Νεανική παραβατικότητα και θεωρητικό πλαίσιο για την πρόληψή της Παρουσίαση αποτελεσμάτων έρευνας για τη σχολική παραβατικότητα. Ανδρέας Παυλάκης 18/02/2001

Διασαφήνιση όρων Θεωρητικό πλαίσιο Ευρήματα ερευνών εισηγήσεις Περιγραφή εισήγησης Διασαφήνιση όρων Θεωρητικό πλαίσιο Ευρήματα ερευνών εισηγήσεις 18/02/2001

Διασαφήνιση όρων Νεανική παραβατικότητα ορίζεται ως η αποκλίνουσα συμπεριφορά (ΑΣ) των νέων η ΑΣ καθορίζεται με κριτήρια, συνήθως, το εύχρηστο στην κοινωνική έρευνα, κανονιστικό κριτήριο (normative conception) ΑΣ είναι η συμπεριφορά που παραβαίνει τους κανόνες της κοινωνίας: Τυπικούς ή και άτυπους 18/02/2001

Διασαφήνιση όρων (2) Όμως, απαιτείται συμφωνία για τους κανόνες (φόνος – ομοφυλοφιλία) ΑΣ μπορεί να διακριθεί σε αποκλίνουσα από τυπικούς ή και άτυπους κανόνες Απόκλιση από τους τυπικούς κανόνες, που έχουν και το μεγαλύτερο εκτόπισμα 18/02/2001

Αιτιολογία ΑΣ, υπάρχουν αίτια και εντοπισμός Θεωρητικό πλαίσιο Αιτιολογία ΑΣ, υπάρχουν αίτια και εντοπισμός Κληρονομικότητα Ψυχολογικό επίπεδο [προσωπικότητα, ψυχ. ασθένειες] ψυχοκοινωνικό επίπεδο[ψυχολογική ένταση, κοινωνικοποίηση, περιθωριοποίηση] Δομικό επίπεδο[Κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες] 18/02/2001

Α. Θεωρία μάθησης / διαφορικής συσχέτισης Θεωρητικό πλαίσιο (2) Α. Θεωρία μάθησης / διαφορικής συσχέτισης Το άτομο εκ φύσεως νομοταγές. Αποκλίνει αν το ωθήσει κάποια κοινωνική δύναμη ΜΑΘΗΣΗ Μαθαίνω να μιλώ - περπατώ - αποκλίνω Στο περιβάλλον του ατόμου υπάρχουν αρνητικές και θετικές στάσεις έναντι της απόκλισης 18/02/2001

αρνητικές και θετικές στάσεις έναντι της απόκλισης Θεωρητικό πλαίσιο (3) αρνητικές και θετικές στάσεις έναντι της απόκλισης Διαφορική αποκλίνουσες στάσεις Συσχέτιση συμβατικές στάσεις Αποκλίνουσα συμπεριφορά είναι συνάρτηση της ισχύος των Σημασία: εντοπισμός στάσεων 18/02/2001

Ανάπτυξη θετικών στάσεων: Αποκλίνουσες υποκουλτούρες (αναρχικές ομάδες) Οικονομικό έγκλημα σε ένα οργανισμό (όλοι κλέβουν, φοροδιαφεύγουν) Κάπνισμα στο σχολείο (όλοι καπνίζουν) Αθέμιτα μέσα και ευνοιοκρατία Παράβαση κανονισμών από γονείς, δασκάλους εκπέμπει αποκλίνοντα μηνύματα (πχ παράνομα φροντιστήρια) Βία στην οικογένεια Βία και απάτες στα ΜΜΕ (κυρίως τηλεόραση) 18/02/2001

Β. Θεωρία Κοινωνικού Ελέγχου Το άτομο είναι ηδονοκεντρικό και αποκλίνον και για την ηδονή παραβιάζει κανόνες ΑΣ δεν είναι το κυνήγι της ηδονής αλλά η παράκαμψη κοινωνικών κανόνων ΔΕΝ ΑΠΟΚΛΙΝΕΙ λόγω κοινωνικού δεσμού: Συναισθηματική σύνδεση (γονείς κλπ) Ορθολογική δέσμευση (οδύνη – ηδονή) βρεγμένος και βροχή Ανάμειξη με ΜΗ αποκλίνουσες δραστηριότητες Πίστη στο δίκαιο των κανονισμών (όσο πιο πολύ πιστεύει στους κανόνες τόσο λιγότερο θα τους παραβεί) 18/02/2001

Γ. Θεωρία Κοινωνικού Χαρακτηρισμού ετικετοποίηση – στιγματισμός Θεώρημα Thomas:όταν τα άτομα ορίζουν μια κατάσταση ως πραγματική, η κατάσταση κατά συνέπεια γίνεται πραγματική. Αν το άτομο αποδεχθεί τα στοιχεία του χαρακτηρισμού θα συμπεριφέρεται ανάλογα [ναρκομανής, πότης, παλιόπαιδο] Πρωτογενής – δευτερογενής απόκλιση Φαύλος κύκλος 18/02/2001

Δ. Θεωρία Έντασης ή Ανομία Κοινωνία θέτει στόχους που θα εκπληρώσουν οι πολίτες = ευτυχισμένοι, καλοί πολίτες κλπ Κοινωνική δομή στην οποία κινούνται οι πολίτες και παρέχει θεμιτά μέσα για την εκπλήρωση των στόχων τους. Τα μέσα δεν είναι προσβάσιμα σε όλους όποτε χρησιμοποιούνται ΑΣ μη υλιστικοί στόχοι: πολλές εμπειρίες προκαλούν εντάσεις στους νεαρούς αποτυχία, καταπίεση στην οικογένεια, σχολείο, αίσθηση απώλειας, απογοήτευσης ή ματαίωσης Η παραβατικότητα είναι μορφή αντίδρασης προς τις συνθήκες ΄λητα γργονότα που προκ 18/02/2001

Ευρήματα 18/02/2001

ευρωπαϊκή σχολική έρευνα για το αλκοόλ και άλλα ναρκωτικά 1995 - 1999 – 2003 - 2007 18/02/2001

Φύλο Ποτέ/1-2 φορές χρόνο 1-2 φ/ μήνα 1 φ/ βδομάδα Κάθε μέρα Α 48.9 Διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων - Βραδινή έξοδος Φύλο Ποτέ/1-2 φορές χρόνο 1-2 φ/ μήνα 1 φ/ βδομάδα Κάθε μέρα Α 48.9 13,2 11.8 18,6 17.1 38,1 21.5 29,7 Κ 11.4 10,8 24.2 22,8 57.2 44,6 6.8 21,6 18/02/2001

Μηχανές τυχερών παιχνιδιών Φύλο Ποτέ/1-2 φορές χρόνο 1-2 φ/ μήνα 1 φ/ βδομάδα Κάθε μέρα Α 84.6 5.6 3.8 4.5 Κ 96.8 1.7 0.4 0.6 18/02/2001

απουσίες τελευταίο μήνα λόγος Ποτέ/1-2 μέρες 3-4 μέρες 5-6 μέρες 7 + μέρες ασθένεια 87.6 87.7* 4.7 4.4 1.4 1.6 1.8 σκασια- ρχείο 86.5 87.8 3.4 2.3 1.1 2.7 άλλο *κ 85.9 88.6 2.1 2 18/02/2001

Βαθμολογία % < 9 10 - 12 13 - 15 16 - 18 19 + 1.5 10.1 32.5 34.2 17.1 0.9 4.8 22.4 37.8 30.7 18/02/2001

κάπνισμα τσιγάρου (όλη τη ζωή) αριθμός τσιγάρων ποτέ 1 - 5 6 - 9 10 - 39 40 + 44.2 21.1 3.3 6.8 23.4 61* 17.4 3.2 5.3 12.5 * Κ 18/02/2001

κατανάλωση αλκοόλ (τελ. 30 μέρες) τίποτε 1 - 9 10 - 19 20 - 39 40 + 26.1 43 9.1 4.3 4.2 44 45.6 3.9 1.3 0.7 18/02/2001

μεθύσι (σε όλη τη ζωή) τίποτε 1 - 9 10 - 19 20 - 39 40 + 67.1 25.2 1.2 0.9 2.3 78.5* * Κ 18.7 Ο.3 0.2 0.4 18/02/2001

μεθύσι (τελ. 12 μήνες) τίποτε 1 - 9 10 - 19 20 - 39 40 + 71.4 20 1.3 0.9 0.7 82.4 13.1 Ο.3 0.2 0.4 18/02/2001

Βιώματα λόγω ποτού (12μ) είδος 1 - 2 3 - 9 10 - 19 20 + συμπλοκή 10.1 4.0 4.6 1.2 0.9 0.2 3.1 0.6 Δυστύχημα ή τραύμα 5.7 1.9 3 0.5 Ο.7 0.4 Πρόβλημα με γονείς 7.6 5.8 4 1.8 0.8 2.1 Πρόβλημα με φίλους 7.4 6.1 3.6 1.4 1,0 0.1 2,0 18/02/2001

Βιώματα λόγω ποτού (12μ) (συν) είδος 1 - 2 3 - 9 10 - 19 20 + Πτωχή σχολ. απόδοση 7.7 5 4.2 1.6 0.6 2.9 0.7 Θυματο- ποίηση 2 0.3 Ο.5 0.1 3.2 0.4 Πρόβλημα με την αστυνομία 3.3 0.8 2.5 3.6 Νοσοκο- μειακή νοσηλεία 2.7 18/02/2001

Βιώματα λόγω ποτού (12μ) (συν) είδος 1 - 2 3 - 9 10 - 19 20 + Σεξ χωρίς προφύλαξη 6.5 0.7 3.8 0.6 1.6 0.8 5.6 Σεξ και την άλλη μέρα απογοήτευση 5.2 2.6 0.4 Ο.8 0.1 2.5 18/02/2001

Νεανική παραβατικότητα Πηγή: Καπαρδής (2010) Μεγάλη πόλη Μέτριου μεγέθους πόλη Μικρές πόλεις Όλη τη ζωή Τελ. χρόνο Ομαδικό καυγά 18,7 13,6 14,8 10,9 17,4 Μεταφορά όπλου 4,8 2,8 3,5 2,3 6,1 3,4 Επίθεση 3,3 1,9 1,7 1,1 3,9 3,2 Κλοπή από τσάντα 1,5 0,7 1,4 1,2 Ληστεία /εκβιασμός 1,3 0,8 1,8 0,9 2,9 2,4 Κλοπή από μαγαζί 5,7 2,6 1,0 4,4 18/02/2001

Νεανική παραβατικότητα Μεγάλη πόλη Μέτριου μεγέθους πόλη Μικρές πόλεις Όλη τη ζωή Τελ. χρόνο Κλοπή αυτ/του 1,3 0,8 1,0 0,9 2,4 Κλοπή δικύκλου 2,2 2,3 1,4 Διάρρηξη αυτ/του 1,9 1,5 1,2 Διάρρηξη 0,7 Βανδαλισμός 7,7 3,3 6,2 3,2 5,8 3,4 Hacking 4,8 3,1 4,4 18/02/2001

Νεανική παραβατικότητα Μεγάλη πόλη Μέτριου μεγέθους πόλη Μικρές πόλεις Όλη τη ζωή Τελ. χρόνο Δοσοληψία ναρκωτικών 1,5 1,1 1,6 1,3 1,9 1,2 Χρήση ναρκωτικών 3,6 2,6 4,0 3,1 4,1 3,9 Πηγή: Καπαρδής (2010) 18/02/2001

Δηλώσεις (όσοι συμφωνούν) ανομία Δηλώσεις (όσοι συμφωνούν) 2003 2007 Μπορείς να παραβαίνεις τους κανόνες αν σου φαίνονται ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν 69,1 50,8 Ακολουθώ όποιους κανόνες θέλω 58,4 25,0 Στην πραγματικότητα λίγοι κανόνες είναι αυστηροί στη ζωή 72,4 57,3 Είναι δύσκολο να εμπιστευθείς οτιδήποτε, γιατί όλα αλλάζουν 76,4 69,3 Στην πραγματικότητα κανένας δε γνωρίζει τι αναμένουν από αυτόν στη ζωή 77,1 69,2 Ποτέ δεν μπορείς να είσαι βέβαιος για οτιδήποτε στη ζωή 88,2 80,8 18/02/2001

παραβατικότητα τελ. 12 μήνες, πόσο συχνά; ( ποτέ) 2003 2007 Κτύπησες καθηγητή σου 91,1 93,0 Έκανες καυγά στο σχολείο 71,9 68,4 Έλαβες μέρος σε καυγά όπου μια ομάδα φίλων σου ήταν εναντίον μιας άλλης ομάδας 68,7 71,8 Κτύπησες κάποιον πολύ άσχημα, ώστε να χρειάζεται επιδέσμους ή γιατρό 91,8 89,9 Χρησιμοποίησες οποιοδήποτε όπλο για να πάρεις κάτι από ένα άτομο 96,3 94,9 Πήρες κάτι που δε σου ανήκει, το οποίο άξιζε περισσότερο από πέντε λίρες 87,0 89,2 18/02/2001

Παραβατικότητα (2) τελ. 12 μήνες, πόσο συχνά; ( ποτέ) 2003 2007 Πήρες κάτι από κάποιο κατάστημα χωρίς να το πληρώσεις 87,6 86,9 Έβαλες φωτιά επίτηδες στην περιουσία κάποιου άλλου 90,0 92,7 Μπλέχτηκες σε φασαρίες με την αστυνομία για κάτι που έκανες 87,1 90,8 Κατέστρεψες επίτηδες περιουσία του σχολείου 85,7 82,9 18/02/2001

Παραβατικότητα (3) τελ. 12 μήνες, πόσο συχνά; ( ποτέ) Α Κ 78,8 91,7 Συμμετείχες σε ομάδα που τρομοκράτησε ένα άτομο 78,8 91,7 Συμμετείχες σε ομάδα που χτύπησε ένα άτομο 93,0 Συμμετείχες σε ομάδα που άρχισε καυγά με άλλη ομάδα 72,6 85,7 Άρχισες καυγά με άλλο άτομο 64,9 78,0 Έκλεψες κάτι που να αξίζει δέκα λίρες ή περισσότερο 87,6 97,7 Παραβίασες ένα μέρος, για να κλέψεις 90,3 98,7 Κατάστρεψες επίτηδες δημόσια ή ιδιωτική περιουσία 80,3 95,1 Πώλησες κλεμμένα πράγματα 90,2 18/02/2001

Παραβατικότητα (4) τελ. 12 μήνες, πόσο συχνά; ( ποτέ) Α Κ 78,8 91,7 Ομάδα σε τρομοκράτησε 78,8 91,7 Συμμετείχες σε ομάδα που χτύπησε ένα άτομο 93,0 Συμμετείχες σε ομάδα που άρχισε καυγά με άλλη ομάδα 72,6 85,7 Άρχισες καυγά με άλλο άτομο 64,9 78,0 Έκλεψες κάτι που να αξίζει δέκα λίρες ή περισσότερο 87,6 97,7 Παραβίασες ένα μέρος, για να κλέψεις 90,3 98,7 Κατάστρεψες επίτηδες δημόσια ή ιδιωτική περιουσία 80,3 95,1 Πώλησες κλεμμένα πράγματα 90,2 18/02/2001

Ανήλικοι που ενέχονται σε ποινικά αδικήματα Σοβαρά αδικήματα Μικρο-αδικήματα Σύνολο 1976 108 162 270 1980 138 141 279 1985 231 89 320 1990 171 49 220 1995 217 86 303 2000 177 226 2005 136 121 257 2007 62 195 2008 71 341 18/02/2001

Ανήλικοι που καταδικάστηκαν για ποινικά αδικήματα Ανήλικοι που καταδικάστηκαν για ποινικά αδικήματα Σοβαρά αδικήματα Μικρο-αδικήματα Σύνολο 1976 67 61 128 1980 50 52 102 1985 39 18 57 1990 33 4 37 1995 6 7 13 2000 34 31 65 2005 98 100 198 2007 81 131 2008 55 99 154

Ανήλικοι που ενέχονται σε ποινικά αδικήματα Επαρχία Αστική περιοχή Αγροτική περιοχή ΛΕΥΚΩΣΙΑ 71 25 ΛΑΡΝΑΚΑ 29 64 ΛΕΜΕΣΟΣ 73 10 ΠΑΦΟΣ 3 ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ ------------ 34 ΣΥΝΟΛΟ 202 136 18/02/2001

Παράγοντες κινδύνου Εμπειρία σοβαρών προβλημάτων (απώλεια αγαπημένου προσώπου) Σχέσεις με γονείς Θύματα αντικοινωνικής συμπεριφοράς Ελεύθερος χρόνος και διαχείρισή του Στάσεις και συμπεριφορές που συγκροτούν αντικ. συμ Στάσεις έναντι της βίας Κακή επίδοση, απουσίες και διακοπή φοίτησης Η γειτονιά, παραβατικοί φίλοι, κακές σχέσεις με το σχολείο χρήση ψυχοδραστικών ουσιών 18/02/2001

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ Παροχή ευκαιριών μάθησης Πρόληψη στο σχολείο Ανάπτυξη δεξιοτήτων Εμπλοκή σε σχολικές δραστηριότητες Αίσθημα του ανήκειν (θεατρικό παιχνίδι, αθλητισμός, μουσικές εκδηλώσεις) Πρόληψη στο σχολείο Αναβάθμιση ρόλου του σχολείου Προγράμματα αυτοεκτίμησης κουλτούρα διαφορετικότητας προαγωγή του εθελοντισμού Ανάπτυξη δημιουργικής και κριτικής ικανότητας Ανίχνευση και πρόληψη συναφών προβλημάτων Ερευνητική καταγραφή 18/02/2001

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ (συν) Βελτίωση επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια Διαπραγμάτευση με το παιδί Σεβασμός απόψεων του παιδιού Στήριξη παιδιού από γονείς, Επίδειξη κατανόησης, Εμπλοκή στην καθημερινότητα Πρωτογενής, Τριτογενής Δευτερογενής, πρόληψη εφαρμογή αρχών κράτους πρόνοιας ευαισθητοποίηση πληθυσμού για καλύτερες οικ. σχέσεις, Σχολή γονέων ευρύτερα κοινωνικά μέτρα Πρόληψη σε κοινοτικό επίπεδο 18/02/2001

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ (συν) Πλαίσιο ώστε να παρέχεται στο παιδί: βοήθεια για Ανάπτυξη προστασία συμμετοχή Εμπλοκή στην καθημερινότητα Δικαστήριο ανηλίκων τροποποίηση νομοθεσίας συμφέρον ανηλίκου πρόληψη αντί καταστολή Εναλλακτικά μέτρα διαχείρισης Εξωδικαστική παρέμβαση Μέριμνα για ιδιαίτερες ομάδες ανηλίκων ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 18/02/2001

Ευχαριστώ