ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ      Ο καρκίνος περιλαμβάνει μια ομάδα περίπου 100 διαφορετικών νοσημάτων. Ο καρκίνος χτυπάει την βασική μονάδα του οργανισμού , το κύτταρο. Η βασική διαταραχή ξεκινάει από ένα κύτταρο το οποίο χάνει τον έλεγχο του πολλαπλασιασμού του και αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα.         Φυσιολογικά τα κύτταρα διαιρούνται για να δημιουργήσουν νέα κύτταρα μόνο όταν ο οργανισμός τα χρειάζεται. Αυτή η ελεγχόμενη διαδικασία μας βοηθάει να διατηρούμαστε υγιείς. Εάν τα κύτταρα συνεχίζουν να διαιρούνται χωρίς ο οργανισμός να τα χρειάζεται, τότε δημιουργείται ένας όγκος. Ο όγκος αυτός ανάλογα με την περίσταση μπορεί να είναι καλοήθης ή κακοήθης.     

Οι καλοήθεις όγκοι δεν είναι καρκίνος Οι καλοήθεις όγκοι δεν είναι καρκίνος. Μπορούν εύκολα να αφαιρεθούν και δεν επανεμφανίζονται. Το σημαντικότερο είναι ότι τα κύτταρά τους δεν μπορούν να διασπαρθούν σε άλλα σημεία του σώματος και να δημιουργήσουν μεταστάσεις. Οι καλοήθεις όγκοι σχεδόν ποτέ δεν απειλούν την ζωή του ασθενούς.     Οι κακοήθεις όγκοι είναι αυτό που ονομάζουμε καρκίνος. Τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να διηθήσουν και να βλάψουν ιστούς και άλλα παρακείμενα όργανα κοντά στον όγκο. Επίσης μπορούν να διαφύγουν από τον κύριο όγκο και να διασπαρθούν στο υπόλοιπο σώμα μέσω της αιματικής ή της λεμφικής κυκλοφορίας. Εάν αυτά τα κύτταρα βρουν πρόσφορο έδαφος σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος και αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται τότε δημιουργείται μία μετάσταση. Με την διασπορά του όγκου σε κάποιο άλλο όργανο του σώματος, ο καινούριος μεταστατικός όγκος έχει τον ίδιο τύπο κυττάρων με τον αρχικό και την ίδια ταυτότητα.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι μια από τις πιο συχνές ασθένειες της εποχής. Οι περισσότεροι καρκίνοι της ουροδόχου κύστης είναι καρκινώματα του μεταβατικού επιθηλίου και σπάνια προέρχονται από τα τοιχώματα της κύστεως ή το συνθετικό ιστό.

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ: η ουροδόχος κύστη είναι ο πιο συχνός τόπος εμφάνισης καρκίνων του ουροποιητικού συστήματος. Στους άντρες, είναι ο τέταρτος κατά σειρά συχνότερος καρκίνος μετά από αυτόν του προστάτη, του πνεύμονα και του παχεος εντέρου. ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ: ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι η τέταρτη συχνότερη αιτία θανάτου, με ποσοστό που ανέρχεται στο 5% για τους άντρες και στο 3% για τις γυναίκες. Ο ρυθμός εμφάνισης της νόσου αυτής αυξάνεται σταθερά. Παρ’ όλα αυτά, όμως, σταθερά μειώνονται και τα ποσοστά θνησιμότητας που οφείλονται σε αυτή, αφού πληθαίνουν οι περιπτώσεις που η διάγνωση γίνεται στα αρχικά στάδια και οι θεραπείες γίνονται όλο και πιο αποτελεσματικές. ΗΛΙΚΙΑ: ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι γενικά πάθηση που εμφανίζεται σε ηλικιωμένους, με μέση ηλικία διάγνωσης τα 67 με 70 έτη.

ΑΙΤΙΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ: τα χρώματα ανιλίνης που χρησιμοποιούνται για τον χρωματισμό των υφασμάτων, όπως και η αρωματική αμίνη, είναι καρκινογόνα. ΚΑΠΝΙΣΜΑ: η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου της ουροδόχου κύστης στους καπνιστές είναι τετραπλάσια απ’ ότι στους μη καπνιστές και είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον αριθμό των τσιγάρων, τη διάρκεια του καπνίσματος και το βαθμό εισπνοής του καπνού. ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΚΑΦΕ Ή ΤΣΑΓΙΟΥ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΓΛΥΚΑΝΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΥΣΤΙΤΙΔΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΠΥΕΛΟΥ: γυναίκες που υπεβλήθησαν σε ακτινοθεραπεία για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας έχουν διπλάσια έως και τετραπλάσια πιθανότητα εμφάνισης καρκινώματος του μεταβατικού επιθηλίου της ουροδόχου κύστης. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Κύριο σύμπτωμα των όγκων της κύστης είναι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η ανώδυνη, ολική αιμορραγία, ενώ μπορεί να εκδηλώνονται και με ερεθιστικά από την κύστη συμπτώματα (π.χ. συχνοουρία), που επιμένουν ή υποτροπιάζουν γρήγορα μετά την συμπτωματική θεραπεία. Επίσης, μπορεί να υπάρχει δυσουρία, μειωμένη δηλαδή ένταση της ακτίνας των ούρων, όπως επίσης και οσφυϊκός πόνος λόγω της απόφραξης του ουρητήρα. .

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η διουρθικη αφαίρεση και κατ’ επέκταση η βιοψία αποτελούν την κύρια αντιμετώπιση της νόσου. Αν ο όγκος είναι επιφανειακός και δεν δημιουργεί μεταστάσεις, τότε η διουρηθρικη εγχείρηση αρκεί. Σε περίπτωση που έχουμε διηθητικό όγκο, τότε η χειρουργική αντιμετώπιση είναι εντελώς διαφορετική. Θα πρέπει να διενεργείται αφαίρεση της κύστης μετά του προστάτη, καθώς και εκτεταμένος λεμφαδενικος καθαρισμός και εκτροπή των ούρων ανάλογα με τη εντόπιση του όγκου που εξαιρέθηκε

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Ο προστάτης είναι ένας αδένας που βρίσκεται στο εσωτερικό του σώματος, κάτω από την ουροδόχο κύστη του άντρα και περιβάλλει την ουρήθρα. Με την λειτουργία του συμβάλει: Στον έλεγχο της ούρησης, κάτι τι οποίο πετυχαίνει λόγω της ανατομικής του θέσης Στον εμπλουτισμό του σπέρματος με χρήσιμα και απαραίτητα συστατικά Στη λειτουργία της εκσπερμάτωσης

ΕΞΑΠΛΩΣΗ Ο καρκίνος του προστάτη είναι η ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων στον αδένα αυτόν. Τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται πολύ πιο γρήγορα από τα φυσιολογικά, αρνούνται να πεθάνουν, και έτσι η ολοένα αυξανόμενη συγκέντρωσή τους δημιουργεί όγκους. Επιπλέον, τα καρκινικά κύτταρα έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρονται σε άλλα σημεία του σώματος και να καταστρέφουν τα υγιή κύτταρα. Συνήθως αναπτύσσεται αργά και σε γενικές γραμμές η πρόβλεψη είναι καλή όταν όμως εντοπιστεί έγκαιρα. Αν ο καρκίνος εξαπλωθεί σε σημεία πέραν του προστάτη γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνος με αποτέλεσμα η επιτυχής θεραπευτική αντιμετώπισή του να είναι πλέον δύσκολη και να οδηγήσει στο θάνατο. Ο καρκίνος του προστάτη είναι πολύ συχνός, αφού περίπου ένας στους δέκα άντρες θα εμφανίσει την πάθηση αυτή. Σήμερα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα για τον άντρα, αφού είναι υπεύθυνος έως και για το 9% των θανάτων από καρκίνο στον αντρικό πληθυσμό

ΑΙΤΙΑ ΗΛΙΚΙΑ: Το ποσοστό εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μορφή καρκίνου. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ: Η ύπαρξη ιστορικού καρκίνου του προστάτη στην οικογένεια, καθώς και η έναρξή του σε ηλικία κάτω των 55 ετών σε άτομα της ίδιας οικογένειας, αυξάνει τις πιθανότητες στον άντρα να εμφανίσει το νόσημα αυτό. ΦΥΛΗ: Αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης αυτού του είδους καρκίνου παρουσιάζει η μαύρη φυλή. ΑΝΔΡΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΖΩΙΚΟ ΛΙΠΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΤΟΞΙΝΕΣ

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Στα πρώτα στάδια του καρκίνου του προστάτη συχνά δεν παρουσιάζονται εμφανή συμπτώματα. Γι’ αυτό το λόγο πολλές περιπτώσεις καρκίνου εντοπίζονται όταν έχουν πλέον εξαπλωθεί σε σημεία του σώματος και πέραν του προστάτη. Όταν υπάρχουν συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής: Συχνή ή επιτακτική ανάγκη ούρησης Πόνος κατά την ούρηση Αίμα στα ούρα Πόνος κατά την εκσπερμάτωση ή αίμα στο σπέρμα Στυτική δυσλειτουργία Πόνος στην περιοχή της λεκάνης ή στο κάτω μέρος της πλάτης Κατάθλιψη

ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η διάγνωση μπορεί να γίνεται ως εξής: Δακτυλική εξέταση του προστάτη: ο γιατρός εισάγει ένα δάκτυλο στο παχύ έντερο προκειμένου να ψηλαφίσει τον προστάτη και να διαπιστώσει αν υπάρχουν ανωμαλίες στο μέγεθος, στο σχήμα και στην υφή του. Εξετάσεις αίματος: PSA=ειδικό προστατικό αντιγόνο, πρωτεΐνη που παράγεται από τον προστάτη και απελευθερώνεται σε πολύ μικρές ποσότητες στο αίμα. Όταν υπάρχει πρόβλημα με τον προστάτη όλο και περισσότερο PSA απελευθερώνεται έως ότου φτάσει σε ένα επίπεδο που μπορεί να ανιχνευθεί στο αίμα. Το PSA διαδραματίζει δύο διαφορετικούς ρόλους στον προστατικό καρκίνο: πρώτα λειτουργεί ως εργαλείο ανίχνευσης προτού να εντοπισθεί η ασθένεια και έπειτα ως τρόπος να ελεγχθεί η πρόοδος αυτής μόλις διαγνωσθεί.

Ανάλυση ούρων: δείγμα ούρων αναλύεται προκειμένου να διαπιστωθούν τυχόν προβλήματα. Η ανάλυση αυτή παρόλο που δεν δείχνει αν υπάρχει καρκίνος, βοηθά στο να αποκλειστούν άλλες παθήσεις που έχουν όμως παρόμοια συμπτώματα. Βιοψία του προστάτη: μικρά δείγματα ιστού του προστάτη αποσπώνται με μια βελόνα που διεισδύει σ’ αυτόν μέσα από το παχύ έντερο. Για την εξέταση αυτή απαραίτητη είναι η χρήση διορθικού υπερηχογραφήματος, ώστε να μπορούν να τοποθετηθούν με ακρίβεια οι βελόνες.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η ολική αφαίρεση του προστάτη (ριζική προστατεκτομή) αποτελεί τη πιο συχνή θεραπεία του εντοπισμένου καρκίνου του προστάτη και συνήθως συμπεριλαμβάνει την αφαίρεση των κοντινών λεμφαδένων. Η εγχείρηση αυτή συνήθως συνιστάται σε άνδρες που είναι μεταξύ 50 και 70 ετών. Για πιο ηλικιωμένους άνδρες ή γι’ αυτούς που δεν μπορούν ν’ αντέξουν την εγχείρηση συνιστάται η θεραπεία με ακτινοβολία για να καταστραφούν τα καρκινικά κύτταρα. Σε ειδικές περιπτώσεις που ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, η αφαίρεση των όρχεων ή η ορμονοθεραπεία μπορεί να καθυστερήσει την ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη και επομένως να μειώσει ή να αναστείλει την περαιτέρω εξάπλωσή του. Χημειοθεραπεία Κρυοχειρουργική (χρήση υπερήχων)

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Τα αποτελέσματα της θεραπείας του καρκίνου του προστάτη είναι γενικά καλά. Η επιβίωση των ασθενών με καρκίνο προστάτη στα αρχικά στάδια ξεπερνά τα οχτώ με δέκα χρόνια. Για ασθενείς που ο καρκίνος διαγνώστηκε σε προχωρημένο στάδιο, η επιβίωση φθάνει τα πέντε χρόνια. ΓΕΝΙΚΑ Ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να θεραπευτεί όταν είναι ακόμα περιορισμένος. Παρ’ όλα αυτά, όταν ένας άντρας λάβει θεραπεία δεν παύουν να υπάρχουν πιθανότητες επανεμφάνισής του. Σε περίπτωση που έχει εξαπλωθεί σε σημεία πέραν αυτού, δεν μπορεί να υπάρξει θεραπεία.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο τρίτος κατά σειρά συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες, μετά τον καρκίνο του μαστού και του ενδομήτριου. Η μέση ηλικία των γυναικών που εμφανίζουν καρκίνο του τραχήλου κυμαίνεται μεταξύ 48 και 52 ετών. Η θνησιμότητα από την πάθηση αυτή έχει ελαττωθεί κατά 50% στα τελευταία 40 χρόνια και η συχνότητα της προχωρημένης νόσου κατά τη διάγνωση έχει μειωθεί κατά 70% στο ίδιο χρονικό διάστημα.

ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΗΛΙΚΙΑ: οι καρκίνοι που ανιχνεύονται στον τράχηλο της μήτρας, και που δεν έχουν εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, είναι αυξημένοι στις ηλικίες από 20 έως 30 ετών. Μετά τα 25 αυξάνονται, ανάλογα με την ηλικία, τα περιστατικά διεισδυτικού καρκίνου. ΔΙΑΙΤΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ: για παράδειγμα μια υπέρβαρη γυναίκα διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου ΚΑΠΝΙΣΜΑ: το κάπνισμα έχει την δυνατότητα να δημιουργεί χημικές ενώσεις οι οποίες προκαλούν βλάβες στα κύτταρα του τραχήλου με αποτέλεσμα να δημιουργούν ένα υπόστρωμα στο οποίο μπορεί να αναπτυχτεί αυτού του είδους ο καρκίνος ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: οι γυναίκες που υπήρξαν σεξουαλικά δραστήριες σε νεαρή ηλικία κα που είχαν πολλούς ερωτικούς συντρόφους εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν τον καρκίνο αυτόν ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΜΟΛΥΝΣΗ ΑΠΟ ΙΟΥΣ (όπως AIDS και HPV)

HPV Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων ή αλλιώς HPV είναι ο παράγοντας εξαιτίας του οποίου προκαλείται το μεγαλύτερο ποσοστό (99%) των περιστατικών του τραχήλου της μήτρας. Υπάρχουν περίπου 100 τύποι αυτού του ιού. Οι περισσότεροι είναι τύποι χαμηλού κινδύνου που δεν προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ωστόσο, υπάρχουν και τύποι υψηλού κινδύνου που μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση παθολογικών κυττάρων στον τράχηλο της γυναίκας και τελικά, αν δεν θεραπευτούν, να οδηγήσουν σε καρκίνο της μήτρας. Ο ιός HPV μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Λόγω της ευκολίας της μετάδοσης του, κάθε σεξουαλικά ενεργή γυναίκα κινδυνεύει να προσβληθεί από τον ιό. Γεγονός είναι ότι έως και 80% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών θα προσβληθεί από λοίμωξη με κάποιο τύπο του ιού HPV κάποια στιγμή στη ζωή της.

Ευτυχώς, το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού συνήθως αντιμετωπίζει τη λοίμωξη, χωρίς οι γυναίκες να καταλαβαίνουν καν ότι είχαν προσβληθεί από αυτή. Παρόλα αυτά, κάποιοι υψηλού κινδύνου ογκογόνοι τύποι του ιού μπορεί να παραμείνουν στην περιοχή του τραχήλου και με την πάροδο του χρόνου μπορεί να προκαλέσουν την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Αν αυτό συμβεί, συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα στα πρώιμα στάδια. Τα μολυσμένα κύτταρα μπορεί αργά να εξελιχθούν σε παθολογικά κύτταρα και στην συνέχεια σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, μια διαδικασία που συνήθως παίρνει πέντε χρόνια, εκτός αν εντοπιστεί και θεραπευτεί έγκαιρα. Κάτι στο οποίο το τεστ Παπανικολάου παίζει σημαντικό ρόλο, αφού εντοπίζει κυτταρικές αλλοιώσεις, οι οποίες οφείλονται στην HPV λοίμωξη.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ Στα πρώτα στάδια της νόσου δεν υπάρχουν συμπτώματα, αργότερα όμως μπορεί να εμφανιστούν τα εξής συμπτώματα: Αιμορραγίες Αυξημένα υγρά στον κόλπο Δυσουρικά προβλήματα (π.χ. συχνοουρία) Επώδυνες περίοδοι Πίεση ή πόνοι στη λεκάνη Ξαφνική και γρήγορη διόγκωση της κοιλιάς Η προφύλαξη από την νόσο συνιστάται σε αποφυγή παραγόντων που ενοχοποιούνται για την αύξηση της συχνότητας της, όπως: Το κάπνισμα Η έναρξη των σεξουαλικών σχέσεων σε νεαρή ηλικία Οι σεξουαλικές σχέσεις με πολλούς συντρόφους, Καθώς επίσης και με τακτικό γυναικολογικό έλεγχο και τεστ pap.

ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Το τεστ pap, όπως είναι γνωστό, είναι μια κυτταρολογική εξέταση. Τα απολεπιζόμενα κύτταρα που αποβάλλονται από τα εσωτερικά γεννητικά όργανα, τραχήλου, μήτρας και κόλπου της γυναίκας, συλλέγονται με έναν εύκολο χειρισμό. Τα κύτταρα αυτά χρωματίζονται με ειδικές χρώσεις και εξετάζονται με το μικροσκόπιο. Η εξέταση αυτή αποτελεί μια βασική μέθοδο ευρείας εφαρμογής για την πρώιμη διάγνωση του τραχήλου της μήτρας. Είναι ανώδυνη, αναίμακτη και σύντομη.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Εάν η νόσος ανιχνευθεί έγκαιρα και αντιμετωπιστεί κατάλληλα μπορεί να υπάρξει ίαση. Δυστυχώς, όμως, όπως όλοι οι καρκίνοι, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας έχει την ικανότητα να κάνει μεταστάσεις, που συνήθως συμβαίνουν στα οστά της λεκάνης καθώς επίσης και σε γειτονικά όργανα όπως το έντερο και η ουροδόχος κύστη. Η θεραπεία βασίζεται στις τρεις μεθόδους καταπολέμησης των καρκίνων: τη χειρουργική επέμβαση, την ακτινοθεραπεία και την χημειοθεραπεία. Το είδος και η ένταση της θεραπείας εξαρτάται από το στάδιο εξάπλωσης της νόσου και την ηλικία της ασθενούς. Εάν η νόσος εντοπιστεί σε αρχικό στάδιο η χειρουργική επέμβαση είναι η βασική θεραπεία. Τα αποτελέσματα στις περιπτώσεις αυτές δείχνουν 90% ίαση στα πέντε χρόνια. Εάν πάλι η νόσος είναι περισσότερο προχωρημένη η καλύτερη λύση είναι η ακτινοθεραπεία.

ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ Το ποσοστό επιβίωσης για γυναίκες με την ασθένεια περιορισμένη στην μήτρα είναι μεγαλύτερο του 90%. Εντούτοις, πιθανότητες επιβίωσης γυναικών με την ασθένεια εξαπλωμένη πέρα από τη λεκάνη είναι λιγότερο από 20%.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι ο έκτος πιο συχνός τύπος καρκίνου στις γυναίκες. Στη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών είναι 1/70.

Οι όγκοι των ωοθηκών μπορεί να είναι είτε καλοήθεις, είτε κακοήθεις και δεν είναι συνήθως δυνατόν να τους ξεχωρίσουμε μέχρι ο όγκος να αφαιρεθεί ή να γίνει βιοψία ή να έχει απλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος. Υπάρχουν τρία είδη όγκων στην περιοχή των ωοθηκών: ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΟΙ ΟΓΚΟΙ, που εμφανίζονται στα επιθηλιακά κύτταρα που καλύπτουν το εξωτερικό των ωοθηκών ΚΑΡΚΙΝΟΙ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΤΩΝ ΓΟΝΑΔΩΝ, που παρατηρούνται στα κύτταρα που παράγουν τα ωάρια και πιο συχνά εμφανίζονται σε νεότερες γυναίκες ΟΓΚΟΙ ΣΤΙΒΑΔΑΣ, που προέρχονται από τους συνδετικούς ιστούς των ωοθηκών που παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη (ορμόνες που είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου και τη ρύθμιση του αναπαραγωγικού κύκλου)

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Πόνος και δυσφορία στην κοιλιά ή στην λεκάνη Αίσθημα πληρότητας ή παρουσία πρηξίματος στην κοιλιά ή την λεκάνη Επίμονοι εμετοί και ναυτία Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή Ασυνήθιστη απώλεια αίματος από τον κόλπο (μητρορραγία) Ανεξήγητη διάρροια ή δυσκοιλιότητα Επίμονη κούραση και πόνοι στην πλάτη Καχεξία με απώλεια σωματικού βάρους χωρίς προσπάθεια.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΗΛΙΚΙΑ: Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι συχνότερος σε γυναίκες άνω των 50 ετών ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ: Γυναίκες με συγγενείς που ήδη παρουσίασαν καρκίνο ωοθηκών, καρκίνο μαστού ή του παχέος εντέρου ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΓΟΝΙΔΙΩΝ: Παρουσία στη γυναίκα μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 που σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: Γυναίκες που παρουσίασαν καρκίνο μαστού πριν από την ηλικία των 50 ετών ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΑΝΙΤΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ: Γυναίκες που δεν έκαναν παιδιά και που δεν χρησιμοποίησαν αντισυλληπτικά χάπια ποτέ έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν αυτή την κακοήθεια ΣΤΕΙΡΟΤΗΤΑ: Γυναίκες με στειρότητα ή που έπαιρναν φάρμακα για την αντιμετώπιση της στειρότητας

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ Προσεκτική κλινική εξέταση που συνδυάζεται με εργαστηριακές, αιματολογικές (καρκινικός δείκτης ΟΑ-125) και ακτινολογικές (υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία) εξετάσεις, κάνει τη διάγνωση εύκολη. Το συνηθισμένο τεστ Παπανικολάου δεν είναι ακριβής μέθοδος για τη διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών, καθώς έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει τη νόσο μόνο στο 25% των πασχόντων γυναικών. Αντιθέτως, με τη λαπαροσκοπική χειρουργική ο γιατρός μπορεί να ελέγξει όλα τα κοιλιακά όργανα με μεγάλη ακρίβεια, να κάνει βιοψία ή και να αφαιρέσει ολόκληρο το όργανο. Δεν υπάρχουν πολλά μέσα προφύλαξης από τον καρκίνο των ωοθηκών. Παρόλα αυτά, ένα απλό υπερηχογράφημα κάθε ένα ή δύο χρόνια μπορεί να οδηγήσει σε πρώιμη διάγνωση της νόσου.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η χειρουργική θεραπεία έχει πολύτιμο ρόλο, ο οποίος συνίσταται στην αφαίρεση του αρχικού όγκου και στην όσο το δυνατόν σμίκρυνση των υπολοίπων μεταστατικών εστιών στην κοιλιά. Συνήθως, η χειρουργική θεραπεία και μόνο δεν είναι αρκετή και η πιθανότητα τοπικών υποτροπών είναι μεγάλη και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα, εκτός εάν συνδυάζεται και με χημειοθεραπεία. Σήμερα υπάρχουν πολλοί συνδυασμοί χημειοθεραπευτικών φαρμάκων που αντιμετωπίζουν με αρκετά μεγάλη επιτυχία τη νόσο. Η ακτινοβολία έχει πολύ περιορισμένο ρόλο στον καρκίνο των ωοθηκών. Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι σε μεγάλο βαθμό θεραπεύσιμος, εάν αφαιρεθεί πριν εξαπλωθεί εκτός ωοθηκών. Αλλά επειδή 80% των ασθενών διαγιγνώσκονται σε προχωρημένα στάδια, η συχνότητα επιβίωσης πέντε ετών είναι μόνο 45%.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Είναι δύσκολο ν’ ανιχνεύσουμε τον καρκίνο των ωοθηκών εγκαίρως. Μόνο περίπου 25% των καρκίνων βρίσκονται σε θεραπεύσιμο στάδιο, δηλαδή πριν να κάνουν μετάσταση πέρα από την ωοθήκη. Επειδή, αφενός τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών είναι δυσδιάκριτα και όχι ειδικά και αφετέρου, υπάρχουν πολλές μη καρκινικές καταστάσεις, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα, είναι σημαντικό να γίνονται τακτικοί προληπτικοί έλεγχοι και να ενημερώνεται ο θεράπων ιατρός, σε περίπτωση που υπάρχουν κάποια από τα αναφερόμενα συμπτώματα.

ΙΝΟΜΥΩΜΑΤΑ Είναι καλοήθεις όγκοι της μήτρας που αποτελούνται από λείες μυϊκές ίνες και ινώδη ιστό. Συνήθως είναι στρογγυλά, μπορεί να βρίσκονται σε οποιοδήποτε σημείο της μήτρας και σπάνια έχουν κακοήθη εξέλιξη. Το μέγεθός τους ποικίλλει, ενώ μερικές φορές είναι πολλαπλά (πολλά μαζί). Εμφανίζονται κατά την αναπαραγωγική ηλικία, κυρίως μετά τα 35, όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι υψηλά, ενώ μετά την εμμηνόπαυση συρρικνώνονται.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Το αν θα εκδηλωθούν ή όχι συμπτώματα σε μια γυναίκα με ινομυώματα εξαρτάται από το σημείο στο οποίο έχουν αναπτυχθεί αλλά και από το μέγεθός τους. Αυξημένη ροή αίματος κατά τη διάρκεια της περιόδου Μεγαλύτερη διάρκεια της περιόδου Σταγόνες αίματος πριν ή και ενδιάμεσα της περιόδου Διαταραχές στην ούρηση (συχνοουρία) ή στην κένωση (δυσκοιλιότητα) Πόνος χαμηλά στην κοιλιά, στη μέση ή τα πόδια Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή Αιμορραγία από τον κόλπο μετά την εμμηνόπαυση Πρήξιμο στην κοιλιά Υπογονιμότητα ή και αυτόματη διακοπή της κύησης.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η διάγνωση των ινομυωμάτων της μήτρας γίνεται εύκολα από το γυναικολόγο με μια απλή αμφίχειρη και δακτυλική γυναικολογική εξέταση. Αν υπάρχει υποψία ινομυώματος, ακολουθεί ένα υπερηχογράφημα για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση, να εξακριβωθεί το μέγεθος του ινομυώματος αλλά και να αποκλειστεί η περίπτωση ότι πρόκειται για όγκο της ωοθήκης ή κάποια κύστη. Αν και τα ινομυώματα αφορούν μία στις τέσσερις γυναίκες, δεν είναι ακόμα σαφές για ποιο λόγο δημιουργούνται. Ανάμεσα στις βασικές αιτίες φαίνεται να είναι η κληρονομικότητα και τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων στο αίμα.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ανάλογα με το μέγεθος, τα συμπτώματα και το που εντοπίζεται το ινομύωμα, υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης. Αν τα ινομυώματα είναι μικρά και δεν προκαλούν ιδιαίτερα προβλήματα, πιθανόν να χρειάζεται απλώς στενή παρακολούθηση μέχρι την εμμηνόπαυση, οπότε και αναμένεται να μικρύνουν σε μέγεθος ή ακόμα και να εξαφανιστούν, λόγω της μείωσης των οιστρογόνων στον οργανισμό. Μία ήπια επίσης αντιμετώπιση είναι η φαρμακευτική θεραπεία, η οποία όμως μπορεί να μην είναι αποτελεσματική, αφού τα ινομυώματα μπορεί να επανεμφανιστούν όταν διακοπή η αγωγή. Όταν το μέγεθος των ινομυωμάτων είναι μεγάλο και προκαλεί προβλήματα στη λειτουργία άλλων οργάνων (πόνο, πολύ αυξημένη αιμορραγία κατά τη διάρκεια της περιόδου), η καλύτερη λύση είναι η χειρουργική επέμβαση, η οποία μπορεί να γίνει με: λαπαροσκόπηση (τρεις μικρές τομές), λαπαροτομία (αφαίρεση με ανοιχτή επέμβαση κοιλιάς), υστεροσκόπηση (αφαίρεση και καυτηριασμός του εσωτερικού χιτώνα της μήτρας με λέιζερ), ολική υστερεκτομή (ολική αφαίρεση της μήτρας).

ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΙΝΟΜΥΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ Κάποιες φορές η διάγνωση των ινομυωμάτων γίνεται στη διάρκεια της εγκυμοσύνης (σε ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ 2% έως 60%). Σε αυτές τις περιπτώσεις, κυρίως όταν εντοπίζονται στο εσωτερικό της μήτρας ή είναι μεγαλύτερα από τέσσερα εκατοστά, μπορεί να προκαλέσουν αυτόματη διακοπή της κύησης, δηλαδή αποβολή. Υπάρχουν όμως και πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες τα ινομυώματα δεν εμποδίζουν την ομαλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης και επιτρέπουν στη γυναίκα να γεννήσει ένα υγιές μωρό. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν θα χρειαστεί να χειρουργηθεί μετά τον τοκετό για να αφαιρέσει το ινομύωμα.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑ