Παγκοσμιοποίηση και Αντίσταση Ορίζοντας την παγκοσμιοποίηση Εβδομάδα 2

Στόχοι μαθήματος Ορισμός παγκοσμιοποίησης μέσα από συναφείς έννοιες του παρελθόντος ή του σήμερα. Περιδιολόγηση Κριτήρια ορισμούς και χαρακτηριστικά Σχέση ης παγκομσιοποίησης με την ανθρωπολογία: θεωρία, μέθοδοι

Βιώνοντας την παγκοσμιοποίηση «Οι όροι και οι έννοιες είναι πολυσήμαντοι. Διαθέτουν την δική τους πολύπλοκη ερμηνευτική. Αποτελούν έναν συμπυκνωμένο εκφραστή μικρών ή και μεγάλων αντιθέσεων και της κίνησής τους» [Μπέκ 1999: 11] Παραδείγματα επι-βίωσης του παγκόσμιου Συζήτηση -Μπορώ να ξεκινήσω από τη δική μυ πορεία: σπουδές-δουλειά Ε.Ε. –υπερ-εθνικός οργανισμός πβλ συνάλλαγμα-Ευρώ -εργασία -υγεία -γλώσσες -αντίθεση ευρωπαίοι-ΕΕ// και οι άλλοι [κατηγορίες αποστολή πχ άμαζον] -συζήτηση με δικά τους βιώματα από την παγκοσμιοποίηση

Εννοιολογώντας το παγκόσμιο Η άνοδος της Δύσης παράλληλα με την εννοιολόγηση του παγκόσμιου Περιοδιολόγηση (βλπ4) Κριτική του ιμπεριαλισμού Πολιτική έκφραση ή ενδογενές αίτιο που προκαλείται από τον καπιταλισμό? -Από το διεσπασμένα φεουδαρχικά κρατίδια στις μοναρχίες και αυτοκρατορίες του 17 και 18ου αιώνα -νέος κόσμος -»παγκόσμια ειρήνη», Καντ -οικονομική εξάπλωση και εκμετάλλευση πηγών -το σκεφτόμενο υποκείμενο -Διαφορετικές θεωρήσεις του ιμπεριαλισμού: Κάουτσκυ=πολιτική έκφραση τραπεζιτών [περιοριστικό ορισμός, απλουστευτικός σήμερα]-Μικρό βιογραφικό Λούξενμπουργκ= συγκέντρωση κεφαλαίου και ανάγκη νέων αγορών για την εξαγωγή του [διεθνοποίηση των αγορών, εξαγωγή εμπορευμάτων, παγκοσμιοποίηση εμπορίου αλλά όχι θεώρηση των εσωτερικών μηχανισμών, πχ διεθνοποίηση κεφαλαίου]ιμικρό βιογραφικό -Λένιν= εσωτερικό στάδιο μετεξέλιξης του καπιταλισμού, εξαγωγές τόσο εμπορευμάτων όσο κεφαλαίου. Το κράτος έχεις ως στόχο του την ικανοποίηση όχι τόσο του παραγωγικού κεφαλαίου αλλά του χρηματιστηριακού -

Συναφείς όροι Οικουμενισμός [ecumenism] Κοσμοπολιτισμός [cosmopolitanism] Δι-εθνισμός[transnationalism] Παγκοσμιότητα [globality] -για τον Μπεκ ταυτίζεται με τον νέο-φιλελευθερισμό, για τα ελληνικά δεδομένα πιο γενικό φαινόμενο με ιδεαλιστικά στοιχεία από τον ουμανισμός [χρήση από θρησκεία] -συνηθέστερα χρησιμοποιείται σε σχέση με τον τρόπο ζωής, ιδέες -φαινόμενο που περιλαμβάνει διαδικασίες κυκλοφορίας προϊόντων, ιδεών, ανθρώπων -παγκόσμια κοινωνία=πολυμορφία χωρίς ενότητα, πάντα προς ολοκλήρωση, κοινωνικές σχέσεις που ξεπερνούν το έθνος-κ΄ρατος

Περιοδιολόγηση της παγκοσμιοποίησης [από Μπλεκ 1999:90] Μαρξ-15ος αιώνας-Σύγχρονος καπιταλισμός Βάλερσταϊν-15ος αιώνας-Παγκόσμιο Καπιταλιστικό Σύστημα Ρόμπερτσον-1870-1920-Πολυδιάσταση Γκίντες- 18ος αιώνας-Εκσυγχρονισμός Περλμούτερ-Τέλος αντιπαράθεσης Ανατολής/Δύσης-Παγκόσμιος Πολιτισμός βιογραφικό

Πώς ορίζουμε την παγκοσμιοποίηση? 1. Αντικειμενικό ή υποκειμενικό φαινόμενο 2.Οικονομικό ή κοινωνικό φαινόμενο 3.Σύγχρονο φαινόμενο ή αδιάσπαστο στοιχείο του καπιταλισμού 1.αντικειμενικό=αποτέλεσμα του συστήματος εκτός των προθέσεων των υποκειμένων πχ παγκόσμια κρίση αποτέλεσμα των ενδογενών παλινδρομήσεων (διαθρωτικές διορθώσεις] του καπιταλισμού για να προχωρήσει. Αντίθετα υποκειμενικό= αποτέλεσμα δράσεις υποκειμένων πχ παγκόσμια κρίση αποτέλεσμα τραπεζιτικών αποφάσεων/ Golden Boys. To δεύτερο μοιάζει με Κάουτσκυ. Υπάρχουν και τα δύο αντικειμενικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί με πολύπλευρες και πολύ-επίπεδες δράσεις που ενισχύονται και αλλάζουν με τα υποκείμενα. 2.Υποστηρικές οικονομικού=τεχνολογίες, διεθνοποίηση αγορών [Λούξενμπουργκ] Μονόπλευρη άποψη, εγκλωβίζονται στην αμεσότητα ορισμένων οικονομικών φαινομένων, έλλειψη αναστοχασμού. Παρά τις σημαντικές αλλαγές οι επιτώσεις στην κοινωνία είναι μεγάλε ςπχ βίωση χώρου, χρόνου και θα πρέπει να μελετηθούν, Επίσης πολιτικές αποφάσεις επιτρέπουν την εφαρμογή κάποιων από αυτά τα οικονομικά μέτρα. Εξίσου περιοριστική η άποψη που θέλει να μην υπάρχει καθόλου η παγκοσμιοποίηση αλλά αυτή να είναι εφεύρεση κοινωνικών ομάδων για να καλύψουν τις ανάγκες τους. 3.Σύμφωνα με το δεύτερο μέρος της σύγκρισης θα πρέπει ανατρέχουμε στο παρελθόν του καπιταλισμού για να βρούμε αναλογίες πχ 19ος αιώνας έχει χαρακτηριστεί ως πρώιμη παγκοσμιοποίηση και άρα να βρούμε τάσεις που νομοτελειακά οδηγούν στην παγκοσμιοποίηση θα μπορούμε. Η έννοια όμως της αναλογίας προυποθέτει ένα υποκείμενο που κάνει τη σύγκριση. Ποια είναι η ατζέντα του/της? Η ανασκόπηση του παρελθόντος με βάση σημερινά δεδομένα και κριτήρια είναι επικίνδυνη αφού υπεραπλουστεύει και υπερερμηνεύει το παρελθόν αλλά και περιορίζει ίσως τον τρόπο που προσεγγίζουμε το σήμερα. Υπάρχουν στιγμές του παρελθόντος της Δύσης που διαμόρφωσαν και ενίσχυσε τις συνθήκες για την έκφραση της παγκοσμιοποίησης –θα δούμε κάποια από αυτά στο επόμενο μάθημα-αλλά η παγκοσμιοποίηση σήμερα είναι μια ιδιαίτερη φάση ανάπτυξης [οικονομία/ κοινωνία]έ χει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και κυρίως επιπτώσεις Άποψη του Μπεκ η παγκοσμιοποίηση συν-αποτελείται και συν-γκροτείται από διαφορετικά οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά στοιχεία. Πολυσύνθετο και πολυσημαντο φαινόμενο

Χαρακτηριστικά Εργασιακές σχέσεις: Μετα-φορντικό μοντέλο Νέες τεχνολογίες/ΜΜΕ Μεταφορές Ταχύτητα/Επιβράδυνση [χρόνος] Απόσταση/Εγγύτητα [χώρος] Κρίση του έθνους-κράτους Ομογενοποίηση πολιτισμικών μορφών έκφρασης Καταναλωτισμός Ρευστά υποκείμενα Περιβάλλον -ευελιξία στις μορφές εργασίας -διαδίκτυο, διαδραστικά μέσα, πρόοδος των μεταφορών -μεταφορές, τεχνολογίες, ταχύτητα/κίνηση φυσικοποιείται πχ τουρισμός, επιβράδυνση =αποτυχία πχ ανεργία Κονωνικές τάξεις πχ ο χ΄ρονος για πλούσιους -μεταφορές, τρόπος ζωής πχ αστικά κέντρα/χωριά -περιφερειοποίηση του κράτους, αποεθνικοποίηση του κεφαλαίου/περιορισμός του κοινωνικού κράτους, κράτος πρόνοιας -διεθνοποίηση πολιτισμού/αμερικανοποίηση -αύξηση κατανάλωσης -πολύπλευρα, μετακινούμεν, πολυσυλλεκτικά

Παγκοσμιοποίηση και ανθρωπολογία Επανεξέταση ερευνητικών εργαλείων Πού είναι το τοπικό? η κρίση εθνογραφικές περιοχές (area studies) Άσκηση: Συγκρίνετε την περιοδιολόγηση της παγκοσμιοποίησης με αυτή της ανθρωπολογικής έρευνας που θα σας δοθεί -επιτόπια έρευνα-παγκοσμιοποίηση χώρου/χρόνου νέα μεθοδολογικά εργαλεία -η συγκρότηση του τοπικού κατασκευή -η μεγαλύτερη συγκέντρωση αρμενίων στο εξωτερικών -Λέβελεν σ. 31

Επιρροές και εξαιρέσεις Θεωρία της εξάρτησης [dependency theory] Θεωρία του παγκόσμιου συστήματος [world system theory] -Eric Wolf, Europe and the people without history ( 1984) -η έλλειψη ανάπτυξης ήταν αποτέλεσμα ασύμμετρης εξέλιξης της ανάπτυξης του καπιταλισμού και όχι εγγενής έλλειψη -θεώρηση των εθνών σε ε σχέση με την τοποθέτησή τους στην παγκόσμια κατανομή εργασίας μεταξύ κέντρου-ημιπεριφέρειας- περιφέρειας -βιογραφία-επιχείρημα

Τι προσφέρει η Π. στην ανθρωπολογία? Αποφυγή ενός μοντέλου ανάλυσης από πάνω-προς τα κάτω Η παγκοσμιοποίηση λειτουργεί περισσότερο ως ορίζοντας ερμηνείας και θεώρησης των πραγμάτων παρά ως μια κλειστή θεωρητική προσέγγιση Συνδυάζει οικονομία, πολιτική, κοινωνία και πολιτισμό (ολιστική προσέγγιση) Ευνοεί τη διεπιστημονικότητα -βίωση παγκόσμιου και αποτελεσμάτων να ειδωθεί έτσι στην καθημερινότητα και μορφές αντίδρασης ή αντίστασης. Εν-πλοκη δια-πλοκη -μεγάλο πεδίο εφαρμογής. Εργαλείο -

‘Νέα’ Ερευνητικά Ενδιαφέροντα Ανθρωπολογία της ανάπτυξης/κριτική Ταυτότητα Μεταναστεύσεις Μελέτη της κατασκευή της σχέσης παγκόσμιου/τοπικού Νέα ώθηση σε παλιά ερευνητικά πεδία, πχ φύλο -η ανθρωπολογία θέτει σε αμφισβήτηση το ουμανισιτκό έργο της ανάπτυξης και φέρνει στην επιφάνεια τις αρνητικές συνέπειες (ισχύς-γνώση, Φουκώ) -υβριδισμός -δι-εθνισμός, διασπορές. Πρόσφυγες -πώς δημιουργούνται πχ τουρισμός, προβολή τόπου, υιοθέτηση διεθνών τάσεων σε τοπικό επίπεδο πχ υγιεινή διατροφή

Θεωρητικά εργαλεία Σχετικισμός Υποκειμενισμός Κληρονομιά του Φουκώ -τέλος στα παγκόσμια επεξηγηματικά μοντέλα από Διαφωτισμός και έπειτα, έχει και αρνητικά-μηδενισμός -τέλος της αντικειμενικότητας-κονστρουκτιβισμός-τίπο υλικό? -λόγος (discourse) :η γλώσσα η ίδια δημιουργείται και δημιουργεί όρια στον τρόπο που σκεφτόμαστε και δρούμε πχ θεώρηση της τρέλας, δύναμη-γνώση-αλήθεια

Μεθοδολογικά εργαλεία Επιτόπια έρευνα Πολύ-τοπική έρευνα Κατάργηση ή ενίσχυση της επιτόπιας έρευνας -παράδοση Μαλινόφσκι -κατασκευή του τοπικού πχ πού πας, ποιον γνωρίζεις -νέες τεχνολογίες -αφού το τοπικό δεν υπάρχει εμπειρία του οαγκόσμιου στο καθημερινό

Συμπεράσματα Η παγκοσμιοποίηση αφορά σε δια-πλεκόμενες οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και πολιτισμικές διαδικασίες που εξελίσσονται σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, καθιστώντας αυτά τα δύο αλληλοεξαρτώμενα. Έχει ιστορικές ρίζες αλλά και μοναδικά χαρακτηριστικά Η επίδρασή της στην ανθρωπολογία είναι πολύπλευρη μετατρέποντας της σε ένα ευρύτερο ορίζοντα ανάλυσης παρά σε κλειστό θεωρητικό μοντέλο