themediabusiness.blogspot.com Νέα επιχειρηματικά μοντέλα στο χώρο της Δημοσιογραφίας Προκλήσεις και προοπτικές themediabusiness.blogspot.com Λαμπρινή Παπαδοπούλου Δημοσιογράφος- Υπ. Διδάκτωρ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Οι περισσότεροι μέσα στην αίθουσα απ΄ότι αντιλαμβάνομαι είμαστε δημοσιογράφοι άρα η αγωνία για το μέλλον αυτής της δουλειάς είναι κοινή. Δεν χωράει αμφιβολία πως η κρίση χτύπησε πολύ σκληρά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ήδη φαντάζομαι ότι οι περισσότεροι από εμάς το έχουμε βιώσει αυτό στην καθημερινότητά μας. Περικοπές μισθών, απολύσεις και στο τέλος λουκέτα. Αυτή η κατάσταση ωστόσο δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο.

Στην Αμερική, μάλιστα,έχουν βρει έναν αρκετά πρωτότυπο αλλά και μακάβριο τρόπο για αποτυπώσουν την κατάρρευση των παραδοσιακών μέσων. Όπως βλέπετε, έχει στηθεί ολόκληρη ιστοσελίδα η οποία καταγράφει το θάνατο των εφημερίδων, κι αν κρίνουμε από τon αριθμό των ονομάτων στη στήλη κάτω από τον τίτλο Rest In peace θα καταλάβουμε ότι έχουν γίνει πολλές κηδείες. Πιο πρόσφατο λουκέτο, αυτό του περιοδικού newsweek. Aπό το 2013 το περιοδικό θα εκδίδεται μόνο ηλεκτρονικά και θα είναι διαθέσιμο σε ψηφιακή μορφή για τους χρήστες smart phones και tablets. Στην Ελλάδα, τώρα δεν έχουμε φτάσει σε τέτοια ακραία σημεία καταγραφής αλλά μία πρόχειρη καταμέτρηση των λουκέτων στο χώρο της ενημέρωσης πραγματικά προξενεί θλίψη.

Από μεγάλες ναυαρχίδες του Τύπου όπως ο Ελεύθερος τύπος το Βήμα και η Ελευθεροτυπία μέχρι μικρότερα εγχειρήματα όπως το βέτο και η Παρασκευή και 13 σχεδόν καμία εφημερόδα δεν άντεξε στην κατάρρευση του παραδοσιακού οικονομικού μοντέλου

Αιτίες κατάρρευσης παραδοσιακού οικονομικού μοντέλου Αιτίες κατάρρευσης παραδοσιακού μοντέλου Κρίση αξιοπιστίας Πολιτικές και οικονομικές εξαρτήσεις Απομάκρυνση από τις αρχικές αξίες της παραδοσιακής δημοσιογραφίας Διαδίκτυο-Real time ενημέρωση, δημοσιογραφία των πολιτών, social media Δωρεάν περιεχόμενο To 2011 η συνολική διαφημιστική δαπάνη μειώθηκε κατά 15%, στα €1,6 δισ. Τα περιοδικά και οι εφημερίδες κατέγραψαν απώλειες της τάξης του -22,3% και -17%.  Η μέση κυκλοφορία των κυριακάτικων εφημερίδων μειώθηκε κατά 10% Oι απογευματινές κατέγραψαν πτώση της τάξης του 17%. (ΠΗΓΗ: Έρευνα της Media Service) Οι λόγοι για αυτή την κατάρρευση είναι πολλοί και οι περισσότεροι αναφέρθηκαν νωρίτερα οπότε νομίζω ότι είναι καλύτερο να μην αναλωθούμε σε αριθμούς και στοιχεία. Αρκεί να πούμε μόνο πώς σημαντικό ρόλο έπαιξε η κρίση αξιοπιστίας των μέσων. Ας μη γελιόμαστε, ο κόσμος μας γύρισε την πλάτη επειδή διαπίστωσε πως όταν η είδηση βρίσκεται στα χέρια των λίγων τείνει να λαμβάνει τις διαστάσεις που οι ίδιοι της δίνουν. Οι ευθύνες λοιπόν είναι πολλές και επιμερίζονται.

Μείωση ημερών κυκλοφορίας Επιλογές Επιλογές Περικοπές προσωπικού Μείωση αριθμού φύλων Εξαγορά Υιοθέτηση ενός νέου επιχειρηματικού μοντέλου Μείωση μισθών Μείωση ημερών κυκλοφορίας Λουκέτο Τώρα το θέμα μας παραμένει η επόμενη ημέρα. Οι επιλογές που έχουν στα χέρια τους οι ιδιοκτήτες των μέσων είναι συγκεκριμένες και λίγο-πολύ νομίζω ότι τις έχουν εφαρμόσει σχεδόν όλες. Μείωση προσωπικού, μείωση των μισθών, του αριθμού των φύλων, εξαγορές και σε κάποιες περιπτώσεις λουκέτα. Υπάρχει μία ακόμη επιλογή, ωστόσο, κι αυτή είναι η ανατροπή των όρων και η αναζήτηση ενός νέου εναλλακτικού μοντέλου.

Προς αναζήτηση εναλλακτικών επιχειρηματικών μοντέλων Νέες πηγές εσόδων Διαδικτυακή παρουσία Ανεξάρτητα από διαφημίσεις Μικρά και λειτουργικά newsrooms Ποια θα μπορούσαν να είναι τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του νέου μοντέλου; Λαμβάνοντας υπόψη τις παθογένειες και τα λάθη που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση, μιλάμε σίγουρα για μικρότερα και λειτουργικά newsrooms, για ανεξαρτησία από τις διαφημίσεις που ούτως ή άλλως πλέον αδυνατούν να συντηρήσουν ένα μέσο, για σαφή διαδικτυακή παρουσία και φυσικά, το σπουδαιότερο για νέες πηγές εσόδων. Στο εξωτερικό έχει γίνει ήδη ορισμένα πρώτα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και αρκετά μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν υιοθετήσει εναλλακτικά επιχειρηματικά μοντέλα προσδοκώντας να καταστούν βιώσιμα στην αγορά.

Χρηματοδότηση από δωρεές πολιτών- citizen-funded journalism   Κυρίαρχα εναλλακτικά μοντέλα Χρηματοδότηση από δωρεές πολιτών- citizen-funded journalism Community - funded reporting Προτείνει ρεπορτάζ Περιγράφει πώς θα το δομήσει Για ποιο λόγο είναι σημαντικό και πρέπει να χρηματοδοτηθεί Πού θα δαπανηθούν τα χρήματα Credits – μονάδες Ένα από τα πιο κυρίαρχα οικονομικά μοντέλα δημοσιογραφίας είναι αυτό που για την επιβίωσή του στηρίζεται στις χορηγίες των πολιτών. Γνωστό και ως crowd funding. Από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα αυτού του μοντέλου είναι το site www.spot.us.

Χρηματοδότηση από φιλανθρωπικά ιδρύματα Angel funding journalism Κυρίαρχα εναλλακτικά μοντέλα Χρηματοδότηση από φιλανθρωπικά ιδρύματα Angel funding journalism Δημοσιογράφους παραδοσιακών μέσων «Σφιχτό» newsroom με 34 δημοσιογράφους Ερευνητική δημοσιογραφία Συνεργασίες με παραδοσιακά μέσα Μέγας χορηγός Sandler Foundation - Δωρεές $10εκ. /ετησίως Μότο: «Journalism in the public interest» Pulitzer Ένα δεύτερο εξίσου γνωστό οικονομικό μοντέλο είναι αυτό που βασίζεται στη χρηματοδότηση από φιλανθρωπικά ιδρύματα- γνωστό και ως angel – funding. Xαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα sites . ενδεικτικά να μιλήσουμε για το propublica.

Κυρίαρχα εναλλακτικά επιχειρηματικά μοντέλα Δωρεάν online περιεχόμενο με δυνατότητα πληρωμής για πρόσβαση σε εξειδικευμένο περιεχόμενο Η εξειδικευμένη είδηση και η ανάλυση πρέπει να πληρώνονται Οι New York Times υιοθέτησαν το μοντέλο του “paywall” κι έχουν 600.000 συνδρομητές Αύξηση εγγραφών 11% Brand name Απειλή: Δωρεάν περιεχόμενο Το 48% των Αμερικανών πολιτών και το 60% των ΔυτικοΕυρωπαίων θα πλήρωναν για να έχουν πρόσβαση σε online ενημέρωση Άλλο εναλλακτικό μοντέλο είναι αυτό που βασίζεται στην παροχή δωρεάν περιεχομένου αλλά

Κυρίαρχα εναλλακτικά επιχειρηματικά μοντέλα Δωρεάν περιεχόμενο και παράλληλες επιχειρηματικές δραστηριότητες (e-shops, dating services, αγγελίες εργασίας,) Αυξημένη επισκεψιμότητα λόγω του δωρεάν περιεχομένου Περίπου 3 εκ. επισκέπτες/ημερησίως Έσοδα από διαφημίσεις, e-shops και αγγελίες Μόνο το 30% των εσόδων προέρχεται από τη ψηφιακή έκδοση

Χρηματοδότηση από κρατικούς πόρους Κυρίαρχα εναλλακτικά επιχειρηματικά μοντέλα Χρηματοδότηση από κρατικούς πόρους Λειτουργικές δαπάνες £4.808 δισ. ετησίως Τα £279.4 εκ. προέρχονται από κρατική επιχορήγηση Επικεντρώνεται σε ποιοτική ενημέρωση Ζήτημα αξιοπιστίας και ανεξαρτησίας Κριτική για κάλυψη διαφόρων θεμάτων Τέλος, ένα ακόμη εναλλακτικό αλλά όχι και τόσο πρωτότυπο επιχειρηματικό μοντέλο είναι αυτό της χρηματοδότησης από κρατικούς πόρους.

Ελληνικά εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα Ελληνικά εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα Δωρεάν περιεχόμενο, διαφημίσεις και paywall για επιπλέον παροχές- πρόσβαση σε premium υπηρεσίες Aρχεία εκδόσεων, newsalerts, επαγγελματικό e- mail, χρηματιστηριακές ειδήσεις, κ.ά. Naftemporiki: 90 ευρώ/τρίμηνο, 360 ευρώ/ετησίως Tovima.gr: 9,90 ευρώ/μήνα Το 55% των εσόδων του in.gr και το 90% της naftemporiki,.gr προέρχονται από διαφημίσεις Στα δικά μας τώρα. Ο πειραματισμός των ελληνικών μέσων στα εναλλακτικά μοντέλα γίνεται δειλά δειλά και ως επί το πλείστον σε συνδυασμό με διαφημίσεις. Χαρακτηριστικά παραδέιγματα μέσων που έκαναν το ένα βήμα παραπέρα είναι οι ιστοσελίδες in.gr, naftemporiki και tovima.gr. Τι ακριβώς γίνεται εδώ? Έχουμε

Ελληνικά εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα Ελληνικά εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα Μοντέλο crowdfunding Μέσω paypal και τραπεζικών λογαριασμών Συνολικά ποσά: 7.800 ευρώ Αναλυτική λίστα με έξοδα/δαπάνες Το ντοκιμαντέρ διανεμήθηκε δωρεάν με άδεια Creative Commons Περίπου 2 εκ.θεατές Αφιλοκερδή εργασία των συντελεστών Από τα πιο πρόσφατα και δημοφιλή εναλλακτικά μοντέλα χρηματοδότησης στο χώρο της δημοσιογραγίας είναι το ντοκυμαντέρ, του Άρη Χατζεστεφάνουμ deptocracy.

Ελληνικά εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα Ελληνικά εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα Χωρίς διαφημίσεις –Με χορηγίες πολιτών Ανάδειξη ειδήσεων «που παραπέφτουν ή αγνοούνται από τα παραδοσιακά μέσα» Έσοδα: γ’ τετράμηνο 2011: 321 ευρώ Έσοδα: Επτάμηνο 2012: 1.656 ευρώ Αρνητικό ισοζύγιο Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η web tv

Ελληνικά εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα Ελληνικά εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα Διαφημίσεις και e-shop Διαφημίσεις και χορηγίες πολιτών Τέλος, πειράματα με εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης κάνει και η zougla. Gr η οποία συνδυάζει τις διαφημίσεις με το ηλεκτρονικό εμπόριο και το tvxs που έχει υιοθετήσει παράλληλα με τις διαφημίσεις και τη χρηματοδότηση από τους πολίτες. Μετά από αυτή τη σύντομη επισκόπηση μπορούμε να οδηγηθούμε σε ορισμένες παρατηρήσεις σε σχέση με την κατάσταση στο ελληνικό τοπίο.

Το ελληνικό τοπίο Μικρά και αργά βήματα Μιμητισμός Βασικά μοντέλα: - crowdfunding - e-commerce - Paywalls Σε συνδυασμό με διαφημίσεις Μηδενικά έσοδα Μη βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα Καταρχάς λοιπόν, καταγράφονται μικρά και αργά βήματα ως προς την υιοθέτηση νέων πηγών εσόδων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Παρατηρούμε επίσης έντονο στοιχείο μιμητισμού τόσο με τα αντίστοιχα μοντέλα του εξωτερικού όσο και με βάση τους εσωτερικούς «ανταγωνιστές». Αυτή βέβαια είναι η κατάσταση την παρούσα χρονική στιγμή. Δεν αποκλείεται να ανατραπεί στο μέλλον καθώς όπως έχει αποδείξει η διεθνής πρακτική χρειάζεται χρόνος, πειραματισμός, αποτυχία και ξανά πειραματισμός προκειμένου να αναδειχθεί και να υιοθετηθεί με επιτυχία οποιαδήποτε καινοτομία. Αυτό που μπορούμε να πούμε με σιγουριά αυτή τη στιγμή ωστόσο είναι ορισμένες τάσεις που φαίνεται ήδη να επικρατούν στον παγκόσμιο χάρτη της ενημέρωσης.

Τάσεις και Προοπτικές Συνδυασμός διαφόρων εναλλακτικών πηγών εσόδων Αξιοποίηση στο έπακρον social media και «δημοσιογραφίας των πολιτών» Multimedia journalism-κείμενο, φωτογραφίες, γραφικά, βίντεο, ήχος, Ενημέρωση μέσω κινητών, i-pad, κ.ά Τάσεις: Niche journalism και Ηyper local Κυριότερη Τάση: Επιστροφή στην παραδοσιακή δημοσιογραφία Έτσι, σύμφωνα με τους μελετητές των μέσων, θεωρείται δεδομένο πως στο μέλλον θα επικρατήσει ένα επιχειρηματικό μοντέλο που θα αντλεί έσοδα από διάφορες πηγές συνδυάζοντας μεταξύ τους διαφορετικά οικονομικά μοντέλα χρηματοδότησης. Ακόμη, θεωρείται δεδομένο πως θα έχουμε αξιοποίηση στο επάκρων των social media και της δημοσιογραφίας των πολιτών. Η ενημέρωση επίσης θα αλλάξει μορφή και πλέον θα μιλάμε για καθαρά ψηφιακή κατανάλωση ειδήσεων, οι οποίες θα είναι εμπλουτισμένες με φωτογαφίες, βίντεο, γραφικά, Podcasts και θα ΄διανέμονται κυρίως μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες. Διάφοροι ερευνητές, άναφέρουν ακόμη πως το μέλλον ανήκει στην εξειδικευμένη δημοσιογραφγία, ή αλλιώς niche journalism. Aυτή δηλαδή που απευθύνεται σε ειδικό κοινό, είτε αυτοί είναι οι επαγγελματίες ενός κλάδου, είτε οι λάτρεις ενός συγκεκριμένου είδους μουσικής. Άλλη μία σημαντική τάση που διαφαίνεται ήδη είναι h δημοσιογραφία που έχει ως βάση πολύ μικρές κοινότητες και καλύπτει τα νέα και τα ενδιαφέροντα των μελών της. Hyperlocal λέγεται και συγκρατήστε το. Τέλος, η κυριότερη τάση στην οποία φαίνεται να συγκλίνουν όλοι, δημοσιογράφοι, ερευνητές και αναγνωστικό κοινό, είναι μία. Επιστροφή στην παραδοσιακή δημοσιογραφία. Τί σημαίνει αυτό; Σημάινει έρευνα, αποκαλύψεις και συγκρούσεις. Δεν ξέρω αν σας ακούγεται τετριμμένο ή πολυφορεμένο αλλά, ισχύει. Η παραδοσιακή ερευνα και οι τεκμηρίωησ φάινεται να είναι αυτές που θα σώσουν τελικά τη δημοσιογραφία. Και δεν το λέω μόνο εγώ.

Παραδοσιακή δημοσιογραφία “Journalism in the public interest” (ProPublica) “Reporting on important and perhaps overlooked topics” (Spot.Us) “Our mission is to tell the stories no one is telling or to tell them in a way that's not being told” (Voice of San Diego) “…to provide high-quality journalism for news-intense people” (Minnpost) «Κάνουμε δημοσιογραφία για να αλλάξουμε τον κόσμο» (J. Eissinger , δημοσιογράφος του ProPublica, κάτοχος Pulitzer, στο www.journalism.gr) Ορισμένοι από τους πλέον πετυχημένους δημοσιογραφικούς οργανισμούς, αυτοί δηλαδή που φάινεται να έκαναν το άλμα στην ψηφιακή ενημέρωση με εναλλακτικές πηγές εσόδων, έχουν θέ4σει στα θεμέλια της λειτουργίας τους την παραδοσικά δημοσιογραφία. Χαρακτηριστικό το μότο του propublica: δημοσιογραφία για το δημόσιο συμφέρον Ή το spot. Us “ρεπορτάζ για σημαντικά ζητήματα που έχουν μείνει στη σκιά» Στο ίδιο μήκος και η διακήρυξη του voice of San diego «η αποστολή μας είναι πούμε ιστορίες που δεν λεέι κανείς ή να τις πούμε με τρόπο που δεν τις λέει κανείς» Η δημοσιογραφία υψηλού επιπέδου είναι ο στόχος και του minnpost που είδαμε νωρίτερα Τέλος, η δήλωση του Τζέσε Eisinger από το προπουμπλικα «κάνουμε δημοσιογραφία για να αλλάξουμε τον κόσμο»

«Η δημιουργία μικρών ψηφιακών παρόχων ειδήσεων έχει γίνει το νέο Ιερό Δισκοπότηρο των δημοσιογράφων. Η αναζήτηση για βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα και νέες πηγές εσόδων συνεχίζεται…» Robert G. Picard Να κλείσουμε με μία άκόμη δήλωση, αυτή τη φορά από τον media guru Robert Picard

Ευχαριστώ για την προσοχή σας Ευχαριστώ για την προσοχή σας σας