Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ

Γρηγόριος Μπούνης ο Αλυάτης Μελοποιοί Βυζαντινής περιόδου: Ιωάννης ο Γλυκύς, Ιωάννης Κουκουζέλης, Ξένος Κορώνης, Ιωάννης Κλαδάς, Γρηγόριος Μπούνης ο Αλυάτης

1). ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ (1453-1580) ΑΛΩΣΗ ΚΩΝ/ΠΟΛΕΩΣ 1453 1). ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ (1453-1580) Σερβία, Μολδαβία, Κρήτη, Κύπρο (αντιγραφή ρεπερτορίου) Μανουήλ Δούκας Χρυσάφης ο παλαιός: Στιχηράριο Γεράσιμος Χαλκιόπουλος, Πατριάρχης Γεννάδιος Σχολάριος Κύπρος: Ιερώνυμος «Τραγωδιστής» Κρήτη: Ιωάννης Πλουσιαδηνός, Ακάκιος Χαλκαιόπουλος

2). Η ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΝΕΩΣΗ (1580-1650) Κρήτη: Δημήτριος Νταμίας Πατριάρχης εξ Αθηνών Θεοφάνης Καρύκης (Ειρμολόγιο) Κων/νος εξ Αγχιάλου (Οκτάηχη Τιμιωτέρα) Κλήμης ο Μυτιληναίος (Οκτάηχο Πασαπνοάριο του Όρθρου) Άγιο Όρος: Ιωάσαφ ο νέος Κουκουζέλης (Ειρμολόγιο) Αρσένιος ο μικρός (Καλοφωνικός Ειρμός, Κρατήματα) Κων/πολη: Γεώργιος Ραιδεστηνός (έθεσε τις βάσεις αναφορικά με την ανανέωση του Στιχηραρίου, η οποία θα πραγματοποιηθεί απ’ τον μαθητή του Χρυσάφη τον νέο)

3). Η ΠΡΩΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΑΚΜΗ (1650-1720) Χρυσάφης ο νέος (ανανέωση Στιχηραρίου, μελοποίηση Αναστασιματαρίου) Γερμανός Νέων Πατρών (Στιχηράριο, εισηγητής Καλοφωνικών Ειρμών) Μπαλάσιος ιερεύς και Νομοφύλαξ (Στιχηράριο, Ειρμολόγιο, Καλοφωνικοί Ειρμοί, Παπαδική) εξηγήσεις-αναλυτική σημειογράφηση Πέτρος Μπερεκέτης (Καλοφωνικοί Ειρμοί, Ψάλλοντές Σου, Θεοτόκε οκτάηχο, Παπαδική) Κοσμάς Ιβιρήτης «Μακεδών» (συμφοιτητής με τον Μπαλάσιο στον Γερμανό) Δαμιανός Βατοπαιδινός «Δάσκαλος των Πολιτών μουσικών» (Παναγιώτης Χαλάτζογλου-Μπερεκέτης) Αθανάσιος Οικουμενικός Πατριάρχης, Αντώνιος ιερέας και Οικονόμος της Μ. Ε.

Χφο αρ. 33 του Σπουδαστηρίου Κλασικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, φ. 1α. Ανθολογία Στιχηραρίου Τριωδίου και Πεντηκοσταρίου, σε μελοποίηση του Γερμανού Νέων Πατρών, με μεσοβυζαντινή όψιμη σημειογραφία. Αυτόγραφο Μελχισεδέκ ιεροδιακόνου Παντοκρατορινού, Μονή Προδρόμου, Σκόπελος, έτ. 1740. Στη φωτογραφία: αρχή του Τριωδίου, με το στιχηρό «Μὴ προσευξώμεθα φαρισαϊκῶς», ήχος α΄ κ.ά, (Πηγή: Αλεξάνδρου Μαρία, Παλαιογραφία Βυζαντινής Μουσικής, 2017)

Ι.Μ. Ιβήρων, αρ. 1250, φ. 211β-212α, αυτόγραφο του Μπαλάση ιερέως, γύρω στο έτος 1670. Αριστερά υπάρχει το «τρισάγιον νεκρώσιμον καλούμενον ἀθηναίικον ψαλ(λ)όμενον ἀργόν», ἦχος πλ. β΄ νενανώ, σε όψιμη μεσοβυζαντινή γραφή, και δεξιά «τῶ αὐτῶ ἐξιγήθι παρ’ ἐμοῦ», στον ίδιο ήχο, σε μεσοβυζαντινή εξηγητική γραφή, (Πηγή: Αλεξάνδρου Μαρία, Παλαιογραφία Βυζαντινής Μουσικής, 2017)

4). ΣΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΜΨΗ-Η ΝΕΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ (1720-1770) Παναγιώτης Χαλάτζογλου (εγκαινιάζεται η μεγάλη γενεαλογία Πρωτοψαλτών του Πατριαρχείου) Ιωάννης Τραπεζούντιος (ανάλυση-εξήγηση) Δανιήλ Πρωτοψάλτης Κύριλλος Μαρμαρηνός (Εισαγωγή μουσικής κατ’ ερωταπόκρισιν) Δημήτριος Λώτος

5). Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΕΓΑΛΗ ΑΚΜΗ (1770-1820) Πέτρος Λαμπαδάριος (σύνθεση, εξήγηση γραφής, καθιέρωση νέου αναλυτικού συστήματος) Πέτρος Βυζάντιος ο «Φυγάς» Ιάκωβος Πρωτοψάλτης (Εμπλουτισμένο Δοξαστάριο) Γεώργιος ο Κρης (καταγράφει το Δοξαστάριο του Ιακώβου, εξηγεί αναλυτικά) Απόστολος Κώνστας («Μουσική τέχνη της κοινής παραδόσεως και τεχνολογία») Μανουήλ Πρωτοψάλτης Κων/νος Πρωτοψάλτης (μαζί με Στέφανο εκδίδουν το έργο «Στοιχειώδης Διδασκαλία περί της Εξωτερικής μουσικής»)

EBE 964, αυτόγραφο του Πέτρου Βυζαντίου, έτ. 1806, φ EBE 964, αυτόγραφο του Πέτρου Βυζαντίου, έτ. 1806, φ. 2a, (Πηγή: Αλεξάνδρου Μαρία, Παλαιογραφία Βυζαντινής Μουσικής, 2017)

ΤΡΕΙΣ ΔΑΣΚΑΛΟΙ: ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ 1814 ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑΣ Χρύσανθος εκ Μαδύτων Γρηγόριος Πρωτοψάλτης Χουρμούζιος Χαρτοφύλακας ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ 1814 ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑΣ 1820 Βουκουρέστι Πέτρος Εφέσιος (Αναστασιματάριον, Δοξαστάριον) 1821 Παρίσι Θάμυρης (Δοξαστικά ενιαυτού Πέτρου, Εισαγωγή Χρυσάνθου)

Αυτόγραφο Γρηγορίου πρωτοψάλτου, Άπαντα Μπερεκέτη, έτος 1817/1818 (Πηγή: Χατζηγιακουμής Μανόλης, "Χειρόγραφα Εκκλησιαστικής Μουσικής 1453-1820", έκδοση Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 1980)

Αυτόγραφο Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος παλαιάς γραφής, έτος 1792, και νέας γραφής, έτος 1817 (Πηγή: Χατζηγιακουμής Μανόλης, "Χειρόγραφα Εκκλησιαστικής Μουσικής 1453-1820", έκδοση Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 1980)

Δείγμα από το πρώτο έντυπο βιβλίο με βυζαντινή παρασημαντική: Πέτρος Πελοποννήσιος, Δοξαστάριον, επιμ. Πέτρος Εφέσιος, Βουκουρέστι, 1820, επαν. Κουλτούρα, (Πηγή: Αλεξάνδρου Μαρία, Παλαιογραφία Βυζαντινής Μουσικής, 2017)

Κοσμάς Δοχειαρίτης (ευρύτατο συνθετικό έργο) ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ 19ος ΑΙΩΝΑΣ Θεοφάνης Παντοκρατορινός (εξηγήσεις κατά το Αγιορείτικον ύφος-Στιχηράριο Γερμανού) Κοσμάς Δοχειαρίτης (ευρύτατο συνθετικό έργο) Νικόλαος Δοχειαρίτης (ευρύ συνθετικό έργο, εξήγηση Στιχηραρίου του Γερμανού, αντιγραφικό έργο) Ματθαίος Βατοπαιδινός (εξηγητικό έργο, συνεισέφερε στην εμπέδωση του νέου συστήματος στο όρος, συνθέτης) Ιωάσαφ Διονυσιάτης (εξήγηση Δοξασταρίου Γερμανού, πλούσιο συνθετικό έργο-Συλλογή Προσομοίων

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΞΗΓΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Μπαλάσιος Ιερέας και Νομοφύλαξ Αθανάσιος Πατριάρχης Ιωάννης Τραπεζούντιος Πέτρος Λαμπαδάριος Πέτρος Βυζάντιος Γεώργιος Κρης Απόστολος Κώνστας Τρεις Δάσκαλοι

Επιβίωση Παράδοσης (Μανουήλ Χρυσάφης, 1453 Άλωση Επιβίωση Παράδοσης (Μανουήλ Χρυσάφης, Ιωάννης Πλουσιαδηνός , Ιερώνυμος «Τραγωδιστής») 1580 Προπαρασκευή για ανανέωση (Δημήτριος Νταμίας , Θεοφάνης Καρύκης, Γεώργιος Ρεδαιστηνός 1650 Η Πρώτη Μεγάλη Ακμή (Χρυσάφης ο νέος, Γερμανός Νέων Πατρών, Μπαλάσιος Ιερεύς, Πέτρος Μπερεκέτης) 1750 Στασιμότητα και προετοιμασία (Παναγιώτης Χαλάτζογλου, Ιωάννης Τραπεζούντιος, Δανιήλ Πρωτοψάλτης,) 1770 Η Δεύτερη Μεγάλη Ακμή (Πέτρος Λαμπαδάριος, Πέτρος Βυζάντιος, Ιάκωβος Πρωτοψάλτης, Μανουήλ Πρωτοψάλτης, Κων/νος Πρωτοψάλτης) Τρεις Δάσκαλοι: Χρύσανθος εκ Μαδύτων, Γρηγόριος Πρωτοψάλτης, Χουρμούζιος Χαρτοφύλακας 1814 Μετ/ση 1820