2ο. Ο Αρχιτέκτονας και η οικοδομική στην βυζαντινή περίοδο 2ο. Ο Αρχιτέκτονας και η οικοδομική στην βυζαντινή περίοδο – Οικοδομική πραγματικότητα, συνθήκες εργασίας, μονάδες μέτρησης – Η εκπαίδευση του αρχιτέκτονα, το έργο του, η σχεδίαση, η οικοδομική των κτισμάτων – Υλικά και τρόποι δομής βυζαντινών οικοδομημάτων – Εκφράσεις και έγγραφα που περιγράφουν οικοδομήματα, εκκλησιαστικά και κοσμικά: α) Ο 10ος λόγος του Πατριάρχη Φωτίου στα εγκαίνια της Παναγίας του Φάρου στην Κωνσταντινούπολη β) Το Πρακτικό του σεβαστού Ιωάννου Κομνηνού
Βιβλιογραφία Πηγές: Euclidis, Elementa (ελλ. έκδ., Αθήνα 2001) [] Vitruvius, De architectura (ελλ. έκδ., Αθήνα 1997 και Θεσσαλονίκη 1998) Βοηθήματα: Πετρονώτης Α., Ο αρχιτέκτων στο Βυζάντιο, Θεσσαλονίκη 1984 Η πολιτεία του Μυστρά, Μυστράς, Αύγουστος 2001 – Ιανουάριος 2002, Αθήνα 2001, 101-127 (Αγγ. Μέξια) Βαραλής Ι., επιμ., Προπλάσματα στη μεσαιωνική αρχιτεκτονική (Βυζάντιο, ΝΑ Ευρώπη, Ανατολία), Πρακτικά, Σεμινάριο 3ο, ΑΙΜΟΣ-ΕΜΜΑΒΠ, Θεσσαλονίκη 2009 Μπούρας Χ., Τρόποι εργασίας των βυζαντινών αρχιτεκτόνων και αρχιμαστόρων, Αθήνα 2010 Ousterhout R. , Master Builders of Byzantium, Princeton, New Jersey 1999
Οικοδομική δραστηριότητα: εργοτάξιο Οκτάτευχος Βατοπεδίου 602, 13ος αι., fol. 383r, 384v Ψαλτήριο Παρισιού, περ. 857-865, Par. gr. 20, fol. 4v
Οικοδομική δραστηριότητα: εργοτάξιο Épernay, Τετραευάγγελο αρχιεπισκόπου Ebbo, περ. 816-835 ή 840-841, Δημοτική Βιβλιοθήκη αρ. 1 Regensburg, περ. 1400 - 1410 Μουσείο J.-P. Getty, cod. 33, fol. 13
Οικοδομική δραστηριότητα: Ἐπαρχικὸν Βιβλίον Οκτάτευχος Βατικανού, 12ος αι., Vat. gr. 746, fol. 372r Λέων Ϛ’, Ἐπαρχικὸν Βιβλίον, έκδ. J. Koder, Wien 1991, σ. 138-141 Μονάδες μέτρησης: 1 σχοινίον = 10 ὀργυιαὶ 1 ὀργυιὰ (καλάμι μήκ. περ. 2,10 μ.) = 9 σπιθαμαὶ = 108 δάκτυλοι 1 σπιθαμὴ = 12 δάκτυλοι (περ. 23 εκ.) 1 δάκτυλος = περ. 1,9 εκ. 1 πόδι = 16 δάκτυλοι (περ. 30,4 εκ.)
Φορείς οικοδομικής δραστηριότητας Ψηφιδωτό των κτητόρων: Κωνσταντίνος και Ιουστινιανός με μακέτες (;) των αφιερωμάτων τους
Φορείς οικοδομικής δραστηριότητας Ο Bertrand Goldberg (1913-1997) με τη μακέτα του κτιρίου River City Triad (Σικάγο), περ. 1975 Ο Philip Johnson (1906-2005) με τη μακέτα του κτιρίου AT&T (Sony) Building (Νέα Υόρκη), περ. 1979
Forma Urbis, εποχή Σεβήρων
Sankt Gallen, σχέδιο ιδανικής μονής (περ. 819/20)
Τιρόλο, Malles, ιερέας ως αφιερωτής ναού Μακέτες – Ομοιώματα Λίθινη λειψανοθήκη από τη Σελεύκεια και πώρινα ομοιώματα ναών από την Αρμενία Τιρόλο, Malles, ιερέας ως αφιερωτής ναού
Μηχανικός, τα εργαλεία
Οικοδομική δραστηριότητα: τοιχοποιίες Πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιία (cloisonné) Τεχνική της κρυμμένης (ή υποχωρημένης) πλίνθου
Κουφική γραφή και (ψευδο)κουφικά κεραμοπλαστικά κοσμήματα (Ψευδο-) Κουφικά κεραμοπλαστικά κοσμήματα (11ος αι.) Σελίδες από το Κοράνιο με κουφική γραφή (9ος – 10ος αι.)
Ναός με τρούλο: βάρη και φορτία θόλων Φορτία θόλων στο σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό (κατά Νικόλαο Μουτσόπουλο)
Ναός με τρούλο: αρμονικές χαράξεις Αρμονικές χαράξεις στο σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό (κατά Hans Buchwald και Νικόλαο Μουτσόπουλο)
Ξυλοδεσιές και ερμηνεία κεραμοπλαστικού διακόσμου Ξυλοδεσιές και κεραμοπλαστικός διάκοσμος (κατά Γιώργο Βελένη)
Μαρμάρινα δομικά υλικά και αρχιτεκτονικός γλυπτός διάκοσμος Μεταφορά λιθοπλίνθων από το λατομείο στο εργοτάξιο Γεωργία, K’orogo, ναός της Θεοτόκου (κατά Robert Ousterhout) Θράκη, Μαρώνεια, γλυπτά
Κλίβανοι ψησίματος κεραμεικών οικοδομικών υλικών Κεραμεικός κλίβανος για τούβλα και κεραμίδια (Οκτάτευχος Βατικανού, 12ου αι., Vat. gr. 746, fol. 61r) Είδη κλιβάνων (κατά Δ. Παπανικόλα-Μπακιρτζή)
Γυαλί: παράθυρα και πλαίσια παραθύρων Διαφράγματα παραθύρων από τα καθολικά του Οσίου Λουκά και της Θεοτόκου Παμμακαρίστου (κατά Robert Ousterhout)
Γυαλί: παράθυρα και πλαίσια παραθύρων Τζάμια ναών με γραπτό εικονιστικό διάκοσμο από την Κωνσταντινούπολη
Στέγες: κεραμίδια και μολυβδοσκεπές Κατασκευή και τοποθέτηση κεραμίδων (κατά Robert Ousterhout)
Φώτιος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (περ. 810/820-890/895 [πιθ. 891 ή 893], προεδρ. 858-867 και 877-886) Λόγος Ι’, έκδ. Βόννης, σ. 196-200, αποσπάσματα
Φώτιος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (περ. 810/820-890/895 [πιθ. 891 ή 893], προεδρ. 858-867 και 877-886) Λόγος Ι’, έκδ. Βόννης, σ. 196-200, αποσπάσματα
Πρακτικόν του Ιωάννου σεβαστού για τη μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους (Ιαν Πρακτικόν του Ιωάννου σεβαστού για τη μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους (Ιαν. 1104) J. Lefort, N. Oikonomides, D. Papachryssanthou, Actes d’Iviron, Paris 1990, αρ. 52. Chr. Giros, BCH 116 (1992), 409-443 (αποσπάσματα).
Πρακτικόν του Ιωάννου σεβαστού για τη μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους (Ιαν Πρακτικόν του Ιωάννου σεβαστού για τη μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους (Ιαν. 1104) J. Lefort, N. Oikonomides, D. Papachryssanthou, Actes d’Iviron, Paris 1990, αρ. 52. Chr. Giros, BCH 116 (1992), 409-443 (αποσπάσματα).
Πρακτικόν του Ιωάννου σεβαστού για τη μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους (Ιαν Πρακτικόν του Ιωάννου σεβαστού για τη μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους (Ιαν. 1104) J. Lefort, N. Oikonomides, D. Papachryssanthou, Actes d’Iviron, Paris 1990, αρ. 52. Chr. Giros, BCH 116 (1992), 409-443 (αποσπάσματα).