Μη στοχοθετικά μοντέλα ανάπτυξης ΑΠ Το Μοντέλο Διαδικασίας

Μη-στοχοθετικά μοντέλα Εκτός από τα υλοκεντρικά ΑΠ Το μοντέλο των μελλοντικών καταστάσεων (Robinsohn): ειδικοί προσδιορίζουν τις καταστάσεις στις οποίες θα ζήσουν στο μέλλον οι μαθητές και τις σχετικές απαιτούμενες δεξιότητες. Το μοντέλο της πολιτισμικής ανάλυσης (Lawton): To AΠ είναι μια επιλογή από τον πολιτισμό: από σκοπούς και αξίες, από κοινωνιολογικές απόψεις για την αλλαγή της κοινωνίας και από ψυχολογικές θεωρίες. Το Μοντέλο Διαδικασίας (δεκ. ΄70 Αγγλία, Stenhouse).

Αντιδράσεις στο στοχοθετικό μοντέλο Young (1971), Bernstein (1971), Stenhouse (1975) Η μετάφραση των δομών μάθησης σε μετρήσιμους συμπεριφοριστικούς στόχους αποτελεί την κύρια αιτία παραποίησης της γνώσης στα σχολεία. Οδηγεί το σχολείο σε αυθαιρεσία και άσκηση εξουσίας πάνω στους μαθητές. Ο διδάσκων καταντά ελεγκτής και διαχειριστής της γνώσης.

Το Μοντέλο Διαδικασίας (Μ.Δ.) Το στοχοθετικό μοντέλο θεωρείται αντιεκπαιδευτικό. Η εκπαίδευση = η βοήθεια που πρέπει να προσφέρουμε στο μαθητή για να αναπτύξει συγκεκριμένες νοητικές και γνωστικές ικανότητες. Γνώση = σύστημα δομών που υποστηρίζει τη δημιουργική και κριτική σκέψη. Περισσότερο το μέσο παρά το αποτέλεσμα της σκέψης. Σημαντικότερο να εισάγονται οι μαθητές σε διάφορους τρόπους σκέψης παρά να μαθαίνουν συγκεκριμένα πράγματα.

Δομή Μ.Δ. Κεντρική έννοια: η εκπαιδευτική διαδικασία. Περιλαμβάνει δραστηριότητες με εσωτερική αξία. Σημαντικό δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα, αλλά και ίδια η δράση / αλληλόδραση στην τάξη. Σκοποί: υπάρχουν, γενικοί και αδροί. Κατανόηση, κριτική σκέψη… Κριτήρια επιλογής δραστηριοτήτων: η εσωτερική αξία: επίλυση προβλημάτων μέσω διερεύνησης και ανακάλυψης, μεταφορά μάθησης σε άλλες περιοχές, δημιουργικότητα…

Αρχές διαδικασίας Να ενθαρρύνει τους μαθητές να σκέφτονται Να αξιοποιεί δημιουργικά το λάθος Να διδάσκει μια μεθοδολογία έρευνας όπου οι μαθητές να ψάχνουν στοιχεία για να απαντούν σε ερωτήσεις που ήδη έχουν θέσει και να χρησιμοποιούν το πλαίσιο που αναπτύχθηκε στην τάξη εφαρμόζοντας τους σε νέες περιοχές Να αναπτύσσει τη συνεργασία και τη συλλογικότητα Να αντιστοιχεί στις διανοητικές δυνατότητες των μαθητών και στα ενδιαφέροντά τους Να αναθέτει στους μαθητές ενεργούς ρόλους κατά τη μάθηση Να υλοποιείται με ποικιλία διδακτικών δραστηριοτήτων Να είναι ευχάριστη στους μαθητές Να προκαλεί διάλογο στην τάξη.

Περιεχόμενο = τα είδη των καταστάσεων / οι συνθήκες διευκόλυνσης που οργανώνονται στην τάξη για να αναπτυχθούν οι φυσικές δυνατότητες των μαθητών για κατανόηση. Το διδακτικό υλικό αποτελεί εστία προβληματισμού κι όχι το αντικείμενο της γνώσης. Οι μέθοδοι δεν προκαθορίζονται αλλά ορίζονται από τη διαδικασία. Είναι πάντως μέθοδοι διερευνητικές . To AΠ ως υποθετικό.

ΑΠ σύμφωνο με το Μ.Δ. Το ΑΠ ορίζει ένα πλαίσιο αρχών, πληροφοριών, δεξιοτήτων και διαδικασιών το οποίο δεν σταθμίζεται αυστηρά. Οι διδάσκοντες έχουν την ευκαιρία να καλέσουν τους μαθητές τους να συμμετάσχουν σε εμπειρίες που έχουν προσωπικό νόημα για καθέναν από αυτούς. Η γνώση μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο δεν είναι δεδομένη ή απόλυτη. Η σκέψη και η κρίση αποτελούν τη βάση των μαθησιακών εμπειριών.

Η έρευνα στα ΑΠ «Όλα τα ΑΠ είναι υποθετικές υλοποιήσεις θέσεων σχετικών με τη φύση της γνώσης και τη φύση της διδασκαλίας και της μάθησης. Η λειτουργία της έρευνας και ανάπτυξης ΑΠ είναι να δημιουργήσει ΑΠ που να εκφράζουν ρητά τέτοιες θέσεις και να τις προτείνουν για αξιολόγηση στους διδάσκοντες. Τέτοια ΑΠ είναι μέσα για έκφραση ιδεών που ελέγχονται από τους διδάσκοντες στα εργαστήρια που ονομάζονται αίθουσες διδασκαλίας".

Αξιολόγηση Αξιολόγηση μάθησης: η μάθηση αξιολογείται από την ανάπτυξη διανοητικών δυνάμεων / ποιοτήτων και όχι από τη σύγκριση προκαθορισμένων και τελικών συμπεριφορών. Η ανάπτυξη των διανοητικών δυνάμεων μπορεί να περιγραφεί και να κριθεί, όχι να μετρηθεί. – Συνθετικές και διερευνητικές εργασίες και δοκίμια, όχι διαγωνίσματα. Η διδασκαλία αξιολογείται με κριτήρια που αναφέρονται στις συνθήκες που δίνουν στους μαθητές τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους. Αφορούν δηλαδή τις ευκαιρίες που παρέχουν στους μαθητές να αναπτύξουν τις φυσικές τους δυνάμεις.

Ρόλοι μαθητών & εκπαιδευτικών Στο επίκεντρο των διαδικασιών βρίσκεται ο μαθητής που σκέφτεται. Κατά τη διαδικασία ενδιαφέρει ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεται κι όχι το ακριβές αποτέλεσμα της σκέψης του. Ο μαθητής εισχωρεί στις δομές της γνώσης και καλλιεργεί τις δικές του δυνατότητες. Ο εκπαιδευτικός είναι ειδικός (έχει ικανότητα ανακάλυψης και κατανόησης του γνωστικού αντικειμένου), αλλά ταυτόχρονα και μαθητευόμενος (διδάσκει μέσω ανακάλυψης / έρευνας κι όχι μέσω εισήγησης. Είναι κριτής, όχι βαθμολογητής. Κρίνει την ποιότητα διδασκαλίας και μάθησης.

Ενεργητικός ρόλος εκπαιδευτικού Χρειάζεται να απαντήσει σε ερωτήματα: Πώς θα ξέρουμε ότι οι επιλογές γνώσης είναι χρήσιμες; Τι είναι χρήσιμη γνώση για τους μαθητές μου; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος οργάνωσης αυτής της γνώσης; Αν θεωρήσουμε ότι σε αυτά τα ερωτήματα υπάρχει μία μόνο γενική απάντηση, μετασχηματίζουμε την εκπαίδευση σε διαδικασία παραγωγής όπου οι εκπαιδευτικοί χάνουν την επαγγελματική τους υπόσταση και γίνονται τεχνοκράτες που εφαρμόζουν οι συνταγές για να πετύχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα. Πώς θα αποφευχθεί κάτι τέτοιο; Κίνημα εκπαιδευτικού-ερευνητή.

Θετική κριτική Επιδιώκονται υψηλoί εκπαιδευτικοί σκοποί, όπως η κατανόηση και όχι οι υψηλοί βαθμοί. Αναβάθμιση του ρόλου του μαθητή – γνήσια μαθητοκεντρικό. Επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού. Ευελιξία: δυνατότητες προσαρμογής / ουσιαστικά ανάπτυξης του ΑΠ σε επίπεδο σχολείου ή και τάξης. Το ΑΠ ξεφεύγει από τα χέρια των «ειδικών».

Αρνητική κριτική Προβλήματα στην αντικειμενικότητα της αξιολόγησης των μαθητών. Αντίκειται στην αμερικανική κίνηση των αντικειμενικών tests. Δυσκολίες στην αξιολόγηση της διδασκαλίας: Η διδασκαλία θεωρείται επιτυχημένη «όταν επιφέρει απρόβλεπτα αποτελέσματα στη συμπεριφορά των μαθητών». Aσάφεια και υποθετικός χαρακτήρας, ευελιξία. Συνιστά συγκεκριμένο μοντέλο ανάπτυξης ΑΠ;

Σύγκριση Μ.Δ. και στοχοθετικού μοντέλου Προϊόν / αποτέλεσμα – Διαδικασία Ο εκπαιδευτικός ως απόλυτος διαχειριστής της γνώσης – ως συνερευνητής των μαθητών. Μαθητής σφουγγάρι – μαθητής ερευνητής. Ομογενοποίηση εθνικού επιπέδου – μικροεπίπεδο σχολείου ή τάξης. Σχεδιασμός ΑΠ – Ανάπτυξη ΑΠ

Εφαρμογές του Μ.Δ. Humanities Curriculum Project (HCP) – συντονιστής: L. Stenhouse. 1970-72 Ford Teaching Project – συντονιστής: J. Elliott. 1973-74. Προγράμματα ταυτόχρονα: ανάπτυξης / αξιολόγησης ΑΠ και επιμόρφωσης εκπαιδευτικών. Συνεργασία Πανεπιστημίου (Univ. of East Anglia) και σχολείων. Τέλος: αρχές δεκαετίας του 1980.

Humanities Curriculum Project Κύριος άξονας / βασικός σκοπός: η ανάπτυξη της ικανότητας των μαθητών να κατανοούν τις κοινωνικές συνθήκες, τις ανθρώπινες πράξεις και τις αμφιλεγόμενες και συχνά αλληλοσυγκρουόμενες αξίες και απόψεις. Αρχές διαδικασίας: 1) η συζήτηση επίμαχων θεμάτων μέσα στην τάξη που θα κλιμακώνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να προστατεύεται η διαφοροποίηση των απόψεων, 2) η προώθηση τέτοιων συζητήσεων από τον εκπαιδευτικό ο οποίος θα τηρεί ουδέτερη στάση, 3) ο εκπαιδευτικός ως συντονιστής της συζήτησης έχει την ευθύνη για την εξασφάλιση της ποιοτικής μάθησης.

Διδακτικό περιεχόμενο: καλές τέχνες, θρησκειολογία, ιστορία. Θεματικές ενότητες: πόλεμος, οικογένεια, φτώχεια, άνθρωπος και εργασία, νόμοι, ανθρώπινες σχέσεις. Διδακτικό υλικό: αποσπάσματα από τη λογοτεχνία, θεατρικά έργα και επιστημονικά άρθρα, αναφορές, διαφημίσεις, συνεντεύξεις. Ρόλος εκπαιδευτικού: 1) καθοδήγηση της διερεύνησης και διεύρυνση της αναζήτησης (όχι περιορισμός των απόψεων που αναπτύσσονται στην ομάδα), 2) συνοχή της αναζήτησης και της συζήτησης, 3) ποιοτική αξιολόγηση των μαθητών, 4) συνεχής έλεγχος για το αν η εργασία της ομάδας ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των μελών της, 5) συντονισμός συζητήσεων.