ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 2 Β. Μάγκλαρης 10/01/2011

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Είδη Απειλών και Επιθέσεων Προστασία –Πολιτικές –Αρχιτεκτονικές Ελέγχου Πρόσβασης (Authorization & Authentication Infrastructures - ΑΑΙ) & Διαχείρισης Δημοσίων Κλειδιών (Public Key Infrastructures - PKI) –Εργαλεία (Access Control Lists – ACL’s, Firewalls) –Συστήματα Εντοπισμού Επιθέσεων (Intrusion Detection Systems – IDS) & Ανωμαλιών (Anomaly Detection Systems) Κρυπτογραφία Η σίγουρη μέθοδος εξασφάλισης ενός δικτύου:

ΑΠΕΙΛΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΔΙΚΤΥΩΝ Απόκτηση πληροφοριών για το σύστημα: –Port Scanning –Fingerprinting Μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση –Υποκλοπή κωδικών –Λάθος διαμορφώσεις (ανοικτά συστήματα) –Από μη εξουσιοδοτημένα σημεία (π.χ. ανοιχτά σημεία ασύρματης πρόσβασης) Επιθέσεις Άρνησης Υπηρεσίας (Denial of Service Attacks - DoS) Υποκλοπή και παραποίηση επικοινωνιών –Packet sniffing –"Man-in-the-Middle" attacks Κακόβουλο λογισμικό (malware) –Ιοί, Δούρειοι ίπποι (trojans) –Αυτόματα διαδιδόμενοι ιοί (worms)

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΧΡΗΣΤΗ Μη Εξουσιοδοτημένη Πρόσβαση Ταυτότητα χρήστη (user Global ID – GID): –Μία ταυτότητα αντιστοιχεί σε ένα χρήστη –Πολλαπλές ταυτότητες μπορεί να συνυπάρχουν σε διαφορετικούς παρόχους …. –Ταυτοποίηση χρήστη: Με μόνο Με ψηφιακό πιστοποιητικό σε κατάλογο χρήστη (ανά σύνοδο - session ή αποθηκευμένο σε κατάλογο χρηστών LDAP στο home organization ενός χρήστη) –Ταυτοποίηση & Εξουσιοδοτήσεις Χρήστη: Ιδανικά σε Authorization & Authentication Infrastructure, AAI με δυνατότητες περιαγωγής (roaming) του user_profile –Κίνδυνοι υποκλοπής από την μεταφορά του user_profile μέσα στο Internet: Περιορισμός της ελάχιστης δυνατής πληροφορίας (π.χ. μέσω των home organizations) Κίνδυνοι υποκλοπής –"Αδύναμοι" κωδικοί & πρωτόκολλα - one time passwords? –Κακή προστασία μετάδοσης (π.χ. επικοινωνίες χωρίς κρυπτογράφηση, ανεπαρκώς φυλασσόμενες εγκαταστάσέις) –Φυσική απώλεια (PDA κλπ.) –«Social Engineering»

ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΑΡΝΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ (1) Denial of Service Attacks - DoS Επιθέσεις που έχουν σκοπό να αποτρέψουν τη χρήση ενός συστήματος από όλους –Εκμεταλλεύονται προβλήματα του λογισμικού (`Operating System ή εφαρμογές εξυπηρετητών) - Software Exploits –Θεωρητικά κινδυνεύει οποιοδήποτε σύστημα είναι συνδεδεμένο στο δίκτυο Δρομολογητές και άλλες δικτυακές συσκευές επίσης ευάλωτες –Και ένα μοναδικό πακέτο αρκεί σε κάποιες περιπτώσεις για να θέσει εκτός λειτουργίας κάποιο τρωτό σύστημα –Δεν γίνονται προσπάθειες παραβίασης ή υποκλοπής στοιχείων –Απόκρυψη του επιτιθέμενου με παραποίηση της διεύθυνσης αποστολέα στο πακέτο Χρησιμοποίηση: Διαμάχες hackers, επίδειξη ικανοτήτων, εκδίκηση, κυβερνοπόλεμος

ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΑΡΝΗΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ (2) Denial of Service Attacks - DoS Επιθέσεις εξάντλησης πόρων –Εξάντληση υπολογιστικών ή δικτυακών πόρων –Χρήση μεγάλου αριθμού νόμιμων δικτυακών κλήσεων –Σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποίηση περισσότερων του ενός συστημάτων επίθεσης – Επιθέσεις Ενίσχυσης (Amplification Attacks) Επόμενο βήμα: Κατανεμημένες Επιθέσεις Άρνησης Υπηρεσίας – Distributed Denial of Service Attacks – DDoS –Χρήση πολλών "ελεγχόμενων" υπολογιστών από τον επιτιθέμενο Bots "Αυτόματη" παραβίαση και έλεγχος τους Συνεχίζουν να λειτουργούν χωρίς ο χρήστης τους να αντιλαμβάνεται διαφορά –Ιεραρχία ελέγχου τους με ενδιάμεσα στάδια (attack masters)

ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ "Smurf" Επιτιθέμενος Μη ασφαλισμένο δίκτυο ICMP Echo request Destination: LAN broadcast Source: victim.host Διαχειριστικό Πρόβλημα: Επιτρέπεται το ping στη διεύθυνση broadcast Στόχος (web Server) victim.host ICMP Echo reply Destination:victim.host ICMP Echo reply Destination:victim.host ICMP Echo reply Destination:victim.host

ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ Distributed DoS (DDoS) Διαχειριστικό Πρόβλημα: Λειτουργία κακόβουλου λογισμικού Δίκτυο Στόχος " Ζόμπι" ή "bots" Attack Agents X Attack Master Attack Master Επιτιθέμενος Διαχειριστικό Πρόβλημα 2: Επιτρέπονται πακέτα με παράνομη διεύθυνση προέλευσης

ΥΠΟΚΛΟΠΗ & ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (1) ΥΠΟΚΛΟΠΗ & ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (1) Packet sniffing –Μπορεί να συμβεί σε δίκτυα με Hub, μη ασφαλισμένα ασύρματα δίκτυα ή σε περιπτώσεις υπερφόρτωσης του MAC Table ενός Switch –Κάθε πληροφορία που κυκλοφορεί μη κρυπτογραφημένη είναι διαθέσιμη σε αυτόν που παρακολουθεί Telnet passwords Web passwords Οικονομικά και προσωπικά στοιχεία (π.χ. προσωπικά , αριθμοί πιστωτικών καρτών κ.λπ.) "Man-in-the-Middle" attacks –Κάποιος μπορεί να παρεμβληθεί σε μια επικοινωνία και είτε να υποκλέψει τα στοιχεία είτε να "υποκριθεί" ότι είναι κάποιος τρίτος φορέας ARP "poisoning" TCP "session hijacking" DNS "poisoning" – URL redirection

ΥΠΟΚΛΟΠΗ & ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (2) Λύσεις –Χρήση κρυπτογραφίας Αντικατάσταση του telnet με SSH (Secure Shell) Κρυπτογραφημένη έκδοση του IMAP για Γνώση των αδυναμιών των δικτυακών εφαρμογών (αποφυγή μετάδοσης κρισίμων δεδομένων χωρίς κρυπτογράφηση) –Χρήση ψηφιακών πιστοποιητικών (certificates) Προσφέρουν κρυπτογραφία και ταυτοποίηση (επιβεβαίωση ταυτότητας) –Προσοχή στην επιλογή των σημείων σύνδεσης: Αν χρησιμοποιείται hub χωρίς δυνατότητες διαχείρισης Αν χρησιμοποιείται ασύρματη σύνδεση WiFi προτείνονται οι εξής εναλλακτικοί τρόποι ελέγχου πρόσβασης: –Αρχική σύνδεση (ελαφρά κρυπτογραφημένη WPA, WEP) μόνο σε τοπική σελίδα Web εξουσιοδότησης & ταυτοποίησης (authorization & authentication). Η σύνδεση ανοίγει στο Internet με user_name, password –Access Lists εξουσιοδοτημένων διευθύνσεων MAC –Πρωτόκολλο X βασισμένο σε καταλόγους authorized χρηστών LDAP και προ-εγκατεστημένο λογισμικό (certificate) στον Η/Υ

ΕΙΔΗ ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑΣ Συμμετρική (Ιδιωτικού Κλειδιού, Private Key Cryptography) –Χρήση μοναδικού κλειδιού και από τα δύο μέρη –Κρυπτογράφηση με συγκεκριμένου μήκους κομμάτια κειμένου (block cipher) ή ανά bit σε συνεχή ροή δεδομένων (stream cipher) –Αλγόριθμοι κρυπτογράφησης: DES, triple DES, RC2, RC4, RC5, IDEA, AES –Γρήγορη άλλα έχει προβλήματα στην ασφάλεια διανομής του κλειδιού –Έχει πολλαπλή χρήση: Encryption, authentication, non-repudiation Μη Συμμετρική (Δημόσιου Κλειδιού, Public Key Cryptography) –Κάθε μέρος έχει ιδιωτικό και δημόσιο κλειδί. Διανέμει το τελευταίο ελεύθερα –Αλγόριθμοι κρυπτογράφησης: RSA, Diffie-Hellman –Αλγόριθμοι κατακερματισμού (hash functions) για εξαγωγή περίληψης μέρους ή του συνόλου ενός μηνύματος: SHA & SHA-1, MD2, MD4, MD5 –Ισχυρά σημεία: Δεν διανέμονται ιδιωτικά κλειδιά – μόνο τα δημόσια κλειδιά –Αδύνατα σημεία: Αργή στην εκτέλεση Αμφισβήτηση εμπιστοσύνης στα δημόσια κλειδιά: γι' αυτό συνιστάται η εγκατάσταση Αρχών Πιστοποίησης (Certification Authorities, CA) και οργανωμένων υποδομών Δημοσίου Κλειδιού (Public Key Infrastructures, PKI) –Έχει πολλαπλή χρήση: Encryption, authentication, non-repudiation

ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΛΕΙΔΙΟΥ (1) Αποστολέας και Παραλήπτης έχουν ανταλλάξει Δημόσια κλειδιά (π.χ. μέσω SSL ή από 3 η έμπιστη οντότητα – Third Trusted Party TTP, PKI) –Κρυπτογράφηση: Με το δημόσιο κλειδί του Παραλήπτη –Αποκρυπτογράφηση: με το ιδιωτικό κλειδί του Παραλήπτη Μήνυμα Δημόσιο Κλειδί Π Κρυπτογραφημένο Μήνυμα Κρυπτ. Μήνυμα Αρχικό Μήνυμα Μετάδοση Ιδιωτικό Κλειδί Π Αποστολέας Α Παραλήπτης Π Αλγόριθμος

ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΛΕΙΔΙΟΥ (2) Χρήση για την επιβεβαίωση αποστολέα και τη μη δυνατότητα άρνησης αποστολής (non-repudiation) –Επιβεβαίωση ταυτότητας αποστολέα (ψηφιακή υπογραφή, digital signature) –Χρησιμοποιείται επίσης για την υπογραφή ψηφιακών πιστοποιητικών Μήνυμα Δημόσιο Κλειδί Α Μετάδοση Αποστολέας Α Παραλήπτης Π Αλγόριθμος Κατακερματισμο ύ Περίληψη Μηνύματος Ιδιωτικό Κλειδί Α Αλγόριθμος Κρυπτογραφί ας Αλγόριθμος Κατακερματισμ ού Σύγκριση

ΜΕΙΚΤΟ ΣΧΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ – ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΚΛΕΙΔΙΟΥ Συνδυασμός που αξιοποιεί τα πλεονεκτήματα και των 2 σχημάτων σε 2 φάσεις ανά σύνοδο (session) ή μήνυμα : Φάση hand-shaking (αρχική φάση) –Ταυτοποίηση (Authentication) άκρων επικοινωνίας μέσω Public Key Cryptography –Δημιουργία (συμμετρικών) κλειδιών ανά σύνοδο με ανταλλαγή κρυπτο- μηνυμάτων (και τυχαίων ακολουθιών pseudo random) μέσω Public Key Cryptography Φάση μετάδοσης δεδομένων σύνδεσης (1 έως πολλά πακέτα) –Χρήση συμμετρικής κρυπτογραφίας για περαιτέρω ανταλλαγή πακέτων με δεδομένα που αφορούν στη σύνοδο Κυρίαρχο σχήμα στο Internet –Secure Shell, SSH: Ταυτοποίηση & κρυπτογράφηση από άκρο σε άκρο, π.χ PuTTY (ασφαλής σύνοδοςTelnet, client ↔ SSH Server), SFTP –Secure Socket Layer, SSL: Ταυτοποίηση Web server από τους χρήστες – clients μέσω του γνωστού Public Key του server & μετάδοση πακέτων με συμμετρική κρυπτογραφία, π.χ. https (http over SSL over TCP), imaps (IMAP over SSL over TCP), OpenVPN (απαιτείται OpenVPN server και προ- εγκατεστημένο client S/W)

ΨΗΦΙΑΚΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ (1) Βεβαιώνουν την ακεραιότητα του Δημόσιου κλειδιού. Βεβαιώνουν τη σύνδεση ενός δημόσιου κλειδιού με ένα άτομο ή οργανισμό μέσω της Έμπιστης Τρίτης Οντότητας (Trusted Third Party, TTP) – Αρχή Πιστοποίησης (Certification Authority, CA) στο πλαίσιο σχήματος Υποδομής Δημοσίου Κλειδιού (Public Key Infrastructure, PKI) Ανάλογα με την Αρχή Πιστοποίησης το πιστοποιητικό έχει και διαφορετικό εύρος αναγνώρισης. Συνήθως υπάρχει ιεραρχία πιστοποίησης που ορίζεται από το πρότυπο X.509. Από τι αποτελείται ένα ψηφιακό πιστοποιητικό: –Κάποια πληροφοριακά στοιχεία για το χρήστη του –Το δημόσιο κλειδί του χρήστη –Το όνομα μιας Αρχής Πιστοποίησης (CA Name) –Την ψηφιακή υπογραφή της Αρχής Πιστοποίησης (CA Digital Signature)

ΨΗΦΙΑΚΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ (2) Υπογραφή ενός ψηφιακού πιστοποιητικού με το ιδιωτικό κλειδί της Αρχής Πιστοποίησης (CA)

Ιοί, Δούρειοι ίπποι (trojans – προγράμματα "σε απόκρυψη") Έχουν αργή μετάδοση, προσκείμενοι σε εκτελέσιμα προγράμματα Αυτόματα διαδιδόμενοι ιοί (worms) Εκμεταλλεύονται συνήθως προβλήματα λογισμικού σε Λ.Σ. ή εφαρμογές για να μεταδοθούν στο Διαδίκτυο Διαδίδονται σε υπολογιστές με κοντινές σε τιμή διευθύνσεις IP και το ίδιο πρόβλημα ή από προκαθορισμένη λίστα διευθύνσεων Σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται παραπλανητικά μηνύματα που παρασύρουν το χρήστη στο να εκτελέσει συγκεκριμένες ενέργειες στον υπολογιστή του Μέσω χρησιμοποιούν τον κατάλογο διευθύνσεων του χρήστη για τη μετάδοση τους σε νέους χρήστες Εφόσον χρησιμοποιήσουν ιδιαίτερα διαδεδομένο πρόβλημα είναι δυνατόν να εξαπλωθούν με μεγάλη ταχύτητα σε ολόκληρο το Διαδίκτυο Οι Δούρειοι Ίπποι πολλές φορές χρησιμοποιούν worms για τη μετάδοση τους ΚΑΚΟΒΟΥΛΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ (1) malware

ΚΑΚΟΒΟΥΛΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ (2) malware ΚΑΚΟΒΟΥΛΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ (2) malware –Ιοί (viruses), Δούρειοι ίπποι (trojans) –Αυτόματα διαδιδόμενοι ιοί (worms) Διαδίδονται εκμεταλλευόμενα προβλήματα λογισμικού (vulnerabilities) ή παραπλανώντας χρήστες

ΚΙΝΔΥΝΟΙ - ΙΣΤΟΡΙΚΟ (1)

ΚΙΝΔΥΝΟΙ - ΙΣΤΟΡΙΚΟ (2)

Τι είναι ένα Firewall: "Ένα σύστημα ή συνδυασμός συστημάτων που ελέγχουν την πρόσβαση και παρέχουν έναν βαθμό ασφάλειας μεταξύ δικτύων" Marcus J. Ranum, δημιουργός του πρώτου firewall Λειτουργία Δρομολογητής που ελέγχει την κίνηση (Screening router / Bastion Host). Μπορεί να συνδυαστεί με την ύπαρξη ιδιωτικών εσωτερικών διευθύνσεων και μετάφραση στο σύνορο (Network Address Translation). Ο πιο απλός Firewall είναι ο δρομολογητής με σωστά στημένες ACLs Για να χρησιμοποιήσουμε Firewall χρειάζεται να σχεδιαστεί κατάλληλα το δίκτυο, σύμφωνα με τις πολιτικές ασφαλείας ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (1) Firewalls

Βασικοί κανόνες Deny ή Allow IP, TCP, UDP, ICMP, κ.λπ. Πηγή - Ξεχωριστές διευθύνσεις IP ή ομαδοποιήσεις τους Προορισμός Παράδειγμα (από δρομολογητή Cisco): 100 permit tcp any host eq 80 access-list 100 permit tcp any host eq 80 Οι σύγχρονοι Firewall έχουν πολλά επιπλέον χρήσιμα χαρακτηριστικά Γραφικό περιβάλλον Ορισμό ομάδων κανόνων Ορισμό περιοχών προστασίας και ομάδων χρηστών Διαδικασία ενημέρωσης κανόνων μέσω εξυπηρετητών και σύμφωνα με τις εταιρικές πολιτικές ασφαλείας κ.λπ. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (2) Firewalls

Πολιτικές πρόσβασης Απαγόρευση όλων των συνδέσεων πλην εξαιρέσεων ("Deny unless allowed") – χρησιμοποιείται για ισχυρή προστασία, συνήθως στην εισερχόμενη κίνηση ενός δικτύου. Διέλευση όλων πλην εξαιρέσεων ("Allow unless denied") – δίνει μεγαλύτερη ελευθερία Επιπλέον: Διέλευση κίνησης που έχει ήδη ολοκληρώσει το TCP Three Way Handshake (Established) Απαγόρευση πακέτων που δεν έχουν τις προβλεπόμενες διευθύνσεις προέλευσης (προστασία από το spoofing) ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (3) Firewalls

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ - Firewalls (1)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ - Firewalls (2) "Αποστρατικοποιημένη Ζώνη" Demilitarized Zone - DMZ Παρέχει αυξημένη πρόσβαση σε κάποια συστήματα του δικτύου χωρίς να θέτει σε κίνδυνο το υπόλοιπο Το Firewall αποτελεί το σημείο υλοποίησης της πολιτικής ασφάλειας του οργανισμού: Έλεγχος συνδέσεων Έλεγχος πρόσβασης ανά περιοχή

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ - Firewalls (3) Το Firewall υλοποιεί πολιτικές πρόσβασης ανάμεσα στα διάφορα τμήματα του οργανισμού X