ΠΡΟΛΟΓΟΣ Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε τη σημασία των πολλών και μικρών γευμάτων και την κάλυψη του οργανισμού μας σε απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Μια σειρά χημικών διεργασιών λαμβάνουν μέρος στο σώμα μας για να μας δώσουν τα σήματα της πείνας και του κορεσμού Όταν αγνοούμε αυτά τα σήματα, στην προσπάθεια του ο οργανισμός να έρθει σε χημική ισορροπία υποβάλλεται σε κατάσταση stress. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την έκκριση αδρεναλίνης και κορτιζόλης, δυο ορμονών που ευθύνονται για καταστάσεις υπογλυκαιμίας και ανισορροπία στην κατανομή του λίπους στο σώμα μας. Από την άλλη μεριά η έλλειψη γλυκόζης στο αίμα καθιστά αδύνατη την παραγωγή ενέργειας εφόσον αυτή αποτελεί άμεση πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλο. Παρουσιάζονται επομένως: αδυναμία, έλλειψη συγκέντρωσης και κόπωση. Χαμηλά επίπεδα γλυκόζης και άλλων θρεπτικών συστατικών (όπως αμινοξέα, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία) έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία του οργανισμού να παράγει σεροτονίνη και ενδορφινες, ουσίες που ευθύνονται για την ευεξία, την ευφορία και τον κορεσμό. Επομένως είναι εύκολο να κατανοήσουμε ότι η έλλειψη πολλών και μικρών γευμάτων σε συνδυασμό με την έλλειψη απαραίτητων θρεπτικών συστατικών μπορεί σταδιακά να οδηγήσει σε κατάθλιψη.

Στην προσπάθεια του ο οργανισμός να καλύψει τις ελλείψεις του οδηγεί σε καταστάσεις υπερφαγίας που αυτό μακροπρόθεσμα οδηγεί σε παχυσαρκία. Είναι επομένως απαραίτητο να δίνουμε γεύματα στον οργανισμό μας ανα τρεις ώρες και να καλύπτουμε τον οργανισμό μας με βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, αμινοξέα, υδατάνθρακες και απαραίτητα λιπαρά. Καταναλώνοντας άφθονα φρούτα και λαχανικά, ψάρια, πουλερικά και πιο αραιά κόκκινο κρέας για το σίδηρο, ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς, ψωμί, δημητριακά ολικής άλεσης κ όσπρια. Μέτρο χρειάζεται στην κατανάλωση αλκοόλ, γλυκών, αναψυκτικών και τροφών πλούσιων σε λιπαρά με χαμηλή θρεπτική αξία όπως τα junk food, οι πίτσες, τα σουβλάκια και ούτω καθεξίς. Αξίζει να σημειωθεί ότι η άσκηση υποβάλλει τον οργανισμό μακροπρόθεσμα σε αναζήτηση υγιεινής τροφής. Επομένως καλό θα ήταν να εισάγουμε την άσκηση στη ζωή μας η οποία δεν ωφελεί μόνο στη διατήρηση του σωματικού μας βάρους, αλλά και στην ευεξία. Νους υγιείς εν σώματι υγιή. Ζαφειράκη Αγγελική

Αγγελική Ζαφειράκη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος ΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΙΝΑΣ Αγγελική Ζαφειράκη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Οι ορμόνες που ρυθμίζουν την όρεξη χωρίζονται σε: Βραχείας δράσης (Γκρελίνη – Χολοκυστοκινίνη) Συντελούν στην έναρξη ή την λήξη του γεύματος Παρατεταμένης δράσης (Λεπτίνη – Ινσουλίνη) Συντελούν στη διατήρηση των αποθηκών του σωματικού λίπους σταθερών

Οι ορμόνες αυτές επιδρούν στους νευρώνες του τοξοειδούς πυρήνα του υποθαλάμου που παράγουν το νευροπεπτίδιο Υ το οποίο έχει ορεξιογόνο δράση, ή στους νευρώνες που παράγουν προοπιομελανοκορτίνη, η οποία αναστέλλει την όρεξη και την πρόσληψη τροφής .

ΓΚΡΕΛΙΝΗ

ΧΟΛΟΚΥΣΤΟΚΙΝΙΝΗ Εκκρίνεται από το πάγκρεας και τη χοληδόχο κύστη Μεταφέρεται στο έντερο, το δωδεκαδάκτυλο και τέλος στον εγκέφαλο Κόβει τη διάθεση για φαγητό

ΛΕΠΤΙΝΗ Παράγεται στα λιποκύτταρα, εισέρχεται στο αίμα και μεταφέρεται στον εγκέφαλο μέσω ειδικών υποδοχέων που βρίσκονται στον υποθάλαμο, καθορίζει την όρεξη, το ρυθμό μεταβολισμού του σώματος και το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας. Θεωρητικά είναι αυξημένη όταν κάποιος έχει φάει. Όταν για οποιοδήποτε λόγο η συγκέντρωση λίπους στο σώμα υπερβεί το γεννετικά προκαθορισμένο επίπεδο, η παραγωγή λεπτίνης από τα λιποκύτταρα και η συγκέντρωσή της στο αίμα αυξάνονται μεταφέροντας την πληροφορία στον εγκέφαλο ότι το λίπος του σώματος έχει αυξηθεί. Αν όλα λειτουργήσουν καλά, ο εγκέφαλος δίνει την εντολή για μείωση της όρεξης, αύξηση του μεταβολισμού και της σωματικής δραστηριότητας έτσι ώστε η συγκέντρωση λίπους στο σώμα να επανέλθει στο κανονικό επίπεδο. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει όταν η συγκέντρωση λίπους πέσει κάτω από το κανονικό.

ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ Η ινσουλίνη είναι ορμόνη που παράγεται απο το πάγκρεας όταν αυξάνεται το σάκχαρο του αίματος. Η ινσουλίνη παράγεται ώστε να βάλει το επιπλέον σάκχαρο του αίματος μέσα στα κύτταρα του οργανισμού, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί είτε ως καύσιμο, είτε να μετατραπεί σε λίπος και να αποθηκευτεί. Η αύξηση ινσουλίνης προκαλεί τη μείωση του σακχάρου του αίματος, διότι το επιπλέον σάκχαρο μεταφέρεται με τη βοήθεια της ινσουλίνης στα κύτταρα, όπου μετατρέπεται σε λίπος. Επομένως η ιvσουλίνη αναστέλλει τη διάσπαση του λίπους. Άρα αν ένα άτομο τρώει ακατάστατα και μεγάλα γεύματα αυξάνεται η παραγωγή ινσουλίνης και προσθέτει βάρος.

ΠΕΠΤΙΔΙΟ ΥΥ(ΡΥΥ) Εκτός από τις προηγούμενες ορμόνες υπάρχει και μια εντερική ορμόνη το πεπτίδιο ΥΥ(ΡΥΥ) το οποίο παράγεται απο τα κύτταρα του λεπτού και του παχέως εντέρου και αναστέλλει την έκκριση του γαστρικού οξέως και την κινητικότητα του πεπτικού. Οι συγκεντρώσεις του στο πλάσμα αυξάνουν μετά το γεύμα και είναι ανάλογες των θερμίδων που έχουν προσληφθεί. Επομένως η ορμόνη ΡΥΥ3-36 αναστέλλει την πρόσληψη τροφής.

Μετά τη λήψη τροφής παράγονται επίσης anti-stress ορμόνες όπως οι ενδορφίνες, η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη.

ΕΝΔΟΡΦΙΝΕΣ Οι ενδορφίνες είναι οπιούχο φυσικό ναρκωτικό και εκκρίνονται σε καταστάσεις όπως: Σεξ, ναρκωτικά Rock ‘n roll Ασιτία Άσκηση Σοκολάτα και παγωτό Μάθηση Οδηγούν σε μείωση του stress, σε συναισθηματική ηρεμία, ανακούφιση από τον πόνο, έλεγχο της όρεξης και καλύτερη κυκλοφορία του αίματος. Για την παραγωγή ενδορφινών χρειάζεται vit B,vit C,vit D,Ca,Mg, Aπαραίτητα λιπαρά οξέα,σεροτονίνη. Η υπερέκκριση ενδορφινών παρόλα αυτά αυξάνει τους υποδοχείς του εγκεφάλου με αποτέλεσμα να μεγεθύνεται η ανταμοιβή.

ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗ Η σεροτονίνη έχει να κάνει με αίσθημα ηρεμίας, δημιουργεί αίσθημα πληρότητας, ευφορίας και αυξάνει την ικανότητα συγκέντρωσης. Παράγεται απο το αμινοξύ τρυπτοφάνη. Η τρυπτοφάνη όμως είναι ασθενές αμινοξύ που το ανταγωνίζονται τα υπόλοιπα αμινοξέα. Για να μπορέσει η τρυπτοφάνη να περάσει στον εγκέφαλο χρειάζεται τη βοήθεια της ινσουλίνης. Επομένως σε ένα πλήρες γεύμα που περιλαμβάνει vitC, πρωτείνη,Β6 παράγεται σεροτονίνη στις απολήξεις των νεύρων , πλήττει τους υποδοχείς στα κύτταρα στόχους και τελικά απορροφάται υπερέκκριση σεροτονίνης, όπως και στην περίπτωση των ενδορφινών, αυξάνει την παραγωγή υποδοχέων και μεγενθύνεται η ανταμοιβή.

Ντοπαμίνη Η ντοπαμίνη είναι ένα χημικό μόριο-νευροδιαβιβαστής που μεταφέρει συναισθήματα όπως ευφορία και ικανοποίηση. Παράγεται στον εγκέφαλο μετά τη λήψη γεύματος και συνήθως ενισχύεται η παραγωγή της με τη σοκολάτα, τον καφέ, το sex κ.τ.λ

Τί όμως τελικά προκαλεί την πείνα; ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Χαμηλά επίπεδα θρέψης(έλλειψη θρεπτικών συστατικών) όπως:αμινοξέα, βιταμίνες και μέταλλα, απαραίτητα λιπαρά οξέα) Χαμηλή γλυκόζη (υπογλυκαιμία) ΓΚΡΕΛΙΝΗ(ορμόνη που συντίθεται στο στομάχι όταν συρρικνώνεται, δρα στον υποθάλαμο και αυξάνει την πείνα) Ινσουλίνη ( Σε καταστάσεις υπερφαγίας δημιουργείται αντίσταση στην ινσουλίνη. Τα κύτταρα δεν δέχονται την ινσουλίνη, άρα δεν χρησιμοποιείται γλυκόζη απο τον εγκέφαλο και ξαναζητάει ενέργεια. Τα κύτταρα συρρικνώνονται ακόμα κι αν η σίτιση είναι καλή.) Εγκεφαλικοί αισθητήρες για πρωτείνη και γλυκόζη Νευροπεπτίδιο Υ Κορτιζόλη Αδρεναλίνη

Αδρεναλίνη Η αδρεναλίνη βοηθά τον οργανισμό να κινητοποιήσει όλες τις πηγές ενέργειάς του σε περίπτωση έντονης δραστηριότητας, διεγείροντας το συμπαθητικό νευρικό σύστημα για επείγουσα ενέργεια κατά τη λεγόμενη «αντίδραση μάχης ή φυγής». Έτσι οι απολήξεις των νευρικών ινών του αδρενεργικού νεύρου,του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, εκκρίνουν τη νορεπινεφρίνη ή νοραδρεναλίνη και τα επινεφρίδια την επινεφρίνη ή αδρεναλίνη.Οι ουσίες αυτές που έχουν τα ίδια αποτελέσματα ενεργοποιούν υποδοχείς αγγείων και άλλων οργάνων,προετοιμάζοντας την καρδιά και τους μύς για δράση.Όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε κατάσταση stress,χάρη της αδρεναλίνης και της νοραδρεναλίνης προκαλέιται αύξηση του ποσού της γλυκόζης στο αίμα, διαστολή των βρόχων,επιτάχυνση των παλμών της καρδιάς, αύξηση της πίεσης του αίματος,συστολή των αγγείων του πεπτικού συστήματος και του δέρματος,διαστολή της κόρης του ματιού, ανόρθωση των τριχών κ.τ.λ. Ως αντισταθμιστική ή αντιρροπική ορμόνη, προκαλεί το ήπαρ να απελευθερώσει γλυκόζη και τα κύτταρα να απελευθερώσουν λιπαρά οξέα.Με αυτόν τον τρόπο παράγεται επιπλέον ενέργεια. Στην περίπτωση που η ινσουλίνη δεν επαρκεί,η έκκριση της επινεφρίνης και παρεμφερών αντισταθμιστικών ορμονών μπορεί να οδηγήσει σε υπεργλυκαιμία και κετοξέωση(εφόσον παράγεται και σε καταστάσεις υπογλυκαιμίας).

Κορτιζόλη Είναι μια στεροειδής ορμόνη που παράγεται από το φλοιο των επινεφριδίων.Σε αρκετές καταστάσεις αυξάνει η έκκριση κορτιζόλης,κοινό χαρακτηριστικό των οποίων είναι το stress.H κορτιζόλη αυξάνει το σάκχαρο του αίματος διασπώντας γλυκογόνο και προωθώντας τη μετατροπή αμινοξέων σε γλυκόζη ατο ήπαρ,διαδικασία που ονομάζεται γλυκονεογένεση.Για το λόγο αυτό η κορτιζόλη είναι μια διαβητογόνος ορμόνη.Απο την άλλη ενισχύει τον καταβολισμό των πρωτεινών.Ημυική μάζα ελαττώνεται,ενώ παρουσιάζει και οστεοπορωτική δράση.Επίσης ενισχύει τη λιπόλυση.Ωστόσο,με την παρουσία της κορτιζόλης το λίπος έχει την τάση να συγκεντρώνεται στον τράχηλο και τον κορμό.Ηκορτιζόλλη καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα και κυρίως τα λεμφοκύτταρα,ενώ περιορίζει την εκδήλωση της φλεγμονώδους απάντησης.Με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται η επιρρέπεια του οργανισμού απέναντι σε λοιμώξεις.Λογω κατακράτησης χλωριούχου νατρίου,αυξάνεται και η αρτηριακή πίεση.Όταν υπάρχει υπερέκριση κορτιζόλης,μπορεί να παρατηρηθούν ψυχικές διαταραχές.Τέλος η κορτιζόλη μπορεί να προκαλέσει έλκος στο γαστρεντερικό σύστημα.

Συμπέρασμα Η ρύθμιση της πείνας και του κορεμού γίνεται με μια σείρα διαδικασιών που συμμέτέχει όλο το σώμα με αλληλουχία. Αισθητήρες στο στόμα, στον οισοφάγο, στο συκώτι και στο στομάχι δίνουν το μήνυμα της πείνας. Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται αυτό το μήνυμα και με διάφορους μηχανισμούς οδηγεί το σώμα στη λήψη τροφής , τον κορεσμό και την ευεξία. Δυστυχώς πολλές φορές αρνούμαστε να ακούσουμε τα μηνύματα του σώματος μας, καταπονόντας τον οργανισμό μας είτε με ασιτία είτε με υπερφαγία.Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα την αλλαγή στη σύσταση του σώματός μας,χημικές αλλαγές(χαμηλή σεροτονίνη,απότομη μεταβολή ντοπαμίνης,μεταβολή αδρεναλίνης,απώλεια χρωμίου από τα κύτταρα),και κατ΄επέκταση παρουσιάζεται κούραση,ευερεθιστότητα,ανησυχία,έλλειψη συγκέντρωσης,ασταθές βάρος,χαμηλή αντοχή,ευσυγκινησία και ενίοτε κατάθλιψη. Είναι σημαντικό επομένως να προσέχουμε τη διατροφή μας τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά αλλά και να προγραμματίζουμε τα γεύματά μας με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να μήν οδηγούμε τον οργανισμό σε χημική ανισορροπία. Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΙ Η ΕΥΕΞΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΜΙΑΣ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ! ΑΣ ΜΗΝ ΤΟ ΑΓΝΟΟΥΜΕ!