύ, γαλακτικό οξύ, γαλακτικό Να, ουρία, γλυκερίνη, προπυλενική γλυκόλη)

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (Ι) Ενδείξεις: όταν μόνο με την τοπική αγωγή δεν ελέγχεται 1ης επιλογής: ω3/ω6 Λ.Ο. Ιδιαίτερη σημασία έχει το λινολεϊκό οξύ 2ης επιλογής: ρετινοειδή Ουσίες: ασιτρετίνη, (ισοτρετινοίνη), ετρετινάτη Συνθετικά παράγωγα βιταμίνης Α: ρύθμιση μιτωτικής δραστηριότητας-διαφοροποίησης επιδερμικών κυττάρων

Σταδιακή μείωση στη μικρότερη που ελέγχει τα συμπτώματα ΡΕΤΙΝΟΕΙΔΗ Δοσολογία: ισοτρετινοϊνη: 1-3 mg/Kg SID PO ετρετινάτη, ασιτρετίνη: 1-2 mg/Kg SID PO Σταδιακή μείωση στη μικρότερη που ελέγχει τα συμπτώματα Παρενέργειες: KCS (συχνή), δυσκαμψία, παραμόρφωση οστών, πεπτικές διαταραχές, τερατογέννεση, κνησμός, αποφολιδωτική δερματίτιδα Αύξηση: χολοστερόλης, τριγλυκεριδίων, ALT, AST, ALP Έλεγχος: κλινική, βιοχημική εξέταση Schrimer’s test Κάθε 3-6 μήνες

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (ΙΙ) 3ης επιλογής: Γλυκοκορτικοειδή Πρεδνιζολόνη: 1-2 mg/Kg SID PO σταδιακή 4ης επιλογής: Κυτταροστατικά Μεθοτρεξάτη, αζαθειοπρίνη, κυκλοσπορίνη ? ή καλσιτριόλη Δράση: σύνθεσης DNA μιτωτικής δραστηριότητας Δόση: 10 ng/Kg SID PO Αποτελεσματικότητα: 30-67% στην πρωτογενή ελαιώδη σμηγματόρροια Παρενέργειες: υπερασβεστιαιμία