Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου Νουκλεϊκά οξέα Οι λειτουργίες στα κύτταρα πραγματοποιούνται με τις πρωτεΐνες Ο ρόλος (λειτουργία) των πρωτεϊνών καθορίζεται από τη μορφή τους Η μορφή τους (σχήμα) καθορίζεται από την πρωτοταγή δομή τους Ποιος όμως καθορίζει την πρωτοταγή δομή των πρωτεϊνών; Τα νουκλεϊκά οξέα είναι αυτά που καθορίζουν την παραγωγή πρωτεϊνών και έτσι ελέγχουν όλες τις λειτουργίες και τα γνωρίσματα των οργανισμών Υπάρχουν δύο είδη νουκλεϊκών οξέων: το δεσοξυριβονουκλεϊκό οξύ και το ριβονουκλεϊκό οξύ DNA RNA Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου

Νουκλεοτίδια (είναι τα μονομερή των νουκλεϊκών οξέων) Αποτελούνται από: μία πεντόζη (σάκχαρο με 5 C) ένα μόριο φωσφορικού οξέος μία αζωτούχα βάση η πεντόζη μπορεί να είναι: ριβόζη στο RNA ή δεσοξυριβόζη στο DNA Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου

Νουκλεοτίδια (είναι τα μονομερή των νουκλεϊκών οξέων) Η Αζωτούχα βάση μπορεί να είναι: στο DNA: αδενίνη θυμίνη γουανίνη κυτοσίνη και στο RNA υπάρχουν αδενίνη ουρακίλη (αντί για τη θυμίνη που υπάρχει στο DNA) Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου

Συμπύκνωση (ένωση νουκλεοτιδίων μεταξύ τους) Η πεντόζη ενός νουκλεοτιδίου ενώνεται με το φωσφορικό οξύ ενός άλλου νουκλεοτιδίου και σχηματίζετε ένα δινουκλεοτίδιο (συμπύκνωση) Σε αυτό μπορεί να ενωθεί και τρίτο νουκλεοτίδιο κ.ο.κ Ο δεσμός με τον οποίο ενώνονται τα νουκλεοτίδια είναι ομοιοπολικός και ονομάζεται 3΄- 5΄ φωσφοδιεστερικός δεσμός Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου

Πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα Αποτελείται από χιλιάδες νουκλεοτίδια και έχουν μεγάλο μήκος Πάντα στο πρώτο νουκλεοτίδιο υπάρχει ελεύθερη φωσφορική ομάδα συνδεδεμένη στον 5΄ άνθρακα της πεντόζης και στο τελευταίο νουκλεοτίδιο υπάρχει ελεύθερο υδροξύλιο στον 3΄ άνθρακα της πεντόζης Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου

Δομή του DNA (μοντέλο της διπλής έλικας – Watson & Crick) Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου

Δομή του DNA (μοντέλο της διπλής έλικας) Αδενίνη με Θυμίνη συνδέονται με δύο δεσμούς υδρογόνου Γουανίνη με Κυτοσίνη συνδέονται με τρεις δεσμούς υδρογόνου Η Αδενίνη και θυμίνη είναι συμπληρωματικές βάσεις, Η γουανίνη και η κυτοσίνη επίσης είναι συμπληρωματικές Χάρη στην συμπληρωματικότητα το DNA μπορεί να αντιγράφεται με ακρίβεια αλλά και να ασκεί τον κατευθυντήριο ρόλο του στο κύτταρο. Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου

Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου Λειτουργίες του DNA Το DNA έχει τις πληροφορίες για όλα τα γνωρίσματα και τις λειτουργίες του κυττάρου και άρα και του οργανισμού. Έτσι το DNA μπορεί: α. να φέρει τις γενετικές πληροφορίες β. να ελέγχει μέσω αυτών κάθε κυτταρική δραστηριότητα γ. να τις μεταβιβάζει αναλλοίωτες δ. να επιτρέπει τη δημιουργία γενετικής ποικιλομορφίας Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου

Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου Γενετικό υλικό Είναι το σύνολο του DNA ενός κυττάρου Στα ευκαρυωτικά κύτταρα βρίσκεται στον πυρήνα αλλά και ένα μικρό μέρος μέσα στα μιτοχόνδρια και τους χλωροπλάστες Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου

Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου Δομή και ρόλος του RNA Το RNA διαφέρει από το DNA α. έχει την πεντόζη ριβόζη αντί για την δεόξυριβόζη β. έχει την αζωτούχα βάση ουρακίλη αντί για την θυμίνη γ. είναι κατά βάση μονόκλωνο Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου

Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου είδη RNA Αγγελιοφόρο m-RNA μεταφέρει τη γενετική πληροφορία από το DNA στα αμινοξέα για να συνθέσουν τις πρωτεΐνες Μεταφορικό t-RNA μεταφέρει τα αμινοξέα στα ριβοσώματα Ριβοσωμικό r-RNA μαζί με πρωτεΐνες είναι συστατικό των ριβοσωμάτων Γαριπίδης Ιορδάνης Βιολόγος 3ο ΓΕΛ Χαϊδαρίου