Διερεύνηση Προσωπικών Αξιών Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Διερεύνηση Προσωπικών Αξιών Οικονόμου Ανδρέας Γεωργιάδης Μιχάλης Μενεξές Γεώργιος 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εξελικτικής Ψυχολογίας Αλεξανδρούπολη, Μάιος 2010 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Αξίες Όσα πράγματα (ή ιδιότητες, ή θεσμούς, ή αρχές ζωής ή λειτουργίες...)  οι άνθρωποι τα θεωρούν σημαντικά  για τη ζωή τους ή ζηλευτά και επιθυμούν να τα αποκτήσουν (ή να τα πρεσβεύουν και να τα εφαρμόζουν στη ζωή τους...) αυτά ονομάζουν αξίες και διακηρύσσουν ή αποδέχονται ότι αυτά «αξίζουν τον κόπο»  για να αποκτηθούν και να υπηρετούν τη ζωή, για να την κάνουν πιο ευχάριστη ή σεβαστή. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Οι αξίες των εκπαιδευτικών και η σημασία τους Οι αξίες των εκπαιδευτικών και η σημασία τους Το αξιακό σύστημα που διέπει την προσωπικότητα του εκπαιδευτικού αποτελεί το υπόβαθρο, πάνω στο οποίο δια-μορφώνονται οι στάσεις του και από το οποίο τροφοδοτούνται οι «διαθέσεις» που μπορεί να αποβούν αρνητικοί ή θετικοί παράγοντες για τη μαθησιακή ανάπτυξη των μαθητών του. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Τα ερευνητικά ερωτήματα Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. Τα ερευνητικά ερωτήματα 29/5/2010 Τα βασικά ερωτήματα στα οποία επιχειρείται να δοθεί απάντηση μέσα από αυτή την έρευνα αφορούν: α) το στάδιο της προσωπικής και ηθικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών β) τη συμβατότητα των προσωπικών αξιών των εκπαιδευτικών με τους σκοπούς του εκπαιδευτικού συστήματος, και γ) τη χρήση των ευρημάτων από τους φορείς της έρευνας, τους διδάσκοντες στο ΕΠΠΑΙΚ και τους συντάκτες των προγραμμάτων σπουδών του. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Το ερωτηματολόγιο (1) Χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο για τη διερεύνησης αξιών που κατασκευάστηκε με βάση το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιεί το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Florida για τις ανάγκες του Στρατηγικού Σχεδιασμού του για τη Νέα Χιλιετία (http://www.fiu.edu/~pie/docs/msp052802/mspdocwhole010603.doc) Το ερωτηματολόγιο αυτό εμπλουτίστηκε με ερωτήσεις που προέκυψαν από την χρήση του κατά την διερεύνηση που πραγματοποιήθηκε το 2007 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Το ερωτηματολόγιο (2) Αποτελείται από έναν κορμό 80 αξιών που αναφέρονται με μια ή δυο λέξεις, σε κάθε μια από τις οποίες καλούνται οι ερωτώμενοι να επιλέξουν πόσο σημαντική τη θεωρούν με βάση πεντάβαθμη κλίμακα: καθόλου, λίγο, αρκετά, πολύ, πάρα πολύ. Επίσης, υπάρχουν ερωτήσεις για το φύλο, την ηλικία, την οικογενειακή κατάσταση, τον αριθμό των παιδιών και την προϋπηρεσία. Τέλος, υπάρχει ερώτηση επιλογής από τον κατάλογο των 5 σημαντικότερων αξιών. Στην προηγούμενη διερεύνηση του 2007 το ερωτηματολόγιο αποτελέσθηκε από 60 αξίες. Οι επιπλέον ερωτήσεις προέκυψαν από τη δυνατότητα που δινόταν στους ερωτώμενους να προσθέτουν και άλλες αξίες πέραν αυτών που αρχικά περιέχονταν 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Το δείγμα Τα υποκείμενα της έρευνας ήταν οι σπουδαστές του ΕΠΠΑΙΚ της ΑΣΠΑΙΤΕ που βρίσκονταν στο τελευταίο στάδιο της επαγγελματικής τους προετοιμασίας ως εκπαιδευτικών. Απάντησαν συνολικά 95 σπουδαστές: 54 γυναίκες (56,84%) και 41 άνδρες (43,16 %). Συνολικά σε πόσους μοιράστηκε 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Στατιστική Ανάλυση (Ι) Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Στατιστική Ανάλυση (Ι) Για τη διερεύνηση της δομής του συστήματος των προσωπικών αξιών των σπουδαστών της ΑΣΠΑΙΤΕ, εφαρμόστηκε η ανάλυση σε κύριες συνιστώσες με ορθογώνια περιστροφή των παραγοντικών αξόνων. Η αξιοπιστία, με την έννοια της εσωτερικής συνέπειας των παραγοντικών δομών, ελέγχθηκε και αξιολογήθηκε με βάση την τιμή α του Cronbach. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Στατιστική Ανάλυση (ΙI) Για την ανάπτυξη τυπολογίας των σπουδαστών, εφαρμόστηκε η ιεραρχική ανάλυση σε συστάδες. Ως μέτρο ανομοιότητας των σπουδαστών χρησιμοποιήθηκε το τετράγωνο της Ευκλείδειας απόστασης και ως μέθοδος σχηματισμού συστάδων το κριτήριο Ward. Οι αναλύσεις έγιναν με το στατιστικό πακέτο SPSS 15.0. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Οι πιο σημαντικές αξίες (2010) Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Οι πιο σημαντικές αξίες (2010) Αξίες Μ.Ο. 01. Αγάπη 4,9 60. Φιλία 4,6 57. Υγεία 63. Αξιοπρέπεια 19. Ελευθερία 4,8 66. Γέλιο 25. Εσωτερική αρμονία 4,7 48. Προσωπική ανάπτυξη 4,5 70. Έρωτας 56. Τιμιότητα 09. Αυτοεκτίμηση 65. Αυτοπραγμάτωση 15. Δικαιοσύνη 69. Εμπιστοσύνη 18. Ειρήνη 76. Σεξουαλική ζωή 36. Οικογένεια 80. Χιούμορ 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Οι λιγότερο σημαντικές αξίες Αξίες Μ.Ο. 17.     Δύναμη 3,5 33.     Κύρος 37.     Ομαδική εργασία 43.     Περιπέτεια 46.     Πρόκληση 20.     Εμφάνιση 3,4 62.     Αμφισβήτηση 16.     Διπλωματία 3,3 40.     Παράδοση 44.     Πίστη - Θρησκεία 50.     Σημαία 54.     Συντήρηση 3,0 07.     Ανταγωνισμός 2,7 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Κορυφαίες Αξίες 1ης Επιλογής 2010 Αξία Ποσοστό % Υγεία 28,4 Αγάπη 23,2 Οικογένεια 10,5 Αυτοπραγμάτωση 8,4 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Ο πυρήνας των αξιών 2007 -πρώτη επιλογή- Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Ο πυρήνας των αξιών 2007 -πρώτη επιλογή- Αξία Συχνότητα % Υγεία 31 34,4 Αγάπη 25 27,8 Οικογένεια 16 17,8 16. Ο πυρήνας των αξιών όλων των ερωτώμενων προκύπτει από την ερώτηση για επισήμανση των πέντε πιο σημαντικών αξιών και ενισχύει τα αποτελέσματα της προηγούμενης ανάλυσης. Δηλαδή, δείχνουν αμυντικό προσανατολισμό, εξασφάλιση ισορροπίας και αποφυγή συγκρουσιακών καταστάσεων. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Κορυφαίες Αξίες 2ης Επιλογής 2010 Αξία Ποσοστό % Αγάπη 22,1 Υγεία 10,5 Οικογένεια 8,4 Δικαιοσύνη 7,4 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Ο πυρήνας των αξιών 2007 -δεύτερη επιλογή- Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Ο πυρήνας των αξιών 2007 -δεύτερη επιλογή- Αξία Συχνότητα % Οικογένεια 28 31,5 Αγάπη 19 21,3 Ελευθερία 12 13,5 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Κορυφαίες Αξίες 3ης Επιλογής 2010 Αξία Ποσοστό % Οικογένεια 11,6 Αγάπη 9,5 Ελευθερία Υγεία 8,4 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Ο πυρήνας των αξιών 2007 -τρίτη επιλογή- Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Ο πυρήνας των αξιών 2007 -τρίτη επιλογή- Αξία Συχνότητα % Αγάπη 16 18,0 Οικογένεια 13 14,6 Ειρήνη 11 12,4 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Κορυφαίες Αξίες 4ης Επιλογής 2010 Αξία Ποσοστό % Ελευθερία 8,4 Υγεία Οικογένεια 7,4 Δικαιοσύνη 4,2 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Κορυφαίες Αξίες 5ης Επιλογής 2010 Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. Κορυφαίες Αξίες 5ης Επιλογής 2010 29/5/2010 Αξία Ποσοστό % Χιούμορ 11,6 Αυτοπραγμάτωση 8,4 Έρωτας 7,4 Εσωτερική Αρμονία 5,3 Στην προηγούμενη έρευνα (2007), η υγεία, η αγάπη και η οικογένεια ήταν οι σημαντικότερες με βάση τις απαντήσεις στο ερώτημα για τις 5 σημαντικότερες αξίες από τις προτεινόμενες. Τώρα, με βάση τις αντίστοιχες απαντήσεις, οι σημαντικότερες είναι η υγεία, η αγάπη, η οικογένεια, η αυτοπραγμάτωση και η δικαιοσύνη. Ουσιαστικά υπάρχει σύμπτωση. Κατά βάση ανήκουν στην κατηγορία των αξιών της «αυτοπροστασίας» και έτσι επιβεβαιώνουν τις υποθέσεις που έγιναν με βάση τα δεδομένα που προέκυψαν -από την κατάταξη των «πολύ σημαντικών» αξιών. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Πρώτος παράγοντας Cronbach's α = 0.96 61. Αλληλεγγύη 11. Βοήθεια προς τους άλλους 77. Συναδελφικότητα 15. Δικαιοσύνη 37. Ομαδική εργασία 58. Υπευθυνότητα 26. Ευγένεια 72. Κατανόηση 78. Φιλαλήθεια 10. Αυτοέλεγχος 71. Θετικότητα 09. Αυτοεκτίμηση 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Δεύτερος Παράγοντας Cronbach's α = 0.84 43. Περιπέτεια 46. Πρόκληση 59. Φαντασία 29. Θάρρος 13. Δημιουργικότητα 30. Ικανότητα 62. Αμφισβήτηση 17. Δύναμη 02. Αισθητική 05. Ανεξαρτησία 67. Διεκδίκηση 68. Δυνατότητα αλλαγών 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Τρίτος Παράγοντας Cronbach’s α = 0.79 41. Πατρίδα 55. Τάξη 44. Πίστη - Θρησκεία 50. Σημαία 51. Σταθερότητα 40. Παράδοση 04. Αναγνώριση 54. Συντήρηση 33. Κύρος 24. Εργασία 23. Επίτευξη 36. Οικογένεια 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Ανάλυση συστάδων Ward method Η ανάλυση έδωσε τρεις συστάδες: Σ1 (24 άτομα, 30,5%) Σ2 (54 άτομα, 56,8 %) Σ3 (12 άτομα, 12,6%) 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. Ανάλυση συστάδων 29/5/2010 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Ανάλυση συστάδων 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Συσχέτιση Συστάδων και Παραγόντων Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Συσχέτιση Συστάδων και Παραγόντων F1 F2 F3 Σ1 -.60 -1.06 .00 Σ2 .26 .50 .44 Σ3 .28 .30 -1.98 Total R2 0.161 0.500 0.613 p <0.001 Οι κάθε συστάδα παρουσιάζει μια κατανομή στους τρεις παράγοντες (άξονες αξιών) F1, F2, F3. O άξονας F1 συντίθεται από ένα σύνολο αξιών που θα μπορούσαν να κατηγοριοποιηθούν ως αξίες της «συλλογικότητας». O άξονας F2 αντιστοιχεί στην κατηγορία του «επιχειρείν» και της καινοτομίας; O άξονας F3 αποτελείται από ένα σύνολο αξιών που εκπροσωπούν την κατηγορία της «συντήρησης». 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Δεύτερη συστάδα (Σ2) Η ομάδα αυτή είναι η πολυπληθέστερη. Παρουσιάζει «υψηλό σκορ» και στους τρεις άξονες αξιών. Συνδυάζει προτίμηση προς τη συλλογικότητα, το «επιχειρείν» και το ρίσκο, αλλά επιλέγει σε μεγάλο βαθμό τη συντηρητική προοπτική. Θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως αυτοί που βλέπουν τις ικανότητες του «επιχειρείν» σε μια τεχνοκρατική διάσταση, απογυμνωμένες από την κοινωνική προοπτική τους και τη δημοκρατική διάσταση ως στοιχείο της γενικότερης προόδου. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Σ2 Το γεγονός ότι επιλέγουν αξίες που ανήκουν στην κατηγορία της συλλογικότητας, καθιστά την παρουσία τους και την προβολή των απαιτήσεών τους πιο δυναμική. Η οικονομική κρίση που περιορίζει τις επαγγελματικές προοπτικές των υποψήφιων εκπαιδευτικών δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εκδήλωση μιας συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από άμβλυνση της κοινωνικής ευαισθησίας και όξυνση των σκληρύνσεων. Η αλληλεγγύη επιδεικνύεται μεταξύ των μελών της ομάδας που έχουν τις ίδιες ικανότητες, ενώ έλλειψη ανοχής επιδεικνύεται σε όσους δεν τις διαθέτουν. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Σ2 Η οικονομική κρίση συντείνει στο να συμπεριφέρονται τα μέλη αυτών των «προσοντούχων» ομάδων με τις συντηρητικές πλευρές της συνείδησή τους. Το δεδομένο ότι στην πλειονότητά της (2:1) αυτή η ομάδα αποτελείται από γυναίκες, που είναι ίσως πιο ευάλωτη μερίδα του πληθυσμού σε περίοδο κρίσης, μάλλον επιτείνει την εκδήλωση αυτής της συμπεριφοράς. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Σ2 Οι υποθέσεις αυτές με βάση τα στοιχεία της παρούσης έρευνας ενισχύονται και από τα βιώματα του εκπαιδευτικού προσωπικού της ΑΣΠΑΙΤΕ που αποκόμισαν από τη συμπεριφορά μερίδας σπουδαστών, αλλά βρίσκονται και σε αναλογία με τις γενικότερες πολιτικές συγκλίσεις που αναπτύσσονται αυτήν την περίοδο. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Πρώτη συστάδα (Σ1) Δεν παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά της συλλογικότητας ούτε του επιχειρείν, ενώ σε ό,τι αφορά την συντήρηση κινείται στο μέσο όρο. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η ομάδα των «λουφαδόρων», που αποκρύπτεται και δεν εκτίθεται. Δεν μπαίνει στις συγκρούσεις και στις αντιθέσεις. Δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Τρίτη συστάδα (Σ3) Η ομάδα αυτή φορτώνει και στους τρεις άξονες, ώστε να μπορεί να χαρακτηριστεί ως η «προοδευτική» και «ανοικτή», αλλά είναι η πιο ολιγάριθμη. Το γεγονός αυτό ίσως μπορεί να ερμηνευτεί από το ότι το σύνολο των μελών αυτής της ομάδας δεν έχει καμία οικογενειακή δέσμευση. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Το προφίλ των συστάδων 2007 Σ3 (53): επιλέγουν αξίες που ταξινομήθηκαν υψηλά και συνδέονται με υψηλό βαθμό επιζήτησης προσωπικής ασφάλειας (είχαν προϋπηρεσία και σχεδόν βέβαιη απορρόφηση στην επαγγελματική δομή της εκπαίδευσης: δημοσιοϋπαλληλικό ιδανικό). Σ2 (32): επιλέγουν αξίες που συνδέονται με εσωστρέφεια και εσωτερική ισορροπία Σ1 (10): διακρίνονται από αρνητισμό και παραίτηση. Συνδυάζουν αφενός την επιζήτηση κοινωνικού μηχανισμού ασφάλειας με μια αρνητική στάση στις διανθρώπινες σχέσεις και με χαμηλό επίπεδο αυτοεκτίμησης 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Συμπεράσματα - Προτάσεις Οικονόμου-Γεωργιάδης-Μενεξές: Προσωπικές Αξίες. 29/5/2010 Επαναλαμβάνεται και το 2010, η γενική τάση της επιζήτησης ασφάλειας μέσω ανάπτυξης αμυντικών μηχανισμών εσωτερικών και εξωτερικών. Όμως το 2007 κυρίαρχη ήταν συστάδα στην οποία επιλέγονταν οι αξίες της ασφάλειας που βρίσκονταν σε απόσταση από το επιχειρείν και την ανάληψη ρίσκου. Η προώθηση καινοτομικής αντίληψης και νοοτροπίας ήταν προτεραιότητα για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Τώρα (2010), σε ό,τι αφορά την κυρίαρχη συστάδα, με δεδομένο ότι οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί δεν επιλέγονται με κριτήριο την προϋπηρεσία, αλλά αποκλειστικά με τα ακαδημαϊκά προσόντα, εξηγεί το ότι τα μέλη που την αποτελούν διαθέτουν ένα υψηλότερο βαθμό αυτοπεποίθησης – αυτοεκτίμησης: ευνοϊκή στάση απέναντι στην ανάληψη ρίσκου και χρήση δημιουργικών προσεγγίσεων. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Συμπεράσματα - Προτάσεις Όμως, αυτή η στάση φαίνεται να συνδυάζεται με την αντίληψη ότι πρέπει να διασφαλιστεί όχι από ένα ανοικτό πλαίσιο κοινωνικής - πολιτικής οργάνωσης, αλλά μέσα από την αυταρχική επιβολή. Οι όροι της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης φαίνεται ότι λειτουργούν ως παράγοντες με συνάφεια προς την στάση αυτή. Οι συνθήκες του πλαισίου μάλλον αποτελούν εμπόδιο για ολοκλήρωση της προσωπικής ανάπτυξης. Οι εκπαιδευτές του ΕΠΠΑΙΚ θα πρέπει ίσως να δώσουν έμφαση σε εκείνα τα στοιχεία του προγράμματος, μέσα από τα οποία μπορεί να αναπτυχθούν θετικές κοινωνικές στάσεις και συμπεριφορές. 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com

Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας! Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας! 29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com