Πλακούντας Αμνιακό υγρό Τριανταφυλλίδου Αντιγόνη

Ο πλακούντας είναι ένα όργανο που: Πλακούντας Ο πλακούντας είναι ένα όργανο που: -Συνδέει το έμβρυο που αναπτύσσεται με τη μήτρα -Μέσω αυτού γίνεται η πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών -Μέσω αυτού γίνεται η απομάκρυνση των προϊόντων του μεταβολισμού του εμβρύου Μέσω αυτού γίνεται η ανταλλαγή αερίων μέσω της κυκλοφορίας της μητέρας

Λειτουργεί ως εμβυομητρικό όργανο με δύο μέρη : Το εμβρυικό που προέρχεται από την ίδια βλαστοκύστη από την οποία δημιουργείται το έμβρυο Το μητρικό που αναπτύσσεται από τον ιστό της μήτρας της μητέρας

Στους ανθρώπους ο πλακούντας στο τέλος της κύησης έχει μήκος περίπου 22cm και πάχος 2-2μ5cm με μεγαλύτερο πάχος στο κέντρο και πιο λεπτός στην περιφέρεια Ζυγίζει περίπου 500gr Συνδέεται με το έμβρυο με τον ομφάλιο λώρο που έχει μήκος περίπου 55-60cm και περιέχει δύο ομφαλικές αρτηρίες που μεταφέρουν μη οξυγονωμένο αίμα και μια ομφαλική φλέβα που μεταφέρει οξυγονωμένο αίμα από τη μητέρα στο έμβρυο. Ο ομφάλιος λώρος εισέρχεται στον πλακούντα στο κέντρο του. Τα αγγεία διακλαδίζονται πάνω στην επιφάνεια του πλακούντα και σχηματίζουν ένα δίκτυο που περιβάλλεται από ένα λεπτό στρώμα αγγείων(λάχνες) Στην μητρική πλευρά του αυτές οι λάχνες ομαδοποιούνται σχηματίζοντας τις κοτυληδόνες.

Ξεκινάει να αναπτύσσεται κατά την εμφύτευση της βλαστοκύστης στο ενδομήτριο. Το εξωτερικό τμήμα της βλαστοκύστης γίνεται η τροφοβλάστη που αποτελεί το εξωτερικό τμήμα του πλακούντα. Η τροφοβλάστη διακρίνεται στην Κυττοτροφοβλάστη Συγκιτιοτροφοβλάστη Η συγκιοτροφοβλάστη είναι ένα στρώμα πολυπύρηνων κυττάρων που καλύπτει την επιφάνεια του πλακούντα και προέρχεται από κύτταρα της κυττοτροφοβλάστης. Συμβάλλει στις λειτουργίες φίλτρου του πλακούντα. Ο πλακούντας αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της κύησης και η ολοκλήρωση της αιμάτωσης του από τη μητέρα ολοκληρώνεται τη 12η-13η εβδομάδα.

Εμβρυοπλακουντιακή κυκλοφορία Το μη οξυγονωμένο εμβρυικό αίμα φθάνει με τις ομφαλικές αρτηρίες στον πλακούντα. Στη συμβολή πλακούντα και ομφάλιου λώρου οι αρτηρίες διακλαδίζονται ακτινωτά και φτιάχνουν τις χοριονικές αρτηρίες, οι οποίες με τη σειρά τους διακλαδίζονται στις αρτηρίες των κοτυληδόνων. Στις λάχνες αυτές διακλαδίζονται περαιτέρω για να σχηματίσουν ένα αρτηριο-τριχοειδο-φλεβικό σύστημα που έχει σαν αποτέλεσμα το αίμα από το έμβρυο να έρχεται πολύ κοντά στο αίμα της μητέρας αλλά χωρίς να αναμειγνύεται.

Λειτουργίες του πλακούντα Θρέψη του εμβρύου: Η διαπίδυση του μητρικού αίματος μέσα στις πλακουντιακές λάχνες επιτρέπει την μεταφορά θρεπτικών συστατικών και οξυγόνου από τη μητέρα στο έμβρυο και τη μεταφορά διοξειδίου του άνθρακα και προϊόντων του μεταβολισμού από το έμβρυο στη μητέρα. Τα θρεπτικά συστατικά μεταφέρονται ανάλογα με : Ενεργητικό Παθητικό τρόπο. Ο ενεργητικός μηχανισμός επιτρέπει μακρομόρια να μην περνούν από τη μητέρα στο έμβρυο.

Απομάκρυνση ουσιών Ουσίες όπως η ουρία, η κρεατινίνη ,το ουρικό οξύ απομακρύνονται και μεταφέρονται με διάχυση μέσω του πλακούντα στη μητρική κυκλοφορία.

Ανοσία Τα IgG αντισώματα περνούν μέσω του πλακούντα από η μητέρα στο έμβρυο προσφέροντας του έτσι προστασία. Η μεταφορά αυτών των αντισωμάτων ξεκινάει την 20η εβδομάδα και σίγουρα μετά την 24η εβδομάδα. Αυτά τα αντισώματα διατηρούνται και για αρκετές εβδομάδες μετά τη γέννηση προσφέροντας στο έμβρυο και στο νεογνό αντίγραφο της χυμικής ανοσίας της μητέρας του κατά τη διάρκεια των σημαντικών πρώτων μηνών της ζωής του. Αντίθετα τα IgM αντισώματα δεν περνούν το πλακούντα και γι αυτό το λόγο κάποιες λοιμώξεις στην ενδομήτρια ζωή μπορεί να είναι καταστροφικές.

Επιπρόσθετα ο πλακούντας δρα σαν φραγμός στη μετάδοση μικροβίων από τη μητέρα στο έμβρυο, χωρίς να εμποδίζεται τελείως η μεταφορά λοιμογόνων παραγόντων από τη μητέρα στο έμβρυο.

Ενδοκρινική λειτουργία Από τα συγκυτιακά κύτταρα των λαχνών εκκρίνονται ορμόνες που είναι σημαντικές για την εγκυμοσύνη: -β-hCG: Η πρώτη ορμόνη που ανιχνεύεται κατά την εγκυμοσύνη και χρησιμεύει και για τη διάγνωση της κύησης. Η ορμόνη αυτή χρησιμεύει αρχικά για τη διέγερση του ωχρού σωματείου να παράγει προγεστερόνη και οιστρογόνα ,ορμόνες που είναι πολύ σημαντικές για την κύηση. Επίσης η β-hCG εμποδίζει την απόρριψη του εμβρύου από τον οργανισμό της μητέρας

Πλακουντιακό γαλακτογόνο: Προάγει την αύξηση του μεγέθους των μαστών και την προετοιμασία τους για το θηλασμό. Επίσης ρυθμίζει τα επίπεδα γλυκόζης, πρωτεινών και λίπους της μητέρας έτσι ώστε να υπάρχει πάντα διαθεσιμότητα για το έμβρυο.

Οιστρογόνα; Συμβάλλουν επίσης στην προετοιμασία του μαζικού αδένα για το θηλασμό και στην αύξηση του μεγέθους της μήτρας. Προγεστερόνη: Είναι απαραίτητη για να διατηρεί σε καλή κατάσταση το ενδομήτριο κατά την κύηση. Επίσης ελαττώνει τις συσπάσεις της μήτρας προλαμβάνοντας τον πρόωρο τοκετό. Τα επίπεδά της είναι υψηλά κατά τη διάρκεια της κύησης.

Πώς γίνεται η πρόληψη της απόρριψης από τη μητέρα; Από τον πλακούντα εκκρίνονται ουσίες όπως: Νευροκινίνη Β που περιέχει μόρια φωσφοχολίνης. Στον εμβρυικό ιστό ανιχνεύονται κύτταρα λεμφικά που ασκούν κατασταλτική δράση στα μητρικά κυτταροτοξικά Τ κύτταρα παρεμποδίζοντας την απάντηση αυτών των κυττάρων στην ιντερλευκίνη 2.

Τέλος μια σημαντική λειτουργία του πλακούντα είναι ότι λειτουργεί σαν reservoir παροχής αίματος στο έμβρυο προστατεύοντάς το έτσι από μεταβολές της αρτηριακής πίεση της μητέρας που θα μπορούσαν να βλάψουν την παροχή επαρκούς αίματος σε αυτό.

Φυσιολογικά ο πλακούντας αποβάλλεται 10-15΄μετά την έξοδο του εμβρύου ολόκληρος. Πρέπει πάντα να εξετάζεται μακροσκοπικά

Κλινικοπαθολογική συσχέτιση καταστάσεων του πλακούντα και κύησης Πρόωρος τοκετός Οξεία χοριοαμνιονίτιδα Αποκόλληση του πλακούντα(οξεία και χρόνια) Χρόνια μητροπλακουντιακή ανεπάρκεια Ιδιοπαθής χρόνια φλεγμονή της μήτρας Ενδομήτρια καθυστέρηση της αύξησης Φλεγμονή των λαχνών Χρόνια αποκόλληση Εβρυική θρομβωτική αγγειοπάθεια Ίνωση γύρω από τις λάχνες

Ενδομήτρια βλάβη του εμβρύου Μεγάλος πλακούντας με καθυστερημένη ωρίμανση των λαχνών Μαζική εμβρυομητρική αιμορραγία/θρόμβοι μέσα στις λάχνες Εμβρυικός ύδρωπας οποιασδήποτε αιτιολογίας Νεογνική εγκεφαλοπάθεια Οξεία αποκόλληση του πλακούντα Συμβάν που αφορά τον ομφάλιο λώρο Ρήξη των εμβρυικών αγγείων Εγκεφαλική παράλυση (τελειόμηνο νεογνό) Εμβρυική θρομβωτική αγγειοπάθεια Σοβαρή χοριοαμνιονίτιδα Χρόνια αποκόλληση

Aμνιακό υγρό Είναι υγρό που τρέφει και προστατεύει το έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης και περιέχεται στον αμνιακό σάκκο

Aμνιακό υγρό Αποτελείται κατά 98-99% από νερό Η σύνθεσή του μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της κύησης Στην αρχή της κύησης δημιουργείται πιθανά από το πλάσμα της μητέρας το οποίο διαπερνά διαμέσου των εμβρυικών μεμβρανών με ωσμωτικές και υδροστατικές δυνάμεις και είναι ισοτονικό. Καθώς όμως αναπτύσσoνται τα εμβρυικά και τα πλακουντιακά αγγεία, το δέρμα του εμβρύου και αρχίζει η νεφρική λειτουργία η ωσμωτικότητά του ελαττώνεται από 290 mOsm/kg στο 255 mOsm/kg. Μετά τη 20η-25η εβδομάδα η ποσότητά του εξαρτάται από τους παράγοντες που καθορίζουν την κυκλοφορία του.

Στην αρχή της κύησης περιέχει νερό και ηλεκτρολύτες αλλά από τη 12η-14η εβδομάδα περιέχει πρωτείνες, υδατάνθρακες,λιπίδια και φωσφολιπίδια, ουρία,κρεατινίνη και ουρικό οξύ η συγκέντρωση των οποίων αυξάνει στα τελευταία 2 τρίτα της κύησης. Ο όγκος του βρίσκεται σε θετική συσχέτιση με την αύξηση του εμβρύου. Ανάμεσα στη 10η -20η εβδομάδα αυξάνεται από 25ml στα 400 ml περίπου και φθάνει στο μέγιστο την 28η εβδομάδα.(800 ml).

Στην αρχή οι εμβρυικοί νεφροί ελάχιστα συνεισφέρουν στον όγκο του αλλά καθώς το εμβρυικό δέρμα αναπτύσσεται και οι νεφροί ωριμάζουν η μεγαλύτερη ποσότητα του στο 2ο μισό της κύησης προέρχεται από τα ούρα και απομακρύνεται με τις καταποτικές κινήσεις του εμβρύου. Σημαντική ποσότητα παράγεται και με τις εκκρίσεις του αναπνευστικού δέντρου και λιγότερο από εκκρίσεις του ρινοφάρυγγα.

Λειτουργίες του αμνιακού υγρού Το αμνιακό υγρό εισπνέεται και εκπνέεται από τον εμβρυικό πνεύμονα. Είναι σημαντικό να εισπνέεται ώστε να αναπτυχθούν φυσιολογικά οι πνεύμονες(Σε σύνδρομα με αγενεσία των νεφρών και ολιγάμνιο έχουμε υποπλασία των πνευμόνων). Το αμνιακό υγρό που καταπίνεται βοηθάει στη ωρίμανση του πεπτικού συστήματος και στην παραγωγή ούρων καθώς και μηκωνίου. Επίσης το αμνιακό υγρό προστατεύει το έμβρυο από τραυματισμούς στην κοιλιά της μητέρας του απορροφώντας τους κραδασμούς. Επιτρέπει την καλύτερη κινητικότητα του εμβρύου και την ανάπτυξη του μυοσκελετικού συστήματος.

Διαταραχές του αμνιακού υγρού Η παρακολούθηση της ποσότητας του αμνιακού υγρού κατά τη διάρκεια της κύησης είναι σημαντική γιατί αύξηση ή ελάττωση της ποσότητάς του σχετίζονται με αυξημένη εμβρυική νοσηρότητα και θνησιμότητα.

Καταστάσεις που σχετίζονται με Πολυυδράμνιο Έμβρυο Χρωμοσωμικές ανωμαλίες Συγγενείς ανωμαλίες Πεπτικού(ατρησία οισοφάγου ή δωδεκαδακτύλου, τραχειοοισοφαγικό συρίγγιο, ομφαλοκήλη, διαφραγματοκήλη) Κρανιοπρωσωπικές(ανεγκεφαλία,υδροκέφαλος,μικρογναθία,υπερωιοσχιστία) Πνευμόνων(κυστική αδενωματώδης δυσπλασία, χυλοθώρακας) Καρδιά(ανωμαλίες,αρρυθμίες) Σκελετικές δυσμορφίες Εμβρυικός ύδρωπας Αναιμία(εμβρυομητρική αιμορραγία) Μακροσωμία

Καταστάσεις που σχετίζονται με Πολυυδράμνιο Μητέρα Σακχαρώδης διαβήτης Κύησης Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ενήλικα Πλακούντα Χοριοαγγείωμα Μετάγγιση μεταξύ διδύμων Ιδιοπαθές

Καταστάσεις που σχετίζονται με ολιγάμνιο Έμβρυο -Χρωμοσωμικές ανωμαλίες -Συγγενείς ανωμαλίες Ουροποιητικού(αγενεσία νεφρών, πολυκυστικοί ή πλειοκυστικοί δυσπλαστικοί νεφροί, ουρητηρική ή ουρηθρική απόφραξη) -Ενδομήτρια καθυστέρηση της αύξησης -Ένδομήτρια βλάβη του εμβρύου -Υπερώριμο έμβρυο -Ρήξη των μεμβρανών(εμφανής ή αφανής) Πρόωρη Παρατεταμένη

Μητέρα Μητροπλακουντιακή ανεπάρκεια Αυτοάνοσες καταστάσεις(αντιφωσφολιπιδαιμικά αντισώματα, νοσήματα του κολλαγόνου) Υπέρταση της μητέρας Διαβητική αγγειοπάθεια Υποογκαιμία Προεκλαμψία/υπέρταση της κύησης Φάρμακα Αναστολείς της συνθετάσης των προσταγλανδινών Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης

Πλακούντας Χρόνια ρήξη Πολύδυμη κύηση Μετάγγιση μεταξύ διδύμων Ιδιοπαθές

Παράγοντες που σχετίζονται με κύηση υψηλού κινδύνου Οικονομικοί (φτώχεια, ανεργία,έλλειψη ασφάλειας) Πολιτισμικοί(χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, κακές συνθήκες υγιεινής, έλλειψη παρακολούθησης, κατάχρηση αλκοόλ,ουσιών,κάπνισμα,ηλικία<16 ετών και >35 ετών, ανύπαντρη, έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης, κακοποίηση) Γενετικοί –βιολογικοί (προηγούμενο νεογνό με χαμηλό βάρος γέννησης, χαμηλό βάρος γέννησης της μητέρας, χαμηλό βάρος για το ύψος, μικρή πρόσληψη βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης, κακή διατροφή, κληρονομικά νοσήματα)

Αναπαραγωγικοί (προηγηθείσα καισαρική τομή, ιστορικό υπογονιμότητας,παράταση της κύησης, παράταση τοκετού, προηγούμενο παιδί με εγκεφαλική παράλυση, ψυχοκινητική καθυστέρηση, τραύμα στον τοκετό, συγγενείς ανωμαλίες, ανώμαλη προβολή, αποκόλληση, πολλαπλή κύηση, πρόωρη ρήξη μεμβρανών, λοιμώξεις, προεκλαμψία ή εκλαμψία, αιμορραγία από τη μήτρα, νόσος του εμβρύου, διαταραχή της ανάπτυξης του εμβρύου, υψηλά ή χαμηλά επίπεδα α-φετοπρωτείνης Ιατρικοί(σακχαρώδης διαβήτης κύησης, υπέρταση, συγγενής καρδιακή νόσος, αυτοάνοσο νόσημα, δρεπανοκυτταρική αναιμία,TORCH λοίμωξη, τραυματισμός ή εγχείρηση, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, καταστάσεις υπερπηκτικότητας της μητέρας

Παράγοντες που επηρεάζουν το έμβρυο Περιβαλλοντικοί(ιοντίζουσα ακτινοβολία, μόλυνση ατμόσφαιρας, τοξικά αέρια, τοξικές ουσίες μέσω της τροφικής αλυσίδας-PCB, μόλυβδος, ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία) Επαγγελματικοί(επαγγελματική έκθεση σε τοξικές ουσίες, κακές συνθήκες εργασίας Νοσήματα της μητέρας Λοιμώξεις Φάρμακα

Δείκτες Νεογνική θνησιμότητα Οι κυριότερες αιτίες της νεογνικής θνησιμότητας συνδέονται άμεσα με την υγεία της μητέρας και την φροντίδα της πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη και τη γέννηση του παιδιού. Το 1/3 των θανάτων την 1η εβδομάδα της ζωής οφείλεται σε : -Συγγενείς ανωμαλίες -πρόωρη γέννηση -Ασφυξία Η όψιμη νεογνική θνησιμότητα(αριθμός των θανάτων νεογνών μετά την 1η εβδομάδα ζωής) οφείλεται κυρίως σε λοιμώξεις.

Περιγεννητική θνησιμότητα Γεννημένα νεκρά έμβρυα(μετά την 28η εβδομάδα κύησης) και θάνατοι νεογνών(μέχρι την 28η ημέρα)/γεννημένα ζωντανά και νεκρά Δηλαδή είναι ένας αθροιστικός δείκτης που περιλαμβάνει την όψιμη εμβρυική θνησιμότητα και την νεογνική θνησιμότητα